Η λύση και το βιογραφικό του Αναστασιάδη

Ποιες βλέψεις και συμφέροντα διαμορφώνονται από τις χώρες που βρέχονται στην Ανατολική Μεσόγειο και πώς θα μπορούσε να κινηθεί η Κύπρος σε ένα υπό συνεχή διαμόρφωση σκηνικό λόγω της γεωστρατηγικής ρευστότητας που υπάρχει;
Για να μπορέσει μια χώρα να χαράξει την τακτική της σε μια ευμετάβλητη περιοχή προϋποθέτει να έχει, όσο μικρή κι αν είναι, τη δική της στρατηγική την οποία υποχρεωτικά θα επιχειρήσει να συνθέσει, ιδιαίτερα αν δεν διαθέτει στρατιωτική ισχύ, με τη στρατηγική των υπολοίπων ενδιαφερομένων χωρών.
　
　
Τι θέλουμε;

　
Παρά τις οποιεσδήποτε αποχρώσεις υπάρχουν, νομίζω πως όλοι συμφωνούμε ότι για τη χώρα μας οι προτεραιότητες είναι οι πιο κάτω:

Επιδιώκουμε επανένωση της Κύπρου, με την πλειοψηφία των πολιτών να προκρίνει λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα στηρίζεται σε ό,τι αφορά τα δύο συνιστώντα κρατίδια, στις αρχές λειτουργίας της ΕΕ.
Θέλουμε όλοι να ανορθώσουμε την οικονομία της χώρας φεύγοντας από τα μνημόνια μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων και βεβαίως μέσω της ανάπτυξης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που βρέθηκαν ή ίσως βρεθούν στο μέλλον, προς όφελος όλων των Κυπρίων σε συνεργασία με τις γειτονικές μας χώρες.
Θέλουμε η ενωμένη χώρα μας να γίνει και να δρα ως ένα σοβαρό κράτος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης λειτουργώντας γεωπολιτικά ως το νοτιότερο άκρο της ΕΕ, ως μια νησίδα δημοκρατίας, ευνομίας, πολιτισμού και ασφάλειας για ολόκληρη την ταραγμένη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
　
　

Στόχοι και πολιτική

　
Αν αυτοί είναι οι στόχοι μας, πώς τους υλοποιούμε; Υπάρχουν δύο σενάρια και δύο τρόποι σκέψης. Ο πρώτος -κατά τον γράφοντα ρεαλιστικός, κατ’ άλλους υποχωρητικός- εδράζεται στα πιο κάτω:

Για να επανενώσουμε τη χώρα μας, μέσω των καλών υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών, θα πρέπει να συνεργαστούμε με την Τουρκία και τους Τ/Κ στη λογική μιας σύνθεσης. Αδικήσαμε από το 1963-1974 και αδικηθήκαμε βάναυσα από την εισβολή, αλλά είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε Ε/Κ και Τ/Κ μαζί στην Κύπρο. Την ίδια στιγμή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η Τουρκία, ως μια χώρα με μέγεθος, πληθυσμό και περιφερειακές αξιώσεις, διεκδικεί τη δική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, είτε αυτό αφορά την ασφάλεια της περιοχής είτε τη χάραξη ενεργειακής πολιτικής. Οι κινήσεις του Barbaros και η navtex στέλνουν αυτό το μήνυμα όχι μόνο σε μας, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη της περιοχής.
Για να ανορθώσουμε την οικονομία μας, εκτός από χρηματοπιστωτική σταθερότητα και επενδύσεις χρειαζόμαστε και ασφάλεια, την οποία χωρίς επανένωση δεν θα μπορέσουμε να πετύχουμε, ιδιαίτερα σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης. Η επανένωση διευρύνει την εσωτερική αγορά της Κύπρου, ανοίγει για την Κύπρο μια νέα τεράστια αγορά όπως είναι η Τουρκία, διευκολύνει τη χώρα μας να αναδειχθεί, τηρουμένων των αναλογιών, σε τουριστικό, αεροπορικό, ναυτιλιακό, διαμετακομιστικό κέντρο και εν γένει κέντρο υπηρεσιών. Μας προσφέρει τέλος εναλλακτικές επιλογές για πώληση φυσικού αερίου σε συνεργασία με το Ισραήλ και αργότερα με τον Λίβανο σε μια ώριμη αγορά όπως είναι η τουρκική.
Για να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε ως σοβαρό κράτος εντός της ΕΕ και πάλιν χρειαζόμαστε την επανένωση της χώρας για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί θα απαλλαγούμε από ένα κολοβό σύνταγμα το οποίο μετά το 1964 έχει δημιουργήσει χιλιάδες πολιτικές και θεσμικές αγκυλώσεις. Δεύτερον, θα καταστούμε ένα φυσιολογικό κράτος εντός της ΕΕ. Σήμερα λειτουργούμε μονοθεματικά προωθώντας τις θέσεις μας στο Κυπριακό, μπλοκάροντας τις ενταξιακές της Τουρκίας, υπερασπιζόμενοι εν ολίγοις μια υπόθεση η οποία σε συνδυασμό με την οικονομική μας κατάρρευση, προκαλεί εκνευρισμό εκ μέρους των υπολοίπων Ευρωπαίων, οι οποίοι πολλές φορές δεν μας αντιμετωπίζουν ως εταίρους, αλλά ως πρόβλημα.
　

Το δεύτερο σενάριο
　
Υπάρχει βέβαια και ένας διαφορετικός τρόπος να υπηρετήσει κανείς τα συμφέροντα της Κύπρου, ο οποίος κατά άλλους είναι ο πατριωτικός δρόμος, κατά δε τον γράφοντα μάλλον συναισθηματικός.

Η επανένωση της Κύπρου, σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, δεν μπορεί να επιτευχθεί γιατί η Τουρκία επιθυμεί να ελέγξει ολόκληρη την Κύπρο ή έστω να τη διχοτομήσει ελέγχοντας εσαεί το βόρειό της τμήμα. Υπ’ αυτή την έννοια ο διακοινοτικός διάλογος δεν μπορεί να φέρει τη λύση παρά μόνο εμπεδώνει τα τετελεσμένα, υποβαθμίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και αναβαθμίζει το ψευδοκράτος. Γι’ αυτό τον λόγο δεν πρέπει να συνομιλούμε με την Τουρκία αλλά να την εκθέτουμε διεθνώς.
Η πιο πάνω διάγνωση οδηγεί ως εκ τούτου σε μια προσέγγιση ενδυνάμωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, είτε μέσα από την ένταξή μας στην ΕΕ, είτε ως μέλος του ΟΗΕ είτε μέσω του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος με την Ελλάδα. Επιπλέον αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη σύναψη περιφερειακών συμμαχιών με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για τη δημιουργία ενός ισχυρού μετώπου το οποίο θα λειτουργήσει ως αντίβαρο και θα εξισορροπήσει τις αξιώσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα οφείλουμε και πρέπει να αναπτύξουμε και μια στρατηγική ενέργειας για ενδυνάμωση των συμφερόντων μας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα, είτε διά της κατασκευής του East Med Pipeline είτε πουλώντας αέριο στην Αίγυπτο, κάτι που συζητούμε αυτές τις μέρες.

Ο ορθολογισμός
　
Με βάση την πρώτη άποψη, ότι δηλαδή όλα τα προβλήματά μας είτε είναι πολιτικά είτε οικονομικά περνούν μέσα από τη λύση του Κυπριακού και την επανένωση της χώρας μας, δεν συμφωνούν οι περισσότεροι πολιτικοί αυτής της χώρας. Με βάση τις δημόσιες δηλώσεις και πράξεις του -και όχι τι λέει κατ’ ιδίαν ακόμα και στον γράφοντα- μέχρι πρόσφατα προς αυτή την κατεύθυνση εκινείτο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο οποίος στα δύο χρόνια της διακυβέρνησής του τον είδαμε περισσότερο να διαμαρτύρεται -πολλές φορές δικαίως- ότι η διεθνής κοινότητα δεν αίρεται στο ύψος των υποσχέσεων που έδωσε ή ότι οι εμπλεκόμενοι στο Κυπριακό (π.χ. Ντάουνερ, Κόνιγκ, ακόμα και ο Μπαν Κι-μουν) στρέφονται εναντίον μας. Ο συναισθηματισμός του Προέδρου, που σήκωσε αξιοπρεπώς και γενναία το βάρος της μοναξιάς το 2004, εκτράπηκε σε οργή λόγω navtex και Barbaros με αποτέλεσμα να διακόψει τις συνομιλίες. Και όχι μόνον αυτό. Μπήκε στη λογική των κεντρώων κομμάτων να αναλάβει διεθνείς εκστρατείες να κατακεραυνώσει την Τουρκία για την παραβίαση της νότιας ΑΟΖ της Κύπρου, λες και προεξοφλήσαμε ότι η βόρεια ΑΟΖ της Κύπρου είναι πλέον χαμένη. Λες και η Τουρκία μας αναγνώρισε ποτέ μετά το 1964! Με λίγα λόγια μπήκε στη λογική του Ε/Κ ηγέτη που θέλει να προστατέψει την Κυπριακή Δημοκρατία -όση απέμεινε- χάνοντας το όραμα για το οποίο όλοι τον ακολουθήσαμε για επανένωση της Κύπρου. Λάθος ήταν και το timing. Αποχωρήσαμε από τις συνομιλίες, γιατί ένα ηλίθιο κόκκινο καραβάκι μπήκε στην ΑΟΖ μας και ζητήσαμε την πάνδημη καταδίκη της Τουρκίας, όταν λόγω Ιράκ - Συρίας και Τζιχάντ όλη η διεθνής κοινότητα έστρεφε την προσοχή της στη χώρα αυτή και γονυπετώς (βλέπε δημόσια απολογία του Αμερικανού αντιπροέδρου Μπάιντεν) ζητούσε τη συνδρομή της. Τη στιγμή που μιλούμε, η Τουρκία φιλοξενεί δύο εκατομμύρια Ιρακινούς πρόσφυγες και ξοδεύει 8 εκατ. δολάρια τη μέρα για τη συντήρησή τους, το 2016 θα γίνει στη χώρα το Παγκόσμιο Συνέδριο για τη χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας με προεδρεύοντα τον επίτροπό μας Χρήστο Στυλιανίδη, αλλά οι κύριοι Ομήρου, Λιλλήκας και Παπαδόπουλος επιμένουν ότι είναι ρεαλιστικός στόχος να την εκθέσουμε διεθνώς.
Διεθνώς βέβαια, όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, η εντύπωση που επικρατεί είναι μάλλον διαφορετική:

* Δέχονται οι εταίροι μας ότι πρέπει να λυθεί το Κυπριακό, βλέπουν την υπεροψία της Τουρκίας και τις υπερβολές των Τουρκοκυπρίων, γι’ αυτό μας δέχτηκαν στην ΕΕ πειθαναγκάζοντάς την να δεχθεί λύση με βάση το κοινοτικό κεκτημένο.
* Ταυτόχρονα όμως μας καταλογίζουν απόρριψη όλων των σχεδίων που μας υποβλήθηκαν, με αποκορύφωμα το σχέδιο Ανάν το οποίο τόσο η Τουρκία όσο και οι Τ/Κ το αποδέχτηκαν. Διαμαρτύρονται ότι βρεθήκαμε σε αντιπαράθεση με όλους σχεδόν τους απεσταλμένους του ΟΗΕ και μας κατηγορούν ανοικτά ότι στην τελευταία φάση των συνομιλιών εμείς είμαστε αυτοί που αποχωρήσαμε από το τραπέζι των συνομιλιών.
　

