Κυπριακό: Είμαστε κοντά σε πάρε -δώσε;

Οι τρεις συναντήσεις του Γενάρη μεταξύ του Προέδρου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί θα κρίνουν πολλά σε ό,τι αφορά την τελική έκβαση του Κυπριακού. Μέχρι στιγμής, από τον περασμένο Απρίλη, όταν ξεκίνησαν οι συνομιλίες, μέχρι και τον Δεκέμβριο, συζητήθηκαν όλα τα κεφάλαια του προβλήματος και διαπιστώθηκε η ύπαρξη –παρά τα πισωγυρίσματα του Σεπτεμβρίου– σημαντικών συγκλίσεων. Αν οι συναντήσεις του Γενάρη οδηγήσουν σε ολοκλήρωση της συζήτησης κάποιων πτυχών που έχουν απομείνει, σύμφωνα με έγκυρη κυβερνητική πηγή, «δεν αποκλείεται καθόλου να μπούμε στο τελικό πάρε-δώσε προς τα τέλη του Γενάρη ή και αρχές Φεβρουαρίου». Εν τοιαύτη περιπτώσει, δεν θα ηχήσει καθόλου παράλογη η ανακοίνωση μιας συμφωνίας η οποία θα οδηγήσει στον καθορισμό ημερομηνιών για δημοψηφίσματα. Με λίγα λόγια, όλα κατατείνουν στο ότι το 2016 θα μπορούσε να είναι η χρονιά λύσης του Κυπριακού. 

Οι εκκρεμότητες

Τρία είναι τα κύρια θέματα που χρειάζονται ακόμα περισσότερη συζήτηση τον Γενάρη και σε αυτά θα επικεντρωθούν οι ηγέτες, αλλά και οι διαπραγματευτές Μαυρογιάννης και Ναμί κατά τη διάρκεια των καθημερινών τους σχεδόν συναντήσεων.

• Οι εγγυήσεις: Το θέμα έχει συζητηθεί άτυπα στο τραπέζι αρκετές φορές, αλλά όλοι αποδέχονται ότι η συζήτησή του θα κλείσει και μέσα από τις οριστικές τοποθετήσεις των εγγυητριών δυνάμεων της Ζυρίχης, δηλαδή της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Κάποιες συζητήσεις μπορεί να υπάρξουν και στο περιθώριο του φόρουμ του Νταβός (20 Ιανουαρίου), εκεί όπου θα βρίσκονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Επί της αρχής έχει συμφωνηθεί ότι η ομοσπονδιακή ευρωπαϊκή Κύπρος δεν έχει ανάγκη στρατιωτικής επιτήρησης, ωστόσο στο τραπέζι συζητείται το θέμα του αισθήματος ασφάλειας που πρέπει να έχουν και οι Ε/Κ και οι Τ/Κ μετά τη λύση. Έχει επίσης συμφωνηθεί επί της αρχής ότι δεν μπορεί η μία κοινότητα να έχει απόλυτη αίσθηση ασφάλειας ενώ η άλλη να αισθάνεται ανασφαλής. Σύμφωνα με πηγή των Ηνωμένων Εθνών, «μεγάλο μέρος της ανασφάλειας που αισθάνονται οι δύο κοινότητες, η καθεμιά για τους δικούς της κατανοητούς ιστορικούς λόγους, θα μειωθεί από την ίδια την ποιότητα της λύσης. Εάν η λύση είναι καθαρή, αν υπάρχουν δικλίδες εφαρμογής της, αν –τέλος– πρυτανεύσει ένα αίσθημα ότι όλοι οφείλουμε να πληρώσουμε το τίμημα για την επίτευξη μιας μόνιμης ειρήνης, τότε όλα είναι δυνατά. Και οι δύο κοινότητες σε αυτό το σημείο οφείλουν να δείξουν  ενσυναίσθηση, κατανοώντας τους φόβους της άλλης πλευράς». Σύμφωνα με ξένη διπλωματική πηγή, «εάν οι δύο ηγέτες καταλήξουν από μόνοι τους σε μια συμφωνία η οποία να καθορίζει το νέο σύστημα ασφάλειας της χώρας, τότε είναι δύσκολο σε τρίτους να τους επιβάλουν κάτι διαφορετικό». Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ακούστηκαν μέχρις στιγμής πολλά. Η συμμετοχή ολόκληρης της Κύπρου στην ΕΕ δίνει ένα πλέγμα ασφάλειας, υπό την έννοια ότι από το 1950 σε καμία χώρα μέλος της ΕΕ δεν απειλήθηκε η εσωτερική ή η εξωτερική ασφάλεια. Συζητούνται επίσης εγγυήσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας για εφαρμογή της λύσης με ανάπτυξη μεγαλύτερων δυνάμεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η οποία θα δρα κάτω από το κεφάλαιο 7 του καταστατικού χάρτη. Ακούστηκαν επίσης και πολλά επιχειρήματα για τη δημιουργία ενός ευέλικτου κυπριακού στρατιωτικού σώματος.
• 
  Το περιουσιακό: Η συζήτηση έχει καταλήξει στη δημιουργία 23 κατηγοριών γης, η καθεμιά από τις οποίες έχει προικοδοτηθεί με αρκετά κριτήρια. Επί της αρχής αναγνωρίζεται η εγκυρότητα του τίτλου του ιδιοκτήτη (είτε είναι Ε/Κ με περιουσία στον βορρά είτε Τ/Κ με περιουσία στον νότο). Τα κριτήρια λαμβάνουν υπόψη τις κύριες αποφάσεις του ΕΔΑΔ για το περιουσιακό (Τιτίνα Λοϊζίδου και Δημόπουλος), πολλά από τα οποία έχουν συμφωνηθεί μέσα από τις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ το 2009. Αυτό που φαίνεται να απασχολεί κυρίως την τ/κ πλευρά στο περιουσιακό είναι η ταχύτητα με την οποία θα εξετασθούν οι αιτήσεις ενώπιον της επιτροπής περιουσιών. Η τ/κ πλευρά, εφόσον έχουν συμφωνηθεί τα κριτήρια, επιμένει σε αυτοματισμό της εφαρμογής τους. Η διαδικασία αυτή είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή από τους Τ/Κ, υπό την έννοια ότι η συντριπτική τους πλειονότητα έχει παραδώσει τους τίτλους ιδιοκτησίας των περιουσιών που διαθέτει στον νότο, οι οποίοι προσφέρονται άμεσα για ανταλλαγή. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους Ε/Κ, οι οποίοι, παρότι –αν κρίνουμε από συνεχείς δημοσκοπήσεις– δεν ενδιαφέρονται στην πλειονότητά τους για επανεγκατάσταση στον βορρά, προτιμούν να εξετασθεί η κάθε περίπτωση ατομικά. Η μέση λύση ίσως βρεθεί μέσα από διαδικασίες οι οποίες θα παραπέμπουν σε γρήγορο ξεκαθάρισμα του status της περιουσίας, αλλά ταυτόχρονα και σε άμεση παράδοση της νεκρής ζώνης και των Βαρωσίων, όπως ζητά ο Νίκος Αναστασιάδης.
• 
  Το ταμείο αποζημιώσεων: Η διαδικασία ξεκαθαρίσματος στο περιουσιακό έχει να κάνει με την ύπαρξη ενός αξιόπιστου ταμείου αποζημιώσεων. Η ίδρυση και η λειτουργία ενός τέτοιου ταμείου, το οποίο θα προικοδοτηθεί είτε μέσα από διεθνείς δωρεές είτε ένα μακροπρόσθεσμο δάνειο από την ΕΚΤ, αποτελεί ένα θέμα το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει ξεκαθαρίσει. Αυτοί βεβαίως που αναμένουν δισ. ευρώ μέσα από δωρεές ίσως απογοητευθούν. Δεδομένης της ρευστής κατάστασης στην περιοχή, των εκατομμυρίων προσφύγων που έχουν άμεσες ανάγκες σίτισης, λίγοι αναμένεται να είναι οι διεθνείς δωρητές οι οποίοι θα βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Σύμφωνα με ξένους οικονομολόγους που ασχολούνται με την υπόθεση της Κύπρου, το θέμα του περιουσιακού θα πρέπει να ιδωθεί όχι μόνο ως θέμα αποζημιώσεων, αλλά ως κυρίαρχο θέμα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Γι’ αυτό θα χρειαστεί φαντασία και διάθεση συνεργασίας τόσο από ιδιοκτήτες γης όσο και από χρήστες. Σε τέτοια περίπτωση θα υπάρξουν τεράστιες επενδύσεις γης στην Κύπρο, φθάνει όμως ο επενδυτής να γνωρίζει με ποιον έχει να κάνει σε ό,τι αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Τα τρία συν μιας λύσης του Κυπριακού Μέχρι στιγμής στη συζήτηση του Κυπριακού οι δύο πλευρές συζητούν κυρίως τι τους χωρίζει και κατ’ επέκταση πώς θα εξεύρουν λύσεις σε θέματα που προέκυψαν στο παρελθόν. Ίσως είναι ο καιρός να αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε και για το τι είναι αυτό που μας ενώνει και κυρίως μας συμφέρει από τυχόν επανένωση του πληθυσμού της χώρας μας.

