Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014

Οι ανοησίες για το φυσικό αέριο

Οι κάτοικοι μικρών χωρών και κυρίως νησιωτικών καμιά φορά δεν έχουν αίσθηση του μεγέθους τους και κατ’ επέκταση του κόσμου του οποίου τους περιβάλλει. Πολύ περισσότερο δεν μπορούν να αντιληφθούν την πολυπλοκότητα των διεθνών προβλημάτων και κυρίως τις προτεραιότητες που τίθενται διεθνώς για την αντιμετώπισή τους.

Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής μαίνεται ένας πόλεμος με πολλαπλά μέτωπα, με δεκάδες πρωταγωνιστές, εμφανείς και αφανείς. Διακυβεύονται συνοριακές διευθετήσεις και ζώνες επιρροής δεκαετιών, εκπατρίζονται εκατομμύρια άνθρωποι, πεθαίνουν χιλιάδες άνθρωποι και βρίσκεται στην πλάστιγγα η ενεργειακή επάρκεια της Δύσης. Στην περιοχή αυτή ισχυρό γεωπολιτικό ρόλο ασκούν οι ΗΠΑ και η Ρωσία και σε δεύτερο επίπεδο γειτονικές χώρες όπως το Ιράν, η Τουρκία και το Ισραήλ.

Μέσα σε αυτό τον κυκεώνα επέλεξε η Τουρκία να κάνει μια προβοκατόρικη κίνηση δημιουργώντας στην Κυπριακή Δημοκρατία σύγχυση και κυρίως αποπροσανατολισμό σε ό,τι αφορά τη στρατηγική της. Ποια είναι η στρατηγική μας των τελευταίων 40 ετών; Λύση ομοσπονδίας στο Κυπριακό. Πώς επιτυγχάνεται; Αποφασίσαμε συλλογικά ότι αυτή θα επέλθει μέσω συνομιλιών διότι δεν έχουμε άλλα όπλα. Η κίνηση λοιπόν της Τουρκίας να στείλει το Barbaros μάς ώθησε να εγκαταλείψουμε τη στρατηγική μας αναστέλλοντας τη συμμετοχή μας στις συνομιλίες. Θα κερδίσουμε κάτι από αυτό; Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα παρέλθουν κάποιοι μήνες χωρίς συνομιλίες και αυτό ευνοεί την Τουρκία, όχι εμάς. Και γιατί ευνοεί μόνο την Τουρκία; Διότι στο Κυπριακό έχει την πολυτέλεια και για λύση και για μη λύση, σε αντίθεση με μας.

Κάποιοι ανέμεναν ότι θα υπάρξει έντονη καταδίκη της Τουρκίας από τη διεθνή κοινότητα. Πώς θα γίνει αυτό όταν η διεθνής κοινότητα στηρίζεται στην Τουρκία σε ό,τι αφορά την υποδοχή εκατ. προσφύγων από το Ιράκ; Πώς θα γίνει αυτό όταν η Τουρκία ξοδεύει 5 εκατ. δολ. τη μέρα για τη σίτιση και τη στέγαση αυτών των προσφύγων, τη στιγμή που οι γειτονικές χώρες, όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία, έχουν βουλιάξει οικονομικά από την ακατάσχετη ροή προσφύγων στο έδαφός τους; Η Τουρκία, εν ολίγοις, σε μια στιγμή που όλοι την έχουν ανάγκη (και αναγκάζεται ακόμα και ο Αμερικανός αντιπρόεδρος να απολογηθεί στον Ερντογάν) κάνει μια κίνηση στην περιφέρεια που μέσα στην απόλυτη σύγχυση θα περάσει χωρίς σοβαρές αντιδράσεις, αναγκάζοντας τους Κυπρίους να εκτεθούν ξανά και να τεθούν εν αμφιβόλω οι προθέσεις τους.

