Πατάτες Αντινακτές και η Αισθητική της Γλώσσας

Με αφορμή το όψιμο ενδιαφέρον κάποιων μελών του δ.σ. του ΡΙΚ για τη γλώσσα και κυρίως για μερικές λέξεις τις οποίες χαρακτηρίζουν βωμολοχίες ή και υβρισίες θέτοντας θέμα αισθητικής, απαντά ο Μπαμπινιώτης: «Υπάρχει αισθητική στη γλώσσα; Υπάρχει η έννοια του ωραίου και πώς μπορεί να ορισθεί; Είναι πολύ παρακινδυνευμένο να ορίσεις τι είναι ωραίο και τι άσχημο στη γλώσσα. Άσχημο είναι ό,τι προσκρούει στο κοινό γλωσσικό αίσθημα, π.χ. μια μορφή προφοράς (πγιότητα αντὶ ποι-ότητα), ένας γραμματικὸς τύπος (υπόστηκε, της γραμματέα, της ειλικρινής απάντησης), μια συντακτική φράση (οι εκπρόσωποι δέχτηκαν χθες απὸ τον πρωθυπουργὸ αντὶ έγιναν δεκτοί…), μια άστοχη λεξιλογικὴ χρήση (μια υγιεινὴ επιχείρηση δεν κινδυνεύει αντὶ μια υγιής επιχείρηση) κ.τ.ο. Ωστόσο, αισθητικές κατηγορίες στη γλώσσα δεν υπάρχουν. Ό,τι ενοχλεί το γλωσσικό μας αίσθημα σήμερα μπορεί να είναι ο κανονικός τύπος αύριο», καταλήγει ο καθηγητής Γλωσσολογίας Μπαμπινιώτης.

Από την άλλη η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Οι λέξεις δεν είναι αθώες, γιατί από αυτές εξαρτάται ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε και ζούμε την πραγματικότητά μας. Η γλώσσα δεν είναι ουδέτερη, ούτε σκέτος φορέας νοημάτων. Είναι διαμορφωτής των νοημάτων. Πολλοί γλωσσολόγοι και θεωρητικοί πιστεύουν ότι η γλώσσα διαμορφώνει την ίδια την πραγματικότητα, ότι είναι αδύνατο να αντιληφθούμε κάτι για το οποίο δεν έχουμε όνομα. Ο άνθρωπος υπάρχει μόνο μέσα στη γλώσσα του - χωρίς γλώσσα είμαστε ζώα. [Βλ. κυρίως υπόθεση των Sapir & Whorf. Επίσης ο Heidegger στο On the Way to Language, 1959, βλέπει τη γλώσσα όχι ως εργαλείο, αλλά ως θεμελιώδη τρόπο ύπαρξης του ανθρώπου.]

Ερωτούνται εν ολίγοις τα μέλη του δ.σ. του ΡΙΚ, από πού κι ώς τα πού θέλουν να επιβάλουν αισθητική στη γλώσσα μιας σατιρικής εκπομπής και κυρίως με τι προσόντα, από τη στιγμή που από τα 9 μέλη του δ.σ. ο ΜΟΝΟΣ που έχει σχέση με τη γλώσσα ως δημοσιογράφος είναι ο Γιώργος Τσαλακός;

Αν κάποιοι οικονομολόγοι και νομικοί που μπήκαν στο δ.σ. του ΡΙΚ είναι σε θέση να επιβάλουν το λεξιλόγιο των εκπομπών του ΡΙΚ, ενώ είναι άσχετοι περί τα γλωσσικά, πού θα μπορούσαν να σταματήσουν στη συνέχεια; Δείχνουν δίκην υψηλής αισθητικής και μορφώσεως να διαφωνούν με τις λέξεις εσιέξιξι και γάρε, αλλά προφανώς δεν θα σταματήσουν εκεί αν κάποιος δεν τους υποδείξει το αυτονόητο. Ότι π.χ. τα έργα του Αριστοφάνη (και το παράδειγμα, προς Θεού, δεν χρησιμοποιείται ως μέτρο σύγκρισης) αποτελούν διδακτέα ύλη στα σχολεία από τον 10ο μ.Χ. αιώνα, πράγμα παράδοξο, καθώς χρησιμοποιεί σε αυτά πολλές βωμολοχίες και έντονη πολιτική κριτική. Η βωμολοχία στον Αριστοφάνη είναι μέρος της αισθητικής του κειμένου του, αφού στις κωμωδίες του «κάθε σοβαρή και εκλεπτυσμένη έκφραση την ακολουθεί μια βωμολοχία, προκειμένου να εξισορροπηθεί το κωμικό στοιχείο». Υπάρχει όμως και ο Βασίλης Μιχαηλίδης με τα μυλλωμένα του! Μήπως οι συνωμότες της λογοκρισίας στο ΡΙΚ δεν θα επιτρέψουν να ακουστεί το ποίημα του «ο γάδαρος τζ΄ η σιλυντρούνα», γιατί η λέξη γάρος δεν εμπίπτει στην αισθητική τους; Και τι θα γίνει με το ποίημα «Αμολόητος» το οποίο αναφέρεται στη διαπάλη των μελών του σώματος με το Πέος να κερδίζει την τελική μάχη και να στέφεται βασιλιάς; «Βρίσκω ότι ο Αμολόητος», αναφέρει σε ένα κείμενό του ο κριτικός λογοτεχνίας Νίκος Σαραντάκος, «είναι στιχουργημένος με μεγάλη δεξιοτεχνία και συμφωνώ ότι έχει κορυφαία θέση στην ελληνική ποιητική χυδαιολογία». Πρότυπο του «Αμολόητου», για τους αισθητικούς της γλώσσας στο ΡΙΚ, είναι ο αρχαίος μύθος του Μενήνιου Αγρίππα για τη διαμάχη των μελών του σώματος, που τον διηγήθηκε το 494 π.Χ. για να συμφιλιώσει τους πατρίκιους με τους πληβείους. Στον ελλαδικό χώρο, τον ίδιο μύθο απηχεί η «Φιλονικία των μελών του σώματος περί της βασιλείας», του Μανιάτη λαϊκού ποιητή Νηφάκη (1748-1818). Με μόνη διαφορά ότι «στο ποίημα του Νηφάκη, βασιλιάς ανακηρύσσεται ο πισινός, δηλ. ο γείτονας του αμολόητου στον Μιχαηλίδη».

