Η τακτική Ακιντζί και η απάντηση Αναστασιάδη

Ο Νοέμβριος θα κρίνει κατά πόσο θα υπάρξει λύση στο Κυπριακό ή αν η συζήτηση του προβλήματος θα πάρει μια ακόμα αναβολή για το καλοκαίρι του 2016. Όλα θα κριθούν, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, από τη συζήτηση κυρίως στο περιουσιακό, πάντα βέβαια σε συνάρτηση με το εδαφικό. Τα υπόλοιπα θέματα, όπως τα κεφάλαια της διακυβέρνησης, της νομοθετικής εξουσίας, της οικονομίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι μεν σε βάθος επεξεργασμένα αλλά δεν κλείνουν αφού, όπως έχει καταγραφεί και στο κοινό ανακοινωθέν, τίποτε δεν έχει συμφωνηθεί εάν όλα δεν έχουν συμφωνηθεί. Στο πλαίσιο της ίδιας λογικής θα συζητηθούν και οι εγγυήσεις.

Το περιουσιακό
Το θέμα των περιουσιών, όπως αυτό αναδύεται μέσα από τις δύσκολες διαπραγματεύσεις Μαυρογιάννη - Ναμί, έχει δύο βασικές πτυχές. Η πρώτη αφορά την ουσία του και η δεύτερη είναι περισσότερο επικοινωνιακή. * Επί της ουσίας το περιουσιακό είναι ένα καθαρά εσωτερικό πρόβλημα που δημιούργησε ο χρόνος και πλέον αφορά τον ορισμό των όρων "ιδιοκτήτης" και "χρήστης". Το θέμα είναι περίπλοκο παρά την προσπάθεια κάποιων -κυρίως στην ε/κ πλευρά- να το απλουστεύσουν. Η τ/κ πλευρά επί του θέματος αυτού για σκοπούς διαπραγμάτευσης έχει υπαναχωρήσει στις πάγιες θέσεις Ντενκτάς. Θέλει το τ/κ συνιστών κρατίδιο να λειτουργεί ως καθαρή ζώνη με τους Τ/Κ να αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, αλλά και να κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό του εδάφους. Στο θέμα του πληθυσμού τα πράγματα είναι απλά. Οι Τ/Κ θέλουν να ζήσουν ως κοινότητα και σ' αυτό εξάλλου έχουν καταλήξει και οι συμφωνίες Μακαρίου - Ντενκτάς το 1977 για δύο αυτοδιοικούμενες περιφέρειες. Το πρόβλημα έγκειται στις περιουσίες, με δεδομένο ότι στο τ/κ ομόσπονδο κρατίδιο το συντριπτικό ποσοστό γης ανήκει στους Ε/Κ. Αυτό το πρόβλημα ο κ. Ακιντζί επιχείρησε τις τελευταίες βδομάδες στο τραπέζι των συνομιλιών να το λύσει όχι μέσα από συμφωνημένα κριτήρια αλλά μέσα από μια συνολική συμφωνία για έλεγχο του 70% της γης από τους Τ/Κ. Ήταν φυσικό να υπάρξουν αντιδράσεις, γιατί κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τους Ε/Κ στο πλαίσιο των δημοψηφισμάτων.

Σε αυτή τη λύση σταδιακά άρχισαν να αντιδρούν και οι ίδιοι οι Τ/Κ αφού στην πράξη δεν θα μπορούν να πωλούν περιουσίες τους αν το επιθυμούν. * Κάπου εδώ ξεκινά και το επικοινωνιακό κομμάτι του περιουσιακού. Η ε/κ πλευρά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υποστήριξε ότι θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα κριτήρια του περιουσιακού με γνώμονα τις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων, διατηρώντας τα δικαιώματα της επανεγκατάστασης, της ανταλλαγής και της αποζημίωσης στην ευχέρεια των ιδιοκτητών. Σε τέτοια περίπτωση οι περιουσίες οι οποίες μπορεί να περιέλθουν υπό τον έλεγχο Τ/Κ μπορεί να ξεπεράσουν και το 70% που ο Μουσταφά Ακιντζί ζήτησε να κατοχυρωθεί για την τ/κ πλευρά. Ο λόγος είναι απλός και έχει να κάνει με την απροθυμία των Ε/Κ να ζήσουν υπό τ/κ διοίκηση, οπότε θα προτιμήσουν την ανταλλαγή και την αποζημίωση. Με λίγα λόγια ο Αναστασιάδης πρότεινε τη λύση να τη δώσει ρεαλιστικά η ίδια η ζωή και η οικονομία, όχι a priori οι νομοθέτες.

Η τακτική

Στην προσπάθειά του πάντως να πετύχει τον κύριό του στόχο ο κ. Ακιντζί, που δεν είναι άλλος από την τοποθέτηση οροφής στις περιουσίες στο τ/κ συνιστών κρατίδιο, έκανε ακόμα ένα βήμα διεκδικώντας οροφή για τους Ε/Κ ακόμα και σε ό,τι αφορά τις τέσσερις βασικές ελευθερίες, όπως αυτές προνοούνται από το κοινοτικό κεκτημένο. Αυτό παραλίγο να προκαλέσει σύρραξη στην τελευταία συνάντηση των δύο ηγετών, με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να αναζητεί... τασάκια. Ο κ. Ακιντζί υποστήριξε ότι με την πάροδο του χρόνου οι Ε/Κ που θα εργάζονται ή θα ενοικιάζουν σπίτια στον βορρά μπορεί να διεκδικήσουν και να κερδίσουν την εσωτερική ιθαγένεια του τ/κ συνιστώντος κρατιδίου, με αποτέλεσμα να αλλοιωθεί η πληθυσμιακή αναλογία και να διαβρωθεί η πολιτική ισότητα των Τ/Κ.

