Πώς αλλάζει η συζήτηση στο Κυπριακό;

 

Βήμα-βήμα, και μέσα από τη συναντίληψη που κτίζουν, ο Νίκος Αναστασιάδης και ο Μουσταφά Ακιντζί ευελπιστούν ότι ίσως και εντός του φθινοπώρου θα είναι σε θέση να παρουσιάσουν στον κυπριακό λαό, Ε/Κ και Τ/Κ, ένα 

Αυτό σημαίνει επίσης ότι η επίλυση του περιουσιακού είναι ένα πρότζεκτ το οποίο ίσως χρειασθεί 10 χρόνια να ολοκληρωθεί, ανεξαρτήτως εάν το πρόβλημα θα βρίσκεται εντός της ε/κ πολιτείας ή της τ/κ

συνολικό σχέδιο λύσης. Το σχέδιο δεν θα ονομάζεται ούτε Γκάλι, ούτε Ανάν, ούτε Μπαν Κι-μουν. Θα είναι κυπριακής ιδιοκτησίας σχέδιο, το οποίο αν τελικά τελεσφορήσει θα φέρει την ονομασία σχέδιο Αναστασιάδη - Ακιντζί. Βεβαίως υπάρχει ακόμα απόσταση από ένα τέτοιο ενδεχόμενο, με τις διαπραγματεύσεις να κινούνται πλέον εντατικά και σε βάθος σε όλα τα κεφάλαια με στόχο την επίτευξη αρχικά κάποιων σημαντικών συγκλίσεων, οι οποίες σιγά-σιγά αποκρυσταλλώνονται σε ένα τρίχρωμης γραφής έγγραφο. Με μαύρο μελάνι αποτυπώνονται οι συγκλίσεις, με μπλε οι ε/κ θέσεις και με κόκκινο οι τ/κ. Όταν το μαύρο μελάνι κατακλύσει τις λευκές σελίδες του εγγράφου, τότε μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε λύση. 
Βεβαίως η διαδικασία αυτή δεν είναι σημερινή, αφού κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τις έως τώρα συζητήσεις που έχουν γίνει και κυρίως το πολύ σημαντικό κεφάλαιο των συγκλίσεων Χριστόφια - Ταλάτ. Αν υπάρχει κάτι καινούργιο στη διαδικασία είναι ότι αυτή διαπνέεται από ένα καινούργιο πνεύμα, το οποίο έχει ανανεώσει τη συζήτηση στο Κυπριακό σε όλα σχεδόν τα κεφάλαια που έχουν συζητηθεί μέχρι σήμερα.

Το νέο πνεύμα

 Το καινούργιο στον νέο αυτό γύρο διαπραγματεύσεων στηρίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες. Ο πρώτος είναι η πλήρης συνείδηση από πλευράς Τ/Κ ότι το νέο ομόσπονδο κράτος θα λειτουργήσει εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οπότε οι νόμοι του θα πρέπει να είναι απόλυτα συμβατοί με το κοινοτικό κεκτημένο. Ο δεύτερος αφορά τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι οποίες θα διέπουν αναγκαστικά όλες τις θεραπείες που θα επιχειρηθεί να δοθούν στο περιουσιακό και κατ’ επέκταση θα επηρεάσουν τη διευθέτηση του εδαφικού.

