Είναι πολύ εύκολο για έναν Ε/Κ δημοσιογράφο να γράψει για την παράνομη ανακήρυξη του «κράτους» των Τ/Κ στον βορρά το 1983: Η Τουρκία εισέβαλε το 1974, έδιωξε 200.000 πρόσφυγες από τις πατρογονικές τους εστίες, ανακήρυξε ψευδοκράτος και έκτοτε επιβάλλει τετελεσμένα και εποικίζει το βόρειο τμήμα της Κύπρου.
Το ίδιο εύκολο θα ήταν και το εγχείρημα ενός Τ/Κ δημοσιογράφου από την αντίπερα όχθη: Οι Ε/Κ από τη γένεση της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν σεβάστηκαν τους Τ/Κ. Επιχείρησαν να αλλάξουν το Σύνταγμα και στη συνέχεια προσπάθησαν να απομονώσουν τους Τ/Κ στους θύλακες διεκδικώντας με πάθος την Ένωση με την Ελλάδα. Μετά το πραξικόπημα, η ειρηνευτική εκστρατεία της Τουρκίας έσωσε την τ/κ κοινότητα από τον εξανδραποδισμό.
Αυτό που είναι δύσκολο τόσο σε έναν Ε/Κ όσο και έναν Τ/Κ δημοσιογράφο ή και πολιτικό είναι να αναλάβει να εξηγήσει τις ευθύνες που είχε η δική του κοινότητα σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί σήμερα. Ομολογουμένως δεν υπάρχουν πολλοί που το επιχειρούν ένθεν και ένθεν του οδοφράγματος. Όσοι δε το κάνουν γίνονται εύκολα θύματα σε κατηγορίες που φθάνουν μέχρι και την εσχάτη προδοσία. Αυτή η αυτοκριτική όμως επιβάλλεται όχι τόσο για πολιτικούς λόγους, όσο για ανθρώπινους καθαρά λόγους. Η αυτοκριτική οδηγεί στη δημιουργία καλύτερων ανθρώπων, αφού έρχονται πολύ πιο κοντά σε αυτό που έλεγε ο Σωκράτης: Γνώθι σ’ αυτόν. Προεκτείνεται επίσης σε αυτό που προσέθεσαν ο Πλάτων και ο Ζήνων ο Κιτιεύς: Για να έχεις γνώμη πρέπει πρώτα να έχεις γνώση. Η γνώση δε που ξεκινά από τον εαυτό μας και εξακτινώνεται σε άλλα αντικείμενα βρίσκεται πολύ κοντά σε αυτό που αποκαλούμε παιδεία. Ο άνθρωπος δηλαδή που ξέρει να κάνει αυτοκριτική είναι πρωτίστως καλλιεργημένος άνθρωπος. Κατ’ επέκταση δεν μπορεί να έχει ιδεολογικές αγκυλώσεις, αφού είναι ένας πεπαιδευμένος και μορφωμένος άνθρωπος.
Όσοι λοιπόν εξακολουθούν να αναρωτιούνται γιατί δεν λύνεται το Κυπριακό (ή γιατί είναι τόσο διεφθαρμένη η κοινωνία μας) η απάντηση είναι μάλλον απλή: Ο εχθρός είναι μέσα μας. Μας λείπει η απαραίτητη παιδεία και απέχουμε πάρα πολύ από το να χαρακτηριστούμε μια πολιτισμένη κοινωνία γιατί αναζητούμε την αλήθεια μόνο μέσα από την κριτική που ασκούμε στους άλλους.
Τα σχολεία
Στα δημόσια σχολεία στον νότο αλλά και στα σχολεία στον βορρά έγιναν εκδηλώσεις με αφορμή την επέτειο της ανακήρυξης του «κράτους» των Τ/Κ. Καταδικαστικές στον νότο, εορταστικές στον βορρά. Διαβάστηκαν ομιλίες, ανεβάστηκαν θεατρικά και δόθηκαν εθνικές υποσχέσεις από τους νέους για την προάσπιση της πατρίδας του καθενός. Οι Ε/Κ θα αγωνισθούν για την ενιαία Κύπρο, οι Τ/Κ θα δώσουν την μάχη για την προστασία του «κράτους» τους.