Το επιχείρημα αυτό όχι μόνον δεν ευσταθεί, απεναντίας δημιουργεί και τεράστιες αγκυλώσεις στην ανάπτυξη του ίδιου του τ/κ συνιστώντος κρατιδίου:

* Σε ό,τι αφορά την αλλοίωση της πληθυσμιακής αναλογίας το επιχείρημα δεν ευσταθεί γιατί η συμφωνία για πολιτική ισότητα εξυπακούει ότι οι Τ/Κ ποτέ δεν θα γίνουν μειοψηφία στον βορρά. Με λίγα λόγια υπάρχει συμφωνημένη οροφή στην απόδοση εσωτερικής ιθαγένειας και στα δύο συνιστώντα κρατίδια.

 * Αν επιβληθούν οροφές στις τέσσερις βασικές ελευθερίες, αυτές δεν θα αφορούν μόνον τους Ε/Κ (που ούτως ή άλλως, όπως εξήγησε και ο κ. Βαν Νούφελ, απαγορεύεται σε πολίτες της ίδιας χώρας) αλλά τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και πολίτες τρίτων χωρών. Οπότε πώς μπορεί το τ/κ συνιστών κράτος να προσελκύσει επενδυτές;

Ο Νοέμβριος
Με τις θέσεις Μουσταφά Ακιντζί, οι οποίες διατυπώθηκαν περισσότερο για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης λόγω των αρνητικών αποτελεσμάτων κάποιων δημοσκοπήσεων αλλά και των σφοδρών επικρίσεων των εθνικιστών ότι "τα έδωσε όλα στους Ελληνοκύπριους", διαφωνεί διακριτικά και ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ ο οποίος παραπέμπει στις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν το 2008 με τον Δημήτρη Χριστόφια. Η τακτική Ακιντζί, πάντως, θα ξεδιπλωθεί μετά τις τουρκικές εκλογές και θα ξεκαθαρίσει όλο τον μήνα Νοέμβριο όταν εντατικοποιηθούν οι συνομιλίες.

Εκτίμηση πολλών αναλυτών είναι ότι ο Τ/Κ ηγέτης επιμορφώνεται σταδιακά γύρω από το κοινοτικό κεκτημένο και ότι αυτό που θα επιδιώξει μέχρι τέλους είναι η διαμόρφωση τέτοιων κριτηρίων στο περιουσιακό τα οποία στην ουσία θα ευνοούν τον Τ/Κ χρήστη στον βορρά σπρώχνοντας τον Ε/Κ ιδιοκτήτη να προτιμήσει την ανταλλαγή και την αποζημίωση. Η τ/κ αυτή πρακτική είναι κατανοητή αν την εξηγήσει κανείς ιστορικά αντιλαμβανόμενος τις πάγιες ανασφάλειες των Τ/Κ αλλά και το μεγάλο κόμπλεξ τους έναντι των Ε/Κ. Αν η τακτική Ακιντζί τελεσφορήσει, σαφέστατα από αυτήν θα ευνοηθούν και οι 40.000 Ε/Κ χρήστες τ/κ περιουσιών στον νότο οι οποίοι ήδη άρχισαν να

αγωνιούν για το καθεστώς κυριότητας της γης που κατέχουν από το 1974.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, αυτή η τακτική Ακιντζί επιτρέπει στον Νίκο Αναστασιάδη να σκληρύνει τη στάση του σε ό,τι αφορά τα εδάφη τα οποία θα επιστραφούν υπό ε/κ διοίκηση. Το εδαφικό και η επιστροφή όσο το δυνατόν περισσότερων προσφύγων θα καταστήσει το περιουσιακό λιγότερο επώδυνο. Αυτό πρέπει να το έχει σοβαρά υπ' όψιν του ο κ. Ακιντζί, σε διαφορετική περίπτωση η λύση δεν θα μπορεί να περάσει σε δημοψήφισμα από τους Ε/Κ.

Θα επανέλθει ή όχι το σχέδιο Ανάν;

