Τα μαθηματικά του Εθνικού Συμβουλίου

Τελικά ποιος θα αποφασίζει στο Κυπριακό; Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που τον Φεβρουάριο του 2013 εξελέγη από το 58% του κυπριακού λαού, το Εθνικό Συμβούλιο με ομόφωνες αποφάσεις, ή το 75% των κομμάτων που συναποτελούν το Εθνικό, με βάση τα ποσοστά που πήραν στις βουλευτικές του 2011, θα μπορούν να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους στον Πρόεδρο; Βεβαίως στην Κύπρο ως γνωστόν νομίζουμε ότι ελέγχουμε τα πάντα και μπορούμε να αποφασίζουμε για τα πάντα. Παραγνωρίζοντας ότι η λύση ή μη λύση του προβλήματός μας ίσως επηρεάζει εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και ακόμα στην ΕΕ, της οποίας η Κύπρος είναι πλήρες μέλος. Αγνοώντας προφανώς ότι ίσως επηρεάζει τις σχέσεις και τις ισορροπίες στο ΝΑΤΟ. Αγνοώντας ότι είμαστε μέλος της ευρωζώνης, η οποία το 2014 μπαίνει σε διαδικασία ομοσπονδοποίησης, αγνοώντας ακόμα ότι για τα επόμενα 3 χρόνια τις σοβαρές αποφάσεις στην Κύπρο δεν παίρνουμε εμείς αλλά η τρόικα. Αυτά βέβαια είναι advanced μαθηματικά για το Εθνικό Συμβούλιο.

 Η δική μας εικόνα

Ας κινηθούμε λοιπόν στη λογική της απλής αριθμητικής. Ο ίδιος ο Νίκος Αναστασιάδης, για να είναι απόλυτα πειστικός ότι έχει απεμπολήσει το σχέδιο Ανάν το οποίο στήριξε μόνος κι έρημος το 2004, δεσμεύτηκε να διορίσει διαπραγματευτή και επιπλέον να δημιουργήσει μια νέα διαδικασία συναίνεσης σε ό,τι αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Εθνικό. Οι σχετικές αποφάσεις λήφθηκαν την περασμένη Τρίτη.

·        Διορίστηκε ως διαπραγματευτής ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο οποίος θα πλαισιώνεται από ομάδα συμβούλων τους οποίους θα προτείνουν τα κόμματα, ενώ θα παραμείνουν και οι επιτροπές κατά τομέα Κυπριακού που λειτούργησαν επί διακυβέρνησης Χριστόφια.

·        Ο Πρόεδρος θα προεδρεύει του Εθνικού Συμβουλίου, αλλά θα δεσμεύεται από αποφάσεις της πλειοψηφίας του 75%. Εάν διαφωνεί, μπορεί να καταφεύγει σε δημοψήφισμα για να αποφασίζει κατευθείαν ο λαός.

Σε μια χώρα όπου υπάρχουν πολιτικοί με σύνεση και υπευθυνότητα, σε μια χώρα που η επιστημονική ανάλυση έχει κυρίαρχο ρόλο στη λήψη αποφάσεων, σε μια χώρα τέλος που λαός και πολιτεία κινούνται με βάση τις αρχές του ρεαλισμού, η πιο πάνω λύση ίσως θα ήταν τέλεια. Επειδή όμως όλοι ζούμε στην Κύπρο που όλοι γνωρίζουμε, οφείλουμε να συνεχίσουμε τις πράξεις αριθμητικής.

Το 75% του Εθνικού

Σύμφωνα με τις αποφάσεις της περασμένης Τρίτης, ο κ. Πρόεδρος θα είναι υποχρεωμένος να υλοποιεί τις ντιρεκτίβες του Εθνικού Συμβουλίου που θα λαμβάνονται με πλειοψηφία 75%. Η δύναμη των κομμάτων καθορίζεται ως γνωστόν με βάση τα ποσοστά που πήραν στις βουλευτικές εκλογές του 2011. Ας θυμηθούμε τα ποσοστά αυτά: 1. ΔΗΣΥ 34,28% 2. ΑΚΕΛ 32,67% 3. ΔΗΚΟ 15,76% 4. ΕΔΕΚ 8,93% 5. ΕΥΡΩΚΟ 3,88% 6. ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ 2,21%. Με βάση τα πιο πάνω νούμερα συνάγεται ότι για να επιβληθεί κάποια απόφαση στο Κυπριακό στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας χρειάζεται συνεργασία ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ με ένα εκ των ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ. Σε διαφορετική περίπτωση την τελική ευθύνη των αποφάσεων θα την έχει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Με δεδομένο ότι το πιο πάνω σενάριο φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο, καθίσταται κατανοητό ότι η απόφαση για δεσμευτικές αποφάσεις του 75% για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας λήφθηκε μάλλον για επικοινωνιακούς λόγους παρά ουσιαστικούς. Τα μαθηματικά του Εθνικού δεν ευνοούν κανέναν παρά μόνο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εν ολίγοις, τι είχες Γιάννη μου; Ό,τι είχα πάντα. Συζήτηση όμως να γίνεται!

