Γιατί η λύση του Κυπριακού θέλει τόλμη και γοητεία;

 Από τη σύσκεψη των Αθηνών το 1974 στα ίδια αδιέξοδα του 2020 

Του Διονύση Διονυσίου 

Κάποιοι στην Κύπρο, και δεν μιλώ μόνο για τους πολιτικούς αλλά και για κάθε πολίτη αυτής της χώρας, κάνουν πώς δεν γνωρίζουν πού βρισκόμαστε στο Κυπριακό. Σε μεγάλο βαθμό ισχύει το φαινόμενο του στρουθοκαμηλισμού. Ο στρουθοκάμηλος χώνει το κεφάλι του στην άμμο και αφήνει το τεράστιο κορμί του εκτός, νομίζοντας ότι επειδή δεν βλέπει αυτός, δεν τον βλέπουν και αυτοί που τον κυνηγούν. 

Οι πολιτικοί 

Ενημερώνοντας το λήμμα «Εισβολή 1974» στην εγκυκλοπαίδεια www.polignosi.com ξαναθυμήθηκα εκείνη την κρίσιμη Πανεθνική Σύσκεψη στην Αθήνα από τις 30-1η Δεκεμβρίου 1974 λίγο πριν την επιστροφή του Προέδρου Μακαρίου στην Κύπρο. Κάποια αποσπάσματά της δημοσιεύθηκαν στον Τύπο στην Κύπρο και επίσης τα πλήρη πρακτικά της βρίσκονται στο Αρχείο Καραμανλή. Η σύσκεψη είχε ως σκοπό την ανασκόπηση της κατάστασης 5 μήνες μετά την εισβολή για να προχωρήσει στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων. Σε αυτή τη σύσκεψη ήταν όλοι παρόντες: Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο ΥΠΕΞ Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Πρόεδρος Μακάριος, ο Γλαύκος Κληρίδης, ο Σπύρος Κυπριανού, ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο πρέσβης Μιχάλης Δούντας, ο Δημήτρης Μπίτσιος και άλλοι. 

Η ανασκόπηση

Ας θυμηθούμε πώς έβλεπαν τα πράγματα οι βασικοί πρωταγωνιστές πριν ακριβώς 46 χρόνια, έχοντας εκ των υστέρων το προνόμιο να κρίνουμε τις σκέψεις και τις αποφάσεις τους: 

Μακάριος: «Είμεθα υποχρεωμένοι να αρχίσωμεν από μίαν πραγματικότητα την οποίαν δεν δυνάμεθα να παραγνωρίσωμεν. Οι Τούρκοι κατέχουν το 40% της νήσου. Δεν μπορούμεν να τους εκδιώξωμεν διά των όπλων. Δεν συμμερίζομαι μερικάς απόψεις αι οποίαι εκφράζονται εν Ελλάδι και εν Κύπρω, ότι δηλαδή η Ελλάς θα ηδύνατο ίσως αργότερον διά πολέμου να εκδιώξη εκ της Κύπρου τους Τούρκους».

Καραμανλής: «Εάν υπήρχε δυνατότης θα το επεδιώκαμεν. Αλλά δυστυχώς είναι απραγματοποίητον λόγω των γεωγραφικών δεδομένων. Σας αποκαλύπτω ότι εις τας 14 Αυγούστου απεφασίσαμεν την κήρυξιν του πολέμου κατά της Τουρκίας και αναθέσαμεν εις το Επιτελείον την πραγματοποίησιν του εγχειρήματος. Κατόπιν όμως των συστάσεων του Επιτελείου εις τας 21 Αυγούστου το σχέδιον εματαιώθη».

Αβέρωφ: «Εις τας 14 Αυγούστου ο Πρόεδρος έλαβε την απόφασιν. Εγώ διεφώνησα. Ο Πρόεδρος επέμεινε να στείλωμεν μίαν μεραρχίαν εις την Κύπρον. Εζητήσαμεν από τους Άγγλους αεροπορικήν κάλυψιν. Οι Άγγλοι απέρριψαν το αίτημά μας. Κατόπιν τούτου, ο Πρόεδρος εισηγήθη να επιβώμεν εκείνος (ο κ. Καραμανλής) και εγώ της νηοπομπής και να πάμε στην Κύπρο. Βέβαιοι ότι οι Τούρκοι δεν θα μας εβομβάρδιζαν, εφόσον θα εκάναμεν γνωστόν ότι ο κ. Καραμανλής θα επέβαινε της νηοπομπής. Τελικώς όμως επείσθημεν περί του ματαίου της επιχειρήσεως» (σελ. 21-22).

Ο άχρηστος ΟΗΕ και οι ΗΠΑ 

Καθολική υπήρξε επίσης η διαπίστωση ότι ελάχιστα θα μπορούσε να αναμένει η Κύπρος από τον ΟΗΕ:

Κληρίδης: «Θα ήθελα να προσθέσω ότι δεν πρέπει να δίδεται η εντύπωσις, εις τον κυπριακόν λαόν, ότι το Κυπριακόν μπορεί να λυθή μέσω των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό δημιουργεί ψευδαισθήσεις».

Καραμανλής: «Λύσιν δεν δίδουν, απλώς δημιουργούν ένα κλίμα ευνοϊκόν». 

Κληρίδης: «Αλλά δεν βλέπω τους ισχυρούς να υλοποιούν το κλίμα αυτό. Χαρακτηριστικόν είναι το μήνυμα το οποίον απέστειλε ο Κίσινγκερ αμέσως μετά την δημοσίευσιν του ανακοινωθέντος της [αμερικανοσοβιετικής] Διασκέψεως Κορυφής του Βλαδιβοστόκ, ότι το Κυπριακόν δεν συνεζητήθη εις το Βλαδιβοστόκ και ότι απλώς περιελήφθη εις το ανακοινωθέν διά λόγους εντυπώσεων» (σελ. 29-30). 

Οι ΗΠΑ

Λιγότερο ομόφωνες ήταν οι εκτιμήσεις όσον αφορά τον καθοριστικό ρόλο των ΗΠΑ. Το εντυπωσιακό είναι ότι στις καλές υπηρεσίες της Ουάσινγκτον φαίνεται να εναποθέτουν κάθε ελπίδα εκείνοι ακριβώς που έχουν καταγραφεί στη συλλογική συνείδηση ως οι πιο αντι-Αμερικανοί. Με πρώτο και καλύτερο, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ο οποίος από το 1964 φλέρταρε με τη Μόσχα.

Μακάριος: «Είμαι βέβαιος ότι [οι Τούρκοι] δεν σκέπτονται την τουρκοποίησιν των 40%. Δεν επιστρέφουν όμως αμέσως το πλεονάζον του πραγματικού σχεδίου των, διά λόγους διαπραγματευτικούς. Θα ήτο ευχής έργον να επιστραφή η επί πλέον περιοχή χωρίς δεσμεύσεις και ανταλλάγματα εκ μέρους ημών. Ο Κίσινγκερ ήλπιζε εις ωρισμένας παραχωρήσεις άνευ ανταλλαγμάτων. Αλλά αι παραχωρήσεις αύται δεν ήσαν σοβαραί. Το γεγονός ότι σήμερον δεν υπάρχει τουρκική κυβέρνησις είναι και αυτό εις βάρος μας. Δυστυχώς δύο φορές εδοκίμασεν ο Κίσινγκερ να πάει στην Τουρκία, αλλά δεν υπήρχε κυβέρνησις» (σελ. 25).

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Τάσσος Παπαδόπουλος: «Έχω την εντύπωσιν ότι η κυριωτέρα μας ελπίς είναι η άσκησις πιέσεως επί της Τουρκίας υπό άλλων δυνάμεων και δη υπό της Αμερικής» (σελ. 47).

Ο Κληρίδης, αντίθετα, εμφανίζεται περισσότερο σκεπτικιστής: «Οσον αφορά τον αμερικανικόν παράγοντα, το μάξιμουμ που μπορεί να προσφέρει είναι να κρατήσει τώρα τους Τούρκους να μην κινηθούν. Αλλά η λύσις την οποίαν ευνοεί είναι αι δύο ζώναι ή δύο περιοχαί τουρκικαί, εκ των οποίων η μία προς βορράν μεγάλη. Οι Βρετανοί είναι σαφώς υπέρ διχοτομικού σχεδίου. Ο ρωσικός παράγων δεν είναι διατεθειμένος να κινηθή δυναμικώς διά να εκδιώξη τους Τούρκους, και δεν επιδεικνύει διάθεσιν να αναμειχθή εις τα εσωτερικά μας» (σελ. 28).