Όπως ορθά έλεγε ο πρώην Πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος «όταν ένα σχέδιο λύσης τεθεί στο τραπέζι ποτέ δεν φεύγει απ’ αυτό». Είναι γνωστό και παραδεκτό ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος παρέλαβε τον Φεβρουάριο του 2003 το σχέδιο Ανάν 3, διαπραγματεύτηκε στο Μπούργκενστοκ το σχέδιο Ανάν 4 και παρουσίασε ενώπιον του κυπριακού λαού στις 24 Απριλίου 2004 το σχέδιο Ανάν 5, αφού τον Γενάρη του ίδιου χρόνου αποδέχτηκε στη Νέα Υόρκη στενά χρονοδιαγράμματα, επιδιαιτησία και δημοψηφίσματα. Προφανώς ο Τάσσος Παπαδόπουλος, διά της τοποθέτησης αυτής, δεν ήταν τόσο απόλυτος όσο εμφανίζονται τις τελευταίες μέρες κάποιοι πολιτικοί και αρθρογράφοι οι οποίοι επιμένουν ότι το αποτέλεσμα του νέου γύρου συνομιλιών που ξεκινά στο Κυπριακό θα έχει ως αποτέλεσμα το σχέδιο Ανάν να επανέλθει ως σχέδιο λύσης. Απεναντίας ο Τάσσος Παπαδόπουλος αυτό που κατά τη γνώμη μου ήθελε να τονίσει είναι ότι όλο το κεκτημένο των συνομιλιών από το 1974 και μετά καταγράφεται και υπολογίζεται στην πορεία εξεύρεσης λύσης. Αν πίστευε δηλαδή ότι τα σχέδια δεν εξελίσσονται και δεν διαμορφώνονται αναλόγως των συνθηκών που επικρατούν, σαφέστατα και δεν θα υποσχόταν στον κυπριακό λαό στην ομιλία του υπέρ του ΟΧΙ ότι «θα έρθουν καλύτερες μέρες». Με λίγα λόγια ο Τάσσος Παπαδόπουλος πίστευε ότι διά του ΟΧΙ μας τότε και διά της ένταξής μας στην ΕΕ θα μπορούσαμε να πετύχουμε κάποια καλύτερη λύση. Συνεκδοχικά το παλιό αφήγημα της κακής λύσης, του κακού σχεδίου Ανάν, των ξένων δυνάμεων που συνωμοτούν εναντίον μας, καταρρίπτεται από την ίδια τη διαλεκτική του Τάσσου Παπαδόπουλου. Ο οποίος μπορεί να μην ήθελε τη συγκεκριμένη εκείνη λύση το 2004, αλλά σαφέστατα και ήθελε λύση ομοσπονδίας, εξ ου και δεν δίστασε να έρθει σε ανοικτή σύγκρουση με τον Ανδρέα Αγγελίδη από το κόμμα του αλλά και τον Νίκο Κουτσού όταν διατύπωσαν θέσεις που οδηγούσαν σε αλλαγή στρατηγικού στόχου, όπως επιχειρούν σήμερα ο Νικόλας Παπαδόπουλος και ο Μαρίνος Σιζόπουλος σε ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ αντίστοιχα. Το ερωτηματικό Ας μείνουμε όμως στο αρχικό μας ερώτημα. Μπορεί υπό οποιονδήποτε τρόπο να επανέλθει είτε αυτούσιο, είτε μεταμφιεσμένο, ένα σχέδιο τύπου Ανάν; Το σχέδιο Ανάν δεν μπορεί να επανέλθει με κανένα τρόπο αυτούσιο στο τραπέζι των συνομιλιών διότι έχει απορριφθεί από το 76% του λαού. Ταυτόχρονα έχει από τη δική μας πλευρά διατυπωθεί ως κόκκινη γραμμή η θέση ότι δεν γίνεται πλέον αποδεκτή η υποβολή νέων σχεδίων από τρίτους, ούτε αποδεχόμαστε χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησίες, αλλά ότι οποιοδήποτε νέο σχέδιο πρέπει να συμφωνηθεί από τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων και να πάει ξανά σε δημοψηφίσματα. Επιπλέον το εν λόγω σχέδιο δεν μπορεί να επανέλθει ως έχει, διότι σχεδιάστηκε για τη λύση του Κυπριακού και ταυτόχρονα την ένταξη ολόκληρης της Κύπρου στην Ευρώπη το 2004. Έκτοτε έχουν παρέλθει 11 χρόνια, με την Κυπριακή Δημοκρατία εντός της ΕΕ και από το 2008 εντός της ευρωζώνης, με όλα σχεδόν να έχουν αλλάξει, από πλευράς πολιτικού κεκτημένου, οικονομίας και νομισματικής πολιτικής. Το Ανάν δεν μπορεί να επανέλθει γιατί σχεδιάστηκε για να υπηρετήσει την ιδέα μιας ισχυρής και λειτουργικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ενώ σήμερα συζητούμε για μια λιγότερο ισχυρή εκ των πραγμάτων κεντρική κυβέρνηση. Κι αυτό δεν αφορά μόνο την Κύπρο, αλλά και τις 28 χώρες μέλη της ΕΕ αφού οι εξουσίες και οι αρμοδιότητες όλο και περισσότερο ασκούνται από τις Βρυξέλλες, είτε μέσω της  πολιτικής που χαράσσουν οι σύνοδοι κορυφής, είτε μέσω της ενισχυμένης Κομισιόν, είτε του αναβαθμισμένου Ευρωκοινοβουλίου και κυρίως μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η οποία έχει θέσει τις οικονομίες των κρατών και τις συστημικές τράπεζες υπό την εποπτεία της. Ας μην μιλήσουμε για τις ιδιαιτερότητες της Κύπρου η οποία το 2004 εμφανιζόταν ως μια ανθούσα οικονομία ενώ σήμερα διάγει λιτόν οικονομικό βίο κάτω από τις αυστηρές ντιρεκτίβες του μνημονίου και της τρόικας.  Το νέο σχέδιο Σε τελευταία ανάλυση κανένα από τα σχέδια που υποβλήθηκαν στο Κυπριακό από το 1964 δεν ήταν απολύτως καλό ή απολύτως κακό. Στο τραπέζι, όπως είπε πολύ σωστά και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, «βρίσκονται  όλα τα σχέδια», είτε ως φαντάσματα, είτε ως ερινύες, είτε ως ιδέες για να εμπλουτίζουν τον προβληματισμό μας. Στ’ αλήθεια ποιος ενδιαφέρεται αν το νέο σχέδιο στο οποίο ίσως καταλήξουν οι δύο ηγέτες έχει 10% από το αμερικανοβρετανοκαναδικό του 1978, 10% από τους δείκτες Κουεγιάρ, 10% από το σχέδιο Γκάλι, 20% από το σχέδιο Ανάν, 20% από τις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ και άλλα 30% από ιδέες που θα προκύψουν από τις συνομιλίες Αναστασιάδη - Ακιντζί; Αυτό μάλλον που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι αν το σχέδιο είναι σωστό και μπορεί να λειτουργήσει ή όχι. Η αλήθεια πάντως είναι μία. Ότι από τον περασμένο Απρίλιο έως τον Ιούλιο οι δύο πλευρές κατέθεσαν γραπτώς τις θέσεις τους επί όλων των θεμάτων. Η κάθε πλευρά μάλιστα κατέθεσε περιγραφικά και τις αξιώσεις της στο εδαφικό χωρίς να υποβληθούν χάρτες, επιπλέον δε σε κάποια θέματα όπως η διακυβέρνηση, η δικαστική εξουσία, η λειτουργία της ομοσπονδιακής Βουλής και της δημόσιας υπηρεσίας θεωρούνται σχεδόν κλειστά ή κατά 90% κλειστά. Σήμερα υπάρχει ελπίδα;           Αυτό που σήμερα μπορεί να λεχθεί με σχετική σιγουριά πλέον είναι ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα ευκαιρία για λύση. Σε αυτό συναινεί η παρουσία στο πηδάλιο της ε/κ και της τ/κ ηγεσίας του Νίκου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί. Την ίδια στιγμή βλέπουμε μια έντονη δραστηριοποίηση από πλευράς ΟΗΕ, ΗΠΑ, Ρωσίας και κυρίως Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία σε ανώτατο επίπεδο θα επιδιώξει ενεργό εμπλοκή διά της επίσκεψης του προέδρου της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στη Λευκωσία περί το τέλος του μηνός. Από το 2004, εν ολίγοις, κάτι που άλλαξε είναι το πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου θα αναζητηθεί η λύση, οπότε όλοι αυτοί που υποστήριζαν το 2004 ότι «είναι προτιμότερο να μπούμε στην ΕΕ και μετά να αναζητήσουμε λύση», δεν νομιμοποιούνται σήμερα να υποστηρίζουν ότι θα επαναληφθεί το σκηνικό του 2004, διότι αυτοαναιρούνται. Αν διαβάσουμε μέσα από τις δηλώσεις Ερντογάν, Νταβούτογλου αλλά κυρίως μέσα από τις ξεκάθαρες τοποθετήσεις του Μουσταφά Ακιντζί στον ΄Αιντε «ότι η ένταξη των Τ/Κ στην ΕΕ αποτελεί εγγύηση για την ασφάλειά τους», φαίνεται η πλάστιγγα να γέρνει οριστικά και αμετάκλητα υπέρ της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία. Ήδη η Τ/κ Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου έκανε το πρώτο θαρραλέο βήμα αλλάζοντας το καταστατικό της και ζητώντας την ένταξή της στην ΚΟΠ. Αν η ΕΕ μπορούσε να δώσει λύσεις και στο τεράστιο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, αναβαθμίζοντας και η ίδια τον ατροφικό τρίτο της πυλώνα, δημιουργώντας δηλαδή νέο ευρωπαϊκό κεκτημένο ασφαλείας, τότε σίγουρα οι ελπίδες για λύση στο Κυπριακό θα μπορούσαν να γίνουν πολύ πιο βάσιμες.