Οι τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες, δηλαδή η ελεύθερη διακίνηση προσώπων, η ελεύθερη διακίνηση αγαθών, η ελεύθερη διακίνηση υπηρεσιών και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων την επομένη της λύσης, στην πράξη επανενώνουν οικονομικά και πολιτικά ολόκληρη την επικράτεια της ομοσπονδιακής Κύπρου. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι κάθε Κύπριος πολίτης μπορεί να εργαστεί σε όποια περιοχή της Κύπρου θέλει και να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά ιδρύοντας εταιρείες ή κάνοντας κοινοπραξίες από την Πάφο μέχρι την Καρπασία. Πολύ σημαντικό στοιχείο για σκοπούς ανάπτυξης είναι το ότι αυτές οι ελευθερίες δεν αφορούν μόνο τους Κυπρίους, αλλά και όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες. Με λίγα λόγια, η κυπριακή ομοσπονδία - εάν βεβαίως ξεπερασθούν κάποιες ενστάσεις της Τ/κ πλευράς που στηρίζονται κυρίως σε άγνοια του ευρωπαϊκού κεκτημένου- πέραν του ότι ως οικονομία θα γίνει πιο μεγάλη, εντάσσεται λειτουργικά στην τεράστια αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 500 εκατ. πολιτών, έχοντας στη διάθεσή της μεγαλύτερες προοπτικές επενδύσεων, αλλά και άντλησης κονδυλίων από τα διαρθρωτικά ταμεία.

Η λύση θα επιτρέψει στην Κύπρο να έχει λόγο και ρόλο στην εκπόνηση της ενεργειακής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Χωρίς Κυπριακό η χώρα μας θα είναι η μοναδική χώρα με καλές σχέσεις με όλους τους ιδιοκτήτες αερίου στη Λεβαντίνη, αλλά και τους επίδοξους αγοραστές. Στόχος μας, η χρήση αερίου για τη δική μας μικρή οικονομία καθιστώντας την πιο ανταγωνιστική, αλλά και η πώληση αερίου, μέσω της σύμπηξης μιας κοινοπραξίας στην περιοχή, μέσω της οποίας συνεισφέρουμε ώστε η ΕΕ να αποκτήσει πλουραλισμό στον εφοδιασμό της σε φυσικό αέριο. Όλα αυτά βεβαίως νοουμένου ότι θα υπάρξουν νέες, θετικές γεωτρήσεις, αλλά θα ανέβουν και οι τιμές παγκοσμίως.

Αν κινηθούμε πέραν του ενεργειακού σχεδιασμού, που θα είναι, αν προκύψει, απόρροια των μηδενικών μας προβλημάτων με όλους ανεξαιρέτως τους γείτονές μας, η ενωμένη Κύπρος μπορεί να αποτελέσει τον βασικό ευρωπαϊκό πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αναδεικνύοντας ίσως για πρώτη φορά στην Ιστορία της ως ανεξάρτητου κράτους τη γεωπολιτική της σημασία ως του συνδετικού κρίκου τριών ηπείρων. Η Κύπρος, ως μια ευνομούμενη δυτικοευρωπαϊκή δημοκρατία, θα μπορεί αξιόπιστα σε τοπικό επίπεδο να δημιουργήσει άξονες συνεργασίας μεταξύ Αιγύπτου - Τουρκίας και Ισραήλ, ενώ την ίδια στιγμή θα μπορεί να καταστεί ο Ευρωπαίος ενδιάμεσος και κέντρο υπηρεσιών για τη συνεργασία του αραβικού κόσμου με τις Βρυξέλλες.

Η Κύπρος μπροστά στην Ελευθερία

Πότε θα αναγνωρίσουμε ότι μπορούμε να σταθούμε και στις δικές μας δυνάμεις; Όχι, δεν είμαστε υπερδύναμη, ούτε ο ομφαλός της Γης, ούτε καθορίζουμε τα οποιαδήποτε εμπλεκόμενα συμφέροντα στην περιοχή μας ή αλλού.

Κάποιος στέκεται στα δικά του πόδια και με πολύ λιγότερα. Αν π.χ. αντιλαμβάνεται το μέγεθός του, αν αναγνωρίζει τα λάθη του, αν συγχωρεί κι αν τείνει αποφασιστικά το χέρι του αναζητώντας συνεργασία με τους γύρω του, αρχίζοντας πρώτα από το σπίτι του, ναι τότε μπορεί. Είναι καιρός για ενδοσκόπηση.

　

Δεν χρειάζονται πολλά εφόδια γι’ αυτό. Μια καρφίτσα να τρυπήσουμε τη φούσκα που μας περιβάλλει. Ο κρότος και μόνο από το σπάσιμό της θα μας αφυπνίσει, ανοίγοντας δρόμους ελευθερίας για να δούμε την Κύπρο του κόσμου:

Εν αρχή, φτάνει πια σε καιροσκοπικές αναλύσεις και αναγνώσεις του διεθνούς περιβάλλοντος, αλλά κυρίως στην εμμονή σε αστεία στερεότυπα και στην ευχή περί επιβίωσης του κυπριακού ελληνισμού ή των Τουρκοκυπρίων που δεν είναι Τούρκοι αλλά Κύπριοι και ακούνε μόνο την Τηλλυρκώτισσα. Μια ματιά στη ρευστή περιοχή μας, στις κατεδαφισμένες πόλεις της Συρίας και του Ιράκ, τις υπερχειλίζουσες από πρόσφυγες Ελλάδα, Ιορδανία, Τουρκία και Λίβανο και μια δόση ανθρωπισμού ίσως άλλαζε το μότο μας. Στην περιοχή μας δεν χρειάζεται να σώσουμε ούτε τον τουρκισμό, ούτε τον ισλαμισμό, ούτε τον χριστιανισμό, ούτε τον ελληνισμό. Τον άνθρωπο οφείλουμε να προστατέψουμε, ο οποίος μάλλον κινδυνεύει να εκλείψει ως είδος, όπως και τα αμπελοπούλια.

　

Η ιστορία

Κάθε φορά που χάνομαι, βυθίζομαι για λίγο την Ιστορία προσπαθώντας εκ του ασφαλούς(;) να κατανοήσω τα σημερινά πάθη των ανθρώπων. Η Ιστορία απαριθμεί χιλιάδες αδικίες και καταγράφει ατέλειωτες φιλοδοξίες οι οποίες κατά κανόνα επιπλέουν σε σχεδίες πάνω σε ποταμούς αιμάτων. Όσο το παρόν δεν μαθαίνει από το παρελθόν, οι ποταμοί θα συνεχίζουν να εκβράζουν πτώματα στις ακτές μας, στις αυλές μας.

Οι Ευρωπαίοι και εν γένει οι Δυτικοί κάτι έμαθαν για τους εαυτούς τους και έτσι προχώρησαν. Ίσως γι’ αυτό εδώ και 65 χρόνια σταμάτησαν να θυσιάζονται στα ηπειρωτικά πεδία των μαχών. Μένει τώρα να μάθουν και για τους γύρω τους. Με πρώτο και κύριο να αναλογισθούν τις δικές τους ευθύνες, αν θέλουν βέβαια να αντιληφθούν και να αποκλείσουν νέες ανθρωποθυσίες στο Παρίσι, στη Μαδρίτη, στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη. Θα το κάνουν αν δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στη φεουδαρχία των ιπποτών με τους κόκκινους σταυρούς. Αν θέλουν να σώσουν τη δημοκρατία για την οποία περηφανεύονται.