Διαπραγμάτευση ή όχι; 

Το κρίσιμο ερώτημα αφορούσε, φυσικά, την πιθανότητα βελτίωσης της κατάστασης μέσα από διαπραγματεύσεις. Ο Κληρίδης ενημερώνει τους συνομιλητές του ότι «οι Τούρκοι δεν δέχονται καμίαν μορφήν λύσεως η οποία να έχει την μορφήν ενιαίου κράτους», αλλά «επιμένουν επί γεωγραφικής ομοσπονδίας». Εκτιμά, μάλιστα, ότι «δεν αποκλείεται να δεχθούν μίαν μεγάλην περιοχήν εις τα βόρεια με άνοιγμα προς την θάλασσαν και δύο ή τρία καντόνια αλλαχού» (σελ. 12). 

Μακάριος: «Τίθεται λοιπόν σήμερον το ερώτημα: Να δεχθώμεν γεωγραφικήν ομοσπονδία; Και ποίον ποσοστόν μπορούμεν να επιτύχωμεν; Εάν οι Τούρκοι πρόκειται να μας επιστρέψουν μόνον το 10% των όσων κατέλαβον και ημείς να υπογράψωμεν, τότε είναι προτιμότερον να έχουν το 40% χωρίς να υπογράψωμεν» (σελ. 22).

Κληρίδης: «Νομίζω ότι η παράτασις της σημερινής καταστάσεως, χωρίς λύσιν, θα είναι καταστρεπτική. Όσον αφορά το θέμα που έθεσε ο Μακαριώτατος, κατά πόσον θα πρέπει να δεχθώμεν την «αρχήν» [της ομοσπονδίας] χωρίς να έχομεν συγκεκριμένας προτάσεις, νομίζω ότι διά να γίνει διάλογος μπορούμεν να δεχθούμε την αρχή υπό ωρισμένας προϋποθέσεις». 

Δούντας: «Όσον αφορά την ακολουθητέαν στρατηγικήν, νομίζω ότι μπορεί να γίνη αποδοχή επί διερευνητικής βάσεως» (σελ. 30-31).

Αβέρωφ: «Θεωρώ καταστρεπτικήν την παράτασιν της σημερινής καταστάσεως. Όσον περισσότερον κυματίζει η τουρκική σημαία εις ένα μέρος, τόσον δυσκολώτερα θα μπορέσουμε να την υποστείλωμεν» (σελ. 35).

Κυπριανού: «Φοβούμαι ότι εάν δεχθώμεν την γεωγραφική ομοσπονδία, θα φύγει ο ελληνισμός της Κύπρου και θα καταληφθεί ολόκληρο το νησί από τους Τούρκους. [...]

Κληρίδης: «Και εάν διατηρήσουν οι Τούρκοι το 40% δεν κινδυνεύει να καταληφθή ολόκληρος η Κύπρος»; 

Καραμανλής: «Οι Τούρκοι δεν αποβλέπουν εις κατάκτησιν ολοκλήρου της νήσου. Εάν ήθελαν, θα την κατελάμβαναν. Από την διεξαχθείσαν συζήτησιν δεν διαπιστώνω σύμπτωσιν γνωμών όσον αφορά την εκτίμησιν της καταστάσεως. Στο νησί υπάρχει μια δραματική κατάστασις. [...] Αντιλαμβάνεσθε ότι με την πάροδον του χρόνου εξασθενεί η θέσις μας. Τουναντίον οι Τούρκοι ομιλούν από θέσεως ισχύος. Ο χρόνος τρέχει εις βάρος μας» (σελ. 37-9).

Αρκετά αισιόδοξος, όσον αφορά τις προοπτικές, αλλά και τα χρονικά περιθώρια επίλυσης του Κυπριακού, δήλωνε, τέλος, ο Τάσσος Παπαδόπουλος: «Δέχομαι την άποψιν του κ. Αβέρωφ ότι εάν κυματίση η τουρκική σημαία επί πολύ εις τα κατακτηθέντα κυπριακά εδάφη, θα είναι δύσκολον ύστερα να την κατεβάσουμε. Πιστεύω ότι θα παρέλθουν δύο έως τρεις μήνες πριν γίνει δεκτή από τους Τούρκους οιαδήποτε δική μας πρότασις. Σε τρεις μήνες όμως δεν μπορεί να μεταβληθή η κατάστασις. [...] Εφόσον ο Κίσινγκερ δεν έχει χάσει τας ελπίδας του δι' ένα πολυπεριφερειακόν ομοσπονδιακόν σύστημα, πώς θα το εγκαταλείψωμεν εμείς;» (σελ. 42-3).

Το πολιτικό κόστος

Με βάση τα πιο πάνω φαίνεται ότι οι Μακάριος - Κυπριανού και Τάσσος κινούνταν προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης μιας σκληρής γραμμής. Όχι γιατί δεν αντιλαμβάνονταν την κατάσταση που επικρατούσε, αλλά διότι φοβούνταν να πουν κάποιες αλήθειες στον κυπριακό λαό: 

Μακάριος: «Εάν προβώμεν εις υποχωρήσεις από τούδε, και οι πρόσφυγες θα αντιδράσουν και οι Ελληνοκύπριοι γενικώτερον θα δυσαρεστηθούν. Διότι δικαίως θα είπουν ότι προέβην εις παραχωρήσεις πριν ακόμη έλθω εις επαφήν μαζί τους, και πριν διαπιστώσω προσωπικώς την κατάστασιν. [...] Δεν θα ήθελα να σημειωθούν προ της μεταβάσεώς μου εις Κύπρον επεισόδια. Τούτο θα δώσει αφορμήν ώστε να δικαιωθούν αυτοί που αντιδρούν εις την μετάβασίν μου στην Κύπρο» (σελ. 39-41).

Παπαδόπουλος Τάσσος: «Πιστεύω ότι αφ' ης στιγμής θα δεχθώμεν την αρχήν [της ομοσπονδίας], και κατά συνέπειαν θα αποδεχθώμεν ότι μεγάλο μέρος των προσφύγων δεν θα επιστρέψει εις τας εστίας του, τότε θα αντιμετωπίσωμεν κατακραυγήν εναντίον της κυπριακής κυβερνήσεως, κατακραυγήν εναντίον της ελληνικής κυβερνήσεως και φυγήν των δυναμικών στοιχείων της Κύπρου. Εάν οι Ελληνοκύπριοι αντιληφθούν ότι εν πάση περιπτώσει ένα μεγάλο τμήμα της Κύπρου θα γίνει τουρκικόν, τότε οι πρόσφυγες θα στραφούν εναντίον μας. Τότε η ΕΟΚΑ Β' και σημαντικόν τμήμα του ελληνικού πληθυσμού θα έχει ως σύνθημα την διπλήν ένωσιν. Και το σύνθημα αυτό θα έχει απήχησιν. Ίσως αυτό δεν είναι λογικόν, αλλ' εν πάση περιπτώσει το αίσθημα αυτό θα δημιουργηθεί».

Κληρίδης: «Δεν υπάρχει τέτοιο σύνθημα. Ίσως οι πρόσφυγες ανθέξουν λίγο, αλλά ύστερα θα στραφούν εναντίον μας» (σελ. 31).

Κληρίδης vs Μακάριος

Στην πραγματικότητα στην πανεθνική αυτή σύσκεψη υπήρχαν δύο ξεκάθαρες γραμμές. Η γραμμή Κληρίδη και η γραμμή Μακαρίου. Οι διάλογοι είναι όντως αποκαλυπτικοί: 

Κληρίδης: «Επαναλαμβάνω ότι πρέπει να συνειδητοποιήσωμεν την πραγματικότητα και να χαράξωμεν μίαν ρεαλιστικήν γραμμήν. Δεν με ανησυχεί τι θα πει η κοινή γνώμη στην Κύπρο. Πρέπει να γίνη μια θυσία. Ο άνθρωπος που θα υπογράψη αυτήν την λύσιν θα καταστραφή πολιτικώς, αλλά πρέπει να αναλάβη τας ευθύνας του. Εάν δεν καταλήξωμεν εις μίαν συμφωνίαν, δεν είμαι διατεθειμένος να συνεχίσω ως διαπραγματευτής. Άλλος πρέπει να αναλάβη αυτήν την διαπραγμάτευσιν. Εγώ δεν πιστεύω εις αυτήν την πολιτικήν».