Συμπέρασμα
　
Κατά την ταπεινή μου άποψη η λύση της κάθετης αντιπαράθεσης με την Τουρκία και οι παράπλευρες πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε δεν οδηγούν στην εξυπηρέτηση του πρωταρχικού μας στόχου που είναι η επανένωση της χώρας. Ούτε των άλλων στόχων που περιγράψαμε πιο πάνω. Για να λυθεί βέβαια το Κυπριακό χρειάζεται συνεργασία και καλή διάθεση, χρειάζεται αυτοκριτική από όλους τους Κυπρίους και ναι, να αξιοποιήσουμε όλα τα διεθνή ερείσματα που διαθέτουμε για να πετύχουμε όσο το δυνατό καλύτερη λύση μπορούμε. Θεωρώ ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εμφιλοχωρώντας έστω για μερικούς μήνες στη λογική της μίνι πρόταξης, έχει αντιληφθεί ότι δεν οδηγούμαστε πουθενά και ότι με αυτή την τακτική το μόνο που θα καταφέρουμε είναι περήφανα να μην αποδεχτούμε την de jure διχοτόμηση η οποία de facto ισχύει από το 1974.
Αυτό ήταν το επίτευγμα όλων των Κυπρίων Προέδρων μετά το 1974. Φοβούμαι όμως, καλέ μου Νίκο Αναστασιάδη, ότι χωρίς σοβαρές συνομιλίες για λύση του προβλήματος δεν θα μπορέσεις ούτε αυτό το μίνιμουμ να βάλεις στο βιογραφικό σου.

Ο δρόμος προς την κόλαση

Κάποιοι αναλυτές στην Κύπρο φρόντισαν με βιτριολικά σχόλια να τακτοποιήσουν κανονικά τον πρώην Βρετανό ΥΠΕΞ Τζακ Στρο και τον πρώην υπουργό Άμυνας της χώρας Μάλκολμ Ρίφκιντ όταν οι δύο αυτοί πολιτικοί βρέθηκαν στο επίκεντρο πολιτικού σκανδάλου στη Βρετανία. Η ένταση των σχολίων μάλλον δεν είναι καθόλου άσχετη με το ότι και οι δύο στο παρελθόν προέβησαν σε σχόλια και κινήσεις στο Κυπριακό που δεν μας άρεσαν καθόλου. Εξάλλου αν δεν κάνουμε αυτή τη διασύνδεση πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την εκκωφαντική σιωπή των ίδιων σχολιαστών για τις δολοφονίες 30 τόσων στελεχών της αντιπολίτευσης στη Ρωσία τα τελευταία χρόνια; Επί της ουσίας, δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας Daily Telegraph και της τηλεοπτικής εκπομπής Dispatches του δικτύου Channel 4 υποδύθηκαν δύο επιχειρηματίες από το Χονγκ Κονγκ, οι οποίοι τους ζήτησαν να ασκήσουν την πολιτική τους επιρροή, έναντι αδρής αμοιβής, προκειμένου να προωθήσουν μια ιδιωτική επιχείρηση. Ο Στρο, νυν βουλευτής του Εργατικού Κόμματος, προσφέρθηκε να χρησιμοποιήσει την επιρροή του προκειμένου να προωθήσει την υποτιθέμενη επιχείρηση των επιχειρηματιών ζητώντας ως αμοιβή το ποσό των 6.800 ευρώ ημερησίως. Από την πλευρά του ο Ρίφκιντ, βουλευτής των Συντηρητικών, φέρεται να πρότεινε να βοηθήσει στο να υπάρξει μία «χρήσιμη πρόσβαση» σε κάθε βρετανική πρεσβεία σε ολόκληρο τον κόσμο. Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, στο οποίο έδειξαν πρόθεση να εμπλακούν, και οι δύο παύθηκαν από οποιοδήποτε αξίωμα είχαν στα κόμματά τους και ξεκίνησε έρευνα εναντίον τους. Όλοι είναι πεπεισμένοι στη Βρετανία ότι και τα δύο αυτά επιφανή στελέχη της πολιτικής νομενκλατούρας της χώρας δεν έχουν πλέον κανένα πολιτικό μέλλον. Παραλληλισμοί Οι δύο Βρετανοί πολιτικοί στην ουσία παγιδεύτηκαν από δημοσιογράφους και εξετέθησαν. Αν γινόταν κάτι τέτοιο στην Κύπρο, το πιο πιθανό είναι οι δημοσιογράφοι να πήγαιναν φυλακή. Ευτυχώς όμως στην Κύπρο δεν χρειάζεται οι δημοσιογράφοι να υποδυθούν ρόλους επιχειρηματία για να παγιδεύσουν πολιτικά πρόσωπα. Στην Κύπρο οι πολιτικοί υποδύονται όλους αυτούς τους ρόλους και μάλιστα δημόσια. • Ο Νίκος Αναστασιάδης, ως πρόεδρος του ΔΗΣΥ, ήταν κύριος μέτοχος ενός από τα μεγαλύτερα δικηγορικά γραφεία της Κύπρου. Μέσω του γραφείου αυτού για μια δεκαετία έρρεαν από και προς την Κύπρο πέραν των 10 δισ. δολαρίων ετησίως, συμμετέχοντας στην οικοδόμηση του κυπριακού οικονομικού θαύματος και για τον λόγο αυτό το γραφείο έπαιρνε και μπόνους από τις τράπεζες. Μέχρι πρόσφατα και ενώ ο Νίκος Αναστασιάδης ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας το δικηγορικό του γραφείο έκανε μεγάλες πράξεις με τράπεζες (πώληση υποκαταστημάτων), ενώ οι επικεφαλής του γραφείου του τον επισκέφθηκαν το περασμένο φθινόπωρο για την εξαγορά των Κυπριακών Αερογραμμών από τη Ryanair. Ας πούμε επίσης (λόγω περιορισμένου χώρου) ότι ο Νίκος Αναστασιάδης ως πρόεδρος του ΔΗΣΥ χρεώνεται με το μισό εκατ. ευρώ που το κόμμα του εισέπραξε ως εισφορά από τη Focus των Ζολώτα - Βγενόπουλου για να φέρει το κόμμα τους φοιτητές να ψηφίσουν στις προεδρικές του 2008. • Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας, πέρα από εισφορές εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, για να μοιράζει τσεκκούθκια προεκλογικά, από τον όμιλο Σιακόλα, μπορεί να είναι περήφανος για τις στενές σχέσεις του με τον κ. Βγενόπουλο και το ενάμισι εκατ. ευρώ που με διάφορους τρόπους χρησιμοποιήθηκε στην προεκλογική του καμπάνια το 2008. Επί της ηγεσίας του επίσης το ΑΚΕΛ μετατράπηκε σε ένα κόμμα είσπραξης εισφορών, ακόμα και μέσω εκβιασμών, αν κρίνουμε από την απόφαση του δικαστηρίου στην υπόθεση της Δρομολαξιάς, αλλά και από την υπόθεση του αποχετευτικού της Πάφου. Η υπόθεση της έκρηξης στο Μαρί και η εγκατάλειψη της Κύπρου στα χέρια των διεθνών τοκογλύφων άπτεται περισσότερο ενός πολιτικού αμοραλισμού που θα κριθεί μάλλον από την Ιστορία, καταδικάζοντας βέβαια τη νέα ηγεσία του κόμματος στην απαξίωση, αφού αισθάνεται δέσμια να τον καλύπτει μέχρι κεραίας. • Ο πρώην Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος καθιέρωσε την  Κύπρο, στις αρχές του 1990, ως διεθνές πλυντήριο. Μέσω της Λαϊκής Τράπεζας έφερε στην Κύπρο τον πλούτο των Σέρβων για να σπάσει το εμπάργκο, αλλά μέχρι σήμερα το σερβικό ΥΠΕΞ αναζητεί την περιουσία του Μιλόσεβτις που συμποσούται σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Επί των ημερών του στην προεδρία, το δικηγορικό του γραφείο έκανε μπίζνες as usual με αρκετές δημόσιες υπηρεσίες, συμμετείχε ως σύμβουλος σε κρατικούς διαγωνισμούς, ενώ κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2003 δεν δίστασε να εισπράξει εισφορές και από πολυεθνικές εταιρείες με έδρα την Αγγλία. • Από τη μέγγενη της κριτικής δεν μπορούν να ξεφύγουν και τα σύγχρονα φυντάνια τους. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου με τις επαύλεις του, τα υπέρογκα χρέη του και τις εταιρείες κτηματικών, ο Άντρος Κυπριανού ο οποίος εμφανίζεται ως ο πάτρωνας των μιζαδόρων του κόμματος, με εμφανιζόμενα χρέη πέραν των εισοδημάτων του, ο Γιαννάκης Ομήρου το κόμμα του οποίου δεν έφαγε, αλλά τελικά έφαγε από το αποχετευτικό της Πάφου, ο Γιώργος Λιλλήκας ο οποίος επί υπουργίας του μοίραζε άδειες γκολφ και ζητούσε προσφορές από τον ΚΟΤ ενώ ήταν πολιτικός προϊστάμενός του, ο Νικόλας Παπαδόπουλος, ο οποίος μέχρι προχθές ήταν μέτοχος και associate του δικηγορικού γραφείου Τάσσος Παπαδόπουλος, το οποίο  ετοίμαζε επί πληρωμή σχέδια νόμου για την επιτροπή Οικονομικών της οποίας προΐσταται. Για να μην επεκταθούμε σε όλους αυτούς τους βουλευτές που την περίοδο του ΧΑΚ έπαιξαν και κέρδισαν εκατομμύρια εις βάρος των επενδυτών, ενώ καθήκον τους ήταν να θωρακίσουν τη λειτουργία του με ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο προστατεύοντας τους πολίτες αυτής της χώρας.          Φταίνε; Οι πολιτικοί της Κύπρου δυστυχώς δεν έκαναν κάτι λιγότερο από τους δύο Βρετανούς πολιτικούς οι οποίοι στην Αγγλία διαπομπεύθηκαν. Έκαναν μάλλον πολύ περισσότερα κι αν βρίσκονταν στη Βρετανία θα ήταν όλοι πίσω από τα κάγκελα. Βεβαίως θα πρέπει να ειπωθεί ότι στην Κύπρο, νομικά ομιλούντες, είναι αθώοι. Δεν διέπραξαν καμιά παρανομία διότι όλα αυτά τα οποία τους καταμαρτυρεί ο κόσμος δεν εμπίπτουν σε καμιά παράβαση ή παραβίαση του νόμου. Οπότε το πρόβλημά μας είναι άλλο: Το σύστημά μας επιτρέπει αυτά που σε άλλες χώρες συνιστούν παραβίαση της δεοντολογίας και ακόμα ποινικά αδικήματα, διότι δεν τα θεωρεί ως τέτοια. Βρισκόμαστε δυστυχώς μπροστά στην αδυναμία και το όραμα ενός συστήματος να θέσει σε εφαρμογή τις κατάλληλες δικλίδες ασφαλείας που να θωρακίζουν το θεσμικό και νομικό πλαίσιο. Έχουμε σήμερα ένα σύστημα το οποίο επέτρεψε την ατιμωρησία και την προνομιακή μεταχείριση και λειτούργησε ενισχυτικά στην ενδυνάμωση του χάσματος μεταξύ της κοινωνίας και των πολιτειακών θεσμών. Βρισκόμαστε στην εποχή του Λουδοβίκου του 14ου ο οποίος διατυμπάνιζε εκείνο το «l'etat c'est moi». Ακόμα δεν έχουμε εισέλθει πολιτικά στον Διαφωτισμό και στη λογική του Μοντεσκιέ ο οποίος στήριξε θεωρητικά τη μετάβαση από το rule by law στο rule of law.  Εν κατακλείδι, χωρίς να λείπουν οι εξαιρέσεις, το πολιτικό προσωπικό της χώρας στο σύνολό του είναι  ό,τι χειρότερο έχουμε δει για δεκαετίες. Φτάσαμε στο τέλος μιας πολιτικής διαδρομής με αυτούς που έκοψαν το νήμα τελευταίοι και καταϊδρωμένοι να μας υπόσχονται, φευ, τη μεγάλη αλλαγή. Σε σημείο που τα συνθήματα αυτών που δήθεν κομίζουν το καινούργιο να μας τρομάζουν, αντί να μας παρηγορούν. Τόσο οι αδύναμοι θεσμοί της χώρας μας, όσο και το χαμηλής ποιότητας πολιτικό προσωπικό σε μια περίοδο μεγάλης κρίσης, παραπέμπουν περισσότερο σε δαντική κόλαση παρά στον παράδεισο. Μακάρι να κάνω λάθος!