Εν κατακλείδι, η χρήση της γλώσσας, συμπεριλαμβανομένης και της αργκό, έχει να κάνει σοβαρότατα με το επίπεδο της παιδείας σε μια χώρα. Όπως εξάλλου είπε και ο Εφτανήσιος λογοτέχνης και βουλευτής Λορέντζος Μαβίλης στο Κοινοβούλιο, όταν κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί τη μυαρή και χυδαία γλώσσα του λαού, δηλαδή τη δημοτική αντί της καθαρεύουσας, απάντησε: «Δεν υπάρχουν χυδαίες λέξεις. Υπάρχουν χυδαίοι άνθρωποι».

30 άτομα χρωστούν 5 δισ. ευρώ

Οι μεγαλοχρεώστες της Τράπεζας Κύπρου, η πρώτη κατοικία και η Βουλή

---

Πέντε κατηγορίες δανείων 30 μεγαλοοφειλετών, που εκπροσωπούν συνολικά 45 εταιρείες, έχει ενώπιόν της η Τράπεζα Κύπρου συνολικού ύψους 5.26 δισ. ευρώ, κάποια από τα οποία άρχισαν να εξυπηρετούνται, κάποια άλλα βρίσκονται σε διαδικασία ξεκαθαρίσματος, άλλα δεν προχωρούν καθόλου και άλλα έχουν επανακτηθεί με κατάσχεση

Σύμφωνα με τον πλήρη αναθεωρημένο κατάλογο (αρχές Φεβρουαρίου) που έχει στη διάθεσή του και δημοσιεύει  ο «Πολίτης», τα δάνεια των μεγαλύτερων εταιρειών, που έγιναν κατευθείαν από την Τράπεζα Κύπρου είτε μεταφέρθηκαν από την πρώην Λαϊκή, διαχωρίζονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες

των υποθηκών, αφού έχουν εξαντληθεί όλες οι νομικές διαδικασίες. Τα δάνεια αυτά αντιστοιχούν γύρω στο 50% των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχει η Τράπεζα Κύπρου, τα οποία ανέρχονται σε 10,4 δισ. ευρώ και στο 20% του συνόλου των μη εξυπηρετουμένων σε όλες τις τράπεζες της χώρας. Την ίδια στιγμή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που αφορούν έμμεσα ή άμεσα την πρώτη κατοικία υπολογίζονται γύρω στα 4 δισ., δηλαδή κοντά στο 14% των μη εξυπηρετουμένων, ενώ σύμφωνα με προκαταρκτικές μελέτες τα δάνεια πρώτης κατοικίας κάτω των 300.000 μόλις ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας περίπου στο 3,5% του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων δανείων ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου. Σύμφωνα με τον πλήρη αναθεωρημένο κατάλογο (αρχές Φεβρουαρίου) που έχει στη διάθεσή του και δημοσιεύει σήμερα ο «Πολίτης», τα δάνεια των μεγαλύτερων εταιρειών, που έγιναν κατευθείαν από την Τράπεζα Κύπρου είτε μεταφέρθηκαν από την πρώην Λαϊκή, διαχωρίζονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες:

• Δάνεια τα οποία έχουν υποστεί αναδιάρθρωση και εξυπηρετούνται.
• Δάνεια για τα οποία έχει υπάρξει κατ’ αρχήν συμφωνία.
• Δάνεια για τα οποία ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις, αλλά η διαδικασία κινείται αργά και δεν έχουν ολοκληρωθεί.
• Δάνεια για τα οποία ξεκίνησε διαδικασία, αλλά στην πορεία έχει αποτελματωθεί η συζήτηση.
• Δάνεια που δεν αποπληρώθηκαν και έχουν κατασχεθεί οι εξασφαλίσεις (επανακτηθεί).

Στις πρώτες 2 κατηγορίες, με σύνολο δανείων τα 3,127 δισ. ευρώ, η κατάσταση έχει καλώς ή βαίνει καλώς. Στις άλλες 3 κατηγορίες, οι οποίες έχουν να κάνουν με το υπόλοιπο 1,899 δισ. ευρώ, η κατάσταση δεν μπορεί να θεωρεί ευοίωνη, αφού υπάρχουν πραγματικές δυσκολίες που οδηγούν ακόμα και σε κατάσχεση των εξασφαλίσεων που δόθηκαν.