Μπροστά στην τοποθέτηση αυτή του Γλαύκου Κληρίδη συζητήθηκαν διάφορες τακτικές κινήσεις στη διαπραγμάτευση, ωστόσο ο Πρόεδρος Μακάριος έκοψε τη συζήτηση: 

Μακάριος: «Διαφωνώ επί του καθορισμού δευτέρας και τρίτης γραμμής υποχωρήσεως. Διότι τότε θα πάμε απευθείας εις την τρίτην γραμμήν. [...] Προτιμώ οι Τούρκοι να κρατούν εναντίον της θελήσεώς μας το 40% παρά το 28% με την θέλησίν μας» (σελ. 48-49).

Η γραμμή Μακαρίου

Αργότερα το 1977 ο Πρόεδρος Μακάριος υπέγραψε τη συμφωνία υψηλού επιπέδου με τον Ντενκτάς που έκανε λόγο για ομοσπονδία αλλά ο γρήγορος θάνατός του δεν επέτρεψε να εμπεδωθεί αυτή η πολιτική.

Οι διάδοχοι του Σπύρος Κυπριανού με τη στήριξη στο Κυπριακό του Τάσσου Παπαδόπουλου, με το ΑΚΕΛ να αποδέχεται τις πολιτικές της Σοβιετικής Ένωσης και του Εζεκία Παπαιωάννου που θεωρούσε κάθε πρόταση λύσης Νατοϊκή, ακολούθησαν στην πραγματικότητα τη γραμμή Μακαρίου όπως αυτή διατυπώθηκε το 1974 και σίγουρα όχι τη στροφή Μακαρίου στις Συμφωνίες Κορυφής.

Ποια ήταν η γραμμή Μακαρίου; «Προτιμώ οι Τούρκοι να κρατούν εναντίον της θελήσεώς μας το 40% παρά το 28% με την θέλησίν μας». Ο συμβιβασμός που πέτυχε ο Μακάριος το 1977 για ομοσπονδία στην κυριολεξία πετάχθηκε την επόμενη δεκαετία στον κάλαθο των αχρήστων». 

Ο Βασιλείου

Μια πραγματική στροφή στη γραμμή Μακαρίου του 1977 επιχείρησε ο Γιώργος Βασιλείου, αποδεχόμενος το σχέδιο Γκάλι υιοθετώντας ανοικτά και ξεκάθαρα τη λύση ομοσπονδίας. Στη γραμμή αυτή πορεύτηκε και το ΑΚΕΛ το οποίο με κάθε τρόπο υπερτόνιζε ότι τη λύση ομοσπονδίας τη συμφώνησε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. 

Δυστυχώς ο Γλαύκος Κληρίδης για να εκλεγεί στην Προεδρία συμπορεύτηκε το 1993 με το ΔΗΚΟ, ακόμα και με τον Τάσσο, ξεχνώντας αυτά που είπε στην Πανεθνική το 1974. Οτι δηλαδή πρέπει να «να χαράξωμεν μίαν ρεαλιστικήν γραμμήν. Δεν με ανησυχεί τι θα πει η κοινή γνώμη στην Κύπρο. Πρέπει να γίνη μια θυσία. Ο άνθρωπος που θα υπογράψη αυτήν την λύσιν θα καταστραφή πολιτικώς, αλλά πρέπει να αναλάβη τας ευθύνας του».

Ο Γλαύκος Κληρίδης επανήλθε δυναμικά στη γραμμή του το 2003-4 όταν στήριξε το σχέδιο Ανάν. Ίσως εδώ κάποιος σημειώσει ότι ο Κληρίδης πέτυχε το 2004 ένα πολύ πιο πλήρες σχέδιο σε σχέση με το πλαίσιο Γκάλι. Πέτυχε ένα σχέδιο λύσης το οποίο θα μπορούσε να υλοποιηθεί με περισσότερη ασφάλεια για τους Ε/Κ εντός της Ευρώπης. Ο χρόνος βέβαια από την άλλη εμπέδωνε καταλυτικά τα τετελεσμένα της εισβολής. 

Τάσσος - Χριστόφιας

Τα επόμενα 10 χρόνια οι δύο επόμενοι Πρόεδροι δεν προχώρησαν σε λύση. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος απέρριψε το σχέδιο Ανάν (ενώ οι Τ/Κ το υπερψήφισαν) ο Δημήτρης Χριστόφιας δεν τόλμησε να κλείσει την εσωτερική πτυχή στην παρουσία του Μπαν Κι μουν το 2010. Οι Τ/Κ και πάλιν διά του Ταλάτ ήταν έτοιμοι να υπογράψουν. Αυτές οι δύο αρνήσεις δυστυχώς μας κατατρέχουν μέχρι σήμερα, με την Τουρκία σταδιακά να εμπεδώνει τη θέση διεθνώς ότι οι Ε/Κ δεν θέλουν λύση.

Ο Αναστασιάδης

Τελικά το 2013 ήρθε η στιγμή η ε/κ πλευρά να πάρει τη ρεβάνς. Εξέλεξε τον Νίκο Αναστασιάδη ο οποίος το 2004 αποδεδειγμένα ήθελε λύση, ήταν ο πολιτικός ο οποίος κληρονόμησε τον ρεαλισμό του Γλαύκου Κληρίδη, οπότε μπορούσε να βγάλει την Κύπρο από το αδιέξοδο. 

Με βάση ωστόσο τη μέχρι στιγμής πολιτική που ακολουθεί φαίνεται ότι έχει ανακρούσει πρύμναν. Από τον Κληρίδη δεν φαίνεται να κράτησε κάτι, πλην ίσως της ανακολουθίας του το 1993 όταν δηλαδή πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων το σχέδιο Γκάλι για να εκλεγεί. 

Μετά μάλιστα τη διάσκεψη του Κραν Μοντανά το 2017 ο Νίκος Αναστασιάδης μάλλον επιστρέφει και αυτός στη γραμμή Μακαρίου του 1974: «Προτιμώ οι Τούρκοι να κρατούν εναντίον της θελήσεώς μας το 40% παρά το 28% με την θέλησίν μας». 

Τι πρέπει να κάνουμε; 

Αν σταθούμε στα συμπεράσματα της Πανεθνικής εκείνης σύσκεψης μετά την εισβολή του 1974 και συνυπολογίσουμε τον χρόνο που διέρρευσε, τις νίκες και τις ήττες μας από τότε, σε ποια συμπεράσματα μπορούμε να καταλήξουμε:

1. Σε αυτό που είπε ο Μακάριος ότι δεν μπορούμε με πόλεμο να ανατρέψουμε την εισβολή, Μετά από 46 χρόνια η θέση αυτή ηχεί ως ρεαλιστική. 

2. Σε αυτό που είπε ο Κληρίδης ότι κάποιος πολιτικός πρέπει να αναλάβει την ευθύνη κι ας καταστραφεί λέγοντας την αλήθεια στον λαό ότι η μοναδική λύση είναι ο συμβιβασμός. Αυτή την αλήθεια δεν βρέθηκε ακόμα πολιτικός να την ασπαστεί μέχρι τέλους. 

3. Σε αυτό που έπραξε ο Γιώργος Βασιλείου αναγνωρίζοντας επίσημα και θαρραλέα το 1988 ότι η μοναδική λύση που υπάρχει στο τραπέζι είναι η ομοσπονδία. Όλοι πιπιλάνε τη λύση ομοσπονδίας αλλά κανένας δεν τολμά να κάνει το βήμα παρακάτω. 

4. Οφείλουμε να επενδύσουμε στην καλή οικονομία και το βιοτικό επίπεδο του λαού μας, επιθετικά. Μετά το 1974 σαφέστατα πετύχαμε πολύ περισσότερα ως ε/κ κοινότητα σε σχέση με την τ/κ Κοινότητα. Θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε αυτή την οικονομική κατάσταση στέλνοντας μήνυμα επανένωσης στους Τ/Κ με αξιοπιστία. Ότι μπορούμε χωρίς ξένους πάτρωνες.