Ο "βούζουνος" της Ανατολικής Μεσογείου

Το ότι η διεθνής πολιτική είναι άναρχη είναι δεδομένο. Το ότι ακόμα η κάθε χώρα κοιτάζει το συμφέρον της επίσης θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Στην περίπτωση της Κύπρου, και με βάση τις αντιδράσεις που παρατηρήθηκαν μετά από τις γνωστές μεγαλοστομίες του Πρόεδρου της Δημοκρατίας κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα, το ελάχιστο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να διερευνήσουμε το πραγματικό μας συμφέρον μέσα από μια ορθολογιστική προσέγγιση των πραγμάτων. Στην Κύπρο του άσπρου και του μαύρου και των συναισθηματικών εκρήξεων ο ορθολογισμός εξέλιπε δυστυχώς προ πολλού, με το ανιστόρητο δίλημμα να παραμένει αναλλοίωτο: Ανατολή ή Δύση; Αμερική ή Ρωσία; Τα δεδομένα Αλλά πού πραγματικά ανήκει η Κύπρος, ανεξαρτήτως του τι βλέπουν οι πολιτικοί μας; Είναι χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ζώνης του ευρώ. Δηλαδή θεσμικά και πολιτικά ανήκει στον σκληρό πυρήνα αυτού που λέμε Δύση. Την ίδια στιγμή, οι τρεις εγγυήτριες χώρες της Ανεξαρτησίας της, δηλαδή η Ελλάδα, η Βρετανία και η Τουρκία, είναι μέλη του ΝΑΤΟ, και πέραν αυτού διατηρούν στρατεύματα στην Κύπρο. Οι Βρετανοί, λόγω Βάσεων, έχουν σταθερή παρουσία στη χώρα μας, ενώ η ελλαδο-τουρκική υπεροχή εναλλάχθηκε: πριν το 1974, η Ελλάδα διατηρούσε στρατιωτική μεραρχία στην Κύπρο κατά παράβαση των συμφωνιών της Ζυρίχης -Λονδίνου, και η Ελληνοκύπριοι ήλεγχαν όλη την επικράτεια. Μετά το 1974, διά της εισβολής, η Τουρκία ελέγχει παρανόμως το 37% της χώρας. Με λίγα λόγια, η Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και το πρόβλημά της είναι ένα κεφάλαιο που αφορά κατά κύριο λόγο τις ενδοοικογενειακές ισορροπίες της Δύσης, που κι αυτές εδράζονται στις προβληματικές σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας και στους τοπικούς εθνικισμούς που αναπτύχθηκαν επί του εδάφους της. Η θέση της Δύσης Παρακολουθώντας την προσέγγιση των Δυτικών στο Κυπριακό μετά το 1963, όταν δηλαδή αναφύηκε η νέα φάση του Κυπριακού, μπορεί να διαπιστώσει κανείς μια σταθερή προσέγγιση, λαμβανομένων κάθε φορά υπόψη και των τετελεσμένων επί του εδάφους. Πριν το 1974, η πλάστιγγα έγερνε σαφώς υπέρ των Ε/Κ. Με πρόταση των Βρετανών, το ΣΑ, μετά τα γεγονότα του 1963, ενέκρινε το ψήφισμα 186, αναγνωρίζοντας την κυβέρνηση Μακαρίου ως τη νόμιμη κυβέρνηση. Ταυτόχρονα βέβαια την καλούσε να ενσωματώσει ξανά στο κράτος τους αποσυρθέντες Τ/Κ μέσα από έναν δομημένο διακοινοτικό διάλογο. Την ίδια στιγμή επέτρεψε την κάθοδο ελληνικής μεραρχίας στην Κύπρο (1964-1967) και υπέβαλε τα σχέδια Άτσεσον σε μια προσπάθεια μιας ενδο-δυτικής διευθέτησης του Κυπριακού. Αυτή η προσπάθεια δεν αναγνωρίστηκε ποτέ από τους Ελληνοκυπρίους, οι οποίοι είδαν την αναγνώριση αλλά και την κάθοδο της μεραρχίας ως ένα προστάδιο της Ένωσης με την Ελλάδα, πιστεύοντας ακόμα ότι έχουν την πολυτέλεια ενός εμφυλίου πολέμου με ηγέτες τον Μακάριο και τον Γρίβα την περίοδο 1972-74. Με λίγα λόγια, αντί να ενσωματωθούν και, ακόμα, να αφομοιωθούν οι κατά κύριο λόγο ελληνόφωνοι Τουρκοκύπριοι στην Κυπριακή Δημοκρατία την περίοδο αυτή, όπως έμμεσα πλην σαφώς υπεδείκνυαν οι Δυτικοί, ακόμα και με μια σχετική ανοχή της Τουρκίας, οι Κύπριοι κομματάρχες της εποχής εκείνης εξώθησαν τα πράγματα στο πραξικόπημα της χούντας. Μετά το 1974, τα τετελεσμένα της εισβολής δεν μπορούσαν να αγνοηθούν από τη Δύση, με τον Κίσινγκερ να επιλέγει καθαρά την Τουρκία. Η Τουρκία άδραξε την ευκαιρία που περίμενε για χρόνια, επέβαλε μια νέα κατάσταση πραγμάτων, με αποτέλεσμα ξανά η Δύση να αναζητά μια νέα προσέγγιση. Το όνομα, δε, αυτής, ομοσπονδία. Η ομοσπονδία αποτελεί μια νίκη των Τουρκοκυπρίων και της Τουρκίας στην Κύπρο; Σαφέστατα. Υπό τις περιστάσεις θα μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό; Αυτό ήταν περισσότερο στο χέρι των Ελληνοκυπρίων. Είτε θα καταφέρναμε να παλαιστινοποιήσουμε το Κυπριακό, είτε σε περίπτωση αποτυχίας μια τρίτη τουρκική εισβολή θα μας έστελνε στα περίχωρα των Αθηνών να ιδρύουμε τη Νέα Λευκωσία, τη Νέα Λεμεσό και τη Νέα Πάφο. Οι Κύπριοι πολιτικοί αποφάσισαν κάτι διαφορετικό. Να οικοδομήσουμε τη νότια Κύπρο με όρους δυτικού τύπου ανάπτυξης και να υιοθετήσουμε τη λύση ομοσπονδίας συζητώντας μεταξύ μας για το περιεχόμενό της μέχρι να έρθουν καλύτερες μέρες, με όχημα πάντα την ισχυρή μας οικονομία, η οποία χαρακτηρίστηκε ως η κύρια έπαλξη του αγώνα μας. Μόνο που αυτό δεν μας βγήκε καθόλου: υιοθετήσαμε μια δυτικού τύπου ανάπτυξη, την οποία διαχειριστήκαμε με ανατολίτικη νοοτροπία, εξ ου και η κατάρρευση του συστήματός μας το 2012. Η Ρωσία Σε αυτό το σκηνικό πού κολλά η Ρωσία; Μπορεί πραγματικά αυτή η χώρα να παρέμβει, πέραν της ψήφου που διαθέτει στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στη λύση του Κυπριακού; Για να κατανοήσουμε ποια είναι η Ρωσία, δεν έχουμε παρά να εξετάσουμε την εξωτερική της πολιτική και να προσπαθήσουμε να δούμε τα συμφέροντά της. Συμφέροντα που σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο δεν φαίνεται να διαφοροποιούνται από την περίοδο της τσαρίνας Αικατερίνης και εντεύθεν. Η Ρωσία είναι μια τεράστια χώρα και λογικά θέλει έξοδο στη Μεσόγειο, θέλει να έχει λόγο στο παγκόσμιο γεωπολιτικό γίγνεσθαι. Σαφέστατα λοιπόν αμφισβητεί την ηγεμονία της Δύσης και του ΝΑΤΟ (αργότερα) στην περιοχή. Για παράδειγμα, το 1919, σε μια έμπρακτη αμφισβήτηση της συμφωνίας των Βερσαλλιών (συνθήκη Σεβρών) που επέβαλλε την Ελλάδα ως το κομβικής σημασίας κράτος της Δύσης στην Ανατολική Μεσόγειο, η τότε ΕΣΣΔ όχι μόνο αναγνώρισε πρώτη το καθεστώς του Κεμάλ Ατατούρκ στην Άγκυρα, αλλά