Τα αναδιαρθρωμένα

Πρόκειται για δάνεια ύψους 983 εκατ. ευρώ για τα οποία η Τράπεζα Κύπρου αισθάνεται ευτυχής, αφού με συνεργασία των χρεωστών έχουν αναδιαρθρωθεί και σε γενικές γραμμές εξυπηρετούνται. Ανάμεσα στις εταιρείες που έδειξαν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους συμπεριλαμβάνονται μερικές από τις μεγαλύτερες στην Κύπρο, όπως το ΝΚ Σιακόλας Γκρουπ, Αθηαινίτης, Λευκαρίτης Γκρουπ, Γαλαταριώτης Γκρουπ, και Α/φοί Κωνσταντίνου.

Κατ’ αρχήν συμφωνία

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κατηγορία δανείων ύψους 2,144 δισ. ευρώ στα οποία επήλθε κατ’ αρχήν συμφωνία και αναμένεται σύντομα (το αργότερο μέχρι τον Απρίλιο) να υπογραφούν οι τελικές συμφωνίες για να ξεκινήσει η εξυπηρέτησή τους. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται αρκετές από της εταιρείες Λανίτη (Aphrodite Hills, Cybarco, Lanitis Hotels, Limassol Marina) και τα συγκροτήματα Λεπτός (με χρέη 326 εκατ. ευρώ) και Αρίστο (299 εκατ. ευρώ), η Sharelink (168 εκατ. ευρώ), η εταιρεία ξενοδοχείων Τσώκκος (250 εκατ. ευρώ) και το Λαϊκό Καφεκοπτείο (113 εκατ. ευρώ). Όπως γίνεται αντιληπτό από τις υποσημειώσεις της ίδιας της τράπεζας, τα μεγάλα αυτά συγκροτήματα βρίσκονται σε διαδικασία πώλησης ή παραδίδουν στη διαχείριση της τράπεζας μερικά από τα μεγαλύτερά τους έργα.


Δάνεια σε διαπραγμάτευση

Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται δάνεια ύψους 825 εκατ. ευρώ και η επίτευξη συμφωνίας αναδιάρθρωσης μάλλον ακόμα βρίσκεται μακριά. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται η Quality Group (144 εκατ.) η Pafilia (90 εκατ.) η Lanitis Topco (158 εκατ.) και η Primetel (59 εκατ.). Σύμφωνα με τις υποσημειώσεις της Τράπεζας Κύπρου, κάποιες από τις εταιρείες αυτές δεν έχουν απαντήσει στην τράπεζα, κάποιες συνομιλούν σε μια προσπάθεια να αντιληφθούν το εύρος των απαιτήσεων που υπάρχει από πλευράς τράπεζας, ενώ κάποιες άλλες βρίσκονται σε διαδικασία πώλησης κάποιων περιουσιακών στοιχείων, για να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με περισσότερα όπλα στη διάθεσή τους.

Αποτελματωμένα δάνεια

Αυτή η κατηγορία δανείων αφορά 525 εκατ. ευρώ και έχει να κάνει με 3 μεγάλες εταιρείες. Πρόκειται για το Γκρουπ Παρασκευαΐδη, το οποίο οφείλει 203 εκατ. ευρώ, το Aqua Sol Group με 200 εκατ. ευρώ και το Ζαβός Γκρουπ με 122 εκατ. ευρώ. Στην πρώτη περίπτωση καταβάλλεται προσπάθεια για παραχώρηση στην τράπεζα δανειακών χαρτοφυλακίων στη Ρουμανία, στη δεύτερη έχει ορισθεί διαχειριστής για σκοπούς ασφαλείας, ενώ στην τρίτη περίπτωση είχε επέλθει μια αρχική συμφωνία, αλλά υπήρξε υπαναχώρηση εκ μέρους του χρεώστη.

Κατασχέσεις

Στην πέμπτη κατηγορία περιλαμβάνονται δάνεια ύψους 549 εκατ. ευρώ που δεν αποπληρώθηκαν, με αποτέλεσμα η τράπεζα να προχωρήσει σε επανάκτησή τους. Συγκεκριμένα οι κατασχέσεις αφορούν 4 εταιρείες: Τη Δράκος Γκρουπ (156 εκατ.), την Ορφανίδης Γκρουπ (132 εκατ.), την Chacolis Group (132 εκατ.) και την Kouroushis Group (129 εκατ.).

Η Ελληνική Τράπεζα Στην Ελληνική Τράπεζα, λόγω μεγέθους, τα επισφαλή δάνεια αγγίζουν τα 2,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα αφορούντα την πρώτη κατοικία είναι 250 εκατ. Το δύσκολο κομμάτι βέβαια για την Ελληνική είναι άλλο. Ότι δηλαδή οι περισσότεροι από τους 30 βασικούς χρεώστες της Τράπεζας Κύπρου είναι και δικοί της χρεώστες, με μικρότερα αλλά όχι ευκαταφρόνητα ποσά, όπως π.χ. οι εταιρείες Λανίτης και Σιακόλας. Όπως μας λέχθηκε πάντως κανένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο δεν ξεπερνά τα 80 εκατ. ευρώ, με εξαίρεση το σύνολο των δανείων της Εκκλησίας, τα οποία φθάνουν τα 250 εκατ. ευρώ. Μόνο η Μονή Κύκκου έχει 45 εκατ. ευρώ υπό μορφή μη εξυπηρετούμενων δανείων, με την τεχνοκρατική ομάδα της Ελληνικής να βρίσκεται τους τελευταίους μήνες σε εργώδεις διαπραγματεύσεις με την Εκκλησία για να διασφαλισθούν οι τρόποι αποπληρωμής.