Από τον Αυξεντίου στον Αναστασιάδη

Τι σχέση μπορεί να έχει ο Γρηγόρης Αυξεντίου με τον Νίκο Αναστασιάδη; Εκ πρώτης όψεως η σύγκριση μπορεί να φαίνεται ανεδαφική έως και προκλητική, λόγω πολλαπλών διαφορετικών  παραμέτρων: Για παράδειγμα συγκρίνουμε δύο ανθρώπους διαφορετικών εποχών. Συγκρίνουμε έναν αναγνωρισμένο ήρωα του αντιαποικιακού αγώνα με έναν πολιτικό που είτε το θέλουμε, είτε όχι, είναι μέρος του πολιτικού κατεστημένου της χώρας μας. Συγκρίνουμε έναν φλογερό και ανυποχώρητο μαχητή της ελευθερίας με έναν πολιτικό που είναι υποχρεωμένος να ζει μέσα από καθημερινούς συμβιβασμούς εφευρίσκοντας συναινέσεις.

         
Θα ήθελα εδώ να θέσω ακόμα ένα ερώτημα που ίσως και πάλιν φανεί περίεργο: Μήπως η σχέση Αυξεντίου - Αναστασιάδη μπορεί να περιγραφεί σε ιστορικό επίπεδο ως η σχέση εκείνη που έχουν οι σκυταλοδρόμοι μιας τεράστιας σκυταλοδρομίας, όπου ο κάθε αθλητής/πατριώτης διανύει μια συγκεκριμένη απόσταση και παραδίδει στον επόμενο; Μια σχέση δηλαδή όπου ο καθένας πρέπει να κάνει το καθήκον του και να δώσει το άπαν των δυνάμεών του με στόχο να τερματίσει η ομάδα/χώρα του; Βεβαίως κι εδώ υπάρχει αντίλογος: Κάποιοι ίσως αντιτείνουν ότι οι δύο άνδρες τρέχουν σε διαφορετική σκυταλοδρομία. Ο Αυξεντίου διάνυσε μια απόσταση και έδωσε τη σκυτάλη στον Παλληκαρίδη με στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο Αναστασιάδης τρέχει μια σκυταλοδρομία παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Μακάριο, τον Βασιλείου, τον Κληρίδη και τον Χριστόφια για να βρει λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Άσπρο - Μαύρο

Αν θέλουμε να παραμείνουμε στη λογική της καθαρής και στοχευόμενης σκυταλοδρομίας, το άρθρο τελειώνει κάπου εδώ, αφού στην Κύπρο διεξάγονται πολλές σκυταλοδρομίες με διαφορετικό σημείο τερματισμού. Τα πράγματα είναι δηλαδή για κάποιες ομάδες τόσο απόλυτα, που αισθάνονται ότι δεν μπορούν καν να συνυπάρξουν στο ίδιο αθλητικό στάδιο. Νομίζω όμως ότι αξίζει να προχωρήσουμε ακόμα λίγο τη σκέψη μας έχοντας ως οδηγό μας την Ιστορία.

