Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2016

Οι εκπαιδευμένοι χώρκατοι

Οι εκπαιδευμένοι χώρκατοι
Με τον Διονύση Διονυσίου

21/02/2016

Κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι το κυρίαρχο πρόβλημα της κυπριακής εκπαίδευσης είναι ο τρόπος εισδοχής των Κυπρίων νέων στα πανεπιστήμια της Κύπρου.

Ακούσαμε ξανά τη βδομάδα που πέρασε από το ραδιόφωνο του «Πολίτη» (107.6 FM) τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Κώστα Χριστοφίδη να απαξιώνει τους καθηγητές της ΟΕΛΜΕΚ, καλώντας τους να ασχοληθούν με τα πραγματικά τους καθήκοντα, που είναι, όπως είπε, τα ωράρια, οι κλίμακες, οι αργίες και οι μισθοί τους. Η ΟΕΛΜΕΚ απάντησε ως συνήθως επίσης απαξιωτικά, καλώντας τον να ασχοληθεί με τις χαρουπιές και την παραγωγή χαρουπόμελου, που αποτελεί project του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Οι δύο αυτοί παράλληλοι μονόλογοι δεν θα γίνουν ποτέ ένας γόνιμος διάλογος, εάν και από τις δύο πλευρές δεν επιδειχθεί ο απαραίτητος σεβασμός. Τότε ίσως μπορέσουμε να επικεντρωθούμε στην ουσία, που σίγουρα δεν είναι οι εισαγωγικές εξετάσεις. Ας μείνουμε όμως για λίγο σε αυτές, διατυπώνοντας τη θέση ότι επί του θέματος αυτού έχουν λόγο και οι δύο πλευρές και ότι με το θέμα πρέπει να ασχοληθεί πάραυτα το υπουργείο Παιδείας ως γενικός συντονιστής της παιδείας.

• Το πανεπιστήμιο έχει δίκαιο να υποστηρίζει ότι μένουν πολλές θέσεις κενές μετά τις παγκύπριες εξετάσεις, τις οποίες πολλές φορές αναγκάζεται να πληρώσει δίνοντάς τις σε μαθητές που δεν έχουν καν πάρει τη βάση. Αυτό είναι απαράδεκτο. Θεωρεί λοιπόν ότι θα μπορούσε να προσελκύσει φοιτητές από τα ιδιωτικά σχολεία μέσω και άλλων αξιόπιστων εξετάσεων, τα οποία κατά κανόνα δέχονται μαθητές με επιδόσεις άνω του μέσου όρου. Επικαλείται επίσης τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλοί γονείς τα παιδιά των οποίων φοιτούν σε ιδιωτικές σχολές και ο οποίοι δεν μπορούν να πληρώσουν τα δίδακτρα των πανεπιστημίων του εξωτερικού. Αφού λοιπόν κι αυτοί φορολογούνται για να λειτουργεί το κρατικό πανεπιστήμιο, δικαιωματικά μπορούν να διεκδικούν θέσεις για τα παιδιά τους.

• Από την άλλη η ΟΕΛΜΕΚ ως η μεγαλύτερη εκπαιδευτική οργάνωση Μέσης Εκπαίδευσης έχει κάθε δικαίωμα να έχει λόγο προβάλλοντας ακόμα και την εξής παιδιάστικη δικαιολογία: μπορεί το πανεπιστήμιο να πάρει κατευθείαν φοιτητές από το νηπιαγωγείο; Μπορεί επίσης να θέσει και σοβαρότερα ερωτήματα, όπως π.χ. σε ποιο επίπεδο και με τι γνώσεις πρέπει να εισάγονται κατά κλάδο οι φοιτητές στο πανεπιστήμιο. Άραγε δεν χρειάζεται επί αυτού του επιπέδου συνεργασία πανεπιστημιακών και καθηγητών; Και κάτι τελευταίο. Πρόσφατα ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου θριαμβολόγησε γιατί το Πανεπιστήμιο Κύπρου συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 400 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου! Άραγε θα μπορούσαν και οι καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης να αισθάνονται κι αυτοί λίγο περήφανοι –αν δεχτούμε ότι τα ranking αυτά είναι έγκυρα και κυρίως ουσιαστικά– γιατί στέλνουν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου μερικούς καταπληκτικούς μαθητές;