ΑΠΟΨΗ
Μη εξυπηρετούμενα και πρώτη κατοικία

Από το σύνολο των 28 δισ. ευρώ που οι τράπεζες θεωρούν ως μη εξυπηρετούμενα, μόνο τα 4,2 δισ. αφορούν άμεσα ή έμμεσα την πρώτη κατοικία. Από αυτά, δάνεια ύψους 1,2 δισ. βρίσκονται στην κατοχή του Συνεργατισμού, γύρω στο 1 δισ. στην Τράπεζα Κύπρου, 350 εκατ. στον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης, 250 εκατ. στην Ελληνική και τα υπόλοιπα σε ελληνικές και άλλες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Σύμφωνα με πηγή της Τράπεζας Κύπρου, απαιτείται είτε από την Κεντρική Τράπεζα είτε από την κάθε τράπεζα χωριστά να εκπονηθεί μελέτη για να διαφανεί πόσα από αυτά τα δάνεια αφορούν το κτίσιμο πρώτης κατοικίας και πόσα την υποθήκευση της πρώτης κατοικίας για απόκτηση π.χ. δεύτερης -εξοχικής- κατοικίας ή για να χρησιμοποιηθεί το δάνειο για χρηματοδότηση άλλων δραστηριοτήτων. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η Βουλή αυτήν τη στιγμή συζητά το θέμα των εκποιήσεων στην προσπάθειά της να περισώσει την πρώτη κατοικία, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει ενώπιόν της τους πραγματικούς αριθμούς. Με αποτέλεσμα, αντί να προστατεύονται δικαίως οι δυσπραγούντες ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας, να μπαίνουν στο ίδιο καλάθι όλοι, συμπεριλαμβανομένων και των μεγαλοχρεωστών. Μια προκαταρκτική μελέτη που ετοιμάστηκε από στελέχη της Τράπεζας Κύπρου το περασμένο καλοκαίρι καταδεικνύει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κάτω των 300.000 ευρώ που αφορούν πραγματικά την πρώτη κατοικία δεν ξεπερνούν το 1,4 δισ. ευρώ. Αν επιβεβαιωθεί το ποσό αυτό μέσα από μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας, και κυρίως αν αντιπαραβληθεί με τα υπόλοιπα 27 δισ. που οφείλουν μεγάλοι και μεσαίοι χρεώστες, μάλλον είναι πολύ μικρό για να τεθεί η συλλογή του ως προτεραιότητα από τις τράπεζες, όπως υποστηρίζουν κάποια κόμματα στη Βουλή. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, «εάν η τρόικα είχε έγκαιρα αυτούς τους αριθμούς ενώπιόν της δεν θα ετίθετο καν θέμα πρώτης κατοικίας στο μνημόνιο».
 Όπως κατήγγειλε πρόσφατα ο εκτελεστικός διευθυντής της Τράπεζας Κύπρου Τζον Χούρικαν, τα κόμματα στην πραγματικότητα με το πάγωμα των εκποιήσεων δεν θέλουν να προστατέψουν την πρώτη κατοικία, αλλά κάποιους μεγαλοχρεώστες, και μαζί του συντάσσεται τόσο η διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας όσο και οι άλλοι τραπεζίτες. Πόσο ευσταθεί και κυρίως πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι αυτή η κατηγορία, όταν εκτοξεύεται από τραπεζικά ιδρύματα τα οποία ευθύνονται βαρύτατα για την οικονομική καταστροφή αυτής της χώρας; Λόγω λοιπόν αυτού του ελλείμματος αξιοπιστίας, πρέπει τάχιστα να εγκριθεί από τη Βουλή και το νομοσχέδιο περί αφερεγγυότητας. Από την άλλη, και κρίνοντας από τις πάμπολλες αποκαλύψεις των τελευταίων χρόνων γύρω από τη χρηματοδότηση των κομμάτων, μπορεί με ευκολία κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μεγάλος αριθμός από τους σημερινούς 30 μεγαλοοφειλέτες υπήρξαν οι κύριοι χρηματοδότες των κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων, σε αυτούς, και των πρώην αμαρτωλών τραπεζών. Θα ήταν βέβαια άδικο, πλην μερικών εξόφθαλμων εξαιρέσεων, να αποδοθεί σκοπιμότητα στην πλειοψηφία των βουλευτών, οι οποίοι δρουν και συμπεριφέρονται περισσότερο συναισθηματικά και ανθρωπιστικά. Καλό βέβαια θα ήταν να δηλώνουν ανθρωπιστές, αλλά να έχουν μπροστά τους και τα ακριβή στοιχεία.