Οι μικροί
Ίσως κάποιος αντιτείνει ότι διά της πιο πάνω θέσης οι μικρές και αδύνατες χώρες δεν έχουν κανένα μέλλον και είναι υποχρεωμένες να υποχωρούν πάντοτε. Ουδέν αναληθέστερο. Οι μικρές χώρες, και υπάρχουν πολλά μοντέλα πετυχημένων μικρών χωρών (Ελβετία, Λουξεμβούργο, Σιγκαπούρη, Λίνχτεσταϊν, Μονακό), μπορούν να επιτυγχάνουν υπό δύο όρους: πρώτον, πρέπει να αποβάλουν τις φοβίες τους και, δεύτερον, πρέπει να εξελίξουν την πολιτική τους σκέψη ώστε να μπορούν να εκμεταλλεύονται στο έπακρο τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορούμε να διαπραγματευθούμε με την Τουρκία αν πείσουμε διεθνώς (και την Τουρκία) ότι είμαστε πολύ χρησιμότεροι ως σύμμαχοι και συνεργάτες παρά ως εχθροί και αντίπαλοι. Τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα προς την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η παρουσία μας στην ΕΕ και το φυσικό αέριο.

Το Κυπριακό
Πρέπει βέβαια να λύσουμε το Κυπριακό. Κάπου εδώ όμως ο εγκέφαλός μας σταματά να λειτουργεί ορθολογικά και αφήνουμε τεράστια περιθώρια στον συναισθηματισμό. Αν δεν ήμασταν συναισθηματικοί, θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε ότι η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει ακόμα τη λογική μιας λύσης διζωνικής ομοσπονδίας. Θα βλέπαμε ότι η Τουρκία δεν βρίσκεται καν στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τη μη λύση. Το 2004 εμείς ψηφίσαμε «όχι» στα δημοψηφίσματα. Σήμερα εμείς αναστείλαμε τις συνομιλίες. Για ποιο λόγο ζητούν κάποια κόμματα του Κέντρου σήμερα την κεφαλή του Μπαν Κι-μουν επί πίνακι; Να τιμωρήσει την Τουρκία γιατί δεν λύνει το Κυπριακό από τη στιγμή που εμείς αποχωρήσαμε και αφήσαμε τον Έσπεν Μπαρθ Άιντε στα κρύα του λουτρού; Να τιμωρήσει την Τουρκία γιατί δεν αναγνωρίζει την ΑΟΖ μας; Μα η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία από το 1964, θα αναγνωρίσει την ΑΟΖ μας το 2014; Συνομιλούμε με την Τουρκία από το 1964 και μετά την εισβολή του 1974, όταν κατέλαβε το 36% του εδάφους της Κύπρου, και δεν συνομιλούμε επειδή έστειλε ένα ερευνητικό σκάφος;

Ο ρεαλισμός
Ο ρεαλισμός επιβάλλει ότι οι διαπραγματεύσεις είναι ο μόνος δρόμος για επίτευξη λύσης πριν επέλθει η λύση των δύο κρατών. Δυστυχώς όμως, ακόμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προσχώρησε στους ρομαντικούς του Κυπριακού και δεν βλέπει καθαρά την εικόνα, ειδικά στο θέμα του φυσικού αερίου. Κάτι που ειρήσθω εν παρόδω βλέπει πολύ πιο καθαρά ο κυπριακός λαός: Σε δημοσκόπηση του τέλους του 2013 που πραγματοποίησε ο ΔΗΣΥ και στο ερώτημα «Νομίζετε ότι το θέμα του φυσικού αερίου πρέπει να τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;» η κοινή γνώμη με ποσοστό 71-27% αποφάνθηκε πως ναι, πρέπει να τεθεί. Και είναι λογικό: αν η λύση μπορεί να εξευρεθεί μόνο μέσω διαπραγματεύσεων, στο τραπέζι βάζω τα πιο ισχυρά χαρτιά που έχω. Το 2003-4 διαπραγματευόμενοι το σχέδιο Ανάν βάλαμε στο τραπέζι το πιο ισχυρό μας χαρτί, που ήταν η ΕΕ. Τότε η τουρκική θέση από λύση δύο κρατών υποχώρησε σε λύση ομοσπονδίας και ο Ντενκτάς που διαφωνούσε παύθηκε εν μια νυκτί. Σήμερα, λοιπόν, αν το φυσικό αέριο αποτελεί έναν νέο καταλύτη στο Κυπριακό, γιατί δεν θέλουμε να μπει στο τραπέζι;

