Έχουμε στρατηγική για το
φυσικό αέριο; Έχω την εντύπωση ότι όλοι συμφωνούμε σε κάτι. Ότι το αέριο είναι
καταλύτης σε κάτι. Διαφωνούμε βέβαια ως προς τι. Στην Κύπρο, μετά τον καθορισμό
της ΑΟΖ και την έναρξη των γεωτρήσεων, επικράτησαν δύο σχολές σκέψεις:
·
Η πρώτη θεώρησε και θεωρεί το φυσικό αέριο ως
καταλύτη για την επίλυση του Κυπριακού. Τα έσοδα από το αέριο, εάν και όταν
βρούμε ικανοποιητικές ποσότητες, θα βοηθήσουν τόσο τους Ε/Κ και τους Τ/Κ να
λύσουν τα σοβαρά οικονομικά τους προβλήματα και την ίδια στιγμή η Τουρκία διά
της συμμετοχής της στο δίκτυο μεταφοράς του αερίου μέσω αγωγών θα επιτρέψει να
υπάρξει μια λύση λειτουργική στην Κύπρο.
·
Η δεύτερη σχολή σκέψης είδε το φυσικό αέριο ως ένα
εργαλείο ενίσχυσης της κρατικής μας οντότητας, με το αέριο να αναβαθμίζει την γεωπολιτική
μας ισχύ με κτίσιμο συμμαχιών στην
περιοχή (με Αίγυπτο και Ισραήλ), ούτως ώστε να οδηγήσουμε την Τουρκία στη γωνιά
και να επιβάλουμε τη δίκαιη λύση που θέλουμε στο Κυπριακό. Με βάση αυτή τη
λογική δεν πρέπει να μπει στο τραπέζι η όδευση αγωγού μέσω Τουρκίας, αλλά
οφείλουμε να κατασκευάσουμε είτε τερματικό είτε υποθαλάσσιο αγωγό, για να
μεταφέρουμε το αέριο μέσω Ελλάδας στην Ευρώπη.
Στατική
ανάλυση
Από τη μια λοιπόν η ρεαλιστική
σχολή, που συνυπολογίζοντας τα υπέρ και τα κακά, τα δίκαια και τα άδικα, αν το
επιθυμείτε, συγκατανεύει σε έναν λογικό συμβιβασμό, και από την άλλη οι
θιασώτες της σκληρής γραμμής, οι οποίοι επιμένουν σε πλήρη επανόρθωση της
αδικίας που έγινε στην Κύπρο. Αν θυμάστε, οι δύο αυτές γραμμές αντιπαρατάχθηκαν
και πάλιν αρχές της δεκαετίας του αιώνα: οι μεν έβλεπαν την ένταξή μας στην ΕΕ
ως καταλύτη για λύση του Κυπριακού, ικανοποιώντας το αίτημα για ασφάλεια μεταξύ
των Ελληνοκυπρίων και το αίτημα για πολιτική ισότητα μεταξύ των Τ/Κ. Οι δε, ως
ενίσχυση της κρατικής μας οντότητας για να μπορέσουμε πιο ισχυροί με δεκάδες
βέτο στο οπλοστάσιό μας να οδηγήσουμε την Τουρκία σε υποχώρηση.
Πρόκειται και στις δύο περιπτώσεις για μια στατική
ανάλυση. Όλοι θεωρούμε ότι η Κύπρος μπορεί να σταθμίζει τα δεδομένα με βάση τα
δικά της συμφέροντα, τα οποία ως θέσφατα οι τρίτοι οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη.
Προφανώς η ανάλυσή μας πάσχει για τους πιο κάτω λόγους:
·
Πρώτον, οι ποσότητες φυσικού αερίου που διαθέτει η
Κύπρος δεν την καθιστούν κυρίαρχο παίκτη στην περιοχή. Το Ισραήλ διαθέτει 35
τρισ. κυβ. πόδια φυσικού αερίου και η Αίγυπτος 77 τρισ. Το παιχνίδι είναι
βεβαίως πολύ μεγαλύτερο εάν σταθμίσει κανείς σε αυτό και τα τεράστια αποθέματα
φυσικού αερίου του Ιράκ και του Ιράν.
·
Δεύτερον, η κατασκευή τερματικών και η όδευση
αγωγών φυσικού αερίου έχει άμεση σχέση με τη βιωσιμότητά τους, ιδιαίτερα από τη
στιγμή που εμείς ως χώρα δεν είμαστε σε θέση να συμμετέχουμε στην επένδυση. Οι
λύσεις που δίνονται συνήθως είναι εμπορικές και δεν βασίζονται στα εθνικά
συμφέροντα τοπικών παικτών, ιδιαίτερα εάν τελούν υπό καθεστώς χρεοκοπίας.