Ασθενείς ηγέτες

Με αφορμή τις εκλογές στην Ελλάδα και τη διαφαινόμενη νίκη ενός 40ντάρη, το θέμα της ηλικίας των πολιτικών που μας κυβερνούν γίνεται και πάλιν επίκαιρο. Η ηλικιακή και μόνο προσέγγιση βέβαια ως ποιοτικό κριτήριο αξιολόγησης των πολιτικών δεν επαρκεί και δικαίως αρκετοί είναι αυτοί που κάνουν λόγο για ηλικιακό ρατσισμό. Από την άλλη η ηλικία νομοτελειακά συμβαδίζει με τη σωματική και την πνευματική φθορά. Όπως λέχθηκε χαρακτηριστικά από τον Αμερικανό συγγραφέα Τζος Μπίλινγκς «στα νιάτα μας συναντάμε δυσκολίες. Στα γηρατειά, μας συναντάνε αυτές».

Ο Αλέξης Τσίπρας, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ νικήσει και εάν τελικά εκλεγεί πρωθυπουργός, ίσως θα κατέχει και ένα ρεκόρ στον ελληνικό πολιτικό χώρο. Στα 40 του (γεννήθηκε το 1974) θα γίνει ένας από τους νεότερους Έλληνες πολιτικούς που τέθηκε επικεφαλής ελληνικής κυβέρνησης μετά τον Επαμεινώνδα Δεληγεώργη, που εξελέγη πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1865 σε ηλικία 36 ετών.
　
Το τρεντ
Η τάση των ψηφοφόρων κυρίως σε προηγμένες δημοκρατικά πολιτείες ρέπει προς τους σαραντάρηδες και κάτι πολιτικούς. Ίσως γιατί δεν είναι πολύ νέοι για να μην τους εμπιστευτείς και σίγουρα αρκετά νέοι για να μην τους τρέχεις στα νοσοκομεία. Το 1997 οι Αμερικανοί εξέλεξαν ως 42<sup>ο Πρόεδρό τους τον Μπιλ Κλίντον σε ηλικία 46 ετών και το επανέλαβαν το 2009 εκλέγοντας τον Μπαράκ Ομπάμα σε ηλικία 47 ετών. Οι Βρετανοί εξέλεξαν τον Τόνι Μπλερ πρωθυπουργό το 1997 σε ηλικία 44 ετών, οι Δανοί τη Χέλεν Θόρνινγκ Σμιτ το 2011 σε ηλικία 45 ετών και οι Σουηδοί τον Φρέντρικ Ράινφελντ το 2010 σε ηλικία επίσης 45 ετών.

Το βιβλίο
Στο περιώνυμο βιβλίο του</sup> με τίτλο «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» ο Ντέιβιντ Όουεν, πρώην ΥΠΕΞ της Βρετανίας, ασχολείται με ένα σημαντικό ερώτημα το οποίο σε κάποιες κοινωνίες χωρίς δημοκρατική παιδεία δεν μπαίνει σχεδόν καθόλου: «Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια;»

Όπως αναφέρει στην εισαγωγή του, «οι πολίτες πιστεύουν ότι οι πολιτικοί που εκλέγουν για να τους εκπροσωπούν και να τους κυβερνούν είναι καλοί ή κακοί, αριστεροί ή δεξιοί, υστερόβουλοι ή ειλικρινείς. Σίγουρα όμως έχουν ως δεδομένο ότι είναι επαρκώς υγιείς, σωματικά και ψυχικά. Όμως, τα παραδείγματα πολιτικών που ήταν βαριά άρρωστοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους στις ανώτατες θέσεις των μεγαλύτερων κρατών του πλανήτη περισσεύουν. Επιτρέπεται κάποιος με σοβαρό πρόβλημα να παραμένει σε μια σημαντική διοικητική θέση;

Θα άλλαζε η ψήφος των πολιτών αν ήξεραν ότι ο τάδε πολιτικός είναι βαριά άρρωστος ή ψυχικά ασθενής; Πόσο έχουν επηρεάσει οι ασθένειες των πολιτικών την εξέλιξη του πολυτάραχου 20ού αιώνα;» ερωτά.

Και βεβαίως απαντά δίνοντας μια σειρά από παραδείγματα. Λέει για παράδειγμα ότι ο Τζον Κένεντι «έπασχε από τη νόσο του Άντισον, έκανε επί χρόνια εντατική χρήση ναρκωτικών (για ίαση και για ψυχαγωγία), είχε ξέφρενη σεξουαλική συμπεριφορά και στην κρίση του Κόλπου των Χοίρων η κατάστασή του είχε σημαντικές επιπτώσεις στους χειρισμούς του». Η ασθένειά του πολύ πιθανόν λοιπόν να επηρέασε την κρίση του. Έπρεπε να γνωρίζει για την κατάσταση της υγείας του ο αμερικανικός λαός όταν τον ψήφιζε; Από την άλλη, ο Αϊζενχάουερ έπασχε από τη νόσο του Κρον. Κατά τη θητεία του έπαθε έμφραγμα και εγκεφαλικό, αλλά συνέχισε να κυβερνάει επί 4 χρόνια.