επιπλέον εξόπλισε τον τουρκικό στρατό, ο οποίος μπήκε το 1922 νικηφόρος στη Σμύρνη. Στόχος, μέσω ενός φιλοσοβιετικού καθεστώτος στην Άγκυρα, η εύκολη πρόσβαση στη Μεσόγειο. Με την ίδρυση του ΝΑΤΟ, βέβαια, μετά το 1950, το συμμάζεμα της Τουρκίας από τους Δυτικούς και την ύπαρξη ζωνών επιρροής, τα πράγματα δυσκόλεψαν για την ΕΣΣΔ, η οποία δεν μπορούσε άμεσα να εμπλακεί στην περιοχή, πέραν της επίθεσης φιλίας προς την Αίγυπτο του Νάσερ, η οποία όμως δεν κράτησε για πολύ. Την περίοδο αυτή, εξάλλου, μαινόταν ο Ψυχρός Πόλεμος, με τη Δύση να εφαρμόζει το δόγμα της περιχαράκωσης της ΕΣΣΔ, το οποίο με όπλα το Σχέδιο Μάρσαλ και το Δόγμα Τρούμαν δημιουργούσε μια γραμμή αποκλεισμού της ΕΣΣΔ που ξεκινούσε από τη Φιλανδία και έφτανε στο Πακιστάν. Ελλάδα και Τουρκία ως μέλη του ΝΑΤΟ βρέθηκαν στο κέντρο αυτού του δόγματος, κρατώντας τη γραμμή άμυνας της Δύσης στα Στενά και το Αιγαίο. Πώς θα μπορούσαν οι Σοβιετικοί να δημιουργήσουν ρήγμα; Η εύκολη λύση ήταν η Κύπρος, της οποίας οι δύο αυτές χώρες ως μέλη του ΝΑΤΟ ήταν εγγυήτριες δυνάμεις. Αυτός που δεν κατάλαβε τίποτε και έπαιξε τότε το παιχνίδι των Σοβιετικών ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Ο οποίος οδήγησε την Κύπρο στους Αδεσμεύτους, επιχείρησε να φέρει ρωσικούς πυραύλους ΣΑΜ στην Κύπρο και γενικά υπερεκτίμησε τις δυνατότητες βοήθειας εκ μέρους της ΕΣΣΔ, σε σημείο που αποκλήθηκε και «κάστρο της Μεσογείου», παραπέμποντας στα τότε προβλήματα των ΗΠΑ με την Κούβα. Το κεφαλοκλείδωμα των Σοβιετικών τότε στον Μακάριο, με βασικό στυλοβάτη της σοβιετικής πολιτικής στην Κύπρο το ΑΚΕΛ μέχρι και το 1990, επαναλήφθηκε πολλές φορές στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Η δεξιά στροφή της Ρωσίας επί Γιέλτσιν και Πούτιν την οδήγησε σε εμπλουτισμό των συμμάχων της στο εσωτερικό της Κύπρου, όπως σήμερα είναι ο Γιώργος Λιλλήκας, ο Νικόλας Παπαδόπουλος και η ΕΔΕΚ. Η Ρωσία σήμερα κρύβεται πίσω από μια γενική διατύπωση… αρχών στο Κυπριακό. Ότι δηλαδή αποδέχεται ως λύση αυτό που θα αποφασίσουν οι δύο κοινότητες της Κύπρου, αρνούμενη στην πράξη τη διεθνή πτυχή του Κυπριακού, επί της οποίας δεν της πέφτει λόγος. Αυτό της επιτρέπει να απορρίπτει εύκολα όλα τα διεθνή σχέδια λύσης στο Κυπριακό, χρησιμοποιώντας τοπικούς συμμάχους που για δικούς τους λόγους επίσης δεν θέλουν λύση του Κυπριακού. Στην πράξη δεν την ενοχλεί καθόλου η διαιώνιση της μη λύσης του προβλήματος, την οποία συχνά-πυκνά σαμποτάρει στο ΣΑ με την ψήφο της, πότε γιατί το ζήτησε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, πότε ο Δημήτρης Χριστόφιας και πότε ο Νίκος Αναστασιάδης, χωρίς βέβαια ποτέ να φέρει σε δύσκολη θέση την Τουρκία, την οποία δεν την ενοχλεί ποσώς η μη λύση. Με λίγα λόγια, η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται διακαώς για μια λύση του Κυπριακού, διότι αυτό επιβάλλουν τα πολύ μεγαλύτερα δικά της συμφέροντα. Δεν την ενδιαφέρει ποσώς λύση που θα ενσωματώνει οριστικά και αμετάκλητα την Κύπρο στο δυτικό σύστημα ασφαλείας. Μια τυχόν τέτοια λύση, εξάλλου, δεν θα της επέτρεπε ποτέ να υπογράψει τη συμφωνία που υπέγραψε προχθές με τον Νίκο Αναστασιάδη, ώστε τα ρωσικά πολεμικά πλοία να ναυλοχούν στη Λεμεσό. Ούτε θα της επιτρέπει να χρησιμοποιεί την Κύπρο ως οικονομική βάση για να ασκεί τη δική της εξωτερική πολιτική. Συνοψίζοντας Εν κατακλείδι, θα μπορούσε να προβεί κάποιος σε μια σειρά παρατηρήσεων για τη διφορούμενη στάση μας μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Όπως εξήγγειλε στη διακήρυξη εξωτερικής του πολιτικής ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, ανήκουμε στη Δύση, αλλά ως πραγματικοί Ανατολίτες και χωρίς σοβαρή παράδοση στις διεθνείς μας σχέσεις μπορούμε να κινούμαστε κατά το δοκούν και το συμφέρον, παραγνωρίζοντας ένα πολύ σημαντικό στοιχείο: ότι είμαστε πολύ μικρό κράτος για να κάνουμε τόσο μεγάλες μπαγαποντιές. Διά της επίσκεψης Αναστασιάδη στη Μόσχα η αξιοπιστία μας, κυρίως εντός των πρώην ανατολικών χωρών της ΕΕ, έπεσε στο ναδίρ. Η πολιτική διακίνησή μας μεταξύ Ανατολής και Δύσης μπορεί να εξηγηθεί γεωγραφικά, αλλά το πρόβλημά μας δυστυχώς είναι γεωπολιτικό. Κάποιοι κάποτε μίλησαν για εμπλεκόμενα συμφέροντα, αλλά μάλλον εννοούσαν όχι τη χάραξη μιας σοβαρής εξωτερικής πολιτικής, αλλά μιας πολιτικής του «βούζουνου». Του τύπου «δεν με στήριξαν οι Αμερικανοί, πάω στους Ρώσους». Κατά βάση, η ανατολίτική μας προσέγγιση έχει να κάνει κυρίως με το Κυπριακό. Η Δύση επιθυμεί μια λύση συμβιβασμού στην Κύπρο, αναγνωρίζοντας πόσο δύστροπος παίκτης είναι η Τουρκία. Δεν παίζει όμως το παιχνίδι της Τουρκίας, όσο κι αν κάποιοι στη χώρα μας επιμένουν να το περάσουν αυτό ως αδιαμφισβήτητο δόγμα. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, η Κύπρος θα αποτελείτο από δύο κράτη από το 1974. Η Κύπρος δεν θα έμπαινε ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, παρά τις απειλές της Τουρκίας. Δεν θα ξεκινούσε ποτέ γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της με αμερικανικές παροτρύνσεις και εγγυήσεις. Δεν θα διέσωζε κανένας την οικονομία της το 2013. Δυστυχώς σε αυτόν τον δύσμοιρο τόπο όλα τα πιο πάνω τα περνάμε στο ντούκου ρίχνοντας ένα τεράστιο πέπλο μαύρης συνωμοσιολογίας κατά των Δυτικών (που βεβαίως φέρουν τις ευθύνες τους), υποβαθμίζοντας κυρίως τη δική μας αναξιοπιστία και ανοησία. Και σαν να μην έφτανε αυτό, αναβαθμίζουμε και τη ρωσική επαμφοτερίζουσα πολιτική ως πανάκεια για την Κύπρο. Από τη στιγμή που η Ρωσία (και δεν την αδικούμε για αυτό) από το 1965 και εξής, όταν έχει να επιλέξει μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, επιλέγει διακριτικά, αλλά σταθερά, πάντοτε την Τουρκία.