·
Τρίτον, η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, ειδικά
όταν αυτό εξορύσσεται από μεγάλα βάθη όπως είναι η Λεβαντίνη, έχει άμεση σχέση
με την τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου παγκοσμίως. Αν η τιμή του
φυσικού αερίου είναι σήμερα στα 4 δολάρια και το αέριο του οικοπέδου 12
χρειάζεται να πωλείται προς 5 για να έχει κέρδος π.χ. η Noble,
γιατί να το βγάλει προς ζημιά της; Αν το LNG πωλείται
σήμερα προς 10 δολ. ενώ η κατασκευή ενός τερματικού στην Κύπρο θα απαιτεί να το
πωλούμε προς 14 δολ., για να κάνει απόσβεση την τεράστια επένδυσή του ποιος θα
το κατασκευάσει; Αν τα αποθέματα στα οικόπεδα 10-11 είναι μικρά η TOTAL σαφέστατα δεν θα προχωρήσει σε εξόρυξη τους.
Ο
καταλύτης
Με λίγα λόγια, το φυσικό αέριο
δεν μπορεί να είναι κανενός είδους καταλύτης εκτός κι αν αρχίσουμε να
συνυπολογίζουμε τόσο τους οικονομικούς όσο και τους γεωγραφικούς παράγοντες που
το επηρεάζουν. Αν λοιπόν σοβαρά σκεπτόμενοι λάβουμε υπόψη τις γεωπολιτικές
παραμέτρους της περιοχής και τις αυξομειώσεις στις τιμές των ενεργειακών πόρων,
τότε μόνο ένα στέρεο συμπέρασμα συνάγεται. Ότι αν βρούμε φυσικό αέριο, θα
πρέπει να το πωλήσουμε σε μια τιμή που θα μειώνει το ρίσκο όλων των επίδοξων
επενδυτών. Προς αυτή την κατεύθυνση δύο δρόμοι υπάρχουν: Είτε θα πάει στην
Αίγυπτο, είτε στην Τουρκία.
·
Το πλεονέκτημα της Αιγύπτου είναι ότι το θέλουν
τώρα και δεν λαμβάνουν υπόψη τη λύση ή μη λύση του Κυπριακού. Το μειονέκτημα
-πέρα από την πολιτική αστάθεια στη χώρα- είναι ότι θέλουν για τα επόμενα
χρόνια γύρω στα 5 τρισ. κυβ. μέτρα, διότι όπως ήδη λέχθηκε, η χώρα αυτή έχει
τεράστια δικά της αποθέματα.
·
Το πλεονέκτημα της Τουρκίας είναι ότι διαθέτει μια
δική της τεράστια αγορά, έτοιμη να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες χωρίς
χρονικούς περιορισμούς. Την ίδια στιγμή μέσω Τουρκίας είναι δυνατόν το φυσικό
αέριο της Κύπρου να οδεύσει στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη προσδίνοντας
έτσι στα κοιτάσματα της Λεβαντίνης και ευρωπαϊκή διάσταση, αφού θα συντελέσουν
στην απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό αέριο. Το μειονέκτημα της επιλογής της
Τουρκίας είναι ότι παραμένει άλυτο το Κυπριακό.
Το
πρόβλημα
Με λίγα λόγια τι μας εμποδίζει σήμερα να δούμε στο
πλαίσιο μια δυναμικής ανάλυσης τα πραγματικά μας συμφέροντα; Η εισβολή και η
κατοχή της Κύπρου από την Τουρκία είναι σαφώς τεράστιο πρόβλημα. Ο ηγεμονικός
ρόλος που με κάθε τρόπο θέλει να διαδραματίσει η Τουρκία στην περιοχή επίσης
μας φοβίζει. Μπορούμε λοιπόν να μείνουμε προτάσσοντας του δύο αυτούς σοβαρούς
λόγους στη γραμμή της πλήρους αντιπαράθεσης με την Τουρκία, ελπίζοντας ότι
κάποτε στο ρινγκ ο Κύπριος παλαιστής της κατηγορίας φτερού μπορεί να νικήσει
τον Τούρκο παλαιστή βαρέων βαρών. Υπάρχει και άλλος τρόπος. Να αλλάξουμε και
αγώνισμα και γήπεδο. Να τρέξουμε με τον βαρέων βαρών στο αγώνισμα των 100
μέτρων. Για να λέμε την αλήθεια αυτό το πετύχαμε το 2004 διά της ένταξής μας
στην ΕΕ. Επιμένουμε ωστόσο να θεωρούμε ότι η Ευρώπη είναι ένα κλειστό ρινγκ
πυγμαχίας και όχι ένα ανοικτό γήπεδο για αγώνες δρόμου. Βεβαίως όπως πάντα υπάρχει
και ο τρίτος δρόμος. Αυτός που καταργεί τον αδιέξοδο ανταγωνισμό και κινείται
στη λογική της συνεργασίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Αυτό το δρόμο προς το παρόν
ούτε η Τουρκία ούτε κι εμείς μπορούμε να ακολουθήσουμε.