Ο Ρούζβελτ ήταν ασθματικός, αγχωτικός, με διπολική διαταραχή.　Ο Ουίλσον είχε νευρολογικά προβλήματα, έπαθε πολλά μικρά εγκεφαλικά και έγινε καχύποπτος και αγενής. Ο Κλεμανσό τον χαρακτήρισε φρενοβλαβή και πάσχοντα από «θρησκευτική νεύρωση». Ο Πομπιντού είχε καρκίνο του μυελού των οστών επί 2 χρόνια, ενώ ήταν Πρόεδρος της Γαλλίας. Πονούσε τρομερά, ιδίως όταν περπατούσε.

Ο Λίντον Τζόνσον είχε πάθει έμφραγμα πολύ πριν κυβερνήσει, ήταν βαριά καταθλιπτικός και κυκλοθυμικός, με επεισόδια παρανοειδούς αστάθειας, ο Νίξον παρουσίαζε συμπτώματα ψύχωσης, ήταν αλκοολικός και είχε ένστικτο για βίαιες αντιδράσεις, ο Ρίγκαν είχε πρώιμη γεροντική άνοια, η Θάτσερ από το 1989 και μετά άρχισε να χάνει την αντίληψη της πολιτικής πραγματικότητας και έβριζε τους βουλευτές της, ο Μάο ήταν καταθλιπτικός, ο Στάλιν ήταν παρανοϊκός, Χρουστσόφ ήταν υπομανιακός, ο Μουσολίνι ήταν τρελός και ο Χίτλερ όλα τα πιο πάνω.

Στην Κύπρο
Βεβαίως και η Κύπρος οφείλει κάποια στιγμή να θέσει τα ερωτήματα όχι του πιο πάνω ιστορικού συγγραφέα, αλλά της κοινής γνώμης πλέον, η οποία σε αρκετές χώρες έχει υποχρεώσει τους πολιτικούς να δίνουν πέρα από την κατάσταση του πόθεν έσχες τους και μια ιατρική βεβαίωση για την κατάσταση της υγείας τους όταν αναλαμβάνουν ένα κρίσιμο πολιτικό πόστο. Με τον γιατρό μάλιστα που την εκδίδει να είναι ποινικά υπόλογος σε περίπτωση που δώσει ψευδή στοιχεία. Αυτό στην Κύπρο είναι επιβεβλημένο από τη στιγμή που οι πολιτικοί που εκλέγονται στην προεδρία είναι συνήθως πάνω από 60 χρονών.

Ιστορικά ομιλούντες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην τελευταία του θητεία υπηρέτησε με σοβαρά καρδιακά προβλήματα και πέθανε από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Με τα ίδια προβλήματα σε ολόκληρη τη θητεία του υπηρέτησε και ο Σπύρος Κυπριανού, ο οποίος παρουσίαζε και συμπτώματα σοβαρής μορφής κατάθλιψης που ενίοτε επηρέαζε και τη δυνατότητά του να αποφασίζει. Ο Γλαύκος Κληρίδης από την άλλη εξελέγη στην προεδρία σε ηλικία άνω των 70 και κυβέρνησε εμφανώς καταπονημένος και ταλαιπωρημένος, προσφεύγοντας συνεχώς σε γεροντολόγους. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος εξελέγη στην προεδρία πάσχοντας από καρκίνο του προστάτη και έδωσε τη μάχη της επανεκλογής του το 2008 υποφέροντας. Λίγους μήνες αργότερα απεβίωσε. Ο Δημήτρης Χριστόφιας ανήλθε στην προεδρία έχοντας υποστεί εγχείρηση ανοικτής καρδιάς και μεταμόσχευση νεφρού, ενώ καθ’ όλη τη θητεία του υπέφερε από ρευματοειδή αρθρίτιδα λαμβάνοντας σοβαρή φαρμακευτική αγωγή. Τέλος ο Νίκος Αναστασιάδης υποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του σε εγχείρηση βαλβίδων στην καρδιά.

Είναι ηγέτης ο Νίκος Αναστασιάδης;

Ο Νίκος Αναστασιάδης είναι ηγέτης ή απλώς ένας ουραγός της πολιτικής; Πριν εκλεγεί στην προεδρία, το πρώτο ουδείς το αμφισβητούσε. Όλοι θεωρούσαν -ακόμα και αυτοί που διαφωνούσαν μαζί του- ότι είχε την ικανότητα να ηγείται καταθέτοντας ευθαρσώς τις απόψεις του όντας επικεφαλής ενός κόμματος στο οποίο η δική του θέση ποτέ δεν ήταν πλειοψηφική. Μήπως σήμερα η εικόνα αυτή έχει ξεθωριάσει ακόμα και μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών του;

Ποιος;