Η ουσία
Είπαμε όμως ότι θα μιλήσουμε επί της ουσίας. Η δε ουσία δεν βρίσκεται, κατά την ταπεινή μου άποψη, ούτε στις εισαγωγικές εξετάσεις, ούτε στις επιδόσεις, ούτε στις παγκόσμιες αξιολογήσεις πανεπιστημίων. Αν θέλουμε να φτιάξουμε μια κοινωνία προχωρημένη η οποία να αντιστοιχεί στην πληθώρα των πτυχίων και των υπόλοιπων πανεπιστημιακών τίτλων, δεν χρειαζόμαστε μόνο καλή εκπαίδευση (την οποία μετρούν οι αξιολογήσεις), αλλά και ουσιαστική παιδεία. Πρέπει δε μέσω αυτής να παράγουμε επιτέλους και πολιτισμό.
Υποστηρίζω ότι και οι απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης αλλά και οι απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Κύπρου στερούνται πραγματικής παιδείας. Υποστηρίζω ότι η Κύπρος είναι πολύ χαμηλά στην κατάταξη πολιτισμού, αν υπάρχει τέτοια κατάταξη. Το φαινόμενο μπορεί να ψηλαφηθεί εμπειρικά μέσα από τις στάσεις και τις παραστάσεις μας ως κοινωνίας.

• Κάπου διάβασα ότι οι μεγάλοι άνθρωποι μιλούν για ιδέες, οι μεσαίοι για γεγονότα και οι μικροί για άλλους. Στην Κύπρο, η συντριπτική πλειονότητα, είτε αυτοί έχουν πτυχίο είτε όχι, μιλά για τους άλλους. Οι ιδέες στην Κύπρο έρχονται δίκην φαντασμάτων του παρελθόντος για να στοιχειώνουν το παρόν. Κάποιοι ελάχιστοι ασχολούνται επιλεκτικά με κάποια γεγονότα (π.χ. η όλη συζήτηση που παρακολουθούμε νυχθημερόν στο Κυπριακό). ενώ η συντριπτική πλειονότητα ασχολείται με άλλ’ αντ’ άλλων: τι είπε ο Παΐσιος, τι κάνει σπίτι της η γειτόνισσα, με ποιον τα έφτιαξε η Χριστιάνα και, κυρίως, από ποιο ύψος μας ψεκάζουν οι Εγγλέζοι. Η συζήτηση για τους άλλους και όχι ο οραματισμός και η ενδοσκόπηση είναι προϊόντα έλλειψης παιδείας.
• Στην Κύπρο πολλοί δηλώνουν πατριώτες σε αντιδιαστολή με κάποιους προδότες. Πατριωτισμός, είπε ο Μπέρναρντ Σο, «είναι η πεποίθηση πως αυτή η χώρα είναι ανώτερη από όλες τις άλλες επειδή γεννήθηκες εσύ σε αυτήν». Ο πατριωτισμός στην Κύπρο συνήθως εξαργυρώνεται με πολιτικά αξιώματα, με απατεωνιές και κυρίως με μια στενοκεφαλιά που εδράζεται στον φόβο και την ανασφάλεια. Αντίθετα, σε μια πολιτισμένη κοινωνία όλοι θεωρούνται πατριώτες. Στην Κύπρο έχουμε ανάγκη και προδότες για να αναδεικνύεται ο δικός μας πατριωτισμός. Οι φοβικοί πατριώτες είναι γέννημα της ελλιπούς παιδείας σε αυτόν τον τόπο.
• Στη χώρα μας οι νόμοι είναι χαρτοπετσέτες με τις οποίες η άρχουσα τάξη σκουπίζει τα χείλη της, ή, όπως θα έλεγε και ο Μπίσμαρκ, «είναι όπως τα λουκάνικα. Δεν ξέρεις από τι κατασκευάζονται». Το δημοκρατικό έλλειμμα, η αυθαιρεσία των πολιτικών, η διαπλοκή των δικαστικών και η δουλικότητα των πολιτών δημιουργεί την κοινωνία των Χώρκατων όπως την περιέγραψε στο βιβλίο του ο κοινωνιολόγος Κάισαρ Μαυράτσας. Στη Δύση οι υπουργοί παραιτούνται, στην Ιαπωνία κάνουν χαρακίρι, μόνο στην Κύπρο υπάρχει παχυδερμία. Η παχυδερμία όλων μας είναι παιδί της έλλειψης παιδείας στη χώρα μας.