5. Η ένταξή μας στην ΕΕ ήταν μεγάλη νίκη και θα μπορούσε να ανατρέψει σοβαρά κάποια από τα τετελεσμένα της εισβολής. Χωρίς την ένταξη και των Τ/Κ στην Ευρώπη, αυτή η πολιτική έδειξε ότι δεν έχει ανάλογο αντίκρισμα. 

 

Δυστυχώς οι διαφωνίες του 1974 παραμένουν ακόμα διαφωνίες του 2020. Η Τουρκία μετά το 2004 όταν κατάφερε (δίκαια ή άδικα) να αποσείσει από πάνω της την εισβολή και την κύρια ευθύνη για το αδιέξοδο, έχει αποθρασυνθεί και προχωρεί στο επόμενό της βήμα. Που φαίνεται να είναι τα δύο κράτη και ο γεωπολιτικός έλεγχος ολόκληρης της Κύπρου. Ανοίγει την Αμμόχωστο, ελέγχει τη θάλασσα γύρω από την Κύπρο, εξαφανίζει την τουρκοκυπριακή κοινότητα διά των εποίκων, οδηγεί σε αποαναγνώριση την Κυπριακή Δημοκρατία.

Η ρήση του Μακαρίου «Προτιμώ οι Τούρκοι να κρατούν εναντίον της θελήσεώς μας το 40% παρά το 28% με την θέλησίν μας», που εδραζόταν στην ψευδαίσθηση ότι το status quo θα παρέμενε απαρασάλευτο, έχει τα τελευταία χρόνια υπερκεραστεί. Βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Αν η Τουρκία ανοίξει την Αμμόχωστο κανένας πλέον Ε/Κ πολιτικός δεν μπορεί να συζητήσει ξανά το Κυπριακό. Εν ολίγοις τους επόμενους λίγους μήνες οι Ε/Κ θα κληθούν να αποφασίσουν λύνοντας τον γόρδιο δεσμό:

Είτε λύση ομοσπονδίας, είτε δύο κράτη. Αν έχουμε μια ηγεσία με αυτοπεποίθηση θα υιοθετήσει τη θαρραλέα πολιτική Βασιλείου - Κληρίδη για έναν συμβιβασμό. Που απαιτεί αναγνώριση της πολιτικής ισότητας των Τ/Κ και μια στρατηγική συμφωνία εφαρμογής της τελικής λύσης τους επόμενους μήνες που θα οδηγήσει σε εδαφικές αναπροσαρμογές και τερματισμό του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης της Τουρκίας στην Κύπρο. Υπό τις συνθήκες θα ήταν σωστότερο, στο τέλος και όχι στην αρχή αυτού του χρονοδιαγράμματος να γίνουν τα δημοψηφίσματα, για να διαπιστώσουμε επί του εδάφους ότι θα υλοποιηθούν τα συμφωνηθέντα. Σε διαφορετική περίπτωση κι αν υπάρξουν ξανά ΟΧΙ στα δημοψηφίσματα να οδηγηθούμε συντεταγμένα και συμφωνημένα στη λύση δύο κρατών. Με λίγα λόγια ας αποφασίσουμε τη λύση του Κυπριακού εκ του αποτελέσματος των συμφωνιών και δημοκρατικά διά της ψήφου μας. 

Το όραμα για μια ευρωπαϊκή ομοσπονδιακή Κύπρο, που θα λειτουργεί ως οικονομικό κέντρο στην Ανατολική Μεσόγειο έχοντας ως συμμάχους και φίλους την Τουρκία, την Ελλάδα την Αίγυπτο, το Ισραήλ, το Λίβανο, τη Συρία και εν γένει τις χώρες της Μέσης Ανατολής είναι εκεί, αλλά για τους πολιτικούς που διαθέτουν τόλμη και γοητεία. Όσοι επιμένουν να παραμένουν στην Πανεθνική Διάσκεψη του Νοεμβρίου του 1974 και στην άποψη που τότε επικράτησε, χάνουν τη μεγάλη εικόνα κρυβόμενοι πίσω από νομικισμούς, μάταιες επικλήσεις του διεθνούς δικαίου και ετσιθελισμούς, οδηγούν αυτή τη χώρα στην καταστροφή. Όσοι διά των ενεργειών αυτών συντηρούν τη διατήρηση του status quo, συνειδητά επιλέγουν η Κύπρος σταδιακά να περιέλθει υπό τον στρατηγικό έλεγχο της Τουρκίας. 

 

Το εργαλείο του Θεού

 Αν υπάρχει Θεός, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι είναι ένας. Αν ζητήσουμε συστάσεις για τον χαρακτήρα του Θεού, αντιλαμβανόμαστε ότι όλοι τον θεωρούν ως μια δύναμη καλού. Ο Θεός των χριστιανών είναι οικτίρμων και ελεήμων. Είναι παντοδύναμος και πανάγαθος. Ο Θεός των μουσουλμάνων είναι Αρ-Ραχμάν, δηλαδή ο πιο φιλεύσπλαχνος, είναι Αρ-Ραχίμ, δηλαδή ο πιο συμπονετικός, είναι Αλ-Μαλίκ, δηλαδή απόλυτος Κύριος, είναι επίσης Αλ-Κουντούς, δηλαδή ο πιο ιερός. 

Αν όμως αυτός είναι ο Θεός που οι άνθρωποι πιστεύουν και του αποδίδουν όλες αυτές τις καλές ιδιότητες τίθεται ένα ερώτημα: Γιατί στο όνομά του διαπράττονται οι μεγαλύτερες ατιμίες, τα χειρότερα εγκλήματα, γιατί εξ ονόματός του αναλήφθηκαν όλοι σχεδόν οι πόλεμοι στον 21ο αιώνα;

Μάλλον η απάντηση είναι απλή:  Το σίγουρο και επιστημονικά εξακριβωμένο είναι ότι ο Θεός έχει μετατραπεί σε εργαλείο στα χέρια αυτών που διατείνονται ότι τον εκπροσωπούν. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί όταν τα βασικά θεολογικά αναγνώσματα όλων των θρησκειών μιλούν για αγάπη, αλλά στα χέρια των εκπροσώπων του Θεού μετατρέπονται σε εργαλεία διαχωρισμού και μίσους μεταξύ των απλών ανθρώπων; Στην πραγματικότητα οι προτεραιότητες των ιερατείων δεν είναι να μεταφέρουν τον Παράδεισο στις ζωές των ανθρώπων, αλλά να διαχειριστούν την Κόλαση. Όλες οι θρησκείες στα χέρια των ιερατείων έχουν μετατραπεί σε ένα παντοδύναμο εργαλείο άσκησης πολιτικής εξουσίας στη Γη. 

«Πώς έχει εργαλειοποιηθεί ο Θεός;», θα μπορούσε να διερωτηθεί κάποιος. 

* Αν δεν υπήρχε Αλλάχ, με ποια αφορμή ένας μουσουλμάνος θα έμπαινε σε ένα σχολείο στη Γαλλία και θα αποκεφάλιζε έναν καθηγητή γιατί προσέβαλε τον προφήτη του, τον Μωάμεθ; Με ποιον άλλο τρόπο θα ασκούσε επιρροή εξ αποστάσεως πάνω του κάποιος ιμάμης σε κάποια συνοικία της Βαγδάτης; 

* Αν δεν υπήρχε ο Μωάμεθ, με ποια δικαιολογία ένας άλλος μουσουλμάνος θα έμπαινε σε εκκλησία της Νίκαιας στη Γαλλία για να σκοτώσει τρεις ανθρώπους; Ποιος μουσουλμάνος θρησκευτικός ηγέτης ερμήνευσε το Κοράνι και αποφάσισε ότι όποιος προσβάλλει τον Μωάμεθ πρέπει να πεθαίνει; 

* Αν δεν υπήρχε Θεός στο όνομα του οποίου οι άνθρωποι δεν διαχωρίζονταν σε χριστιανούς και μουσουλμάνους, ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ πώς θα σκότωνε στις 22 Ιουλίου 2011 στη Νορβηγία 77 ανθρώπους γιατί πίστευε ότι η Ευρώπη είναι χριστιανική ήπειρος και πρέπει να καθαρίσει από τους μουσουλμάνους; Ποιος χριστιανός παπάς του μετέφερε τη νοσηρή ιδέα ότι οι μουσουλμάνοι είναι μια φάρα μολυσμένων; 

* Αν δεν υπήρχε Θεός τα συμπεράσματα της έκθεσης του EUMC (European Monitoring Center on Racism) δεν θα ήταν τόσο θλιβερά. Ότι πολλοί ευρωπαίοι μουσουλμάνοι υφίστανται διακριτική μεταχείριση στους τομείς της

απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της στέγασης. Με την ανεργία π.χ. των μουσουλμάνων στην ΕΕ να είναι σχεδόν τριπλάσια από αυτή των χριστιανών.