Οι Ρώσοι έχουν ακόμα πολλά να μάθουν. Πρώτο και καλύτερο ότι ο Πούτιν δεν είναι άτρωτος, ούτε προϊόν διαχρονικής κλωνοποίησης, αλλά ένας κοινός δικτάτορας, ο οποίος οδηγεί έναν ολόκληρο λαό στην εξαθλίωση. Κάποιοι άκουσαν τις προχθεσινές του δηλώσεις και έσπευσαν να προφητεύσουν το τέλος της Τουρκίας. Προσωπικά είδα έναν άνθρωπο σε αδιέξοδο. Σήμερα η Ρωσία ακόμα ζει το δόγμα της Μεγάλης Αικατερίνης για κάθοδο της Ρωσίας στις θερμές θάλασσες σε ανταγωνισμό με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις. Αν κρίνουμε από τη Σύνοδο για το Κλίμα στο Παρίσι, σε μερικά χρόνια θερμές θάλασσες θα λογίζονται η Βαλτική και ο Αρκτικός ωκεανός. Η Μεσόγειος θα κοχλάζει δοξάζοντας τις αγκυλώσεις τής βιομηχανικής επανάστασης.

Οι Τούρκοι και οι Ισραηλινοί δεν διαφέρουν και πολύ σε ό,τι αφορά τις πολιτικές τους. Και οι δύο χώρες κατατρύχονται από ιστορικές ανασφάλειες, αισθάνονται περικυκλωμένες και είναι επιθετικές. Εξαιτίας αυτής της πολιτικής η Τουρκία βρίσκεται σε αντιπαράθεση με όλους τους γείτονές της, ακόμα και με μειονότητες, ενώ το Ισραήλ έχει πάντα τον φόβο ότι θα δεχθεί ομαδική επίθεση από 200 εκατομμύρια Άραβες για να το κατασπαράξουν. Ποιος είναι ο πραγματικός τους εχθρός; Η αυτοκριτική. Αν το κάνουν, πρέπει να αλλάξουν και αυτό το φοβούνται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο εξωτερικό εχθρό.
　

Μικρογραφία

Όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, η Κύπρος είναι μια θλιβερή μικρογραφία όλων των πιο πάνω. Είμαστε Ευρωπαίοι, λατρεύουμε τους Ρώσους, θέλουμε συμμαχία με το Ισραήλ γιατί δεν έδειξε διάθεση να μας επιτεθεί, δεν θέλουμε να ακούσουμε για Τουρκία γιατί μας επιτέθηκε, γίναμε στο παρελθόν Συρία και Ιράκ, είχαμε χιλιάδες πρόσφυγες και ξεριζωμένους, έπαιξαν μαζί μας όλες οι ξένες δυνάμεις, αλλά δεν μάθαμε τίποτα.

　

Δεν μπορέσαμε ποτέ να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Ούτε οι Ελληνοκύπριοι ούτε οι Τουρκοκύπριοι. Ότι δηλαδή η λύση του προβλήματός μας, αυτού που αποκαλούμε τόσα χρόνια «το Κυπριακό», θα μας λυτρώσει πρώτα και κύρια σε προσωπικό επίπεδο και αργότερα σε πολιτικό. Ότι θα μας απαλλάξει από τη μονοθεματικότητά μας, από την έμπλεο στερεοτύπων σκέψη μας, από τους φόβους μας, από τη δουλική υποταγή μας προς την εκάστοτε εξουσία. Για να απαλλαγούμε από τα πάθη μας πρέπει βέβαια πρώτα να αλλάξουμε. Αυτός είναι ο μεγάλος μας φόβος, Ο φόβος, όπως έλεγε και ο Έριχ Φρομ, μπροστά στην Ελευθερία.

Η Κύπρος του Βαλεντίνου

Τον παρακολουθούσα να υπογράφει υπομονετικά το βιβλίο που γράφτηκε για τη ζωή και το έργο του στο Πολιτιστικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου.

Βαλεντίνος Χαραλάμπους. Κεραμίστας: Ίσως ένας από τους τελευταίους που κουβαλούν μαζί τους το DNA της ολικής Κύπρου. Πραγματεύεται τη γη, το νερό και τη φωτιά σαν προσωκρατικός φιλόσοφος αναζητώντας την ταυτότητα της αληθινής Κύπρου σε μια πραγματεία περί της καταγωγής των Κυπρίων όντων. Και όχι μόνο. Ζει στη Λεμεσό. Τη μόνη πόλη που του επιτρέπει να ονειρεύεται την Αμμόχωστο, να διακτινίζεται στη Βαγδάτη, να συναντά τον Καβάφη στα στενορύμια της Αλεξάνδρειας και να συνομιλεί με τον Νικολαΐδη στο Κάιρο.

Λίγο αργότερα τον είχα απέναντί μου σε ένα διπλανό ταβερνάκι να ζωγραφίζει με τα γέρικα χέρια του το απέραντο περιβόλι της Κύπρου.

Η μικρογραφία της Κύπρου, μια περιοχή 5-10 χιλιόμετρα, όπου άκμασε ο πολιτισμός αυτής της χώρας. «Το φαντάζεσαι;», μου λέει, «Αλάσια, Έγκωμη, Σαλαμίνα, Αρσινόη, Κωνσταντία, Αμμόχωστος, Βαρώσι».

Αν η Αλάσια ήταν το όνομα ολόκληρης της Κύπρου (κληροδοτήθηκε από τους Αλασγούς, σύμφωνα με τον Βάσο Καραγιώργη), η Έγκωμη που τη διαδέχτηκε ήταν τη δεύτερη χιλιετηρίδα το κέντρο της Κύπρου. Το κέντρο του χαλκού, της κεραμικής και βέβαια της αγγειογραφίας. Η κάθοδος των Μυκηναίων τον 13ο αιώνα και η ειρηνική συνύπαρξή τους με τους Ετεοκυπρίους έκαναν την Έγκωμη, και από τον 11ο αιώνα τη Σαλαμίνα του βασιλικού οίκου των Τευκριδών, κέντρο στη Μέση Ανατολή.

Ακολούθησαν οι Πτολεμαίοι της Αιγύπτου, οι Βυζαντινοί, οι Φράγκοι, οι Ενετοί, οι Οθωμανοί, οι Βρετανοί, συμπληρώνοντας το υπερεθνικό μωσαϊκό μιας χώρας, που δεν είναι χώρα, όπως λέει ο ποιητής μας Μιχάλης Πασιαρδής, αλλά ήπειρος. Με κυκλώπεια μυκηναϊκά τείχη, με κίονες ιωνικού ρυθμού, με βυζαντινές βασιλικές, με φράγκικα κάστρα και πολεμίστρες, με μιναρέδες, με ταπεινά αποικιακά κτίσματα... μέχρι τα κουζάρικα του Βαρωσιού, που εξακολουθούν ακόμα μέχρι σήμερα να κρύβουν τα μυστικά των Αλασγών.

Τι θέλει να πει ο Βαλεντίνος; Η Κύπρος είναι η ιστορία των ανθρώπων της. Φτιαγμένη μέσα από τον πηλό και τη φωτιά. Όπως οι κούπες του. Διακοσμημένες από ασσυριακά και μυκηναϊκά μοτίβα, ιερογλυφικά και αρχαία ελληνικά, μέχρι και στίχους του Καβάφη. Πώς αλλιώς; Και νά τος ο Αλεξανδρινός:

«Τουλάχιστον στην θάλασσα μας πλέουμε
Νερά της Κύπρου, της Συρίας και της Αιγύπτου
αγαπημένα των πατρίδων μας νερά»

Οι λαοπλάνοι

Κάποιοι δεν μπορούν να το δουν, αλλά είναι ορατό. Τα στενάχωρα κουτάκια των εθνικισμών και των θρησκειών που φιλοτέχνησαν οι νεότεροι ανιστόρητοι λαοπλάνοι δεν έχουν καμιά θέση. Είναι απλώς στίγμα και σύμβολα της κούπας του Βαλεντίνου και βρίσκονται εκεί για να μας θυμίζουν την συνολική μας πορεία.

Μιας πορείας που ελπίζω να σταματήσει την ανόητη διαδρομή των κάθε λογής -ισμών που πήρε τον τελευταίο αιώνα, βρίσκοντας ασφαλές καταφύγιο σε αυτό που μας βοηθούσε να επιβιώνουμε πάντα. Στη μάχη δηλαδή με τη γη, τη φωτιά και το νερό, αναζητώντας την αλήθεια, διώχνοντας τους κλέφτες, τους πλαστογράφους της ψυχής μας, πλάθοντας συνεχώς κάτι καινούργιο. Η Κύπρος οφείλει να αφήσει πίσω της την παρακμή και να μπει ξανά στους δρόμους της δημιουργίας και της σύνθεσης. Χωρίς στερεότυπα και φορμαλισμούς. Κυρίως χωρίς φόβο. Με την ευγενή φιλοδοξία του εύπλαστου πηλού που θέλει να γίνει ένα ανυπέρβλητο έργο τέχνης.
 