Διότι λένε κάποιοι ότι θα φτάσουμε σε ένα σημείο που θα συμφωνήσουμε στη μοιρασιά και η Τουρκία θα εγκαταλείψει το τραπέζι για λύση, αλλά θα πάρει το αέριο! Πρόκειται για αφελέστατες προσεγγίσεις, από τη στιγμή που στη διαπραγμάτευση ισχύει η πάγια θέση ότι τίποτα δεν θεωρείται συμφωνημένο αν δεν έχουν συμφωνηθεί όλα.

Οι ψευδαισθήσεις
Στην πραγματικότητα δεν θέλουμε να μπει το φυσικό αέριο στο τραπέζι γιατί κάποιοι μας έχουν γεμίσει τα μυαλά με ανοησίες. Ότι διά του αερίου θα εξοπλιστούμε και με τη βοήθεια των γειτόνων μας θα γονατίσουμε την Τουρκία.

Ετοιμάζεται και ο Πρόεδρος για τριμερείς μεταξύ Ελλάδας - Αιγύπτου και Κύπρου και Ελλάδας- Ισραήλ και Κύπρου, γείτονες οι οποίοι για δικούς τους λόγους αυτή την περίοδο θέλουν να συντηρήσουν την αντιπαλότητά τους με την Τουρκία. Κανείς δεν λέει ότι δεν πρέπει να οικοδομήσουμε σε αυτού του είδους τις συνεργασίες. Όχι όμως εις βάρος της λύσης του Κυπριακού. Δεν μπορούμε να λέμε ότι θέλουμε λύση του Κυπριακού και να συζητούμε ταυτόχρονα με την Αίγυπτο και το Ισραήλ για αποκλεισμό της Τουρκίας από τον ενεργειακό σχεδιασμό της περιοχής. Από τη στιγμή μάλιστα που αυτό δεν μας συμφέρει ΟΥΤΕ και οικονομικά. Η Αίγυπτος θέλει 5 τρισ. κυβ. πόδια αερίου για να λύσει πρόσκαιρα προβλήματά της, ενώ η ίδια έχει 77 τρισ. αποθέματα. Το Ισραήλ έχει αποθέματα 35 τρισ. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν η γεώτρηση της ΕΝΙ/KOGAS αποδειχθεί επιτυχής που θα πουλήσουμε εμείς το φυσικό μας αέριο;
Πού θα το πουλήσουμε, ιδιαίτερα αν η κατασκευή τερματικού κριθεί ασύμφορη;

Ιστορική αναλογία
Για όσους νομίζουν ότι η Κύπρος δεν είχε άλλη επιλογή από του να αναστείλει τη συμμετοχή της στις διαπραγματεύσεις, μετά την αποστολή του Barbaros, το παράδειγμα της Ουκρανίας είναι ηχηρό. Παρότι η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία και έθεσε εν αμφιβόλω την κυριαρχία της χώρας στην ανατολική Ουκρανία, ο Πρόεδρος Ποροσένκο άφησε κατά μέρος τους συναισθηματισμούς και τις ψευδοπερηφάνιες και κάθισε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Πούτιν. Γνωρίζει προφανώς ότι τα αδιέξοδα και τα τετελεσμένα ευνοούν μόνο τους ισχυρούς. Γνωρίζει, τέλος, ότι η μοναδική λύση που υπάρχει αυτή τη στιγμή για τη λύση του Ουκρανικού είναι η λύση ομοσπονδίας. Όσο σκληρό κι αν ακούγεται και γι αυτόν και για μας εδώ στην Κύπρο, παρότι η πλειονότητα των Κυπρίων δεν ταυτίζεται με τον Ποροσένκο, αλλά με τον Πούτιν. Χωρίς να κατανοούν ότι με αυτό τον τρόπο, ότι ιστορικά και στην πράξη δικαιολογούν αυτό που έκανε η Τουρκία στην Κύπρο το 1974.