• Ο ήρωας Γρηγόρης Αυξεντίου και μαζί του ολόκληρη η Κύπρος έδωσε μιαν άνιση μάχη με μια αυτοκρατορία και την έχασε. Και δεν την έχασε γιατί δεν ήταν επαρκώς γενναίος ή γιατί δεν είχε στόχο. Τα είχε και τα δύο. Ήταν γενναίος και είχε ως στόχο την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Βεβαίως από έναν ανθυπολοχαγό του ελληνικού στρατού δεν είχε κανείς την απαίτηση να έχει γεωπολιτική ανάλυση ή να γνωρίζει τι παίζεται πίσω από κλειστές πόρτες. Ως στρατιώτης πήρε εντολή να πολεμήσει και έκανε το καθήκον του μέχρι που οι «χοντρές ελληνικές κοκκάλες του» έγιναν παρανάλωμα της φωτιάς. Υποκλινόμαστε, παρότι μπαίνουμε στον πειρασμό να κάνουμε μια παρατήρηση:  Όσο περίσσευμα λεβεντιάς και αυτοθυσίας υπήρξε σε εκείνη τη σπηλιά του Μαχαιρά της Κύπρου, άλλο τόσο έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας ήρθε να το αντισταθμίσει και εν τέλει να το εξουδετερώσει. Μια ομάδα Κυπρίων εθνικιστών στην Αθήνα, ο Μακάριος και ο Γρίβας, παρά τις περί του αντιθέτου συμβουλές της ελληνικής κυβέρνησης, ανέλαβαν έναν αγώνα του οποίου ο στόχος ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Το αίτημα για Ένωση της Κύπρου τέθηκε στο τραπέζι το 1827 επί ηγεσίας Καποδίστρια στο Ναύπλιο, επανατοποθετήθηκε το 1864 μετά την ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα, τέθηκε το 1878 με την εκμίσθωση της Κύπρου στην Αγγλία, τέθηκε ως αντάλλαγμα της συμμετοχής της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο το 1915 και αργότερα με τη συμμετοχή της κυπριακής αντιπροσωπείας στη σύνοδο των Βερσαλλιών στο Παρίσι. Οι συνθήκες των Βερσαλλιών τέλειωσαν πολιτικά αυτό το όνειρο δίνοντας ξεκάθαρο ορισμό στο αποδεκτό πλέον δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών με τον τρόπο που το όρισε ο Αμερικανός Πρόεδρος Γουίλσον.
• Παρόλα αυτά θα μπορούσε να γίνει ο αγώνας του 1955-59; Η απάντηση είναι θετική και η ερώτηση ανιστόρητη, έχοντας ως δεδομένο ότι οι Άγγλοι δεν έδειχναν σοβαρή διάθεση να κινηθούν προς την ανεξαρτησία της χώρας. Δεκάδες άλλοι λαοί εξάλλου την ίδια περίοδο πολεμούσαν για τον ίδιο στόχο. Αν υπήρχε κάτι λάθος, για το οποίο ουδείς ενημέρωσε τον Αυξεντίου ή τον Μάτση ή τον Παλληκαρίδη, είναι ότι ο αγώνας για Ένωση με ένα άλλο κράτος ήταν χαμένος εξ υπαρχής. Αν υπήρχε μια πολιτική ηγεσία με βάθος σκέψης θα καθοδηγούσε τον αγώνα προς την κατεύθυνση της ανεξαρτησίας. Εν τοιαύτη περιπτώσει ο Αυξεντίου θα πολεμούσε με τον Μεχμέτ τον Τουρκοκύπριο, τον Γκεβόργκ τον Αρμένιο και τον Φραγκίσκο τον Μαρωνίτη για μια κοινή πατρίδα. Με αυτό τον τρόπο ίσως δεν θα φτάναμε ποτέ σε καμιά συνθήκη Ζυρίχης - Λονδίνου, ούτε σε δοτό Σύνταγμα, ούτε σε εγγυήτριες δυνάμεις. Εγγυητής της νέας χώρας θα ήταν το δίκαιο αίμα των παλληκαριών της. Με λίγα λόγια η λάθος στοχοθέτηση του αγώνα (παρότι είναι κατανοητή η στάση του 80% των Ελλήνων που ήθελαν να επιβάλουν τη βούλησή τους) έφερε και τους Έλληνες και τους Τούρκους αρχικά σε μια αιματηρή αντιπαράθεση και αργότερα σε ένα συμβιβασμό στη Ζυρίχη που δεν ήταν αποδεκτός σε κανένα. Το μοτίβο αυτό της μάχης των δικαιωμάτων της πλειοψηφίας έναντι του σεβασμού της μειοψηφίας είναι αυτό που παίχτηκε ξανά και ξανά το 1963 με το αίτημα αναθεώρησης του Συντάγματος, το 1967 με τα γεγονότα της Κοφίνου, το 1974 με το πραξικόπημα και την εισβολή, το 1977 με τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου, το 1983 με την ανακήρυξη ψευδοκράτους, το 2004 με την απόρριψη του σχεδίου λύσης και τη μονομερή ένταξη των Ελληνοκυπρίων στην ΕΕ και την Ευρωζώνη.