Πατάτες Αντινακτές και η Αισθητική της Γλώσσας

Με αφορμή το όψιμο ενδιαφέρον κάποιων μελών του δ.σ. του ΡΙΚ για τη γλώσσα και κυρίως για μερικές λέξεις τις οποίες χαρακτηρίζουν βωμολοχίες ή και υβρισίες θέτοντας θέμα αισθητικής, απαντά ο Μπαμπινιώτης: «Υπάρχει αισθητική στη γλώσσα; Υπάρχει η έννοια του ωραίου και πώς μπορεί να ορισθεί; Είναι πολύ παρακινδυνευμένο να ορίσεις τι είναι ωραίο και τι άσχημο στη γλώσσα. Άσχημο είναι ό,τι προσκρούει στο κοινό γλωσσικό αίσθημα, π.χ. μια μορφή προφοράς (πγιότητα αντὶ ποι-ότητα), ένας γραμματικὸς τύπος (υπόστηκε, της γραμματέα, της ειλικρινής απάντησης), μια συντακτική φράση (οι εκπρόσωποι δέχτηκαν χθες απὸ τον πρωθυπουργὸ αντὶ έγιναν δεκτοί…), μια άστοχη λεξιλογικὴ χρήση (μια υγιεινὴ επιχείρηση δεν κινδυνεύει αντὶ μια υγιής επιχείρηση) κ.τ.ο. Ωστόσο, αισθητικές κατηγορίες στη γλώσσα δεν υπάρχουν. Ό,τι ενοχλεί το γλωσσικό μας αίσθημα σήμερα μπορεί να είναι ο κανονικός τύπος αύριο», καταλήγει ο καθηγητής Γλωσσολογίας Μπαμπινιώτης.

Από την άλλη η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Οι λέξεις δεν είναι αθώες, γιατί από αυτές εξαρτάται ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε και ζούμε την πραγματικότητά μας. Η γλώσσα δεν είναι ουδέτερη, ούτε σκέτος φορέας νοημάτων. Είναι διαμορφωτής των νοημάτων. Πολλοί γλωσσολόγοι και θεωρητικοί πιστεύουν ότι η γλώσσα διαμορφώνει την ίδια την πραγματικότητα, ότι είναι αδύνατο να αντιληφθούμε κάτι για το οποίο δεν έχουμε όνομα. Ο άνθρωπος υπάρχει μόνο μέσα στη γλώσσα του - χωρίς γλώσσα είμαστε ζώα. [Βλ. κυρίως υπόθεση των Sapir & Whorf. Επίσης ο Heidegger στο On the Way to Language, 1959, βλέπει τη γλώσσα όχι ως εργαλείο, αλλά ως θεμελιώδη τρόπο ύπαρξης του ανθρώπου.]

Ερωτούνται εν ολίγοις τα μέλη του δ.σ. του ΡΙΚ, από πού κι ώς τα πού θέλουν να επιβάλουν αισθητική στη γλώσσα μιας σατιρικής εκπομπής και κυρίως με τι προσόντα, από τη στιγμή που από τα 9 μέλη του δ.σ. ο ΜΟΝΟΣ που έχει σχέση με τη γλώσσα ως δημοσιογράφος είναι ο Γιώργος Τσαλακός;

Αν κάποιοι οικονομολόγοι και νομικοί που μπήκαν στο δ.σ. του ΡΙΚ είναι σε θέση να επιβάλουν το λεξιλόγιο των εκπομπών του ΡΙΚ, ενώ είναι άσχετοι περί τα γλωσσικά, πού θα μπορούσαν να σταματήσουν στη συνέχεια; Δείχνουν δίκην υψηλής αισθητικής και μορφώσεως να διαφωνούν με τις λέξεις εσιέξιξι και γάρε, αλλά προφανώς δεν θα σταματήσουν εκεί αν κάποιος δεν τους υποδείξει το αυτονόητο. Ότι π.χ. τα έργα του Αριστοφάνη (και το παράδειγμα, προς Θεού, δεν χρησιμοποιείται ως μέτρο σύγκρισης) αποτελούν διδακτέα ύλη στα σχολεία από τον 10ο μ.Χ. αιώνα, πράγμα παράδοξο, καθώς χρησιμοποιεί σε αυτά πολλές βωμολοχίες και έντονη πολιτική κριτική. Η βωμολοχία στον Αριστοφάνη είναι μέρος της αισθητικής του κειμένου του, αφού στις κωμωδίες του «κάθε σοβαρή και εκλεπτυσμένη έκφραση την ακολουθεί μια βωμολοχία, προκειμένου να εξισορροπηθεί το κωμικό στοιχείο». Υπάρχει όμως και ο Βασίλης Μιχαηλίδης με τα μυλλωμένα του! Μήπως οι συνωμότες της λογοκρισίας στο ΡΙΚ δεν θα επιτρέψουν να ακουστεί το ποίημα του «ο γάδαρος τζ΄ η σιλυντρούνα», γιατί η λέξη γάρος δεν εμπίπτει στην αισθητική τους; Και τι θα γίνει με το ποίημα «Αμολόητος» το οποίο αναφέρεται στη διαπάλη των μελών του σώματος με το Πέος να κερδίζει την τελική μάχη και να στέφεται βασιλιάς; «Βρίσκω ότι ο Αμολόητος», αναφέρει σε ένα κείμενό του ο κριτικός λογοτεχνίας Νίκος Σαραντάκος, «είναι στιχουργημένος με μεγάλη δεξιοτεχνία και συμφωνώ ότι έχει κορυφαία θέση στην ελληνική ποιητική χυδαιολογία». Πρότυπο του «Αμολόητου», για τους αισθητικούς της γλώσσας στο ΡΙΚ, είναι ο αρχαίος μύθος του Μενήνιου Αγρίππα για τη διαμάχη των μελών του σώματος, που τον διηγήθηκε το 494 π.Χ. για να συμφιλιώσει τους πατρίκιους με τους πληβείους. Στον ελλαδικό χώρο, τον ίδιο μύθο απηχεί η «Φιλονικία των μελών του σώματος περί της βασιλείας», του Μανιάτη λαϊκού ποιητή Νηφάκη (1748-1818). Με μόνη διαφορά ότι «στο ποίημα του Νηφάκη, βασιλιάς ανακηρύσσεται ο πισινός, δηλ. ο γείτονας του αμολόητου στον Μιχαηλίδη».

Εν κατακλείδι, η χρήση της γλώσσας, συμπεριλαμβανομένης και της αργκό, έχει να κάνει σοβαρότατα με το επίπεδο της παιδείας σε μια χώρα. Όπως εξάλλου είπε και ο Εφτανήσιος λογοτέχνης και βουλευτής Λορέντζος Μαβίλης στο Κοινοβούλιο, όταν κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί τη μυαρή και χυδαία γλώσσα του λαού, δηλαδή τη δημοτική αντί της καθαρεύουσας, απάντησε: «Δεν υπάρχουν χυδαίες λέξεις. Υπάρχουν χυδαίοι άνθρωποι».

30 άτομα χρωστούν 5 δισ. ευρώ

Οι μεγαλοχρεώστες της Τράπεζας Κύπρου, η πρώτη κατοικία και η Βουλή

---

Πέντε κατηγορίες δανείων 30 μεγαλοοφειλετών, που εκπροσωπούν συνολικά 45 εταιρείες, έχει ενώπιόν της η Τράπεζα Κύπρου συνολικού ύψους 5.26 δισ. ευρώ, κάποια από τα οποία άρχισαν να εξυπηρετούνται, κάποια άλλα βρίσκονται σε διαδικασία ξεκαθαρίσματος, άλλα δεν προχωρούν καθόλου και άλλα έχουν επανακτηθεί με κατάσχεση

Σύμφωνα με τον πλήρη αναθεωρημένο κατάλογο (αρχές Φεβρουαρίου) που έχει στη διάθεσή του και δημοσιεύει  ο «Πολίτης», τα δάνεια των μεγαλύτερων εταιρειών, που έγιναν κατευθείαν από την Τράπεζα Κύπρου είτε μεταφέρθηκαν από την πρώην Λαϊκή, διαχωρίζονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες

των υποθηκών, αφού έχουν εξαντληθεί όλες οι νομικές διαδικασίες. Τα δάνεια αυτά αντιστοιχούν γύρω στο 50% των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχει η Τράπεζα Κύπρου, τα οποία ανέρχονται σε 10,4 δισ. ευρώ και στο 20% του συνόλου των μη εξυπηρετουμένων σε όλες τις τράπεζες της χώρας. Την ίδια στιγμή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που αφορούν έμμεσα ή άμεσα την πρώτη κατοικία υπολογίζονται γύρω στα 4 δισ., δηλαδή κοντά στο 14% των μη εξυπηρετουμένων, ενώ σύμφωνα με προκαταρκτικές μελέτες τα δάνεια πρώτης κατοικίας κάτω των 300.000 μόλις ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας περίπου στο 3,5% του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων δανείων ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου. Σύμφωνα με τον πλήρη αναθεωρημένο κατάλογο (αρχές Φεβρουαρίου) που έχει στη διάθεσή του και δημοσιεύει σήμερα ο «Πολίτης», τα δάνεια των μεγαλύτερων εταιρειών, που έγιναν κατευθείαν από την Τράπεζα Κύπρου είτε μεταφέρθηκαν από την πρώην Λαϊκή, διαχωρίζονται σε 5 μεγάλες κατηγορίες:

• Δάνεια τα οποία έχουν υποστεί αναδιάρθρωση και εξυπηρετούνται.
• Δάνεια για τα οποία έχει υπάρξει κατ’ αρχήν συμφωνία.
• Δάνεια για τα οποία ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις, αλλά η διαδικασία κινείται αργά και δεν έχουν ολοκληρωθεί.
• Δάνεια για τα οποία ξεκίνησε διαδικασία, αλλά στην πορεία έχει αποτελματωθεί η συζήτηση.
• Δάνεια που δεν αποπληρώθηκαν και έχουν κατασχεθεί οι εξασφαλίσεις (επανακτηθεί).

Στις πρώτες 2 κατηγορίες, με σύνολο δανείων τα 3,127 δισ. ευρώ, η κατάσταση έχει καλώς ή βαίνει καλώς. Στις άλλες 3 κατηγορίες, οι οποίες έχουν να κάνουν με το υπόλοιπο 1,899 δισ. ευρώ, η κατάσταση δεν μπορεί να θεωρεί ευοίωνη, αφού υπάρχουν πραγματικές δυσκολίες που οδηγούν ακόμα και σε κατάσχεση των εξασφαλίσεων που δόθηκαν.