 
   

Θέλουμε λύση που ν αντέχει στο χρόνο

Συνομιλώντας με φίλους και γνωστούς για τη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, διαπιστώνω -σε σχέση με το 2004- μια διαφορά και μια ταύτιση:

Διαφορά: Οι Ε/Κ αντιμετωπίζουν σήμερα το ενδεχόμενο λύσης νηφαλιότερα από ό,τι το 2004. Η διαφοροποίηση αυτή είναι σημαντική και συνάμα ποιοτική γιατί πλέον δεν αποτελεί μέρος της γραμμής ή της ρητορικής κάποιων κομμάτων αλλά περισσότερο εκφράζεται ως εσωτερική λογική διεργασία. Η οικονομική κρίση της περιόδου 2011-13 δεν κατακρήμνισε μόνο την οικονομία, αλλά συνέθλιψε στην κυριολεξία και την αξιοπιστία της πολιτικής ηγεσίας αυτής της χώρας.

Ταύτιση: Το κοινό στοιχείο που εξακολουθούν να έχουν οι δύο περίοδοι είναι η ανησυχία για την επομένη της λύσης. Μια ανησυχία η οποία σαφέστατα και θα επηρεάσει την ψήφο του καθενός από εμάς εάν και όταν προκύψουν ξανά δημοψηφίσματα.

Γιατί ανησυχούμε;

Η πηγή της ανησυχίας της επόμενης μέρας είναι διπλή:

Πρώτον θα εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα η Τουρκία; Το ερώτημα αυτό, παρότι ακούγεται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, δεν είναι ιστορικά έγκυρο. Αν κρίνουμε από την πρόσφατη ιστορία της Κύπρου, η Τουρκία, παρά τις όποιες παρασπονδίες της ΤΜΤ, εφάρμοσε τη συνθήκη της Ζυρίχης. Αυτοί που αμφισβήτησαν ανοικτά τα συμφωνηθέντα ήταν η ελληνοκυπριακή πλευρά το 1963 αλλά και η εγγυήτρια Ελλάδα το 1974 διά του πραξικοπήματος. Στη συνέχεια τα παραβίασε και η Τουρκία διά της εισβολής. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο όσοι επιμένουν ότι η Τουρκία είναι αναξιόπιστη και ότι δεν θα εφαρμόσει τη λύση καταφεύγουν στη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 θυμίζοντας την ΄Ιμβρο και την Τένεδο. Βεβαίως ό,τι και να πούμε, η βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Τούρκοι κατά τη διάρκεια της εισβολής δεν πρόκειται να αλλάξει την καχυποψία των Ε/Κ. Αν η Τουρκία θέλει να συμβάλει στην άμβλυνση αυτής της στάσης έχει μόνο ένα τρόπο να το κάνει. Να αποδεχθεί την κατάργηση των εγγυητικών της δικαιωμάτων αποδεχόμενη ένα νέο σύστημα ασφαλείας για την Κύπρο μέσω της ΕΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.   

Δεύτερη πηγή ανησυχίας οι ίδιες μας οι ζωές. Πόσο η λύση θα αλλάξει την καθημερινότητά μας και κυρίως πόσο θα επηρεάσει το βιοτικό μας επίπεδο; Οι ερωτήσεις πέφτουν βροχή: Είμαστε ήδη σε μνημόνιο. Θα πληρώνουμε και για τους Τουρκοκύπριους; Ποιος και από πού θα αποζημιώσει τις αξίες των περιουσιών μας μετά τη λύση εάν δεν μπορούμε να τις ανακτήσουμε; Θα μας πάρουν τα σπίτια μας από τον προσφυγικό  συνοικισμό και θα μας υποχρεώσουν να πάμε να ζήσουμε με τους Τ/Κ σε μεικτά χωριά στον βορρά; Τι θα γίνει αν κάποιοι Τ/Κ αρνούνται να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις περιουσίες μας που θα επιστρέψουν υπό ε/κ διοίκηση; Με τη λύση θα πέσουν οι αξίες της γης στο νότιο τμήμα της Κύπρου; Ποιος θα εγγυάται ότι κάποιοι ανόητοι Ε/Κ ή Τ/Κ αύριο δεν θα αρχίσουν να σκοτώνονται εν μέση οδώ και ποιος θα αναλάβει την ασφάλεια αυτής της χώρας σε ολόκληρη την επικράτειά της; Η ίδια ανησυχία, αν κρίνουμε από δημοσκοπήσεις στον βορρά, ισχύει και για τους Τουρκοκύπριους. Με κυριότερη αυτήν της μαζικής μετακίνησής τους για τρίτη φορά μετά το 1963 και το 1974. Οι απαντήσεις λοιπόν που θα δώσουν σε αυτό το κεφάλαιο οι κύριοι Αναστασιάδης και Ακιντζί θα είναι καθοριστικές ως προς το πού θα κλίνει η ψήφος όλων των Κυπρίων στα δημοψηφίσματα.  

Η σύγχυση των Ε/Κ

Πολλές δημοσκοπήσεις τον τελευταίο καιρό είναι εύγλωττες. Αν ρωτήσεις έναν Ε/Κ τι είδους ομοσπονδία θέλει στην Κύπρο, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 80% θα σου απαντήσει: Ισχυρή ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Αν αυτή η θέση συγκριθεί με την κυρίαρχη τάση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων, ότι δεν θέλουν να αλλάξουν πολλά πράγματα στη ζωή τους μετά τη λύση και κυρίως με την άρνησή τους να επιβαρυνθούν περαιτέρω οικονομικά, μάλλον μπορείς να καταλήξεις σε ασφαλή συμπεράσματα.

Οι Ε/Κ στην πλειοψηφία τους θέλουν λύση ομοσπονδίας. Έχουν αποδεχθεί και τη διζωνικότητα. Θέλουν να έχουν μια κυβέρνηση η οποία επιθυμούν να εμφανίζεται ισχυρή, στην πραγματικότητα όμως αυτό που τους δημιουργεί ασφάλεια είναι  η συνέχιση της σταθερότητας στις ζωές τους. Θέλουν μια λύση η οποία να επιστρέφει υπό ε/κ διοίκηση σημαντικό κομμάτι εδάφους, ενώ σε ποσοστό 80% δεν θέλουν να επιστρέψουν υπό τ/κ διοίκηση, γι’ αυτό και προτιμούν αποζημίωση των περιουσιών τους.

Κύπρος στην ΕΕ

Η θέση αυτή των Ε/Κ είναι κατά βάση λειτουργική και δείχνει να αφομοιώνει τις πρόσφατες ιστορικές περιπέτειες της χώρας μας. Δύο ζώνες με καθαρές πλειοψηφίες, πλήρης υλοποίηση των τεσσάρων βασικών ελευθεριών και μια κεντρική κυβέρνηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργεί πολλές προοπτικές πραγματικής επανένωσης στο εγγύς μέλλον, αλλά ταυτόχρονα διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξουν νέες συγκρούσεις σε περίπτωση αποτυχίας εφαρμογής της λύσης.

Εάν η λύση λειτουργήσει -αν δηλαδή επικρατήσουν οι νουνεχείς σε αυτόν τον τόπο- η Κύπρος μπορεί να γίνει η Σιγκαπούρη ή η Ελβετία της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, έχοντας κατοίκους με το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο διεθνώς. Την ίδια στιγμή θα μπορούσε να καταστεί ένα πολιτειακό πολυπολιτισμικό μοντέλο ικανό να προσελκύσει μιμητές στην πολυτάραχη Μέση Ανατολή.
Εάν η λύση εμφανίζει προβλήματα στην υλοποίησή της, η Κύπρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε Βέλγιο. Με κάποιες δηλ. περιόδους χωρίς κυβέρνηση και κατεύθυνση. Η λειτουργία της, ωστόσο, εντός της ΕΕ και με δεδομένο ότι δεν θα υπάρχουν μεταξύ των δύο κοινοτήτων εδαφικές διαφορές, θα μπορούσε να δώσει χρόνο στους πολιτικούς της να συνεννοηθούν.