    

 Ο Αναστασιάδης

Με βάση τα προαναφερθέντα θα μπορούσε σήμερα ο πολιτικός Νίκος Αναστασιάδης να πάρει τη σκυτάλη από τον Γρηγόρη Αυξεντίου, να σταθεί προκλητικά και με το γνωστό πάθος που έδειξε το 2004 στη μέση του στίβου φωνάζοντας: «Ώς εδώ και μη παρέκει!» Θα μπορούσε να δει την Κύπρο ολικά, συνθετικά μαθαίνοντας από τα πάθη και τα παθήματα του παρελθόντος;  Θα μπορούσε δηλαδή να πάρει τη σκυτάλη στο χέρι, να πιάσει τον Έρογλου ή τον Ακκιντζί ή τη Σιμπέρ από το μπράτσο και να τους πει: «Κύριοι, αν θέλετε κάποια στιγμή να τερματίσει αυτή η αδιέξοδη και ατέρμονη πολυ-σκυταλοδρομία χρειαζόμαστε μια σκυτάλη και μια κοινή προσπάθεια».

Για να το κάνει αυτό βέβαια σήμερα χρειάζεται, πέρα από το απαράμιλλο θάρρος του Αυξεντίου, ακόμα πολύ περισσότερα. Χρειάζεται τη στωικότητα και την αποφασιστικότητα του Μαχάτμα Γκάντι, χρειάζεται το όραμα του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ, τον ρεαλισμό του Νέλσον Μαντέλα και τη φαντασία (imagine all the people) ενός Τζον Λένον. Είναι ομολογουμένως δύσκολο το φορτίο για σένα φίλε μου Νίκο Αναστασιάδη γιατί πλέον η σύγκριση με τον Αυξεντίου του απλού και ηρωικού εκείνου ’55 δεν αρκεί. Πρέπει να τον ξεπεράσεις κατά πολύ για να μπορέσεις να γίνεις ο ήρωας που έχει σήμερα ανάγκη η Κύπρος.

Ζούμε κατά την ταπεινή μου άποψη σε μια εποχή εξίσου ηρωική με το παρελθόν. Μόνο που σήμερα ήρωας δεν μπορεί να είναι αυτός που θυσιάζει τη ζωή του ή παίρνει τη ζωή όσων νομίζει ότι προσβάλλουν τη θρησκεία του ή τον απειλούν στον γεωγραφικό χώρο που ζει. Ήρωας είναι αυτός που στο παγκόσμιο χωριό που ζούμε ξέρει να αγαπά τον συνάνθρωπό του. Ήρωας είναι αυτός που ανεξαρτήτως χρώματος και φυλής αγωνίζεται να βελτιώσει τη ζωή του, αλλά και τη ζωή των άλλων. Αυτό έχουμε ανάγκη σήμερα κ. Πρόεδρε και αυτό αναγνωρίζει ο κυπριακός λαός ως κυρίαρχο στόχο για τη χώρα μας. Μπορείς; Εγώ νομίζω πως μπορείς.

Η λύση και το βιογραφικό του Αναστασιάδη

Ποιες βλέψεις και συμφέροντα διαμορφώνονται από τις χώρες που βρέχονται στην Ανατολική Μεσόγειο και πώς θα μπορούσε να κινηθεί η Κύπρος σε ένα υπό συνεχή διαμόρφωση σκηνικό λόγω της γεωστρατηγικής ρευστότητας που υπάρχει;
Για να μπορέσει μια χώρα να χαράξει την τακτική της σε μια ευμετάβλητη περιοχή προϋποθέτει να έχει, όσο μικρή κι αν είναι, τη δική της στρατηγική την οποία υποχρεωτικά θα επιχειρήσει να συνθέσει, ιδιαίτερα αν δεν διαθέτει στρατιωτική ισχύ, με τη στρατηγική των υπολοίπων ενδιαφερομένων χωρών.
　
　
Τι θέλουμε;

　
Παρά τις οποιεσδήποτε αποχρώσεις υπάρχουν, νομίζω πως όλοι συμφωνούμε ότι για τη χώρα μας οι προτεραιότητες είναι οι πιο κάτω:

Επιδιώκουμε επανένωση της Κύπρου, με την πλειοψηφία των πολιτών να προκρίνει λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα στηρίζεται σε ό,τι αφορά τα δύο συνιστώντα κρατίδια, στις αρχές λειτουργίας της ΕΕ.
Θέλουμε όλοι να ανορθώσουμε την οικονομία της χώρας φεύγοντας από τα μνημόνια μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων και βεβαίως μέσω της ανάπτυξης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που βρέθηκαν ή ίσως βρεθούν στο μέλλον, προς όφελος όλων των Κυπρίων σε συνεργασία με τις γειτονικές μας χώρες.
Θέλουμε η ενωμένη χώρα μας να γίνει και να δρα ως ένα σοβαρό κράτος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης λειτουργώντας γεωπολιτικά ως το νοτιότερο άκρο της ΕΕ, ως μια νησίδα δημοκρατίας, ευνομίας, πολιτισμού και ασφάλειας για ολόκληρη την ταραγμένη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
　
　