Τα αναδιαρθρωμένα

Πρόκειται για δάνεια ύψους 983 εκατ. ευρώ για τα οποία η Τράπεζα Κύπρου αισθάνεται ευτυχής, αφού με συνεργασία των χρεωστών έχουν αναδιαρθρωθεί και σε γενικές γραμμές εξυπηρετούνται. Ανάμεσα στις εταιρείες που έδειξαν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους συμπεριλαμβάνονται μερικές από τις μεγαλύτερες στην Κύπρο, όπως το ΝΚ Σιακόλας Γκρουπ, Αθηαινίτης, Λευκαρίτης Γκρουπ, Γαλαταριώτης Γκρουπ, και Α/φοί Κωνσταντίνου.

Κατ’ αρχήν συμφωνία

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κατηγορία δανείων ύψους 2,144 δισ. ευρώ στα οποία επήλθε κατ’ αρχήν συμφωνία και αναμένεται σύντομα (το αργότερο μέχρι τον Απρίλιο) να υπογραφούν οι τελικές συμφωνίες για να ξεκινήσει η εξυπηρέτησή τους. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται αρκετές από της εταιρείες Λανίτη (Aphrodite Hills, Cybarco, Lanitis Hotels, Limassol Marina) και τα συγκροτήματα Λεπτός (με χρέη 326 εκατ. ευρώ) και Αρίστο (299 εκατ. ευρώ), η Sharelink (168 εκατ. ευρώ), η εταιρεία ξενοδοχείων Τσώκκος (250 εκατ. ευρώ) και το Λαϊκό Καφεκοπτείο (113 εκατ. ευρώ). Όπως γίνεται αντιληπτό από τις υποσημειώσεις της ίδιας της τράπεζας, τα μεγάλα αυτά συγκροτήματα βρίσκονται σε διαδικασία πώλησης ή παραδίδουν στη διαχείριση της τράπεζας μερικά από τα μεγαλύτερά τους έργα.


Δάνεια σε διαπραγμάτευση

Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται δάνεια ύψους 825 εκατ. ευρώ και η επίτευξη συμφωνίας αναδιάρθρωσης μάλλον ακόμα βρίσκεται μακριά. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται η Quality Group (144 εκατ.) η Pafilia (90 εκατ.) η Lanitis Topco (158 εκατ.) και η Primetel (59 εκατ.). Σύμφωνα με τις υποσημειώσεις της Τράπεζας Κύπρου, κάποιες από τις εταιρείες αυτές δεν έχουν απαντήσει στην τράπεζα, κάποιες συνομιλούν σε μια προσπάθεια να αντιληφθούν το εύρος των απαιτήσεων που υπάρχει από πλευράς τράπεζας, ενώ κάποιες άλλες βρίσκονται σε διαδικασία πώλησης κάποιων περιουσιακών στοιχείων, για να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με περισσότερα όπλα στη διάθεσή τους.

Αποτελματωμένα δάνεια

Αυτή η κατηγορία δανείων αφορά 525 εκατ. ευρώ και έχει να κάνει με 3 μεγάλες εταιρείες. Πρόκειται για το Γκρουπ Παρασκευαΐδη, το οποίο οφείλει 203 εκατ. ευρώ, το Aqua Sol Group με 200 εκατ. ευρώ και το Ζαβός Γκρουπ με 122 εκατ. ευρώ. Στην πρώτη περίπτωση καταβάλλεται προσπάθεια για παραχώρηση στην τράπεζα δανειακών χαρτοφυλακίων στη Ρουμανία, στη δεύτερη έχει ορισθεί διαχειριστής για σκοπούς ασφαλείας, ενώ στην τρίτη περίπτωση είχε επέλθει μια αρχική συμφωνία, αλλά υπήρξε υπαναχώρηση εκ μέρους του χρεώστη.

Κατασχέσεις

Στην πέμπτη κατηγορία περιλαμβάνονται δάνεια ύψους 549 εκατ. ευρώ που δεν αποπληρώθηκαν, με αποτέλεσμα η τράπεζα να προχωρήσει σε επανάκτησή τους. Συγκεκριμένα οι κατασχέσεις αφορούν 4 εταιρείες: Τη Δράκος Γκρουπ (156 εκατ.), την Ορφανίδης Γκρουπ (132 εκατ.), την Chacolis Group (132 εκατ.) και την Kouroushis Group (129 εκατ.).

Η Ελληνική Τράπεζα Στην Ελληνική Τράπεζα, λόγω μεγέθους, τα επισφαλή δάνεια αγγίζουν τα 2,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα αφορούντα την πρώτη κατοικία είναι 250 εκατ. Το δύσκολο κομμάτι βέβαια για την Ελληνική είναι άλλο. Ότι δηλαδή οι περισσότεροι από τους 30 βασικούς χρεώστες της Τράπεζας Κύπρου είναι και δικοί της χρεώστες, με μικρότερα αλλά όχι ευκαταφρόνητα ποσά, όπως π.χ. οι εταιρείες Λανίτης και Σιακόλας. Όπως μας λέχθηκε πάντως κανένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο δεν ξεπερνά τα 80 εκατ. ευρώ, με εξαίρεση το σύνολο των δανείων της Εκκλησίας, τα οποία φθάνουν τα 250 εκατ. ευρώ. Μόνο η Μονή Κύκκου έχει 45 εκατ. ευρώ υπό μορφή μη εξυπηρετούμενων δανείων, με την τεχνοκρατική ομάδα της Ελληνικής να βρίσκεται τους τελευταίους μήνες σε εργώδεις διαπραγματεύσεις με την Εκκλησία για να διασφαλισθούν οι τρόποι αποπληρωμής.

ΑΠΟΨΗ
Μη εξυπηρετούμενα και πρώτη κατοικία

Από το σύνολο των 28 δισ. ευρώ που οι τράπεζες θεωρούν ως μη εξυπηρετούμενα, μόνο τα 4,2 δισ. αφορούν άμεσα ή έμμεσα την πρώτη κατοικία. Από αυτά, δάνεια ύψους 1,2 δισ. βρίσκονται στην κατοχή του Συνεργατισμού, γύρω στο 1 δισ. στην Τράπεζα Κύπρου, 350 εκατ. στον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης, 250 εκατ. στην Ελληνική και τα υπόλοιπα σε ελληνικές και άλλες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Σύμφωνα με πηγή της Τράπεζας Κύπρου, απαιτείται είτε από την Κεντρική Τράπεζα είτε από την κάθε τράπεζα χωριστά να εκπονηθεί μελέτη για να διαφανεί πόσα από αυτά τα δάνεια αφορούν το κτίσιμο πρώτης κατοικίας και πόσα την υποθήκευση της πρώτης κατοικίας για απόκτηση π.χ. δεύτερης -εξοχικής- κατοικίας ή για να χρησιμοποιηθεί το δάνειο για χρηματοδότηση άλλων δραστηριοτήτων. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η Βουλή αυτήν τη στιγμή συζητά το θέμα των εκποιήσεων στην προσπάθειά της να περισώσει την πρώτη κατοικία, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει ενώπιόν της τους πραγματικούς αριθμούς. Με αποτέλεσμα, αντί να προστατεύονται δικαίως οι δυσπραγούντες ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας, να μπαίνουν στο ίδιο καλάθι όλοι, συμπεριλαμβανομένων και των μεγαλοχρεωστών. Μια προκαταρκτική μελέτη που ετοιμάστηκε από στελέχη της Τράπεζας Κύπρου το περασμένο καλοκαίρι καταδεικνύει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κάτω των 300.000 ευρώ που αφορούν πραγματικά την πρώτη κατοικία δεν ξεπερνούν το 1,4 δισ. ευρώ. Αν επιβεβαιωθεί το ποσό αυτό μέσα από μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας, και κυρίως αν αντιπαραβληθεί με τα υπόλοιπα 27 δισ. που οφείλουν μεγάλοι και μεσαίοι χρεώστες, μάλλον είναι πολύ μικρό για να τεθεί η συλλογή του ως προτεραιότητα από τις τράπεζες, όπως υποστηρίζουν κάποια κόμματα στη Βουλή. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, «εάν η τρόικα είχε έγκαιρα αυτούς τους αριθμούς ενώπιόν της δεν θα ετίθετο καν θέμα πρώτης κατοικίας στο μνημόνιο».
 Όπως κατήγγειλε πρόσφατα ο εκτελεστικός διευθυντής της Τράπεζας Κύπρου Τζον Χούρικαν, τα κόμματα στην πραγματικότητα με το πάγωμα των εκποιήσεων δεν θέλουν να προστατέψουν την πρώτη κατοικία, αλλά κάποιους μεγαλοχρεώστες, και μαζί του συντάσσεται τόσο η διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας όσο και οι άλλοι τραπεζίτες. Πόσο ευσταθεί και κυρίως πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι αυτή η κατηγορία, όταν εκτοξεύεται από τραπεζικά ιδρύματα τα οποία ευθύνονται βαρύτατα για την οικονομική καταστροφή αυτής της χώρας; Λόγω λοιπόν αυτού του ελλείμματος αξιοπιστίας, πρέπει τάχιστα να εγκριθεί από τη Βουλή και το νομοσχέδιο περί αφερεγγυότητας. Από την άλλη, και κρίνοντας από τις πάμπολλες αποκαλύψεις των τελευταίων χρόνων γύρω από τη χρηματοδότηση των κομμάτων, μπορεί με ευκολία κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μεγάλος αριθμός από τους σημερινούς 30 μεγαλοοφειλέτες υπήρξαν οι κύριοι χρηματοδότες των κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων, σε αυτούς, και των πρώην αμαρτωλών τραπεζών. Θα ήταν βέβαια άδικο, πλην μερικών εξόφθαλμων εξαιρέσεων, να αποδοθεί σκοπιμότητα στην πλειοψηφία των βουλευτών, οι οποίοι δρουν και συμπεριφέρονται περισσότερο συναισθηματικά και ανθρωπιστικά. Καλό βέβαια θα ήταν να δηλώνουν ανθρωπιστές, αλλά να έχουν μπροστά τους και τα ακριβή στοιχεία.