Ο απόλυτος Θεός

Τείνω εν ολίγοις να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι αυτός ο απόλυτα καλός Θεός δημιουργεί πολλές φορές διά των εκπροσώπων του απόλυτα κακούς ανθρώπους. 

Τείνω να συμφωνήσω με τον πάλαι ποτέ 11χρονο υιό μου, για την αυθάδεια του οποίου κλήθηκα εσπευσμένως στο Δημοτικό Σχολείο Στροβόλου για να μου υποδειχθεί ότι είναι προβληματικός, τουτέστιν είναι κλονισμένης πίστεως. Όπως μου εξηγήθηκε σε δραματικούς τόνους, κατά τη διάρκεια του μαθήματος των Θρησκευτικών έβγαλε τη γλώσσα του περίπατο, όταν η καλή δασκάλα μιλούσε για τις πίσσες της Κολάσεως, τα κοχλάζοντα καζάνια και τον διάβολο, δηλώνοντας ότι προτιμά τον Δία, την Ήρα, την Αφροδίτη και τον Ήφαιστο γιατί έμοιαζαν περισσότερο με μας τους ανθρώπους.

Το αρχαίο ανυπέρβλητο ελληνικό πνεύμα, όπως κατανοούμε όλοι μας, δεν εργαλειοποιούσε τους θεούς ως απόλυτα καλούς ή και κακούς. Τους προσάρμοζε στο ανθρώπινο μέτρο και όλοι μαζί προσπαθούσαν να το ξεπεράσουν ή όλοι μαζί να καταποντιστούν. Ο Πλάτων στην «Πολιτεία» του μιλώντας για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών στον Αδείμαντο ψέγει αυτή την αντίληψη και τα βάζει και με τον Όμηρο: "Δεν πρέπει λοιπόν να δώσομε πίστη στον Όμηρο, ούτε σε κανέναν άλλον [379d] ποιητή, όταν ανόητα ξεστομίζει αυτή τη βλαστήμια για τους θεούς και λέγει πως τάχα υπάρχουν δυο πιθάρια στου Δία στο κατώφλι, γεμάτα το ένα με καλές, με κακές τ' άλλο μοίρες και ότι σ' όποιον ο Δίας ανακατώσει και δώσει κι από τα δυο πιθάρια, πότε δεξά θα του έρχουνται και πότε ζερβά πάλι, σ' όποιον όμως δώσει μονάχ' από το ένα, χωρίς ν' ανακατατώσει κι απ' το άλλο το πρώτο, αυτόν μια πείνα λυσσιακή παντού στη γη τον διώχτει [379e] κι ούτε πως ο Δίας μας είναι των καλών και των κακών ταμίας".

Ο Πλάτωνας τα βάζει και με τον Αισχύλο τονίζοντας ότι "ούτε ακόμη θ' αφήσομε τους νέους ν' ακούουν εκείνα που λέγει ο Αισχύλος, ότι τάχα ο θεός αφορμή βρίσκει σαν θέλει σύρριζα να ξεπατώσει σπίτι". 

Ο ηθικός Πλάτωνας ενοχλείτο από τη λαϊκή αυτή Θεολογία, αλλά πραγματικά δεν ξέρω τι θα έγραφε αν ζούσε και έβλεπε τον Πάπα Ουρβανό Β να κηρύσσει το 1095 την Α Σταυροφορία και να ζητά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ και τα κεφάλια των μουσουλμάνων επί πίνακι. 

Είμαι σίγουρος ότι θα προτιμούσε οι μάζες να ασχολούνται με τον Δία και την Αθηνά παρά με Θεούς οι οποίοι παρουσιάζονταν ως απόλυτοι. Είμαι σίγουρος ότι θα κατανοούσε γιατί στην αρχαιότητα δεν γίνονταν θρησκευτικοί πόλεμοι αλλά αυτοί μας προέκυψαν όταν οι σύγχρονοι Θεοί κατέστησαν από τα κάθε λογής ιερατεία αλάνθαστοι και απόλυτα αρμόδιοι να αποφασίζουν περί ζωής και θανάτου. Είμαι σίγουρος ότι θα λάτρευε τον Προμηθέα που τα έβαλε τότε με τους θεούς για να βοηθήσει τους ανθρώπους προσφέροντάς τους τη φωτιά, σε αντίθεση με τους σημερινούς οπαδούς των θρησκειών που βάζουν φωτιές και καίνε συνανθρώπους τους, για να τιμήσουν τον Θεό τους. 

Ο Διαφωτισμός

Η Γαλλία είναι η χώρα που αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό του Διαφωτισμού. Ανακαλύπτοντας εξ υπαρχής την αρχαία ελληνική φιλοσοφία της απορίας που γεννά την αμφιβολία και την ερώτηση, και παραπέμπει στην έρευνα και την επιστήμη. Ο Διαφωτισμός έστειλε το μήνυμα ότι δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες, οπότε η διαφωνία είναι απόλυτα αποδεκτή. Εξ ου και το απόφθεγμα του Βολταίρου "διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπίζομαι μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες". Για τους Γάλλους λοιπόν είναι αυτονόητο το δικαίωμα του κάθε σκιτσογράφου, του κάθε ζωγράφου και του κάθε συγγραφέα να γίνεται ακόμα και ιερόσυλος. 

Αυτή η νοοτροπία δεν είναι αυτονόητη σε λαούς που δεν έχουν αυτή την παιδεία. Λαούς ημιμαθείς, που η ημιμάθειά τους είναι χειρότερη από την αμάθειά τους. Λαοί όπως εμείς οι Έλληνες, οι Τούρκοι, οι Εβραίοι και διάφοροι άλλοι στη Χερσόνησο της Αραβίας που μπορεί να είναι και χειρότεροι. Το κύριο στοιχείο ενός ημιμαθούς είναι ο έωλος εγωισμός του. Θεωρεί ότι τα ξέρει όλα διά της επίκλησης στην αυθεντία, δηλαδή σε κάποιον στρατηγό του Θεού. Με εργαλείο τον Θεό, γνωρίζουν, πέραν πάσης αμφιβολίας, τι είναι το σωστό, τι είναι το λάθος, φτάνοντας στο σημείο του ανόητου τζιχαντιστή ο οποίος ελέω Θεού νόμιζε ότι έχει το δικαίωμα να αποκεφαλίζει συνανθρώπους του. 

Με λίγα λόγια, αν δεν υπήρχαν Θεοί και Δαίμονες μήπως θα μπορούσαμε ευκολότερα να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι; Ένα απλοϊκό ερώτημα θέτω. Το οποίο στις δυτικές κοινωνίες για να είμαστε δίκαιοι έχει τεθεί και έχει απαντηθεί από τον 18ο αιώνα. Εμείς στην Ανατολή εξακολουθούμε να περνάμε τον Γολγοθά της ανοησίας μας. 