Στόχοι και πολιτική

　
Αν αυτοί είναι οι στόχοι μας, πώς τους υλοποιούμε; Υπάρχουν δύο σενάρια και δύο τρόποι σκέψης. Ο πρώτος -κατά τον γράφοντα ρεαλιστικός, κατ’ άλλους υποχωρητικός- εδράζεται στα πιο κάτω:

Για να επανενώσουμε τη χώρα μας, μέσω των καλών υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών, θα πρέπει να συνεργαστούμε με την Τουρκία και τους Τ/Κ στη λογική μιας σύνθεσης. Αδικήσαμε από το 1963-1974 και αδικηθήκαμε βάναυσα από την εισβολή, αλλά είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε Ε/Κ και Τ/Κ μαζί στην Κύπρο. Την ίδια στιγμή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η Τουρκία, ως μια χώρα με μέγεθος, πληθυσμό και περιφερειακές αξιώσεις, διεκδικεί τη δική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, είτε αυτό αφορά την ασφάλεια της περιοχής είτε τη χάραξη ενεργειακής πολιτικής. Οι κινήσεις του Barbaros και η navtex στέλνουν αυτό το μήνυμα όχι μόνο σε μας, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη της περιοχής.
Για να ανορθώσουμε την οικονομία μας, εκτός από χρηματοπιστωτική σταθερότητα και επενδύσεις χρειαζόμαστε και ασφάλεια, την οποία χωρίς επανένωση δεν θα μπορέσουμε να πετύχουμε, ιδιαίτερα σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης. Η επανένωση διευρύνει την εσωτερική αγορά της Κύπρου, ανοίγει για την Κύπρο μια νέα τεράστια αγορά όπως είναι η Τουρκία, διευκολύνει τη χώρα μας να αναδειχθεί, τηρουμένων των αναλογιών, σε τουριστικό, αεροπορικό, ναυτιλιακό, διαμετακομιστικό κέντρο και εν γένει κέντρο υπηρεσιών. Μας προσφέρει τέλος εναλλακτικές επιλογές για πώληση φυσικού αερίου σε συνεργασία με το Ισραήλ και αργότερα με τον Λίβανο σε μια ώριμη αγορά όπως είναι η τουρκική.
Για να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε ως σοβαρό κράτος εντός της ΕΕ και πάλιν χρειαζόμαστε την επανένωση της χώρας για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί θα απαλλαγούμε από ένα κολοβό σύνταγμα το οποίο μετά το 1964 έχει δημιουργήσει χιλιάδες πολιτικές και θεσμικές αγκυλώσεις. Δεύτερον, θα καταστούμε ένα φυσιολογικό κράτος εντός της ΕΕ. Σήμερα λειτουργούμε μονοθεματικά προωθώντας τις θέσεις μας στο Κυπριακό, μπλοκάροντας τις ενταξιακές της Τουρκίας, υπερασπιζόμενοι εν ολίγοις μια υπόθεση η οποία σε συνδυασμό με την οικονομική μας κατάρρευση, προκαλεί εκνευρισμό εκ μέρους των υπολοίπων Ευρωπαίων, οι οποίοι πολλές φορές δεν μας αντιμετωπίζουν ως εταίρους, αλλά ως πρόβλημα.
　

Το δεύτερο σενάριο
　
Υπάρχει βέβαια και ένας διαφορετικός τρόπος να υπηρετήσει κανείς τα συμφέροντα της Κύπρου, ο οποίος κατά άλλους είναι ο πατριωτικός δρόμος, κατά δε τον γράφοντα μάλλον συναισθηματικός.

Η επανένωση της Κύπρου, σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, δεν μπορεί να επιτευχθεί γιατί η Τουρκία επιθυμεί να ελέγξει ολόκληρη την Κύπρο ή έστω να τη διχοτομήσει ελέγχοντας εσαεί το βόρειό της τμήμα. Υπ’ αυτή την έννοια ο διακοινοτικός διάλογος δεν μπορεί να φέρει τη λύση παρά μόνο εμπεδώνει τα τετελεσμένα, υποβαθμίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και αναβαθμίζει το ψευδοκράτος. Γι’ αυτό τον λόγο δεν πρέπει να συνομιλούμε με την Τουρκία αλλά να την εκθέτουμε διεθνώς.
Η πιο πάνω διάγνωση οδηγεί ως εκ τούτου σε μια προσέγγιση ενδυνάμωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, είτε μέσα από την ένταξή μας στην ΕΕ, είτε ως μέλος του ΟΗΕ είτε μέσω του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος με την Ελλάδα. Επιπλέον αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη σύναψη περιφερειακών συμμαχιών με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για τη δημιουργία ενός ισχυρού μετώπου το οποίο θα λειτουργήσει ως αντίβαρο και θα εξισορροπήσει τις αξιώσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα οφείλουμε και πρέπει να αναπτύξουμε και μια στρατηγική ενέργειας για ενδυνάμωση των συμφερόντων μας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα, είτε διά της κατασκευής του East Med Pipeline είτε πουλώντας αέριο στην Αίγυπτο, κάτι που συζητούμε αυτές τις μέρες.