Ασθενείς ηγέτες

Με αφορμή τις εκλογές στην Ελλάδα και τη διαφαινόμενη νίκη ενός 40ντάρη, το θέμα της ηλικίας των πολιτικών που μας κυβερνούν γίνεται και πάλιν επίκαιρο. Η ηλικιακή και μόνο προσέγγιση βέβαια ως ποιοτικό κριτήριο αξιολόγησης των πολιτικών δεν επαρκεί και δικαίως αρκετοί είναι αυτοί που κάνουν λόγο για ηλικιακό ρατσισμό. Από την άλλη η ηλικία νομοτελειακά συμβαδίζει με τη σωματική και την πνευματική φθορά. Όπως λέχθηκε χαρακτηριστικά από τον Αμερικανό συγγραφέα Τζος Μπίλινγκς «στα νιάτα μας συναντάμε δυσκολίες. Στα γηρατειά, μας συναντάνε αυτές».

Ο Αλέξης Τσίπρας, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ νικήσει και εάν τελικά εκλεγεί πρωθυπουργός, ίσως θα κατέχει και ένα ρεκόρ στον ελληνικό πολιτικό χώρο. Στα 40 του (γεννήθηκε το 1974) θα γίνει ένας από τους νεότερους Έλληνες πολιτικούς που τέθηκε επικεφαλής ελληνικής κυβέρνησης μετά τον Επαμεινώνδα Δεληγεώργη, που εξελέγη πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1865 σε ηλικία 36 ετών.
　
Το τρεντ
Η τάση των ψηφοφόρων κυρίως σε προηγμένες δημοκρατικά πολιτείες ρέπει προς τους σαραντάρηδες και κάτι πολιτικούς. Ίσως γιατί δεν είναι πολύ νέοι για να μην τους εμπιστευτείς και σίγουρα αρκετά νέοι για να μην τους τρέχεις στα νοσοκομεία. Το 1997 οι Αμερικανοί εξέλεξαν ως 42<sup>ο Πρόεδρό τους τον Μπιλ Κλίντον σε ηλικία 46 ετών και το επανέλαβαν το 2009 εκλέγοντας τον Μπαράκ Ομπάμα σε ηλικία 47 ετών. Οι Βρετανοί εξέλεξαν τον Τόνι Μπλερ πρωθυπουργό το 1997 σε ηλικία 44 ετών, οι Δανοί τη Χέλεν Θόρνινγκ Σμιτ το 2011 σε ηλικία 45 ετών και οι Σουηδοί τον Φρέντρικ Ράινφελντ το 2010 σε ηλικία επίσης 45 ετών.

Το βιβλίο
Στο περιώνυμο βιβλίο του</sup> με τίτλο «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» ο Ντέιβιντ Όουεν, πρώην ΥΠΕΞ της Βρετανίας, ασχολείται με ένα σημαντικό ερώτημα το οποίο σε κάποιες κοινωνίες χωρίς δημοκρατική παιδεία δεν μπαίνει σχεδόν καθόλου: «Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια;»

Όπως αναφέρει στην εισαγωγή του, «οι πολίτες πιστεύουν ότι οι πολιτικοί που εκλέγουν για να τους εκπροσωπούν και να τους κυβερνούν είναι καλοί ή κακοί, αριστεροί ή δεξιοί, υστερόβουλοι ή ειλικρινείς. Σίγουρα όμως έχουν ως δεδομένο ότι είναι επαρκώς υγιείς, σωματικά και ψυχικά. Όμως, τα παραδείγματα πολιτικών που ήταν βαριά άρρωστοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους στις ανώτατες θέσεις των μεγαλύτερων κρατών του πλανήτη περισσεύουν. Επιτρέπεται κάποιος με σοβαρό πρόβλημα να παραμένει σε μια σημαντική διοικητική θέση;

Θα άλλαζε η ψήφος των πολιτών αν ήξεραν ότι ο τάδε πολιτικός είναι βαριά άρρωστος ή ψυχικά ασθενής; Πόσο έχουν επηρεάσει οι ασθένειες των πολιτικών την εξέλιξη του πολυτάραχου 20ού αιώνα;» ερωτά.

Και βεβαίως απαντά δίνοντας μια σειρά από παραδείγματα. Λέει για παράδειγμα ότι ο Τζον Κένεντι «έπασχε από τη νόσο του Άντισον, έκανε επί χρόνια εντατική χρήση ναρκωτικών (για ίαση και για ψυχαγωγία), είχε ξέφρενη σεξουαλική συμπεριφορά και στην κρίση του Κόλπου των Χοίρων η κατάστασή του είχε σημαντικές επιπτώσεις στους χειρισμούς του». Η ασθένειά του πολύ πιθανόν λοιπόν να επηρέασε την κρίση του. Έπρεπε να γνωρίζει για την κατάσταση της υγείας του ο αμερικανικός λαός όταν τον ψήφιζε; Από την άλλη, ο Αϊζενχάουερ έπασχε από τη νόσο του Κρον. Κατά τη θητεία του έπαθε έμφραγμα και εγκεφαλικό, αλλά συνέχισε να κυβερνάει επί 4 χρόνια.

Ο Ρούζβελτ ήταν ασθματικός, αγχωτικός, με διπολική διαταραχή.　Ο Ουίλσον είχε νευρολογικά προβλήματα, έπαθε πολλά μικρά εγκεφαλικά και έγινε καχύποπτος και αγενής. Ο Κλεμανσό τον χαρακτήρισε φρενοβλαβή και πάσχοντα από «θρησκευτική νεύρωση». Ο Πομπιντού είχε καρκίνο του μυελού των οστών επί 2 χρόνια, ενώ ήταν Πρόεδρος της Γαλλίας. Πονούσε τρομερά, ιδίως όταν περπατούσε.

Ο Λίντον Τζόνσον είχε πάθει έμφραγμα πολύ πριν κυβερνήσει, ήταν βαριά καταθλιπτικός και κυκλοθυμικός, με επεισόδια παρανοειδούς αστάθειας, ο Νίξον παρουσίαζε συμπτώματα ψύχωσης, ήταν αλκοολικός και είχε ένστικτο για βίαιες αντιδράσεις, ο Ρίγκαν είχε πρώιμη γεροντική άνοια, η Θάτσερ από το 1989 και μετά άρχισε να χάνει την αντίληψη της πολιτικής πραγματικότητας και έβριζε τους βουλευτές της, ο Μάο ήταν καταθλιπτικός, ο Στάλιν ήταν παρανοϊκός, Χρουστσόφ ήταν υπομανιακός, ο Μουσολίνι ήταν τρελός και ο Χίτλερ όλα τα πιο πάνω.

Στην Κύπρο
Βεβαίως και η Κύπρος οφείλει κάποια στιγμή να θέσει τα ερωτήματα όχι του πιο πάνω ιστορικού συγγραφέα, αλλά της κοινής γνώμης πλέον, η οποία σε αρκετές χώρες έχει υποχρεώσει τους πολιτικούς να δίνουν πέρα από την κατάσταση του πόθεν έσχες τους και μια ιατρική βεβαίωση για την κατάσταση της υγείας τους όταν αναλαμβάνουν ένα κρίσιμο πολιτικό πόστο. Με τον γιατρό μάλιστα που την εκδίδει να είναι ποινικά υπόλογος σε περίπτωση που δώσει ψευδή στοιχεία. Αυτό στην Κύπρο είναι επιβεβλημένο από τη στιγμή που οι πολιτικοί που εκλέγονται στην προεδρία είναι συνήθως πάνω από 60 χρονών.

Ιστορικά ομιλούντες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην τελευταία του θητεία υπηρέτησε με σοβαρά καρδιακά προβλήματα και πέθανε από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Με τα ίδια προβλήματα σε ολόκληρη τη θητεία του υπηρέτησε και ο Σπύρος Κυπριανού, ο οποίος παρουσίαζε και συμπτώματα σοβαρής μορφής κατάθλιψης που ενίοτε επηρέαζε και τη δυνατότητά του να αποφασίζει. Ο Γλαύκος Κληρίδης από την άλλη εξελέγη στην προεδρία σε ηλικία άνω των 70 και κυβέρνησε εμφανώς καταπονημένος και ταλαιπωρημένος, προσφεύγοντας συνεχώς σε γεροντολόγους. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος εξελέγη στην προεδρία πάσχοντας από καρκίνο του προστάτη και έδωσε τη μάχη της επανεκλογής του το 2008 υποφέροντας. Λίγους μήνες αργότερα απεβίωσε. Ο Δημήτρης Χριστόφιας ανήλθε στην προεδρία έχοντας υποστεί εγχείρηση ανοικτής καρδιάς και μεταμόσχευση νεφρού, ενώ καθ’ όλη τη θητεία του υπέφερε από ρευματοειδή αρθρίτιδα λαμβάνοντας σοβαρή φαρμακευτική αγωγή. Τέλος ο Νίκος Αναστασιάδης υποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του σε εγχείρηση βαλβίδων στην καρδιά.

Είναι ηγέτης ο Νίκος Αναστασιάδης;

Ο Νίκος Αναστασιάδης είναι ηγέτης ή απλώς ένας ουραγός της πολιτικής; Πριν εκλεγεί στην προεδρία, το πρώτο ουδείς το αμφισβητούσε. Όλοι θεωρούσαν -ακόμα και αυτοί που διαφωνούσαν μαζί του- ότι είχε την ικανότητα να ηγείται καταθέτοντας ευθαρσώς τις απόψεις του όντας επικεφαλής ενός κόμματος στο οποίο η δική του θέση ποτέ δεν ήταν πλειοψηφική. Μήπως σήμερα η εικόνα αυτή έχει ξεθωριάσει ακόμα και μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών του;

Ποιος;


Αλλά ποιος είναι ο ηγέτης σήμερα; Οι ορισμοί βρίθουν, όπως πάντα, ωστόσο κάθε φορά που επιχειρεί κάποιος να τους μετρήσει στο μπόι κάποιου εν ενεργεία πολιτικού οι λέξεις φαντάζουν λειψές.
Στη Βρετανία, η συζήτηση περί των ηγετών είναι προχωρημένη εδώ και πολλά χρόνια και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ πολλών ακαδημαϊκών. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος πολιτικός στη νεότερη ιστορία της χώρας γιατί ύψωσε το ανάστημά του και οδήγησε τη Βρετανία σε μια μνημειώδη αντίσταση απέναντι στον Χίτλερ. Υπάρχουν βέβαια και ενστάσεις. Ο Τσόρτσιλ, υποστηρίζουν αρκετοί ιστορικοί, είχε το σθένος να κάνει το αυτονόητο. Ηγήθηκε δηλαδή των Βρετανών εναντίον του Χίτλερ τη στιγμή που ήταν όλοι πανέτοιμοι να αντισταθούν. Ίσως, αναφέρουν, η Μάργκαρετ Θάτσερ ή ο Τόνι Μπλερ να ήταν πιο σημαντικοί ηγέτες υπό μια άλλη οπτική. Η κ. Θάτσερ ηγήθηκε μιας προσπάθειας για να εκσυγχρονίσει τη χώρα χωρίς να έχει την ομοθυμία του έθνους, λαμβάνοντας σκληρές αποφάσεις και πηγαίνοντας κόντρα σε έναν αδιέξοδο συνδικαλισμό, σε κατεστημένα συμφέροντα και νοοτροπίες. Από την άλλη, ο Τόνι Μπλερ οδήγησε τη Βρετανία σε μια εξωστρεφή πολιτική στη Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ, βγάζοντας τη Βρετανία από έναν λήθαργο εσωστρέφειας και επαναφέροντάς την στη διεθνή σκηνή ως ρυθμιστή των διεθνών εξελίξεων. Με λίγα λόγια, ένας ηγέτης μπορεί να είναι μεγάλος γιατί αίρεται στο ύψος των περιστάσεων, αλλά και γιατί κόντρα στις επιθυμίες της πλειοψηφίας καταφέρνει να πείσει τον λαό ότι υπάρχουν και άλλοι δρόμοι.