 

Η Θρησκεία με αντίπαλο τον κορωνοϊό

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, 29/03/2020 (τελευταία ενημέρωση 16:44)

Μπορεί να μας προστατεύει ο Θεός από τον κορωνοϊό; Οι επιπτώσεις από την επιδημία εξακτινώνονται πλέον σε μήκος και σε πλάτος. Σε αντίθεση με άλλες, ωστόσο, αυτή ειδικά φαίνεται να έχει ένα πρωτόγνωρα ασυνήθιστο θύμα: την οργανωμένη πίστη των ανθρώπων, η οποία ασκεί μια από τις ισχυρότερες επιρροές στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Το θέμα, σε αντίθεση με άλλες εποχές, αγγίζει αυτή τη φορά και την ουσία της θρησκείας και συμπυκνώνεται για πολλούς ανθρώπους στο εναγώνιο μεταφυσικό ερώτημα που θέσαμε εξαρχής: Μπορεί να μας προστατεύει ο Θεός από τη …Θεομηνία;

Σε όλες τις μεγάλες καταστροφές που έπληξαν την ανθρωπότητα μέχρι πρόσφατα, φαίνεται να καταγράφεται ένα γνωστό πρότυπο συμπεριφοράς, σημειώνει σε άρθρο του ο Biju Dominic, διευθυντής της «Final Mile Consulting», η οποία ειδικεύεται στην αρχιτεκτονική της ανθρώπινης συμπεριφοράς. «Κάθε φορά που επισυμβαίνει μια καταστροφή, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων καταφεύγει στη θρησκεία για να βρει ανακούφιση. Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Gallup Research, από το 1960 και μετά, μόλις το 40% των Αμερικανών πίστευε ότι η θρησκεία ασκεί οποιαδήποτε επιρροή στη ζωή τους. Αυτό το

ποσοστό άλλαξε δραματικά μετά τα τρομοκρατικά κτυπήματα στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης. Στην επόμενη δημοσκόπηση, οι Αμερικανοί σε ποσοστό 71% δήλωσαν ότι αισθάνονται ότι η πίστη στη ζωή τους είναι αναγκαία».

Και το αντίθετο

Βεβαίως, ιστορικά υπάρχει και αντίστροφη πορεία σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Κατά τον 14ο αιώνα ενέσκηψε η γνωστή επιδημία της πανούκλας σε όλη την Ευρώπη. Κατά τις πρώτες μέρες της επιδημίας, όλοι οι θρησκευτικοί ηγέτες κατάφεραν να περάσουν το μήνυμα ότι επρόκειτο για θεομηνία (δηλαδή θυμό (μήνις) του Θεού), ότι δηλαδή η επιδημία είναι η τιμωρία για τον αμαρτωλό και έκλυτο βίο τους. Μαζεύτηκαν τότε, με προτροπή του ιερατείου, οι πιστοί στους ναούς σε μια επίδειξη μετάνοιας και προσευχής, χωρίς ωστόσο να υποχωρεί η επιδημία. Απεναντίας, ο λοιμός εκδηλώθηκε με μεγαλύτερη ένταση, προφανώς λόγω και των μαζικών συγκεντρώσεων στις εκκλησίες. Υπολογίζεται ότι από την επιδημία της πανούκλας, σε διάφορες φάσεις και περιοχές τις επόμενες δεκαετίες, ξεκληρίστηκαν γύρω στα 100 εκατ. άνθρωποι, δηλαδή γύρω στο 25% του τότε παγκόσμιου πληθυσμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα επόμενα χρόνια να ξεσπάσει μια τεράστια αμφισβήτηση, με επίκεντρο κυρίως τη Γερμανία και αιχμή του δόρατος το Λούθηρο, εναντίον της ηγεσίας της Εκκλησίας, που έγινε γνωστή ως Μεταρρύθμιση. Το νέο δόγμα αυτών που επικράτησε έκτοτε να ονομάζονται Διαμαρτυρόμενοι (Προτεστάντες) είχε να κάνει με την αμφισβήτηση του αλάθητου του Πάπα και των Συνόδων του, και κυρίως το δικαίωμά του να μοιράζει επί πληρωμή συγχωροχάρτια στους αμαρτωλούς. Ακολούθησε ένας μακρύς και ανηλεής πόλεμος, ο λεγόμενος Τριακονταετής, με χιλιάδες θύματα. Πολιτική λύση στο θέμα δόθηκε με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648. Μεταξύ άλλων, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ήταν και μια νίκη η οποία εμβολίαζε κάποια θρησκευτικά δόγματα με περισσότερο ορθολογισμό. Ήταν σίγουρα μια νίκη εναντίον των ιερατείων του Καθολικισμού, που δεν άγγιζε ωστόσο ακόμα το ίδιο τον Θεό, αφού η διαμάχη αυτή περιορίστηκε καθαρά σε θεολογικές διαφορές.

Η επιστήμη

Το θέμα της τιμωρίας του καλού Θεού, που όταν θυμώσει γίνεται ενίοτε και κακός, άρχισε να προβληματίζει, ίσως για πρώτη φορά, σοβαρά τους ανθρώπους το 19ο αιώνα κατά τη διάρκεια των επιδημιών της χολέρας και του Κίτρινου Πυρετού στη Νέα Υόρκη. Για πρώτη φορά η Θεομηνία (η οργή δηλαδή του Θεού) βρήκε απέναντί της την επιστήμη. Από τη μια, το ιερατείο της Εκκλησίας, κατά τη γνωστή συνταγή, άρχισε να μιλά και πάλιν και να ανανεώνει τη μυθολογία των 10 πληγών του Φαραώ ή του Κατακλυσμού, διά των οποίων ο Γιαχβέ τιμώρησε τους Αιγυπτίους ή τον Πλανήτη ολόκληρο καταδικάζοντας τον σε πνιγμό. Από την άλλη, η επιστημονική κοινότητα είχε αποδείξεις: Υστέρα από συστηματικές αναλύσεις αποδείχθηκε ότι τελικά δεν είχε βάλει το χέρι του ο Θεός, αλλά απλά ότι είχε μολυνθεί το δίκτυο υδατοπρομήθειας, στο Σόχο. Επιπλέον αποδείχθηκε ότι ο κίτρινος πυρετός μεταδίδεται από τα κουνούπια. Σήμερα γνωρίζουμε, χάρη στην επιστήμη, τις αιτίες διαφόρων επιδημιών, όπως της χολέρας, του τύφου ή της ευλογιάς, με αποτέλεσμα η επιστημονική θεώρηση των πραγμάτων να υπερτερεί έναντι της θεολογικής. Κυρίως γιατί μπορεί να προσφέρει θεραπείες, σε αντίθεση με το έλεος ή τον θυμό του Θεού που προάγουν οι πιστοί του Χριστιανισμού, του Μωαμεθανισμού, του Βουδισμού, αλλά και οι εκπρόσωποι άλλων θρησκειών, δίκην σιβυλλικού χρησμού, και κυρίως άνευ θεραπείας. Δηλαδή όταν έχουμε την υγεία μας ο Θεός μας αγαπά και μας προστατεύει, όταν ενσκήπτει λοιμός ο Θεός είναι θυμωμένος και θέλει να μας τιμωρήσει. Με αυτή την τακτική οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας δεν πέφτουν ποτέ έξω. Πάντα είναι σωστοί, συντηρώντας την πανέξυπνη τακτική του ιερατείου όλων των παλαιότερων θρησκειών, και κυρίως της Αρχαίας Ελλάδας. Οι άνθρωποι, όταν περνούσαν καλά, οι 12 θεοί ήταν ικανοποιημένοι. Όταν προέκυπτε λοιμός, σεισμός, καταποντισμός, τότε το ιερατείο υπεδείκνυε ότι ο Δίας ήταν θυμωμένος και έριχνε κεραυνούς, ο Ποσειδώνας προκαλούσε τσουνάμια, η θεά Δήμητρα κατέστρεφε τη γεωργία, τα δέντρα και τα σπαρτά των απλών ανθρώπων.