Αλλά ποιος είναι ο ηγέτης σήμερα; Οι ορισμοί βρίθουν, όπως πάντα, ωστόσο κάθε φορά που επιχειρεί κάποιος να τους μετρήσει στο μπόι κάποιου εν ενεργεία πολιτικού οι λέξεις φαντάζουν λειψές.
Στη Βρετανία, η συζήτηση περί των ηγετών είναι προχωρημένη εδώ και πολλά χρόνια και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ πολλών ακαδημαϊκών. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος πολιτικός στη νεότερη ιστορία της χώρας γιατί ύψωσε το ανάστημά του και οδήγησε τη Βρετανία σε μια μνημειώδη αντίσταση απέναντι στον Χίτλερ. Υπάρχουν βέβαια και ενστάσεις. Ο Τσόρτσιλ, υποστηρίζουν αρκετοί ιστορικοί, είχε το σθένος να κάνει το αυτονόητο. Ηγήθηκε δηλαδή των Βρετανών εναντίον του Χίτλερ τη στιγμή που ήταν όλοι πανέτοιμοι να αντισταθούν. Ίσως, αναφέρουν, η Μάργκαρετ Θάτσερ ή ο Τόνι Μπλερ να ήταν πιο σημαντικοί ηγέτες υπό μια άλλη οπτική. Η κ. Θάτσερ ηγήθηκε μιας προσπάθειας για να εκσυγχρονίσει τη χώρα χωρίς να έχει την ομοθυμία του έθνους, λαμβάνοντας σκληρές αποφάσεις και πηγαίνοντας κόντρα σε έναν αδιέξοδο συνδικαλισμό, σε κατεστημένα συμφέροντα και νοοτροπίες. Από την άλλη, ο Τόνι Μπλερ οδήγησε τη Βρετανία σε μια εξωστρεφή πολιτική στη Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ, βγάζοντας τη Βρετανία από έναν λήθαργο εσωστρέφειας και επαναφέροντάς την στη διεθνή σκηνή ως ρυθμιστή των διεθνών εξελίξεων. Με λίγα λόγια, ένας ηγέτης μπορεί να είναι μεγάλος γιατί αίρεται στο ύψος των περιστάσεων, αλλά και γιατί κόντρα στις επιθυμίες της πλειοψηφίας καταφέρνει να πείσει τον λαό ότι υπάρχουν και άλλοι δρόμοι.


Ο Αναστασιάδης

Ο Νίκος Αναστασιάδης, τηρουμένων των αναλογιών, σε ποια κατηγορία θα μπορούσε να ενταχθεί; Πριν την εκλογή του, ίσως στη δεύτερη κατηγορία. Τότε έστελνε με αποφασιστικότητα σε όλους το μήνυμα ότι μπορεί να ανοίξει πολλούς άλλους δρόμους, δίνοντας εναλλακτικές επιλογές στον κυπριακό λαό. Τον Φεβρουάριο του 2013, ο λαός σε ποσοστό 57% του έδωσε αυτή την ευκαιρία. Όχι γιατί όλοι συμφωνούσαν μαζί του, όχι γιατί ξαφνικά τον αγάπησαν. Τον ψήφισαν γιατί οι περισσότεροι είχαν κουραστεί από την ανερμάτιστη οικονομική πολιτική του Δημήτρη Χριστόφια, από την αδιέξοδη πολιτική του Τάσσου Παπαδόπουλου στο Κυπριακό, από τον φόβο και τις ιδεοληψίες οι οποίες χαρακτήριζαν την πολιτική της χώρας μας την τελευταία δεκαετία. Η ψήφος προς τον Αναστασιάδη ήταν μια ψήφος ανοχής και ταυτόχρονα ελπίδας προς έναν πολιτικό που είχε πείσει και τον πλέον δύσπιστο ότι τουλάχιστον είχε τόλμη και όραμα να προχωρήσει. Δύο χρόνια μετά την εκλογή του έχει καταφέρει να πλησιάσει, έστω, τις προσδοκίες του κυπριακού λαού; Αρχή άνδρα δείκνυσι, έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.

•  Σχεδόν 24 μήνες μετά την εκλογή του έχει αποδειχθεί ένας μεγαλόστομος τακτικιστής. Δεσμεύτηκε ότι δεν θα υπάρξει κούρεμα, ενώ όλα τα ενδεχόμενα ήταν ανοικτά, με αποτέλεσμα να εκτεθεί ανεπανόρθωτα ενώπιον του κυπριακού λαού. Χάραξε κόκκινες γραμμές στο Κυπριακό του στυλ «αν το Μπαρμπαρός παραβιάσει την κυπριακή ΑΟΖ αποχωρώ από τις συνομιλίες», με αποτέλεσμα να επιτρέψει στην Τουρκία να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, στον Έρογλου να κερδίζει εύκολα την επανεκλογή του και στα Ηνωμένα Έθνη να μας θεωρούν την αδιάλλακτη πλευρά.

•  Σχεδόν 24 μήνες μετά την εκλογή του, αντί να στείλει το μήνυμα ότι η χώρα απαλλάσσεται από το τέρας της διαπλοκής, διεκδικεί με κάθε τρόπο μια θέση στο πάνθεον των διαπλεκομένων. Πότε με τα λεφτά που έβγαλαν άρον-άρον οι συμπέθεροι πριν το κούρεμα, πότε με τα οικόπεδα ευκαιρίας της Αρχιεπισκοπής στους Καλογήρους, πότε με τα αεροπλανάκια του Λεμπέντεφ και του Λαζαρή, πότε με το δικηγορικό του γραφείο να εμπλέκεται σε πωλήσεις υποκαταστημάτων τραπεζών ή αεροπορικών εταιρειών.

•  Σχεδόν 24 μήνες μετά την εκλογή του είναι διάχυτη μια εικόνα τσαπατσουλιάς έως και ανικανότητας διαχείρισης. Είτε γιατί επέτρεψε στη Χρυστάλλα Γιωρκάτζη να ετοιμάσει τα συμβόλαια της διοικήτριας της Κεντρικής δίνοντας στον εαυτό της αύξηση, είτε γιατί έφερε το νομοσχέδιο για τις εκποιήσεις και επί έξι μήνες δεν μπορεί να φέρει στη Βουλή τα νομοσχέδια περί αφερεγγυότητας, είτε γιατί εξήγγειλε ανακατατάξεις στο Προεδρικό και ανακατατάξεις δεν είδαμε.