Ο ορθολογισμός
　
Με βάση την πρώτη άποψη, ότι δηλαδή όλα τα προβλήματά μας είτε είναι πολιτικά είτε οικονομικά περνούν μέσα από τη λύση του Κυπριακού και την επανένωση της χώρας μας, δεν συμφωνούν οι περισσότεροι πολιτικοί αυτής της χώρας. Με βάση τις δημόσιες δηλώσεις και πράξεις του -και όχι τι λέει κατ’ ιδίαν ακόμα και στον γράφοντα- μέχρι πρόσφατα προς αυτή την κατεύθυνση εκινείτο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο οποίος στα δύο χρόνια της διακυβέρνησής του τον είδαμε περισσότερο να διαμαρτύρεται -πολλές φορές δικαίως- ότι η διεθνής κοινότητα δεν αίρεται στο ύψος των υποσχέσεων που έδωσε ή ότι οι εμπλεκόμενοι στο Κυπριακό (π.χ. Ντάουνερ, Κόνιγκ, ακόμα και ο Μπαν Κι-μουν) στρέφονται εναντίον μας. Ο συναισθηματισμός του Προέδρου, που σήκωσε αξιοπρεπώς και γενναία το βάρος της μοναξιάς το 2004, εκτράπηκε σε οργή λόγω navtex και Barbaros με αποτέλεσμα να διακόψει τις συνομιλίες. Και όχι μόνον αυτό. Μπήκε στη λογική των κεντρώων κομμάτων να αναλάβει διεθνείς εκστρατείες να κατακεραυνώσει την Τουρκία για την παραβίαση της νότιας ΑΟΖ της Κύπρου, λες και προεξοφλήσαμε ότι η βόρεια ΑΟΖ της Κύπρου είναι πλέον χαμένη. Λες και η Τουρκία μας αναγνώρισε ποτέ μετά το 1964! Με λίγα λόγια μπήκε στη λογική του Ε/Κ ηγέτη που θέλει να προστατέψει την Κυπριακή Δημοκρατία -όση απέμεινε- χάνοντας το όραμα για το οποίο όλοι τον ακολουθήσαμε για επανένωση της Κύπρου. Λάθος ήταν και το timing. Αποχωρήσαμε από τις συνομιλίες, γιατί ένα ηλίθιο κόκκινο καραβάκι μπήκε στην ΑΟΖ μας και ζητήσαμε την πάνδημη καταδίκη της Τουρκίας, όταν λόγω Ιράκ - Συρίας και Τζιχάντ όλη η διεθνής κοινότητα έστρεφε την προσοχή της στη χώρα αυτή και γονυπετώς (βλέπε δημόσια απολογία του Αμερικανού αντιπροέδρου Μπάιντεν) ζητούσε τη συνδρομή της. Τη στιγμή που μιλούμε, η Τουρκία φιλοξενεί δύο εκατομμύρια Ιρακινούς πρόσφυγες και ξοδεύει 8 εκατ. δολάρια τη μέρα για τη συντήρησή τους, το 2016 θα γίνει στη χώρα το Παγκόσμιο Συνέδριο για τη χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας με προεδρεύοντα τον επίτροπό μας Χρήστο Στυλιανίδη, αλλά οι κύριοι Ομήρου, Λιλλήκας και Παπαδόπουλος επιμένουν ότι είναι ρεαλιστικός στόχος να την εκθέσουμε διεθνώς.
Διεθνώς βέβαια, όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, η εντύπωση που επικρατεί είναι μάλλον διαφορετική:

* Δέχονται οι εταίροι μας ότι πρέπει να λυθεί το Κυπριακό, βλέπουν την υπεροψία της Τουρκίας και τις υπερβολές των Τουρκοκυπρίων, γι’ αυτό μας δέχτηκαν στην ΕΕ πειθαναγκάζοντάς την να δεχθεί λύση με βάση το κοινοτικό κεκτημένο.
* Ταυτόχρονα όμως μας καταλογίζουν απόρριψη όλων των σχεδίων που μας υποβλήθηκαν, με αποκορύφωμα το σχέδιο Ανάν το οποίο τόσο η Τουρκία όσο και οι Τ/Κ το αποδέχτηκαν. Διαμαρτύρονται ότι βρεθήκαμε σε αντιπαράθεση με όλους σχεδόν τους απεσταλμένους του ΟΗΕ και μας κατηγορούν ανοικτά ότι στην τελευταία φάση των συνομιλιών εμείς είμαστε αυτοί που αποχωρήσαμε από το τραπέζι των συνομιλιών.
　

Συμπέρασμα
　
Κατά την ταπεινή μου άποψη η λύση της κάθετης αντιπαράθεσης με την Τουρκία και οι παράπλευρες πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε δεν οδηγούν στην εξυπηρέτηση του πρωταρχικού μας στόχου που είναι η επανένωση της χώρας. Ούτε των άλλων στόχων που περιγράψαμε πιο πάνω. Για να λυθεί βέβαια το Κυπριακό χρειάζεται συνεργασία και καλή διάθεση, χρειάζεται αυτοκριτική από όλους τους Κυπρίους και ναι, να αξιοποιήσουμε όλα τα διεθνή ερείσματα που διαθέτουμε για να πετύχουμε όσο το δυνατό καλύτερη λύση μπορούμε. Θεωρώ ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εμφιλοχωρώντας έστω για μερικούς μήνες στη λογική της μίνι πρόταξης, έχει αντιληφθεί ότι δεν οδηγούμαστε πουθενά και ότι με αυτή την τακτική το μόνο που θα καταφέρουμε είναι περήφανα να μην αποδεχτούμε την de jure διχοτόμηση η οποία de facto ισχύει από το 1974.
Αυτό ήταν το επίτευγμα όλων των Κυπρίων Προέδρων μετά το 1974. Φοβούμαι όμως, καλέ μου Νίκο Αναστασιάδη, ότι χωρίς σοβαρές συνομιλίες για λύση του προβλήματος δεν θα μπορέσεις ούτε αυτό το μίνιμουμ να βάλεις στο βιογραφικό σου.