Ο φιλόσοφος Επίκουρος (341-271 π.Χ.) είχε εντοπίσει και ξεδιαλύνει αυτή την αντίφαση από πολύ νωρίς. Όπως είπε, «είτε δεν υπάρχει αδικία στον κόσμο, είτε δεν υπάρχει Θεός!» Εν ολίγοις, αν υπάρχει Θεός, μόνο καλός μπορεί να είναι. Δεν μπορούν διάφοροι κληρικοί διάφορων δογμάτων να τον χρησιμοποιούν για να αυτοδικαιώνονται ως επί Γης προφήτες και αντιπρόσωποι του για καθετί καλό ή κακό μας συμβαίνει. Παρ’ όλα αυτά, το σχήμα του καλού θεού, ο οποίος από καλοσύνη γίνεται και τιμωρός για να μας συνεφέρει από την αμαρτία, ίσχυε και ισχύει μέχρι τις μέρες μας ως αφήγημα για τη μεγάλη πλειοψηφία των ευκολόπιστων, των απλών και αγαθών ανθρώπων. Οπότε το ερώτημα επανέρχεται: Μπορεί για μια ακόμα φορά η αμφιθυμία του Θεού να αντέξει με αξιοπιστία απέναντι στην πανδημία του κορωνοϊού; Η οποία έχει κλείσει στα σπίτια του πάνω από ενάμισι δις ανθρώπων, έχει εκατοντάδες χιλιάδες κρούσματα και χιλιάδες νεκρούς; Θα πειστούν και αυτή τη φορά ότι ο Θεός τους τιμωρεί γιατί δεν τήρησαν τις εντολές του;

Ο κορωνοϊός

Σήμερα η ανθρωπότητα διέρχεται από ένα ακόμα κομβικό σημείο σε ό,τι αφορά τη σημασία της θρησκείας και της ίδιας της ύπαρξης του Θεού στην καθημερινότητά της. Οδεύουμε σε μια νέα μεταρρύθμιση από διαμαρτυρόμενους πολίτες ή σε μια ολοκληρωτική επιστροφή στην αγκαλιά του Θεού και των εκπροσώπων του στη Γη;

Σαφέστατα και αιδεσιμότατος Timothy Cole της Εκκλησίας του Χριστού στην Ουάσιγκτον δεν μπορεί σήμερα να επικαλεστεί εύκολα την ευλογία του Θεού. Την 1η Μαρτίου 2020, σύμφωνα με το BBC, προέστη της θείας λειτουργίας στην Ουάσιγκτον ενώπιον 550 πιστών με τους οποίους μοιράστηκε τη θεία κοινωνία. Λίγες μέρες μετά διαπιστώθηκε ως ένα ακόμα κρούσμα του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα τα μέλη του ποιμνίου να τεθούν σε αυτοπεριορισμό. Πριν μερικές μέρες, ένας ψάλτης σε μεγάλη εκκλησία του Δήμου της Λάρνακας διαπιστώθηκε ως φορέας του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα οι δύο ιερείς του ναού να τεθούν σε καραντίνα. Στην Ελλάδα, τα πρώτα κρούσματα του κορωνοϊού μεταφέρθηκαν από πιστούς που μετέβησαν στην Ιερουσαλήμ, μεταξύ άλλων και για να προσκυνήσουν στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Το δόγμα των Shincheonji στη Νότιο Κορέα καταγγέλθηκε για τη ραγδαία εξάπλωση του κορωνοϊού γιατί δεν έκλεισε έγκαιρα τους χώρους λατρείας του. Ήδη 9.000 μέλη αυτής της θρησκευτικής σέκτας έχουν προσβληθεί ή βρίσκονται σε αυστηρή καραντίνα, σε μια χώρα που μετρά αρκετές ακόμα χιλιάδες κρούσματα και 130 νεκρούς. Στο Ιράν, ο θρησκευτικός ηγέτης Ayatollah Hashem Bathayi Golpayegani πέθανε δύο μέρες μετά από θετικό τεστ που υπεβλήθη για κορωνοϊό. Στο Ιράν, με βάση το πρακτορείο IRNA, τουλάχιστον 12 ηγέτες της ανώτατης θρησκευτικής και πολιτικής ιεραρχίας της χώρας έχουν πεθάνει.

Οι καλές πρακτικές

Οι απανταχού Εκκλησίες, βλέποντας τον κίνδυνο να εκτεθούν ανεπανόρθωτα έχουν προσαρμοστεί, πλην ελαχίστων σκληροπυρηνικών, οι οποίοι ωστόσο έχουν ακόμα ισχυρά ερείσματα (σύμφωνα με δημοσκόπηση του «Πολίτη», αυτό το ποσοστό κυμαίνεται από 8-10%) μεταξύ των απλών ανθρώπων.

Για παράδειγμα, η Παπική Εκκλησία και το Βατικανό έκλεισαν τους ναούς και καλούν τους πιστούς να παρακολουθούν τις λειτουργίες από τηλεοράσεως και ραδιοφώνου. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης των Ορθοδόξων Χριστιανών Βαρθολομαίος, με ένα πολύ έξυπνο μήνυμα κάλεσε τους πιστούς να απέχουν από τον εκκλησιασμό, τονίζοντας ότι “αυτό που απειλείται αυτή την στιγμή δεν είναι η Πίστη αλλά οι Πιστοί”. Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος, ως άνθρωπος πρακτικός αλλά και με πολιτικό κριτήριο, με εγκύκλιό του ζήτησε οι πιστοί να μην υπερβαίνουν τους 10 ανά ναό και κάλεσε τους θρησκευόμενους να παρακολουθούν τις λειτουργίες από τηλεοράσεως. Στις ΗΠΑ, οι γνωστοί χαρισματικοί ιεροκήρυκες, οι γνωστοί Healers, οι οποίοι δηλώνουν ότι μπορούν να θεραπεύουν όλες τις ασθένειες μέσω της θρησκείας, κυριολεκτικά έχουν εξαφανιστεί. Μέχρι και στο ΙΡΑΝ, το ισχυρό θρησκευτικό δόγμα των Σιιτών έκλεισε τα τζαμιά. Τα τζαμιά έκλεισαν και οι Σουνίτες, αρχίζοντας από το προπύργιο του Μουσουλμανισμού, τη Μέκκα.

Γενικά οι μετριοπαθείς ιεράρχες προσαρμόζονται στον κορωνοϊό επενδύοντας τάχιστα στην τεχνολογία. Πέρα από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, στη μάχη της προσέλκυσης των πιστών στις ακολουθίες έχει μπει το You Tube, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις προσαρμογές στα κινητά τηλέφωνα, με την Εκκλησία να επενδύει πλέον σε εκκλησιαστικά application και σε άλλες εφαρμογές μέσω ίντερνετ. Στην Κύπρο, το αρχικό πείραμα της τηλεόρασης φαίνεται να είναι επιτυχημένο. Την περασμένη Κυριακή από την τηλεόραση του ΡΙΚ 1, από τις 7 το πρωί, πάνω από 70.000 πιστοί παρακολούθησαν τη θεία λειτουργία, προσφέροντας στο κανάλι ένα γενικό τηλεμερίδιο 41%, με το ποσοστό των ηλικιωμένων να αγγίζει το 65%. Τέτοια νούμερα σε αυτή τη ζώνη δεν κατάγραψε ποτέ το ΡΙΚ στα χρόνια της λειτουργίας του.

Όλοι αυτοί οι επικεφαλής των Εκκλησιών δεν σκέφτονται αυτή τη στιγμή μόνο θεολογικά, αλλά και πολιτικά. Δεν επιθυμούν να χρεωθούν μέρος της πανδημίας. Γνωρίζουν ότι αν αγνοήσουν την πανδημία, αν δηλαδή οι ναοί τους μετατραπούν σε εστίες μόλυνσης, αν οι πιστοί τους κυκλοφορούν ως υγειονομικές βόμβες ανάμεσα στους υπόλοιπους πολίτες, τότε η Εκκλησία θα χρεωθεί τεράστιο κόστος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο έχουν δεχθεί (πρωτόγνωρο για τα εκκλησιαστικά δεδομένα, κυρίως της Ορθόδοξης Εκκλησίας και των Μουσουλμανικών Δογμάτων) ότι την πρωτοβουλία των κινήσεων έχουν οι επιστήμονες και όχι οι εκπρόσωποι του Θεού στη Γη. Με λίγα λόγια, για να το θέσουμε εντελώς λαϊκά, όλοι αυτοί οι μετριοπαθείς αρχιερείς δίνουν μια τεράστια πολιτική και επικοινωνιακή μάχη: Να προστατεύουν την υπόληψη του Θεού μεταξύ των απλών ανθρώπων. Μήπως αυτή η στάση συνιστά μια ειλικρινή παραδοχή των ιεραρχών αυτών ότι πλέον ο ρόλος της Εκκλησίας αλλάζει; Ότι πλέον δεν μπορεί να έχει λόγο σε θέματα ζωής και θανάτου, περιοριζόμενη απλώς στην ηθική και κοινωνική  διαπαιδαγώγηση των απλών ανθρώπων;

Οι σκληροπυρηνικοί

Κάποιοι ιεράρχες, όπως οι δικοί μας Λεμεσού Αθανάσιος, Μόρφου Νεόφυτος, αλλά και ιεράρχες στην Ελλάδα, όπως ο Αμβρόσιος τέως Καλαβρύτων και ο μητροπολίτης Κυθήρων, αλλά και κάποιοι μουσουλμάνοι Αγιατολλάχ αντιδρούν και είναι πολύ κατανοητό γιατί αντιδρούν. Το όλο θέμα σε τελευταία ανάλυση είναι φιλοσοφικό, αλλά υπό τη δική τους οπτική, κυρίως θέμα επιβίωσης της θρησκείας ως δόγμα που ορίζει τη ζωή, τον θάνατο και τον μεταθάνατο.