Οι επιτροπές

Στο Εθνικό συμφωνήθηκε επίσης να παραμείνουν οι επιτροπές οι οποίες συστάθηκαν επί προηγούμενων προέδρων για διαπραγμάτευση και επεξεργασία των διαφόρων κεφαλαίων του Κυπριακού. Συγκεκριμένα, επί προεδρίας Χριστόφια λειτουργούσαν 6 επιτροπές. Διακυβέρνησης και Διαμοιρασμού της Εξουσίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης, Οικονομικών, Εδαφικού, Περιουσιακού, και της επιτροπής για θέματα Ασφάλειας. Το έργο αυτών των επιτροπών εμφανίστηκε ενώπιον των ηγετών των δύο πλευρών, συζητήθηκε και καταγράφηκε στο έγγραφο των συγκλίσεων Ντάουνερ. Ένα 77σέλιδο έγγραφο, το οποίο όμως δεν αγγίζει τα καυτά θέματα της ασφάλειας, δεν δίνει οριστική λύση στο περιουσιακό, το εδαφικό και τις εγγυήσεις. Εξαντλεί όμως από την άλλη τη σχολαστικότητά του για να εξηγήσει πώς πρέπει να λειτουργεί η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και πώς μέσα από υποκαταστήματα στον Βορρά και τον Νότο θα ελέγχεται το τραπεζικό σύστημα. Θέσεις βέβαια ξεπερασμένες, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι επί Κυπριακής Προεδρίας της ΕΕ λήφθηκε απόφαση για άσκηση κεντρικής εποπτείας από την ΕΚΤ σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης.

Σχέδιο εξ υπαρχής;

Βέβαια υπάρχει και το ενδεχόμενο ο κ. Πρόεδρος να υλοποιήσει την προεκλογική του δέσμευση για συγγραφή ενός νέου σχεδίου το οποίο θα κατατεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εν τοιαύτη περιπτώσει θα πρέπει να αναμένεται η κατάθεση παρόμοιου σχεδίου και από την άλλη πλευρά, οπότε η κάθε πλευρά μπορεί εξ υπαρχής να θέσει νέα θέματα στο τραπέζι, εγκαταλείποντας τις τυχόν οδυνηρές παραχωρήσεις που έγιναν τα τελευταία δέκα χρόνια συνομιλιών. Στην πράξη μια τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να υπάρξει. Οι συγκλίσεις Ντάουνερ, ακόμα και το σχέδιο Ανάν 5, όπως δήλωσε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, δεν θα κατεβούν από το τραπέζι, αφού σε κάποια θέματα έχουν τη χρησιμότητά τους. Αυτό που θα επιχειρηθεί αυτήν τη φορά είναι να εμβολιασθεί ο διάλογος με περισσότερο ευρωπαϊκό πνεύμα και να εμποτισθεί η λειτουργία του νέου κράτος με τα νέα δεδομένα που δημιούργησε στην Κύπρο η είσοδος της Κύπρου στην ευρωζώνη το 2008. Κυρίως για τους Τ/Κ αυτή η διαδικασία αναμένεται να προκαλέσει σοκ, γιατί θα υποχρεωθούν να κάνουν τεράστια άλματα σε ελάχιστο χρόνο.

Τουρκία

Θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις;