Επί της ουσίαςΑν θέλει, εν ολίγοις, κάποιος να εγκύψει επί της ουσίας, ας σταματήσει να μας πρήζει με τον τρόπο εισδοχής των φοιτητών στα πανεπιστήμια κι ας ασχοληθεί με το καυτό εξής ερώτημα: γιατί, ενώ η Κύπρος είναι ανάμεσα στις πρώτες χώρες στον κόσμο σε ποσοστά πτυχιούχων, παραμένουμε όλοι μας ττοππουζοχώρκατοι; Γιατί είναι γεμάτα τα γήπεδα, τα πούκΚικα και τα σκυλάδικα, και άδεια τα θέατρα, τα μουσεία και οι βιβλιοθήκες; Στη χώρα μας δυστυχώς είμαστε τόσο ττόΠπουζοι που ακόμα δεν έχουμε ανακαλύψει τους κανόνες ενός παραγωγικού διαλόγου. Τόσο χώρκατοι που μας προσπερνά ο πολιτισμός χασκογελώντας. «Πολιτισμός» είπε ο Lord Raglan «είναι χοντρά-χοντρά ό,τι κάνουμε εμείς και δεν το κάνουν οι πίθηκοι». Προφανώς, όταν διατύπωσε αυτή τη θέση, δεν είχε υπόψη του την τροπική ζούγκλα της Κύπρου.

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2016

Καιρός να φτύσουμε το παρελθόν

Στην Κύπρο, σε σχέση με το Κυπριακό έχουμε αναπτύξει διαχρονικά ένα ανυπέρβλητο ταλέντο. Καταφέρνουμε πάντοτε να αναδεικνύουμε τα λιγότερο σημαντικά καθιστώντας τα κυρίαρχα, ενώ την ίδια στιγμή χάνουμε τα σημαντικά και την ουσία.


Δύο παραδείγματα νομίζω είναι αρκούντως ικανοποιητικά:

Θεωρούμε, οι Ελληνοκύπριοι, ότι η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας -σε αντίθεση με τη λογική των Τ/Κ περί παρθενογένεσης- είναι θέμα κυρίαρχο και εκ των ων ουκ άνευ. Το θέμα έχει κάποια νομική σημασία, αλλά επί της ουσίας καμία. Οι Ε/Κ θέλουν μετεξέλιξη, λένε, για να μην μπορεί να αποσχισθεί στο μέλλον η τ/κ κοινότητα, κάτι που θα μπορούσε νομικά να γίνει, αν δύο ίσα συνιστώντα κρατίδια συγκροτούσαν την ομοσπονδιακή Κύπρο. Ένας αφελής βέβαια θα μπορούσε να ρωτήσει: κι αν σε μερικά χρόνια σφαχτούμε και πάλιν μεταξύ μας, δεν θα υπάρξει απόσχιση των Τ/Κ; Κανένας επίσης δεν σκέφτηκε και το αντίστροφο: τι θα γίνει αν θελήσουμε εμείς να αποσχιστούμε; Η αντιπαράθεση εδώ θυμίζει κάποιους που θέλουν να κληρονομήσουν το παρελθόν των αποτυχημένων, ούτως ή άλλως, Συμφωνιών του 1960, και όχι να ονειρευτούν το μέλλον.
Έχουμε αναγάγει τις τουρκικές εγγυήσεις σε κυρίαρχο θέμα και μερικοί είναι έτοιμοι να δώσουν τα πάντα για να μην υπάρχει Τούρκος στρατιώτης στην Κύπρο, έστω για ένα διάστημα π.χ. 5 χρόνων. Τώρα θα μου πείτε, ποιος θέλει εγγυήσεις; Κανένας. Αν όμως για τις εγγυήσεις θα πρέπει να δώσουμε την εκ περιτροπής προεδρία, κριτήρια υπέρ του χρήστη στο περιουσιακό, και να χάσουμε τη Μόρφου, δεν ξέρω αν αξίζει τον κόπο να δώσουμε αυτή τη μάχη. Και πάλιν χάνουμε την ουσία, διότι οι τουρκικές εγγυήσεις εντός της ΕΕ θα είναι καθόλα τυπικές έως ανύπαρκτες. Έστω, όμως, ότι καταφέρνουμε να απαλλαγούμε από αυτές. Αν σε λίγα χρόνια (το επαναλαμβάνω) σφαχτούμε και πάλιν μεταξύ μας, δεν θα υπάρξει και πάλιν επέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο;
 