Σε περίπτωση που αυτό δεν μπορεί να γίνει κατορθωτό, υπάρχει πάντα και η λύση της Τσεχοσλοβακίας και το βελούδινο διαζύγιο Τσεχίας και Σλοβακίας. Και οι δύο χώρες είναι μέλη της ΕΕ, συνεννοούνται μεταξύ τους, εφαρμόζουν τις τέσσερις βασικές ελευθερίες και όλα αυτά, χωρίς να σπάσει μύτη.

Με λίγα λόγια το μήνυμα των πολιτών προς τους διαπραγματευτές του Κυπριακού είναι σαφές. Αφήστε τους νομικισμούς και τις πατριωτικές κορόνες και βρέστε μια λύση που μπορεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να αντέξει στον χρόνο.  

     

Οι Γκέι και ποιοι χρήζουν επιστημονικής έρευνας;

Κάποιος να μας πει τι είναι φυσιολογικό και τι δεν είναι. Ακόμα και οι εντιμότατοι βουλευτές που καταψήφισαν το σύμφωνο συμβίωσης τη βδομάδα που πέρασε δικαιούνται να απαντήσουν. Ίσως επιβάλλεται να απαντήσουν, για να μας εξηγήσουν πώς απειλείται η κοινωνία και αποσυντίθεται ο κοινωνικός της ιστός από τους γκέι και όχι, π.χ., από τα ακόλουθα: 

* Καθημερινά παππούδες, πατεράδες και άλλες αιμομικτικές περιπτώσεις βιάζουν και κακοποιούν τα εγγόνια και τα παιδιά τους. Οι περισσότεροι τη γλυτώνουν με μερικούς μήνες φυλάκιση μέχρι να το ξανακάνουν.

* Εκατοντάδες παιδεραστές βρίσκονται γύρω μας αξιοποιώντας πλέον τις νέες τεχνολογίες για να παγιδεύουν νέα παιδιά στα πλοκάμια της ανωμαλίας τους. Οι παιδεραστές δεν είναι τυχαίοι συμπολίτες μας, αλλά συνήθως "καθωσπρέπει". Με πτυχία, καλές δουλειές και πολλές φορές εργαζόμενοι στην εκπαίδευση.

 * Αρρωστημένοι άντρες σκοτώνουν -και μάλιστα τρεις-τρεις- νεαρούς γιατί λοξοκοίταξαν την γκόμενά τους. Οι γυναίκες για την πλειονότητα των "φυσιολογικών" ανδρών της Κύπρου είναι κτήμα, έπαθλο ή, όπως το έθεσε ο μισογύνης ο απόστολος Παύλος προς Εφεσίους, επιβάλλεται "να φοβούνται τον άνδρα" ή, επί το σεξουαλικότερο, υπάρχουν "ίνα καταστέλλουν την του ανδρός πυράν". Προφανώς, "επειδή δεν εκτίσθη ο ανήρ για την γυναίκα, αλλ' η γυνή δια τον άνδρα", (Α΄ προς Κορινθίους 11:8-9).

* Χιλιάδες, πολλές φορές αδικαιολόγητα, διαζύγια ανώριμων γονιών διαλύουν, συνθλίβουν και περιθωριοποιούν τις ζωές των παιδιών τους, που βλέπουν τον κόσμο να χάνεται κάτω από τα πόδια τους, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν τη δική τους επιτυχή ταυτότητα.

* Χιλιάδες ανήλικα παιδιά εισέρχονται παραβιάζοντας τη νομοθεσία στο πούκκικο της γειτονιάς, παίζουν στον ιππόδρομο, κάνουν μπούλινγκ στους συμμαθητές τους και καπνίζουν δημόσια ναρκωτικά.

Αν προσθέσει κανείς στα πιο πάνω τις χιλιάδες των άνεργων νέων αλλά και των μεγαλυτέρων, τα κοινοτικά παντοπωλεία και εν γένει την οικονομική κρίση που εξαφανίζει από τον χάρτη τη μεσαία τάξη της χώρας μας, τότε αναρωτιέται κανείς, με βάση ποια αξιολόγηση το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί το κυρίαρχο θέμα για κάποιους βουλευτές, ανεβάζοντας τον υδράργυρο στις εφημερίδες και τα μέσα μαζικής δικτύωσης;

Οι καταψηφίσαντες βουλευτές, Θεμιστοκλέους, Μισός, Κυπριανού, Δίπλαρος, Τάσου, Χαμπουλάς, Προκοπίου, Αντωνίου, Φυττής, Σταυριανός, και Κουλίας, πότε ασχολήθηκαν συστηματικά και παθιασμένα για την επίλυση των πραγματικών θεμάτων που αφορούν τους χιλιάδες νέους της Κύπρου, θεμάτων που απειλούν τη συνοχή μιας χώρας, κατακερματίζοντας τον κοινωνικό της ιστό;

Οι απέχοντες βουλευτές, Καρογιάν, Βότσης και Κωνσταντίνου, πώς πραγματώνουν την πολιτική αποστολή που τους έδωσε ο λαός παριστάνοντας τους Πόντιους Πιλάτους;

Οι ομοφυλόφιλοι
Προσπαθώ επιπρόσθετα να αντιληφθώ τη λογική κάποιων πολιτικών οι οποίοι διαπρυσίως υποστηρίζουν ότι πιστεύουν στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ερώτηση που θέτω είναι απλή: Το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να ζει τη ζωή που θέλει υπέχει περιορισμών και κανόνων σε ό,τι αφορά την κρεβατοκάμαρά του; Από πού αρύεται το δικαίωμα κάποιος πολιτικός να νομοθετήσει ενάντια στη φύση μιας άλλης ομάδας ανθρώπων, εξαφανίζοντάς την ή περιθωριοποιώντας την; Ο Χίτλερ το έκανε εναντίον των Εβραίων, των Τσιγγάνων, των ομοφυλόφιλων και των ψυχικά διαταραγμένων, αλλά είχαμε την εντύπωση ότι κάτι μάθαμε από την Ιστορία μας.

 Οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν μια άλλη ομάδα πληθυσμού, η οποία δεν λειτουργεί παρά φύσιν όπως πολλοί ισχυρίζονται. Η φύση δεν ξέρει από "καλό και κακό", εξ ου και οι βιολόγοι έχουν παρατηρήσει ομοφυλοφιλική συμπεριφορά σε 450 διαφορετικά είδη, τα οποία στο βασίλειο των ζώων δεν υφίστανται διακρίσεις. Όλες οι επιστημονικές ενδείξεις κατατείνουν στο ότι η σεξουαλική τους συμπεριφορά καθορίζεται με όρους κληρονομικότητας. Με άλλα λόγια, κανένας δεν γίνεται γκέι αν δεν προϋπάρχει μια γενετική ή βιολογική βάση. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Northwestern στο Ιλινόις, με επικεφαλής τον δρα Μάικλ Μπέιλι, παρουσίασαν στοιχεία κατά τη διάρκεια του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Εταιρείας, με βάση τα οποία συγκεκριμένα γονίδια στο DNA του άνδρα καθορίζουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό του. Επιπλέον ο δρ Μπέιλι επισημαίνει πως, πέρα από τα γονίδια, άλλοι παράγοντες παίζουν ακόμα μεγαλύτερο ρόλο, όπως το επίπεδο των ορμονών στις οποίες εκτίθεται το έμβρυο κατά την ενδομήτρια ζωή. Ούτως ή άλλως, όπως τονίζει, "η ομοφυλοφιλία δεν είναι θέμα επιλογής". Όπως δεν είναι θέμα επιλογής ότι κάποιοι άλλοι είναι ετεροφυλόφιλοι. Αν θέλει λοιπόν κάποιος να κρίνει αυτή την ομάδα, οφείλει να είναι συνεπής προς τους υφιστάμενους για όλους μας νόμους: παρουσιάζουν ιδιαίτερη παραβατική ή εγκληματική συμπεριφορά; Είναι μια κλειστή σέκτα ανθρώπων που υπονομεύει το Σύνταγμα και το κράτος μας; Αισθάνθηκε, εν τέλει, κάποιος "φυσιολογικός" άνθρωπος να απειλείται από τους ομοφυλόφιλους;