Κάποιοι αναμένουν ότι τον ερχόμενο Οκτώβριο θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις, οι οποίες μάλιστα θα είναι ταχύρρυθμες. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται ο ΟΗΕ, οι Αμερικανοί, αλλά και σημαντικά στελέχη της Κομισιόν στην ΕΕ. Το ζητούμενο βέβαια, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, δεν είναι κατά πόσον θα ανταποκριθεί η ε/κ πλευρά ή η τ/κ. Αυτό που προκαλεί κάποιες σκέψεις είναι κατά πόσον θα είναι έτοιμος ο Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει σε αποφάσεις και να δώσει το πράσινο φως για ουσιαστικές συζητήσεις. Ο προβληματισμός απορρέει από το τρωθέν προφίλ του Τούρκου πρωθυπουργού από τα γεγονότα στην πλατεία Ταξίμ, τα οποία έχουν φέρει ένα πολύ σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης της Τουρκίας εναντίον του. Ο φόβος έγκειται στο ότι ίσως κάποιες δυνάμεις και κόμματα στην Τουρκία αναγάγουν ανάμεσα στα άλλα και το Κυπριακό σε όπλο εναντίον του Ταγίπ Ερντογάν, προκαλώντας προβλήματα στην υλοποίηση των υποσχέσεων που μέχρι στιγμής έχει δώσει ότι η Τουρκία είναι έτοιμη για σοβαρό διάλογο. Τεράστιας σημασίας είναι επίσης οι εξελίξεις στη Συρία, αλλά κυρίως στην Αίγυπτο. Η εκπαραθύρωση του Μόρσι και η επανεμπλοκή του στρατού στα της Αιγύπτου ξύπνησε μνήμες και στην Τουρκία, με τους μετριοπαθείς του ΑΚΠ να κακίζουν τον Ερντογάν για την εμμονή του να περάσει την ισλαμική του ατζέντα. Βεβαίως μέχρι στιγμής τα μηνύματα από την Άγκυρα σε όλους τους εμπλεκόμενους εξακολουθούν να είναι θετικά για το Κυπριακό, διότι η χώρα προσβλέπει στην υψηλή ατζέντα για την περιοχή, παρότι δεν κρύβει τις ανησυχίες της στο εσωτερικό.

Διεθνές περιβάλλον

Κλειδί οι ΗΠΑ

Ρόλο στον καθορισμό των νέων ισορροπιών του Κυπριακού μετά από 10 χρόνια απραξίας διαδραματίζουν αυτήν την περίοδο οι Ηνωμένες Πολιτείες με βάση τόσο τις παλαιότερες δημόσιες δηλώσεις του ΥΠΕΞ Τζον Κέρι, όσο και της υποψήφιας υφυπουργού Εξωτερικών Βικτώριας Νούλαντ. Απαντώντας ενώπιον του Κογκρέσου σε ερώτηση της γερουσιαστού Τζιν Σιαχίν για την Κύπρο, η κ. Νούλαντ επανέλαβε: «Πιστεύω ότι τώρα υπάρχει ευκαιρία. Οι καταστάσεις», είπε, «κι οι συμπεριφορές αλλάζουν, όχι απλώς εντός της Κύπρου, αλλά επίσης και στην Ελλάδα και την Τουρκία, και πρέπει να κεφαλαιοποιήσουμε πάνω σ’ αυτό».
Η κυρία Νούλαντ αναφέρθηκε και στο φυσικό αέριο ανοιχτά των ακτών της Κύπρου, το οποίο αποκάλεσε «ισχυρότατο κίνητρο για να αποκτήσουμε τη λύση που επιθυμούμε, η οποία είναι μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, εντός της οποίας μπορούν να μοιραστούν τα οφέλη». Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε και μια δήλωση της κ. Νούλαντ ενόσω υπηρετούσε ως εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Δήλωσε πρόσφατα ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν (supports) το δικαίωμα της Κύπρου να εκμεταλλευθεί τα ενεργειακά της κοιτάσματα. Η λέξη «στηρίζουν» αντί π.χ. αναγνωρίζουν έχει τη σημασία της και προστίθεται σε κινήσεις επί επιχειρηματικού πεδίου. Όπως π.χ. η πρόσφατη υπογραφή στην παρουσία του Αμερικανού και του Ισραηλινού πρέσβη του Μνημονίου Συναντίληψης για την κατασκευή τερματικού στο Βασιλικό. Πρόκειται για μια εναρμόνιση λόγων και έργων που εγγυούνται την οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο την επόμενη πεντηκονταετία, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές.

Βεβαίως αυτές οι δηλώσεις ποσώς υπονοούν ότι οι Αμερικανοί βάζουν όλα τα αβγά σε ένα καλάθι. Από τη μια οι συνεχείς δημόσιες δηλώσεις εκ μέρους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν βγάζουν τους Τ/Κ έξω από τα οφέλη της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων με τη λύση του Κυπριακού, ενώ την ίδια στιγμή παρασκηνιακά προτείνουν τόσο στην Κύπρο όσο και στο Ισραήλ να μελετήσουν το ενδεχόμενο μέρος του φυσικού αερίου της Λεβαντίνης να διοχετευθεί μέσω αγωγού προς την Τουρκία και την ΕΕ. Αυτήν τη λογική φαίνεται να έχει αποδεχθεί το Ισραήλ μέσω της απόφασης της Κνεσέτ να επιτρέψει εξαγωγές φυσικού αερίου από τη χώρα. Σε τέτοιο ενδεχόμενο το αέριο θα διοχετευθεί στην Ευρώπη μέσω του αγωγού TAP, ο οποίος από το 2019 θα λειτουργεί με αζέρικο φυσικό αέριο που θα περνά από την Τουρκία και την Ελλάδα. Αυτό, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες μας, ήταν και το κυρίαρχο θέμα στις συζητήσεις των ΥΠΕΞ Βενιζέλου και Νταβούτογλου στη συνάντηση που είχαν την Παρασκευή στην Άγκυρα και μέσω αυτού παρεισέφρησε δυναμικά στη συζήτησή τους το Κυπριακό και η επιδιωκόμενη λύση του.