Η μεγάλη εικόνα


Ουδείς πιστεύει ότι η λύση του Κυπριακού, αν έλθει εντός του 2016, θα είναι ένα εύκολο εγχείρημα. Θα είναι ωστόσο μια βατή προσπάθεια, διότι το σενάριο της επανένωσης θα εκτυλιχθεί εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα:
Για πρώτη φορά μετά το 1571, όταν πάτησαν το πόδι τους οι Οθωμανοί στην Κύπρο, η τ/κ κοινότητα δεν θα είναι απόλυτα ελεγχόμενη από την Τουρκία. Με λίγα λόγια, δεν θα μπορεί με την ίδια ευκολία να χρησιμοποιείται ως στρατηγική μειονότητα στην Κύπρο, είτε από τους Τούρκους είτε από τους Άγγλους. Οι Τ/Κ θα αναγκασθούν να λειτουργήσουν μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό ευρωπαϊκό πλαίσιο χωρίς να απειλείται η ταυτότητά τους και χωρίς να έχουν ανάγκη από πάτρωνες.
Για πρώτη φορά μετά το 1974 θα αρχίσει να εφαρμόζεται το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε ολόκληρη την Κύπρο με τις τέσσερις βασικές ελευθερίες να δίνουν την προοπτική μιας ουσιαστικής, ελεγχόμενης και ταυτόχρονα λειτουργικής επανένωσης της χώρας μας. Με ξεκάθαρες ζώνες στο εδαφικό και με ουσιαστική ρύθμιση του περιουσιακού.








Τα άλλα σενάρια


Εν ολίγοις, αναλόγως του πώς θα καταφέρουμε να λειτουργήσουμε τα επόμενα χρόνια όλοι μας, Ε/Κ και Τ/Κ, θα είμαστε υποχρεωμένοι να λειτουργήσουμε ως μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όποιο success story ή όποια αποτυχία μάς προκύψει θα είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα ή ευρωπαϊκή επιτυχία.
Αν αποτύχουμε, θα καταλήξουμε μια χώρα όπως η Τσεχοσλοβακία. Θα μας προκύψει ένα βελούδινο διαζύγιο τύπου Τσεχίας - Σλοβακίας και θα αναγκαστούμε να πορευτούμε πλάι-πλάι εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αν έχουμε προβλήματα, μπορεί να καταντήσουμε όπως το Βέλγιο. Όπου Βαλόνοι και Φλαμανδοί κάποτε έχουν κοινή κυβέρνηση και κάποτε όχι. Επιβιώνουν, όμως, γιατί έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν κοινά συμφέροντα.
Αν πετύχουμε, θα μπορέσουμε να γίνουμε ένα Λουξεμβούργο, το οποίο αποτελεί κέντρο υπηρεσιών για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο οποίο κατοικούν σήμερα Γάλλοι, Γερμανοί, Πορτογάλοι και κάθε λογής ...Άλλοι.
 
Η στασιμότητα


Με λίγα λόγια, το να παραμείνουμε ως έχουμε δεν είναι τίποτε άλλο από ένα σενάριο για losers. Οι Ε/Κ θα παλεύουν για τα επόμενα 50 χρόνια ώστε να βγουν από την οικονομική κρίση και οι Τ/Κ θα παραμείνουν τσογλάνια του κάθε πρέσβη τοποτηρητή που θα στέλνει η Τουρκία στην κατεχόμενη Λευκωσία. Αντίθετα, αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας, αν μάθουμε από τα λάθη μας, αν βρούμε έναν λογικό συμβιβασμό που δεν θα αφήνει νικητές και ηττημένους, αν φτύσουμε το παρελθόν και αν χαμογελάσουμε με αισιοδοξία στο μέλλον, μπορεί να έχουμε τύχη. Μέχρι στιγμής και οι δύο κοινότητες τιμούν τους ήρωες του παρελθόντος που, έστω χωρίς να το θέλουν ή χωρίς να το ξέρουν, μας διχάζουν. Η Κύπρος σήμερα χρειάζεται τους ήρωες του μέλλοντος. Που θα μας ενώνουν και θα μας εμπνέουν για όσα ωραία έρχονται.

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2016

Οι δικοί μου...τρεις Ιεράρχες

Τιμήθηκε χθες από σύμπασα την πολιτική και εκπαιδευτική ηγεσία σε πανελλήνια κλίμακα η εορτή των Γραμμάτων. Τιμήθηκαν ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. 