Κάπως έτσι διαπαιδαγωγούνταν οι νέοι Γάλλοι και οι νέοι Γερμανοί από το 1870 έως και το 1945. Οι διαφωνίες των δύο χωρών επί του εδάφους οδήγησαν τους νέους τους σε 3 αιματηρούς πολέμους, το 1870, το 1913 και το 1939, εκ των οποίων οι δύο τελευταίοι ήταν και Παγκόσμιοι. Εκατομμύρια νεαροί Γερμανοί και Γάλλοι χάθηκαν στα πεδία των μαχών του Σεντάν, στα χαρακώματα της Σομ και του Βερντέν, στη Νορμανδία, στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Γι’ αυτούς τους πολέμους εργάστηκαν πολιτικοί, διανοούμενοι και δάσκαλοι οι οποίοι έχυσαν άφθονο μελάνι, δάκρυα και υποσχέσεις για να εξηγήσουν στους νέους ποιος είναι ο εχθρός. Ξέχασαν βέβαια να τους πουν ότι αυτό που θα κέρδιζαν με το σπαθί τους σε ένα μήνα θα χρειάζονταν να το προστατεύουν με το σπαθί τους για μισό αιώνα. Ξέχασαν να τους πουν ότι μια χώρα θεμελιωμένη με πόλεμο, όπως έλεγε και ο Μοντεσκιέ, μπορεί να συντηρηθεί μόνο με πόλεμο.
Η παιδεία
Αλλά μια παιδεία που διδάσκει την αντιπαλότητα, τι παιδεία είναι; Αυτό είναι μια έμμεση απάντηση γιατί στην Κύπρο δεν έχουμε παιδεία. Έχουμε σχολεία στα οποία διδάσκονται χρηστικές γνώσεις και γίνεται συστηματική προπαγάνδα. Διδάσκουμε στους μαθητές ιστορία ως να είναι ένα μαχαίρι για να ξεκοιλιάσεις τον γείτονά σου. Πώς η Γαλλία και η Γερμανία άλλαξαν την κουλτούρα του Πολέμου και έγιναν οι δύο χώρες επί των οποίων εδράζεται σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Η απάντηση είναι απλή: Σταμάτησαν να πουλάνε προπαγάνδα μέσω των σχολείων στους μαθητές τους. Τους είπαν ότι η Ιστορία είναι ένα μαχαίρι μέσω του οποίου μπορείς να κόψεις ψωμί και να το μοιραστείς με τον γείτονά σου. Ξανάγραψαν τα βιβλία τους, αναθεώρησαν τις παιδαγωγικές τους μεθόδους μετατρέποντας τα σχολεία τους όχι σε ιδρύματα φανατικών, αλλά σε σχολές κριτικής σκέψης.
Με λίγα λόγια ανακάλυψαν την ελληνική σκέψη: Της φιλομάθειας, της φιλερευνητικότητας, της ανεκτικότητας και της συνεργασίας. Ολόκληρος ο ελληνισμός σήμερα παρακολουθεί εκστατικός τις ανασκαφές στην Αμφίπολη και εύχεται ο τάφος στον τύμβο Καστά να κρύβει τον Μεγαλέξανδρο. Εγώ θα ευχόμουν να βρεθεί ο τάφος του Αριστοτέλη. Για να ξαναβρούμε όλοι αυτό που έκανε την ελληνική σκέψη παγκόσμια. Για να θυμηθούμε ότι οι Έλληνες έκαναν τον κόσμο καλύτερο όχι με τις λόγχες τους αλλά μέσα από το πανανθρώπινο πνεύμα τους.
Κοιτάζοντας λοιπόν το ψευδοκράτος αλλά και το δικό μας επίσημο κράτος δεν μπορώ σήμερα να δηλώσω δυσαρεστημένος: Έχουμε ό,τι μας αξίζει.