• Με βάση τη συμφωνημένη θέση αρχής ότι πάμε για πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου, έχουν σχεδόν εξοβελιστεί από το τραπέζι οι ενστάσεις των Έρογλου - Οζερσάι στον προηγούμενο γύρο συνομιλιών. Οι 4 βασικές ελευθερίες θεωρούνται δεδομένες, αφού η Β. Κύπρος ως πλήρες μέλος της ΕΕ δεν μπορεί να μιλά για εξαιρέσεις σε ό,τι αφορά τους Ε/Κ, ενώ θα είναι ανοικτή στους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Αυτό που ακόμα εκκρεμεί είναι η ποσόστωση στην παρουσία Τούρκων υπηκόων στην Κύπρο μετά τη λύση. Η φόρμουλα των συγκλίσεων Χριστόφια - Ταλάτ βρίσκεται ακόμα στο τραπέζι, εκτός κι αν προκύψει κάτι πιο δημιουργικό.
• Η πιο σημαντική εξέλιξη των συνομιλιών βέβαια βρίσκεται στην προσέγγιση του περιουσιακού. Η τ/κ πλευρά, δείχνοντας πλήρη σεβασμό στις αποφάσεις του ΕΔΑΔ, έχει ξεπεράσει τις εμμονές, κυρίως του Κουντρέτ Όζερσαϊ, ο οποίος επέμενε σε συνολική ανταλλαγή περιουσιών ταυτόχρονα με τη λύση του Κυπριακού. Με οδηγό τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ Τιτίνα vs Turkey, την απόφαση Δημόπουλος, την απόφαση Αποστολίδης εναντίον Όραμς, αλλά και άλλες αποφάσεις (Πετρακίδης, Λόρδος κλπ.) προχωρεί ένας διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών απ’ εκεί που σταμάτησε μεταξύ Χριστόφια - Ταλάτ για την ολοκλήρωση των κριτηρίων με βάση τα οποία θα δοθεί λύση στη φιλοσοφία του τριπτύχου επιστροφή, ανταλλαγή, αποζημίωση. Ήδη έχει αποφασισθεί ότι θα δημιουργηθεί μια ισομερής επιτροπή Ε/Κ και Τ/Κ ειδικών με βαρύνουσα συμμετοχή και ξένων εμπειρογνωμόνων, η οποία θα εξετάσει κατά περίπτωση όλες τις υποθέσεις που θα εγερθούν στο περιουσιακό. Αυτό στην πράξη τι σημαίνει; Ότι το περιουσιακό είναι ένα θέμα για το οποίο θα αποφασίσουν οι ίδιοι οι Κύπριοι είτε αναμεταξύ τους είτε με τη βοήθεια της επιτροπής περιουσιών. Αυτό σημαίνει επίσης ότι η επίλυση του περιουσιακού είναι ένα πρότζεκτ το οποίο ίσως χρειασθεί 10 χρόνια να ολοκληρωθεί, ανεξαρτήτως εάν το πρόβλημα θα βρίσκεται εντός της ε/κ πολιτείας ή της τ/κ. Επί της ουσίας ο ιδιοκτήτης της περιουσίας θα αναγνωρίζεται ως ιδιοκτήτης (απόφαση Τιτίνας Λοϊζίδου) και θα υπάρχουν κριτήρια για αναγνώριση δικαιωμάτων στον χρήστη, είτε είναι Ε/Κ που κατέχει τ/κ περιουσία στον Νότο, είτε Τ/Κ που κατέχει ε/κ περιουσία στον Βορρά (απόφαση Δημόπουλος). Με βάση τη νέα αυτή λογική δεν θα χρειαστούν άμεσα τεράστια κονδύλια για μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, με τους πολίτες και των δύο κοινοτήτων να έχουν τον πρώτο λόγο για την τύχη των περιουσιών τους, με εξαίρεση βέβαια τις περιουσίες εκείνες που έχουν αξιοποιηθεί από το κράτος (δρόμοι, νοσοκομεία, έργα κοινής ωφελείας). Τέλος με βάση αυτή τη λογική όλες οι περιοχές στις οποίες δεν έχει γίνει καμιά ανάπτυξη επιστρέφονται αμέσως στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους. 

Εκτελεστική εξουσία Το θέμα αυτό είναι ίσως το μόνο στο κεφάλαιο της Διακυβέρνησης που ακόμα εκκρεμεί. Η τ/κ πλευρά διά του Οζντίλ Ναμί επανέφερε τις συγκλίσεις Χριστόφια Ταλάτ για εκ περιτροπής προεδρία, κοινή ψηφοφορία και στάθμιση ψήφου. Πρόκειται για ένα σύστημα που βελτιώνει πολύ σημαντικά το καθεστώς εκτελεστικής εξουσίας που ίσχυσε επί Ζυρίχης, αφού για πρώτη φορά στην ιστορία τους Ε/Κ και Τ/Κ μέσα από μία ψηφοφορία θα εκλέγουν τους ηγέτες τους. Με βάση το σύστημα θα υπάρχουν 2 συμπρόεδροι, με τον Ε/Κ να προεδρεύει για 4 χρόνια και τον Τ/Κ για δύο χρόνια. Κάτω από τους δύο θα λειτουργεί ένα Υπουργικό Συμβούλιο ανεξάρτητο, το οποίο θα διαθέτει 7 Ε/Κ υπουργούς και 3 Τ/Κ ή και 6-4. Οι Τ/Κ επίσης έδειξαν να είναι έτοιμοι να συζητήσουν και άλλα συστήματα, όπως αυτό του συνδυασμού προεδρικής δημοκρατίας και κοινοβουλευτισμού. Το θέμα αυτό βρίσκεται αυτήν τη στιγμή ενώπιον της ε/κ πλευράς, η οποία δεσμεύτηκε πολύ σύντομα να καταθέσει εναλλακτική πρόταση. Η πρόταση με απόφαση του Νίκου Αναστασιάδη έχει ανατεθεί σε ομάδα ειδικών και αναμένονται οι εισηγήσεις της.