Αν διαβάσει κανείς το έργο τους, αβίαστα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι και οι τρεις ήταν έξοχοι χειριστές του ελληνικού λόγου. Και οι τρεις συγκαταλέγονται στους επιφανέστερους χριστιανούς θεολόγους όλων των εποχών. Μπορούν ωστόσο να θεωρούνται και οι προστάτες των γραμμάτων;

Αν με τον όρο «γράμματα» εννοούμε τη γραφή και την ανάγνωση σίγουρα ναι. Αυτή ήταν εξάλλου και η σημαντική συμβολή των χριστιανών κατά την περίοδο του Βυζαντίου και του Μεσαίωνα. Οι ιερείς, ως οι πιο μορφωμένοι, ήταν αυτοί που δίδασκαν τους νέους τα βασικά, κυρίως μέσα από την ανάγνωση των Γραφών, του Ψαλτηρίου και των Βίων των αγίων. Ειδικά στον ελληνικό χώρο θα πρέπει να θυμηθούμε με ευγνωμοσύνη όλους τους γνωστούς αλλά και αφανείς ιερείς αποδίδοντάς τους ένα εύγε για τη συντήρηση της ελληνικής γλώσσας.

Αν βεβαίως με τον όρο γράμματα εννοούμε κάτι περισσότερο από τη γραφή και την ανάγνωση, αν γραμματιζούμενος είναι ο κάθε άνθρωπος που μπορεί να ερωτά, να προβληματίζεται και κυρίως να παράγει νέα σκέψη, τότε μάλλον είναι ατυχής η απόφαση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών να καθιερώσει σε συνεδρίαση του Ακαδημαϊκού του Συμβουλίου, στις 9 Αυγούστου 1841, την 30ή Ιανουαρίου ως ημέρας των Γραμμάτων στη μνήμη των τριών ιεραρχών. Από κάπου εκεί -ίσως και άθελά τους- οι τότε ακαδημαϊκοί να συνέτειναν στη σημερινή σύγχυση μεταξύ επιστήμης και θεολογίας μετατρέποντας τα σχολεία μας σε ένα χώρο αντιπαράθεσης μεταξύ των οπαδών της κριτικής σκέψης και των απαρασάλευτων δογμάτων.

Στατικοί και διαλεκτικοί 

Λατρεύω όλους τους φιλοσόφους γενικά που δεν σταματούν να ερωτούν, που αμφισβητούν που δεν καταλήγουν σε αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Ηράκλειτο, τον Βολταίρο, τον Μαρξ, τον Στίβεν Χόγκινς. Οι χριστιανοί θεολόγοι δίκην φιλοσοφίας σταμάτησαν να ερωτούν και να αμφιβάλλουν, επειδή θεώρησαν ότι ανακάλυψαν τη μία και μοναδική αλήθεια. Κάπου εκεί άρχισαν να λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ελληνική και την παγκόσμια σκέψη:

• Αναγορεύοντας τον Θεοδόσιο «Μέγα» γιατί έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας και «Παραβάτη» τον Ιουλιανό ο οποίος θέλησε να κρατήσει το φως που καίει αναμμένο, ως άλλος Προμηθέας.
• Καίγοντας στην πυρά και αφορίζοντας τους αμφισβητίες, ακόμα και τους επιστήμονες γιατί τόλμησαν να μας πουν ότι η Γη γυρίζει, ενώ κάτι τέτοιο δεν σημειωνόταν στα κιτάπια τους.
• Ελέγχοντας την πολιτική σκέψη την οποία ταύτισαν με την εξουσία, με τα κράτη και τα έθνη. Προκαλώντας έτσι σταυροφορίες, τζιχάντ και άλλους ιερούς πολέμους.
• Εξουσιάζοντας την ηθική, ακόμα και το lifestyle, και διαχωρίζοντας τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς, αναλόγως του ντυσίματός τους, του κουρέματός τους, πολύ δε περισσότερο των σεξουαλικών τους προτιμήσεων.

Οι δικοί μου

Αντίθετα οι… δικοί μου τρεις ιεράρχες δεν είναι τρεις αλλά χίλιοι δεκατρείς. Είναι οι στρατιές των σκεπτόμενων ανθρώπων. Των ελεύθερων ανθρώπων που αντέχουν να κολυμπούν στο χάος όχι με τα κεράκια που αγοράζουν από τα παγκάρια των Εκκλησιών, αλλά πορεύονται στη ζωή αντλώντας φως από τον καταιγισμό των περσείδων στο αχανές στερέωμα του γαλαξία. Που επιμένουν να ζουν, όσο ζουν, για να προσδιορίσουν τα όρια της ύπαρξής τους. Που μοναδική τους φιλοδοξία είναι να αφήσουν πίσω τους περισσότερο φως, περισσότερους δρόμους και λεωφόρους για να βρουν τον δρόμο τους οι ατέλειωτες γενεές ανθρώπων που έρχονται.  

Γι’ αυτό θαρσείτε και όπως έλεγαν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι: Keep up thinking  Παίδες!