Η ομάδα των βουλευτών

Με λίγα λόγια, αν κάποια ομάδα χρήζει παρακολούθησης και επιστημονικής έρευνας, αυτή δεν είναι η ομάδα των ομοφυλόφιλων, αλλά η ομάδα των βουλευτών που καταψήφισε το εν λόγω νομοσχέδιο. Οι εντιμότατοι βουλευτές, παρότι προέρχονται από διαφορετικά κόμματα, παρουσιάζουν μια συνεπή στάση σε διάφορα παρεμφερή θέματα, δίκην μιας οπισθοδρομικής γενικευμένης μισαλλοδοξίας. Την ίδια στιγμή δείχνουν αδιαφορία ή περιορισμένο ενδιαφέρον για τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας όπως τα περιγράψαμε πιο πάνω. Το πρόβλημά τους κατά βάση δεν είναι οι ομοφυλόφιλοι, αλλά η διαφορετικότητα. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο έχουν πρόβλημα συμβίωσης και με τους Τουρκοκύπριους, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να τάσσονται εναντίον της λύσης. Έχουν πρόβλημα με τους μετανάστες, γι' αυτό και δεν θέλουν να τους βλέπουν μπροστά τους. Έχουν πρόβλημα, ως χριστιανοί, με τους μουσουλμάνους γενικά, γιατί είναι αλλόθρησκοι. Οδηγός τους είναι ο φόβος προς το αλλιώτικο, όπως το περιέγραψε και ο Ελύτης στο "Μονόγραμμα": "Γιατί το άγνωστο και το από αλλού φερμένο το φοβούνται οι άνθρωποι". 

Κριση παιδείας και η αγάπη της Αντιγόνης

Η Κύπρος αντιμετωπίζει μια τεράστια κρίση τα τελευταία χρόνια. Κρίση οικονομική, κοινωνική, πολιτική. Μόνο που δεν είναι κυπριακής ιδιοκτησίας. Είναι κρίση πλανητική και είναι πρωτίστως κρίση παιδείας. Πρόκειται για μια κρίση που εν πολλοίς περνά απαρατήρητη, αφού τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στο σημαδιακό 2008 που σήμανε την κατάρρευση της Lehman Brothers. Ήταν Δευτέρα πρωί, στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, όταν η ιστορική επενδυτική τράπεζα (είχε ιδρυθεί το 1850) κατέρρευσε κάτω από το βάρος ζημιών 60 δισ. δολαρίων, κυρίως από «τοξικά» προϊόντα. Τι σχέση μπορεί να έχουν τα τοξικά προϊόντα της εταιρείας αυτής με την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι ή ακόμα με τη θρασεία επίθεση νεαρών Ελληνοκυπρίων εναντίον ανυποψίαστων Τουρκοκυπρίων στη Λευκωσία;

Το σύμβολο

Η Lehman Brothers ήταν απλώς το καμπανάκι για να ξυπνήσουν οι αγορές και να αντιληφθούν ότι πήραν πλέον τον κατήφορο, λένε κάποιοι. Θα διαφωνήσω. Η Lehman Brothers ήταν το σύμβολο επιτυχίας μιας κοινωνίας που τον τελευταίο αιώνα κινήθηκε από απληστία για οικονομική επιτυχία, από αχαριστία σε σχέση με αυτά που μας προσφέρει ο πλανήτης στον οποίο ζούμε και με παντελή απερισκεψία για το πού οδηγούμαστε.

Ερχόμαστε αναγκαστικά στο χάσμα πνευματικού και υλικού κόσμου και στις τεράστιες αντιφάσεις που δημιουργεί, αργά μεν καταλυτικά δε, οδηγώντας προς τη ρήξη, όπως θα έλεγε και ο Μαρξ. Σε αυτόν τον πλανήτη, εκτός από αυτούς που παραμένουν στις χώρες τους, διακινούνται ετησίως μόνο 4 εκατ. φοιτητές από χώρα σε χώρα. Την ίδια στιγμή διακινούνται 50 εκατ. πρόσφυγες και μετανάστες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, 232 εκατομμύρια άνθρωποι από 26 χώρες του Τρίτου Κόσμου πλήττονται από λειψυδρία και περίπου 2.000 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε μέρα σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω απαράδεκτης υγιεινής του νερού. Το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί εν μιά νυκτί. Το 2008 οι 20 πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη από την πτώση των χρηματιστηρίων έχασαν 182 δισ. δολάρια. Οι δε αντιφάσεις συνεχίζονται: Παρά την κρίση, σύμφωνα με το Forbes, αυξήθηκε ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη αλλά και των περιουσιών τους, με τον συνολικό αριθμό για το 2015 να φτάνει τα 1.826 άτομα, ενώ 290 ονόματα εμφανίζονται για πρώτη χρονιά στη λίστα. Η συνολική καθαρή αξία τους αγγίζει πλέον τα 7,05 τρισ. δολάρια (σε σχέση με 6,4 τρισ. πέρσι).

Γιατί;

Γιατί φτάσαμε ώς εδώ; Η απάντηση δεν είναι εύκολη γιατί κυρίως στον κόσμο που ζούμε δεν μπορεί εύκολα να κατανοηθεί. Τα τρία τέταρτα του πλανήτη δικαιολογημένα δεν έχουν τη δυνατότητα κατανόησης γιατί στερούνται στοιχειώδους παιδείας. Πώς αλλιώς; Αυτό που προέχει είναι ένα κομμάτι ψωμί και ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους, με αποτέλεσμα να ανέχονται ακόμα και έναν τρελό δικτάτορα εάν μπορεί να τους το εξασφαλίσει. Το άλλο τέταρτο εθελοτυφλεί έχοντας εκτρέψει την παιδεία σε πρακτική εκπαίδευση, εγκαταλείποντας με απερισκεψία γνώσεις που είναι απαραίτητες για την επιβίωση της ίδιας της δημοκρατίας. «Αν υπερισχύσει αυτή η τάση», λέει η Αμερικανίδα φιλόσοφος Martha Nussbaum, «πολλές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο σύντομα θα παράγουν γενιές χρήσιμων μηχανών, υπάκουων και τεχνικά εξειδικευμένων, αντί για ολοκληρωμένους πολίτες, ικανούς να συλλογίζονται μόνοι τους, να αμφισβητούν τις παραδόσεις και να αντιλαμβάνονται την έννοια του κόπου και των επιτευγμάτων των άλλων».

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι σε πλανητικό επίπεδο ο μέσος όρος στη μόρφωση δεν ανεβαίνει πλέον αλλά κατεβαίνει. Το κεντρικό ζητούμενο στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που ζούμε, είναι πολίτες με μια γενική και στέρεη μόρφωση για να μπορούν να συμπεριφέρονται υπεύθυνα. Καταφεύγω και πάλιν στη Martha Nussbaum: «Ωστόσο, για να γίνεις υπεύθυνος πολίτης, χρειάζεσαι κάτι άλλο: την ικανότητα να αξιολογείς τις ιστορικές αποδείξεις, τον χειρισμό των οικονομικών αρχών και την εξάσκηση του κριτικού σου πνεύματος. Να μπορείς να συγκρίνεις διαφορετικές απόψεις της κοινωνικής δικαιοσύνης, να μιλάς τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα, να μπορείς να αξιολογείς την πολυπλοκότητα των μεγάλων θρησκειών του κόσμου. Το να κατέχεις μια σειρά γεγονότων χωρίς να μπορείς να τα κρίνεις είναι ελάχιστα προτιμότερο από την άγνοια. Το να έχεις όμως μια δομημένη σκέψη πάνω σε ένα ευρύ φάσμα πολιτισμών, ομάδων κι εθνών και στην ιστορία των αλληλεπιδράσεών τους, επιτρέπει στις δημοκρατίες να προσεγγίσουν με υπεύθυνο τρόπο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα».

Τα παραδείγματα

Το ισλαμικό κράτος σήμερα, βυθισμένο στη θρησκοληψία, τον εθνικισμό και τον σκοταδισμό, εκπροσωπώντας τα τρία τέταρτα της ανθρωπότητας των φτωχών και εξαθλιωμένων υποκειμένων του νεοαποικισμού, μεταφέρει στη Δύση τον τρόμο που γεννά η απόγνωση των λούμπεν προλετάριων. Με τη Δύση ανοχύρωτη πλέον από αξίες, αλλά κυνηγό του βραχυπρόθεσμου κέρδους, να υψώνει κιγκλιδώματα και να στρέφεται σε ακροδεξιά κόμματα και ηγέτες που τους εγγυώνται εθνική καθαρότητα και συνέχιση της ευημερίας τους εις βάρος του Τρίτου Κόσμου.