Ο Αναστασιάδης

Ο Νίκος Αναστασιάδης, τηρουμένων των αναλογιών, σε ποια κατηγορία θα μπορούσε να ενταχθεί; Πριν την εκλογή του, ίσως στη δεύτερη κατηγορία. Τότε έστελνε με αποφασιστικότητα σε όλους το μήνυμα ότι μπορεί να ανοίξει πολλούς άλλους δρόμους, δίνοντας εναλλακτικές επιλογές στον κυπριακό λαό. Τον Φεβρουάριο του 2013, ο λαός σε ποσοστό 57% του έδωσε αυτή την ευκαιρία. Όχι γιατί όλοι συμφωνούσαν μαζί του, όχι γιατί ξαφνικά τον αγάπησαν. Τον ψήφισαν γιατί οι περισσότεροι είχαν κουραστεί από την ανερμάτιστη οικονομική πολιτική του Δημήτρη Χριστόφια, από την αδιέξοδη πολιτική του Τάσσου Παπαδόπουλου στο Κυπριακό, από τον φόβο και τις ιδεοληψίες οι οποίες χαρακτήριζαν την πολιτική της χώρας μας την τελευταία δεκαετία. Η ψήφος προς τον Αναστασιάδη ήταν μια ψήφος ανοχής και ταυτόχρονα ελπίδας προς έναν πολιτικό που είχε πείσει και τον πλέον δύσπιστο ότι τουλάχιστον είχε τόλμη και όραμα να προχωρήσει. Δύο χρόνια μετά την εκλογή του έχει καταφέρει να πλησιάσει, έστω, τις προσδοκίες του κυπριακού λαού; Αρχή άνδρα δείκνυσι, έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.

•  Σχεδόν 24 μήνες μετά την εκλογή του έχει αποδειχθεί ένας μεγαλόστομος τακτικιστής. Δεσμεύτηκε ότι δεν θα υπάρξει κούρεμα, ενώ όλα τα ενδεχόμενα ήταν ανοικτά, με αποτέλεσμα να εκτεθεί ανεπανόρθωτα ενώπιον του κυπριακού λαού. Χάραξε κόκκινες γραμμές στο Κυπριακό του στυλ «αν το Μπαρμπαρός παραβιάσει την κυπριακή ΑΟΖ αποχωρώ από τις συνομιλίες», με αποτέλεσμα να επιτρέψει στην Τουρκία να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, στον Έρογλου να κερδίζει εύκολα την επανεκλογή του και στα Ηνωμένα Έθνη να μας θεωρούν την αδιάλλακτη πλευρά.

•  Σχεδόν 24 μήνες μετά την εκλογή του, αντί να στείλει το μήνυμα ότι η χώρα απαλλάσσεται από το τέρας της διαπλοκής, διεκδικεί με κάθε τρόπο μια θέση στο πάνθεον των διαπλεκομένων. Πότε με τα λεφτά που έβγαλαν άρον-άρον οι συμπέθεροι πριν το κούρεμα, πότε με τα οικόπεδα ευκαιρίας της Αρχιεπισκοπής στους Καλογήρους, πότε με τα αεροπλανάκια του Λεμπέντεφ και του Λαζαρή, πότε με το δικηγορικό του γραφείο να εμπλέκεται σε πωλήσεις υποκαταστημάτων τραπεζών ή αεροπορικών εταιρειών.

•  Σχεδόν 24 μήνες μετά την εκλογή του είναι διάχυτη μια εικόνα τσαπατσουλιάς έως και ανικανότητας διαχείρισης. Είτε γιατί επέτρεψε στη Χρυστάλλα Γιωρκάτζη να ετοιμάσει τα συμβόλαια της διοικήτριας της Κεντρικής δίνοντας στον εαυτό της αύξηση, είτε γιατί έφερε το νομοσχέδιο για τις εκποιήσεις και επί έξι μήνες δεν μπορεί να φέρει στη Βουλή τα νομοσχέδια περί αφερεγγυότητας, είτε γιατί εξήγγειλε ανακατατάξεις στο Προεδρικό και ανακατατάξεις δεν είδαμε.

Τι ηγέτης;
        

Ένας ηγέτης, έλεγε ο Ναπολέων Βοναπάρτης, είναι κατά κύριο λόγο ντίλερ της ελπίδας. Με τις κινήσεις του Νίκου Αναστασιάδη τι ελπίδα έχουμε για λύση του Κυπριακού; Όλοι πλέον φοβόμαστε ότι στην ιστορία κινδυνεύει να μείνει ως ο ηγέτης που στήριξε τη λύση γενναία και με προσωπικό κόστος και τελικά χρεώθηκε την de jure διχοτόμηση. Προορισμός μιας ηγεσίας είναι η δημιουργία περισσότερων ηγετών και όχι οπαδών, έλεγε ο Ραλφ Νάντερ. Αυτό εξυπονοεί το ωρίμασμα ενός λαού, ώστε να καταστεί λιγότερο φοβικός, περισσότερο ορθολογιστής και αισιόδοξος ότι μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες. Για να το πετύχει αυτό ο Νίκος Αναστασιάδης, οφείλει να αναλάβει ξανά την πρωτοβουλία των κινήσεων και όχι να σέρνεται πίσω από τον ορυμαγδό των λαϊκιστών αυτής της χώρας.

• Χρειάζεται να αναλάβει την πρωτοβουλία κινήσεων στο Κυπριακό με το ΑΚΕΛ, είτε γιατί το θέλει είτε διότι δεν έχει άλλη επιλογή να κινηθεί δίπλα του σε μια προσπάθεια μιας έντιμης διευθέτησης. Τα κεντρώα εθνικιστικά κόμματα ουδέποτε θα τον στηρίξουν για δύο λόγους: πρώτον, γιατί απλούστατα διαφωνούν με τη φιλοσοφία της λύσης, δεύτερον, διότι μια λύση θα αφαιρέσει κάθε λόγο ύπαρξής τους.

• Απαιτείται να συμπεριφερθεί ως Πρόεδρος όλων των Κυπρίων. Οφείλει με εντιμότητα να απευθυνθεί και στους Τουρκοκυπρίους των οποίων είτε το θέλει είτε όχι είναι επίσης Πρόεδρος και να εξηγήσει την πολιτική του στο Κυπριακό και, κυρίως, να κάνει ανοίγματα προς το μέρος τους για να τους πείσει.

• Οφείλει να κινηθεί με αποφασιστικότητα προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης της οικονομίας, έχοντας ως μότο του κάτι το αυτονόητο στις δυτικές κοινωνίες. Η ελεύθερη οικονομία, ο καπιταλισμός, αν το προτιμάτε, λειτουργεί με κανόνες και υπό τον αυστηρό έλεγχο του κράτους. Προς αυτή την κατεύθυνση, για να είμαστε και δίκαιοι, η δικαιοσύνη επί των ημερών του άρχισε να λειτουργεί και όπως ο ίδιος χαριτολογεί… γέμισαν τα νοσοκομεία με υποδίκους που θέλουν να αποφύγουν την καταδίκη.

• Οφείλει να συμβάλει στην κάθαρση του πολιτικού συστήματος, αλλά χρειάζεται και ο ίδιος κάποια στιγμή να μιλήσει και να κάνει παραδοχές. Και για τα λεφτά του Βγενόπουλου προς το κόμμα και για τα συνεχή λάθη με το πρώην δικηγορικό του γραφείο.

Είναι επιβεβλημένο


Εν ολίγοις είναι επιβεβλημένο, Πρόεδρε, να αντιληφθείς, αν θέλεις να διασωθείς ως ηγέτης, ότι δεν μπορείς να τα έχεις καλά με όλους. Δεν μπορείς να γίνεις Τσόρτσιλ για να έχεις έναν λαό πίσω σου, δεν μπορείς να γίνεις Μακάριος για να σε ψηφίζει το 95% του κόσμου. Μπορείς όμως να μείνεις ως ο Νίκαρος που κατάφερε να ακολουθήσει με επιμονή τον δρόμο του ρεαλισμού, της διαφάνειας και του εκσυγχρονισμού, γιατί μπόρεσε τελικά να πείσει τον λαό του ότι είχε δίκαιο. Ποτέ μην αμφιβάλεις για αυτό που είπε κάποτε η Μάργκαρετ Μιντ, "ότι μια σκεπτόμενη και ευαισθητοποιημένη ομάδα ανθρώπων μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Για την ακρίβεια, αυτό είναι το μόνο πράγμα που ιστορικά είναι αποδεδειγμένο". Ίσως να μην τα καταφέρεις, ίσως να σε δικαιώσει μόνο η ιστορία. Αν όμως επιμένεις σε αυτή τη φύρδην μίγδην πολιτική, απλώς κάποια στιγμή θα φύγεις και όλοι θα σε θυμούνται για τα σκάνδαλα και τα σκανδαλάκια που σήμερα ροκανίζουν ανηλεώς την εικόνα που με τόσο κόπο έκτισες τα τελευταία 30 χρόνια.