Σε σχέση με τον κορωνοϊό, οι απαντήσεις της θρησκείας, σύμφωνα με τους σκληροπυρηνικούς ιεράρχες, πρέπει να είναι απόλυτα συγκεκριμένες:

* Ο Θεός προστατεύει τους πιστούς που είναι δημιουργήματά του. Στέλνει λοιπόν από καιρού εις καιρόν επιδημίες για να μας δοκιμάσει ή να μας τιμωρήσει.

* Αν μετανοήσουμε, αν γονατίσουμε και προσευχηθούμε, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα

* Η παρουσία στις εκκλησίες είναι επιβεβλημένη, διότι είναι ο Οίκος του Θεού ο οποίος μας προστατεύει και μας στηρίζει

* Η θεία κοινωνία είναι το αίμα και το σώμα του Χριστού. Η θεία κοινωνία δεν μεταδίδει μολυσματικούς ιούς, απεναντίας μας θεραπεύει από κάθε ασθένεια.

Αν καταρρεύσει η πίστη των ανθρώπων στα πιο πάνω, ορθώς διαπιστώνουν οι σκληροπυρηνικοί, τότε καταρρέει και το οικοδόμημα της Εκκλησίας, αποδυναμώνεται η παντοδυναμία του Θεού και βεβαίως οι εκπρόσωποί του στη Γη, δηλαδή οι ιεράρχες δεν μπορούν να ελέγχουν το ποίμνιο του. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, αν θέλουμε να επικεντρωθούμε σε Ελλάδα και  Κύπρο, ο μητροπολίτης Κυθήρων, ο Λεμεσού Αθανάσιος και ο Μόρφου Νεόφυτος επιμένουν με τόσο έντονο τρόπο στη διατήρηση της θρησκείας στο επίκεντρο της ζωής των ανθρώπων, χωρίς περιορισμούς στον εκκλησιασμό ή στη θεία κοινωνία. Αν ο Θεός δεν δίνει όλες τις λύσεις, αν τον Θεό τον αντικαταστήσουν οι γιατροί, οι λοιμωξιολόγοι και άλλοι επιστήμονες, οι οποίοι καθοδηγούν τους πολιτικούς πότε να κλείνουν και πότε να ανοίγουν τις εκκλησίες, τότε ποια είναι η θέση του Θεού στη ζωή μας και ποιος ο λόγος ύπαρξής του; Κι αν ο Θεός τελικά αποδειχθεί ανήμπορος, ποια η θέση των εκπροσώπων του στη Γη;

Το application

Από την άλλη, υπάρχει περίπτωση να εκλείψει η θρησκεία από τη ζωή των ανθρώπων; Η θρησκεία για τους απλούς ανθρώπους ίσως είναι αναγκαία. Οι απλοί άνθρωποι χωρίς μόρφωση και φιλοσοφικό υπόβαθρο πάντοτε θα απογοητεύονται από τους ηγέτες τους και τους συνανθρώπους τους. Πάντοτε θα είναι φοβισμένοι μπροστά στοn θάνατο αν δεν υπάρχει προοπτική μιας άλλης ζωής. Δεν δείχνουν ικανοί, για πολλά χρόνια ακόμα, να μπορούν να πιστέψουν στη συλλογική δύναμη μιας κοινωνίας που αναπτύσσεται ακολουθώντας τους νόμους της λογικής και της επιστήμης. Όπως είπε ο Κρισναμούρτι (1895-1986), «η πίστη στον Θεό είναι απλώς μια απόδραση από τη μονότονη, ανόητη και άσπλαχνη ζωή σας». Ο Μαρξ τη χαρακτήρισε το όπιο του λαού. Ακόμα και ο άθεος Βολταίρος, από τον 18ο αιώνα έγραψε ότι «ακόμα και αν γνωρίζουμε ότι ο Θεός δεν υπάρχει, είναι αναγκαίο να τον εφεύρουμε». Ο Βολταίρος πίστευε ότι οι απλοί και χωρίς μόρφωση άνθρωποι χρειάζονται κανόνες για να λειτουργούν. Διαφωνούσε ωστόσο ότι αυτούς τους κανόνες θα πρέπει να τους έχει μονοπώλιο η Εκκλησία.

Στις μέρες που ζούμε, ίσως ο κορωνοϊός κατάφερε να πετύχει αυτό που οραματιζόταν ο Βολταίρος και στην Ανατολή. Σε χώρες όπως η Ρωσία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Τουρκία, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος που δεν γνώρισαν ποτέ τον Διαφωτισμό, η επιστήμη σήμερα κατάφερε να υποσκελίσει την Εκκλησία στερώντας της το μονοπώλιο. Τους κανόνες σήμερα ορίζουν οι επιστήμονες, γιατί μπορούν να δώσουν απαντήσεις και κυρίως λύσεις, εκπληρώνοντας αυτό που παλαιότερα είχε διατυπώσει ο Σωκράτης: «Για να μπορείς να έχεις γνώμη, οφείλεις πρώτα να έχεις γνώση»

Εν ολίγοις, για πρώτη φορά οι χώρες της Ανατολής εναρμονίστηκαν με τις χώρες της Δύσης. Σε όλες τις χώρες του κόσμου σήμερα,όταν λέμε ότι απαγορεύονται οι συναθροίσεις για λόγους υγείας, εννοούμε και τις συγκεντρώσεις των πιστών στις εκκλησίες. Στις δικές μας χώρες αυτό δεν ήταν αυτονόητο μέχρι προχθές.

Τι ρόλος, λοιπόν, σήμερα απομένει στον Θεό και τους εκπροσώπους του στη Γη; Μάλλον να εκσυγχρονιστούν. Οι πιστοί σήμερα απολαμβάνουν τις λειτουργίες τους μέσα από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το ίντερνετ, το You Tube και σύντομα από διάφορα άλλα «Application του Θεού». Και έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν. Μετά από μερικούς μήνες σε καραντίνα, οι συνήθειες των ανθρώπων, σημειώνει ο Biju Dominic στο άρθρο του, ίσως βέβαια αλλάξουν: «Αυτό φοβούνται κάποιοι ιεράρχες. Αν η σχέση πιστού και Εκκλησίας περιοριστεί σε μια εξ αποστάσεως επαφή, τότε και η αφοσίωση του πιστού είναι δυνατόν να μεταλλαχθεί».

Ίσως η αφοσίωση αυτή να αποκτήσει σταδιακά παρόμοια σχέση με αυτήν που έχει κάθε συνδρομητής με την εφημερίδα του ή το site που εκτιμά. Γι’ αυτό ίσως και η Μητρόπολη Λεμεσού και η Ιερά Σύνοδος της Ελλάδας αντιδρούν. Ο Αρχιποιμένας Αθανάσιος γνωρίζει πάρα πολύ καλά προς τα πού μπορεί να εκτραπεί η κατάσταση. Γνωρίζει ότι η δύναμη της Εκκλησίας έγκειται στη δυνατότητά της να ηγείται ως βοσκός του ποιμνίου της, το οποίο κοντά της βρίσκει παρηγορία και νουθεσία. Ως ο ποιμήν ο καλός λοιπόν δεν μπορεί να εμπιστευθεί την τεχνολογία, την επιστήμη, ούτε καν το υπό κατασκευή Application του Θεού για την επιβίωσή της. Συνεχίζει, λοιπόν, να παίζει το πανάρχαιό της παιχνίδι. Ένα παιχνίδι βέβαια που εγκυμονεί πλέον τεράστιους κινδύνους για τα καλοκάγαθα και συμπαθητικά μέλη του Ποιμνίου της Εκκλησίας. Και για όλους εμάς τους υπόλοιπους.