Κάπου εδώ η παιδεία αποτυγχάνει πλήρως. Κανείς μας δεν μπορεί να ξεφύγει από την παγκόσμια αλληλεξάρτηση, έστω και υπό το καθεστώς της εκκωφαντικής ανισότητας που την διέπει. Επομένως, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια όλου του κόσμου έχουν ένα τεράστιο και επείγον έργο: να καλλιεργήσουν στους φοιτητές την ικανότητα να θεωρούν τον εαυτό τους μέλος ενός ετερογενούς παγκόσμιου κράτους. Με ακρογωνιαίο λίθο όχι τις διχαστικές θρησκείες, τη χρησιμοθηρία ενός πτυχίου και το έωλο DNA μιας καταγωγής, αλλά με οδηγό την ανυπέρβλητη φράση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή : «Δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ».(στίχος 523).　 

Κάπου εδώ, με υπόκρουση το ποδοβολητό και το πετροβολητό των βαρβάρων μαθητών του, συνεθλίβη και το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου. Η «Αντιγόνη» διδάσκεται στα σχολεία μας, αλλά χάθηκε στη μετάφραση ενός ανόητου φιλολόγου που εκπαιδεύτηκε να τιμά τον εκάστοτε ισχυρό Κρέοντα και να λατρεύει ως ήρωα τον εκάστοτε αριβίστα Ετεοκλή, αφήνοντας άταφο τον Πολυνείκη.

Η κάθοδος των 5 και η Κύπρος

 

Τι να θέλουν πέντε υπουργοί Εξωτερικών πολύ σημαντικών χωρών στην Κύπρο τις επόμενες βδομάδες; Ο χορός των επισκέψεων ξεκινά την Τρίτη με τον Γερμανό ΥΠΕΞ Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ (ο οποίος παραχωρεί σήμερα συνέντευξη στον «Π»), στις 19/11 έρχεται Βρετανός Φίλιπ Χάμοντ, στις 2 Δεκεμβρίου ο ΥΠΕΞ της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, στις 3 Δεκεμβρίου ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Τζον Κέρι και στις 20 Δεκεμβρίου ο ΥΠΕΞ της Κίνας Γουαγκ Γι.

Κατά κάποιους συμπολίτες μας, οι επισκέψεις αυτές είναι απολύτως φυσιολογικές. Μιας και η Κύπρος αποτελεί τον ομφαλό της Γης, οι εν λόγω υπουργοί έρχονται να συνομιλήσουν με τον μικρό πλανητάρχη Νίκο Αναστασιάδη τις γεωπολιτικές εξελίξεις στη διακεκαυμένη ζώνη της Μέσης Ανατολής.

Ίσως οι Κύπριοι αναλυτές αυτή τη φορά να μην πέφτουν και πολύ έξω. Το θέμα της Μέσης Ανατολής, σε συνδυασμό με τις τρεις τρομοκρατικές επιχειρήσεις των τελευταίων ημερών, είναι κάτι περισσότερο από καυτό. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον η Κύπρος σταδιακά θα γίνει μέρος του προβλήματος ή θα δώσει το σύνθημα σε όλους τους λαούς της περιοχής για έξοδο από την κόλαση.

　

Η σύγκλιση

Και οι πέντε υπουργοί που καταφθάνουν πάντως κατατείνουν σε ένα κυρίαρχο αφήγημα: Η Κύπρος μπροστά στη μεσανατολική Βαβέλ μπορεί να δώσει κοινή πολιτική γλώσσα, ώστε να συνεννοηθούν όλοι. Η Κύπρος αντιμετωπίζει μια ώριμη πλέον να λυθεί σύγκρουση και είναι σε θέση να παράσχει ένα πολιτειακό μοντέλο συνεργασίας ομάδων με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία και καταγωγή.

Ιστορικά και κοινωνιολογικά ομιλούντες, η Μέση Ανατολή απέχει σχεδόν έναν αιώνα από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, η οποία καθόρισε τα σύνορα των νέων κρατών της Ευρώπης, παρά το τραγικό διάλειμμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα σύνορά της έχουν χαραχθεί από μια αποικιακού τύπου συμφωνία από τους Σάικς και Πικό, της μυστικής δηλαδή γαλλοβρετανικής συμφωνίας, για τον καταμερισμό των ζωνών επιρροής στη Μέση Ανατολή μετά τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.　

Πώς έγινε η μοιρασιά; Το 1916, διατέθηκε στη Βρετανία ο έλεγχος των περιοχών που περιλαμβάνουν την παράκτια λωρίδα ανάμεσα στη θάλασσα και τον Ιορδάνη ποταμό, την Ιορδανία, το νότιο Ιράκ, και μια μικρή περιοχή που της επέτρεπε πρόσβαση στη Μεσόγειο. Η Γαλλία πήρε τον έλεγχο της νοτιοανατολικής Τουρκίας, του βόρειου Ιράκ, της Συρίας και του Λιβάνου. Η Ρωσία προβλεπόταν να πάρει την Κωνσταντινούπολη, τα Τουρκικά Στενά και τα οθωμανικά αρμενικά βιλαέτια. Η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 άλλαξε βέβαια σημαντικά τα αρχικά σχέδια.　

Στη Συμφωνία Σάικς Πικό αναφέρεται και η　Κύπρος. Έτσι το 1916, η Βρετανία δεσμεύτηκε να μην ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την εκχώρηση της Κύπρου (κάτι που έκανε το 1915, όταν πρότεινε την παραχώρησή της στην Ελλάδα με αντάλλαγμα την είσοδό της στον Α’ Παγκόσμιο) σε οποιαδήποτε τρίτη δύναμη χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση της γαλλικής κυβέρνησης, σε αντάλλαγμα των παραχωρήσεων που της δόθηκαν στη Μέση Ανατολή.　Συγκεκριμένα, η συμφωνία για την Κύπρο έγινε με αντάλλαγμα τη χρήση των στρατηγικών λιμανιών Χάιφα και　Άκρα, για την εξυπηρέτηση του διά θαλάσσης εμπορίου των Βρετανών στην Ανατολική Μεσόγειο, και τη διασφάλιση παροχής νερού από τους σημαντικούς ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη που έλεγχε η γαλλική πλευρά.　

Το Παρίσι

Αν θέλουμε βέβαια να κατανοήσουμε την προχθεσινή έκρηξη στο Παρίσι, δεν αρκούν οι γαλλικές αμαρτίες των αρχών του 20ού αιώνα. Χρειάζεται να αντιληφθούμε την ιμπεριαλιστική συμπεριφορά της Δύσης στη δεκαετία του 1990 στο Ιράκ και το Ιράν, να αντιληφθούμε τους λόγους της Αραβικής Άνοιξης, να εισχωρήσουμε στα άδυτα της ρωσικής πολιτικής στην περιοχή και, βεβαίως, να κατανοήσουμε τα οικονομικά και κυρίως τεχνολογικά αδιέξοδα στα οποία μας έχει οδηγήσει η δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία εξάρτησε όλες τις δυτικές οικονομίες από το πετρέλαιο και τα τεράστια συμφέροντα που κρύβονται πίσω τους. Αυτό βέβαια αποτελεί αντικείμενο μιας άλλης ανάλυσης.

Το πρότυπο

Αυτό που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι η κάθοδος των πέντε υπουργών στη Λευκωσία, αν έχει στόχευση και αν θέλει να είναι παραγωγική, πέρα από μια γενική ενθάρρυνση, οφείλει να είναι και πρακτική. Για να μπορέσει η Κύπρος να αποτελέσει ένα μοντέλο και να δώσει διεξόδους σε όλους, πρέπει την επομένη της λύσης να νιώθει ασφαλής. Πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμη. Πρέπει να είναι ευρωπαϊκή. Πρέπει πάνω από όλα να είναι μια χώρα δημοκρατική, με το πολίτευμά της να λειτουργεί πάνω από θρησκείες, γλώσσες και φυλετική καταγωγή.