Τι ηγέτης;
        

Ένας ηγέτης, έλεγε ο Ναπολέων Βοναπάρτης, είναι κατά κύριο λόγο ντίλερ της ελπίδας. Με τις κινήσεις του Νίκου Αναστασιάδη τι ελπίδα έχουμε για λύση του Κυπριακού; Όλοι πλέον φοβόμαστε ότι στην ιστορία κινδυνεύει να μείνει ως ο ηγέτης που στήριξε τη λύση γενναία και με προσωπικό κόστος και τελικά χρεώθηκε την de jure διχοτόμηση. Προορισμός μιας ηγεσίας είναι η δημιουργία περισσότερων ηγετών και όχι οπαδών, έλεγε ο Ραλφ Νάντερ. Αυτό εξυπονοεί το ωρίμασμα ενός λαού, ώστε να καταστεί λιγότερο φοβικός, περισσότερο ορθολογιστής και αισιόδοξος ότι μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες. Για να το πετύχει αυτό ο Νίκος Αναστασιάδης, οφείλει να αναλάβει ξανά την πρωτοβουλία των κινήσεων και όχι να σέρνεται πίσω από τον ορυμαγδό των λαϊκιστών αυτής της χώρας.

• Χρειάζεται να αναλάβει την πρωτοβουλία κινήσεων στο Κυπριακό με το ΑΚΕΛ, είτε γιατί το θέλει είτε διότι δεν έχει άλλη επιλογή να κινηθεί δίπλα του σε μια προσπάθεια μιας έντιμης διευθέτησης. Τα κεντρώα εθνικιστικά κόμματα ουδέποτε θα τον στηρίξουν για δύο λόγους: πρώτον, γιατί απλούστατα διαφωνούν με τη φιλοσοφία της λύσης, δεύτερον, διότι μια λύση θα αφαιρέσει κάθε λόγο ύπαρξής τους.

• Απαιτείται να συμπεριφερθεί ως Πρόεδρος όλων των Κυπρίων. Οφείλει με εντιμότητα να απευθυνθεί και στους Τουρκοκυπρίους των οποίων είτε το θέλει είτε όχι είναι επίσης Πρόεδρος και να εξηγήσει την πολιτική του στο Κυπριακό και, κυρίως, να κάνει ανοίγματα προς το μέρος τους για να τους πείσει.

• Οφείλει να κινηθεί με αποφασιστικότητα προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης της οικονομίας, έχοντας ως μότο του κάτι το αυτονόητο στις δυτικές κοινωνίες. Η ελεύθερη οικονομία, ο καπιταλισμός, αν το προτιμάτε, λειτουργεί με κανόνες και υπό τον αυστηρό έλεγχο του κράτους. Προς αυτή την κατεύθυνση, για να είμαστε και δίκαιοι, η δικαιοσύνη επί των ημερών του άρχισε να λειτουργεί και όπως ο ίδιος χαριτολογεί… γέμισαν τα νοσοκομεία με υποδίκους που θέλουν να αποφύγουν την καταδίκη.

• Οφείλει να συμβάλει στην κάθαρση του πολιτικού συστήματος, αλλά χρειάζεται και ο ίδιος κάποια στιγμή να μιλήσει και να κάνει παραδοχές. Και για τα λεφτά του Βγενόπουλου προς το κόμμα και για τα συνεχή λάθη με το πρώην δικηγορικό του γραφείο.

Είναι επιβεβλημένο


Εν ολίγοις είναι επιβεβλημένο, Πρόεδρε, να αντιληφθείς, αν θέλεις να διασωθείς ως ηγέτης, ότι δεν μπορείς να τα έχεις καλά με όλους. Δεν μπορείς να γίνεις Τσόρτσιλ για να έχεις έναν λαό πίσω σου, δεν μπορείς να γίνεις Μακάριος για να σε ψηφίζει το 95% του κόσμου. Μπορείς όμως να μείνεις ως ο Νίκαρος που κατάφερε να ακολουθήσει με επιμονή τον δρόμο του ρεαλισμού, της διαφάνειας και του εκσυγχρονισμού, γιατί μπόρεσε τελικά να πείσει τον λαό του ότι είχε δίκαιο. Ποτέ μην αμφιβάλεις για αυτό που είπε κάποτε η Μάργκαρετ Μιντ, "ότι μια σκεπτόμενη και ευαισθητοποιημένη ομάδα ανθρώπων μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Για την ακρίβεια, αυτό είναι το μόνο πράγμα που ιστορικά είναι αποδεδειγμένο". Ίσως να μην τα καταφέρεις, ίσως να σε δικαιώσει μόνο η ιστορία. Αν όμως επιμένεις σε αυτή τη φύρδην μίγδην πολιτική, απλώς κάποια στιγμή θα φύγεις και όλοι θα σε θυμούνται για τα σκάνδαλα και τα σκανδαλάκια που σήμερα ροκανίζουν ανηλεώς την εικόνα που με τόσο κόπο έκτισες τα τελευταία 30 χρόνια.