Τόσο για τους Αμερικανούς όσο και τους Ευρωπαίους αυτή η λύση φαίνεται λογική και ρεαλιστική. Λύνει το Κυπριακό και ίσως και το Παλαιστινιακό. Διασφαλίζει τεράστια οικονομικά οφέλη στον λαό της Κύπρου μέσω του τερματικού και βγάζει τη χώρα από την οικονομική κρίση. Διασφαλίζει την τ/κ κοινότητα και τέλος ωφελεί σημαντικά και την Τουρκία και την Ελλάδα, οι οποίες θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τις ενεργειακές τους ανάγκες βασιζόμενες σε φθηνότερο προϊόν όπως είναι το φυσικό αέριο, σε αντίθεση με το πετρέλαιο. Βεβαίως τα κόμματα στην Κύπρο έχουν έναν δικό τους τρόπο να αναλύουν τα δεδομένα και σίγουρα είναι σε θέση να ανατρέψουν αυτό το σκηνικό. Την ίδια στιγμή όμως θα πρέπει να συνυπολογίσουν ότι ίσως ανατραπεί και το ενεργειακό σκηνικό που στήνεται αυτήν τη στιγμή προς όφελος και της Κύπρου. Ένα σκηνικό που δεν εξαντλείται στο τερματικό και σε έναν αγωγό. Σε περίπτωση επίλυσης του Κυπριακού, η χώρα μας θα είναι η μόνη χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο η οποία δεν θα έχει πρόβλημα με κανέναν από τους γείτονές της. Στα επόμενα χρόνια, εν ολίγοις, μέσω Κύπρου θα μπορούσε να λειτουργεί ένα σύστημα αγωγών για μεταφορά του ισραηλινού, του λιβανικού και αιγυπτιακού φυσικού αερίου, μετατρέποντας τη χώρα μας σε ένα τεράστιο ενεργειακό ΧΑΠ. Εκτός κι αν, για ακόμα μία φορά, δεν πάρουμε χαμπάρι.

Το 2004, για όσους δεν εθελοτυφλούν, είχε στηθεί ένα παρόμοιο σκηνικό. Ένα σκηνικό λύσης του Κυπριακού με ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και εκκίνηση ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Τουρκία. Η ε/κ πλευρά τότε, με βάση τη διεθνή κοινότητα, είχε παραβιάσει τους κανόνες του παιχνιδιού, και αν σήμερα είναι υπερβολικά σκληρή μαζί της αυτό έχει να κάνει και με το 2004. Με λίγα λόγια, αν κρίνουμε από τις κινήσεις των Αμερικανών, σήμερα επιδιώκουν μιαν επανάληψη του 2004, και μάλιστα υπό καλύτερα γεωπολιτικά δεδομένα, λόγω φυσικού αερίου. Θέλουν εξομάλυνση στην περιοχή προς όφελος όλων. Αν ήθελαν να βοηθήσουν μόνο την Τουρκία, όπως όλοι νομίζουν, δεν θα επέτρεπαν στη Noble να ξεκινήσει εξορύξεις στην ΑΟΖ της Κύπρου. Δεν θα απέτρεπαν την Τουρκία να προβεί σε θερμό επεισόδιο, δεν θα στήριζαν στην κυρίαρχη επιλογή μας για τερματικό στην Κύπρο. Την ίδια στιγμή όμως θέλουν να δώσουν και στην Τουρκία, κι αυτό δεν είναι παράλογο, εφόσον συναινέσει σε μια σωστή λύση του Κυπριακού. Αυτό δεν σημαίνει ότι κατ’ ανάγκην θα επιχειρήσουν να μας γονατίσουν, όπως κάποιοι Κύπριοι ηγέτες δηλώνουν νυχθημερόν, επειδή βρισκόμαστε σε κρίση. Αν ήθελαν να το κάνουν, εδώ και 39 χρόνια υπήρχαν ευκολότεροι τρόποι. Μετά από τριάντα εννιά χρόνια αδιέξοδης σκέψης στο Κυπριακό, έφτασε η στιγμή να σκεφτούμε εναλλακτικά.