Αυτό πρακτικά τι σημαίνει; Ότι ο κ. Κέρι πρέπει να έλθει στην Κύπρο με προτάσεις για τα θέματα εγγυήσεων, αλλά και τη χρηματοδότηση της λύσης. Ο κ. Λαβρόφ οφείλει να μας διαβεβαιώσει ότι η Ρωσία ενδιαφέρεται να χρησιμοποιεί την Κύπρο ως οικονομική βάση και όχι ως γεωστρατηγική. Ο κ. Χάμοντ οφείλει να μας ξεκαθαρίσει ότι η Κύπρος δεν μπορεί να διαδραματίζει ρόλο στις ματσαράγκες της χώρας του έναντι άλλων γειτονικών λαών. Ο Γερμανός κ. Σταϊνμάγερ οφείλει να μας πει ότι η Ευρώπη είναι εδώ και είναι συνεπής, και -τέλος- ο Κινέζος υπουργός να συζητήσει πώς η Κύπρος μπορεί να εξυπηρετήσει την Κίνα στην περιοχή, όπως η Σιγκαπούρη στην Άπω Ανατολή. Ίσως ζητούμε πολλά. Ίσως υπερτιμούμε τις δυνατότητές μας και τη σημασία της γεωγραφικής μας θέσης. Ίσως, πρώτα και κύρια, δεν διαθέτουμε την πολιτική ωριμότητα να ονειρευτούμε το μέλλον της χώρας μας.

Ο Χούλιγκαν που βρίσκεται μέσα μας

Πίσω από τη συμπεριφορά ενός χούλιγκαν κρύβεται ένας μικρόκοσμος, μια κουλτούρα, που δυστυχώς δεν αφορά μόνον κάποιους ταραξίες των γηπέδων αλλά μια ολόκληρη χώρα. Την Κύπρο.

Ο χούλιγκαν είναι κυρίως φανατικός. Πιστεύει δηλαδή με πάθος σε κάτι που ο ίδιος προσδιορίζει ως αξία μιας κοινωνικής ομάδας. Ο ΑΠΟΕΛ, η Ανόρθωση, ο Απόλλωνας, η ΑΕΛ, η Ομόνοια, είναι αξίες για τις οποίες αξίζει κανείς να προβληματισθεί, να στρατευθεί, να παλέψει, ακόμα και να πεθάνει. Αν εκπέσει αυτή η αξία, δηλαδή αν η ομάδα χάσει έναν αγώνα, επειδή η «προεδράρα» δεν «έπιασε» τον διαιτητή ή τους αντίπαλους παίκτες, τότε εκπίπτει ως χάρτινος πύργος και ο μικρόκοσμος του χούλιγκαν.  Κάπου εδώ χάθηκε η μεγάλη εικόνα: Το ευ αγωνίζεσθαι, το αθλητικό ιδεώδες, το σοφό «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Η προσήλωση στην αδιαμφισβήτητη αξία της ομάδας μετατρέπει τους νέους από αθλούμενους και υγιείς πνευματικά, σε αναστενάζοντες,  αλαλάζοντες και προσκυνούντες τα σώβρακα και τις φανέλες 22 αγράμματων που εκπαιδεύονται να τρέχουν και να κλοτσούν μια μπάλα ή τους αντιπάλους τους.

Παρ’ ότι αγαπώ το ποδόσφαιρο, έχω να πάω σε γήπεδο από το 1992. Γενικώς δεν γουστάρω τη φορτισμένη ατμόσφαιρα και τη μεταμόρφωση των ανθρώπων μόλις τσεκάρουν το εισιτήριό τους και καθίσουν στην κερκίδα. Αίφνης εμβολιάζονται από το γονίδιο του μαλάκα. Οι 9 στους 10 γύρω σου, είτε είναι πολιτικοί, είτε επιστήμονες, είτε επιχειρηματίες, ξεκινούν να διαγκωνίζονται για τον τίτλο του αρχιμαλάκα. Βγάζουν γενικώς τα απωθημένα τους: Βρίζουν τους παίκτες, διαμαρτύρονται για κάθε σφύριγμα του διαιτητή, στολίζουν τον προπονητή της ομάδας, αφού ο κάθε «σωστός οπαδός» κρύβει μέσα του έναν ανεκμετάλλευτο «Μουρίνιο», θυμούνται τις μανάδες των αντιπάλων και κυρίως τις αδελφές και εν γένει εκτραχηλίζονται μετατρέποντας την ατομική τους μαλακία σε ομαδική. Η ομαδική μαλακία βεβαίως φτάνει στο φόρτε της στη συγκεκριμένη κερκίδα, στον ρυθμό των τυμπάνων. Εκεί οι «Ορίτζιναλς», οι «Μαχητές», οι Πράσινοι, οι Κίτρινοι και οι Βένετοι, υπό τους ήχους του ταρατατζούμ των μαθητικών τους χρόνων, μεταρσιώνονται σε ηρωικές μορφές, έτοιμοι να τα δώσουν όλα, με τη μαλακία, κατά τη γνωστή φράση, να πηγαίνει «σύννεφο» διά της χρήσης καπνογόνων.

Το φυτώριο

Στ’ αλήθεια πώς γαλουχείται ο χούλιγκαν-μαλάκας στη χώρα μας; Το φυτώριο είναι το κυπριακό σχολείο κι ας διαφωνήσουν κάποιοι. Το κυπριακό σχολείο αρνείται δυστυχώς να δει την τρέχουσα πραγματικότητα, αρνείται να διαμορφώσει σκεπτόμενους πολίτες. Παρακολουθούσα πριν μερικές μέρες στο πλαίσιο της εθνικής γιορτής της 28ης Οκτωβρίου τη διαδικασία ανάδειξης του αγήματος σε ένα λύκειο και της παράδοσης των λαβάρων. Υπό τους ήχους ενός στρατιωτικού ταρατατζούμ-ταρατατζούμ οι άριστοι μαθητές μετατράπηκαν σε μελανοχίτωνες της Μεταξικής Δικτατορίας, περιφερόμενοι σε άψογο σχηματισμό στο κλειστό αμφιθέατρο. Ήταν η στιγμή που όλοι σίγησαν και ρίγησαν, προς αποθέωση... της κριτικής σκέψης. Σε αυτές τις στιγμές αισθάνεσαι ότι έχουν όλα τελειώσει. Αυτός ο ήχος του τυμπάνου και η εν γένει ιεροτελεστία, αποτυπώνονται μέσα από τα μαθητικά του χρόνια στο πολιτικό DNA του κάθε Κύπριου. Αν προσθέσει κανείς και τη θεολογική κατήχηση των νέων, τότε αναδύεται το κυπριακό ελληνοχριστιανικό πρότυπο, το οποίο λόγω της απύθμενης ρηχότητάς του, μπορεί να εκδηλωθεί, να συντονιστεί και να αναδειχθεί σε κοινωνικό φαινόμενο, μόνον όταν αρχίσουν να ηχούν τα κύμβαλα.
Τα τύμπανα, εν γένει δικαιολογημένα, αρχίζουν να έχουν νόημα όταν όλα τα άλλα γύρω σου έχουν καταρρεύσει. Τότε το απλοϊκό και το αφελές γίνονται λογικό και κοινωφελές. Το «νους υγιής εν σώματι υγιεί» κατακρημνίζεται μέσα από το ίδιο το σχολείο. Οι «καλοί» μαθητές το αντιμετωπίζουν πλέον χρησιμοθηρικά, ως ένα δεύτερο δηλ. φροντιστήριο για 4 ή 5 μαθήματα που τους ενδιαφέρουν ώστε να περάσουν στο πανεπιστήμιο για να πάρουν πτυχίο και να βρουν δουλειά. Η πλειονότητα των μαθητών απλώς δεν ενδιαφέρεται. Προσέρχεται στο σχολείο για να σπάει πλάκα με τους καθηγητές, οι οποίοι -επίσης στην κοσμάρα τους- ζουν για να συνδικαλίζονται, αναμένοντας τις αυξήσεις τους το 2017. Τα κυπριακά σχολεία δεν είναι φυτώρια παιδείας. Κατά κύριο λόγο παράγουν αγράμματους, ανόητους, θρησκόληπτους, μισαλλόδοξους, φανατικούς και εθνικιστές, τους οποίους ενώνει μόνο η αναζήτηση μιας επίπλαστης ευημερίας.

Στην κερκίδα

Εν ολίγοις το μαθητικό τύμπανο, δίκην κουδουνιού του Παβλόφ, είναι η μόνη σταθερή αξία των σχολείων, η οποία νομοτελειακά, δίκην στρατευμένου όχλου,  μεταφέρεται σε όλες τις κερκίδες της ζωής μας. Που δεν είναι τίποτα άλλο εξόν από ποδοσφαιρικές ομάδες και κόμματα. Το ταρατατζούμ λειτουργεί ως εξαρτημένο ερέθισμα, αφού στον ήχο του αρχίζει να παράγεται μια συμπεριφορική απάντηση, την οποία ο Παβλόφ αποκάλεσε εξαρτημένη απόκριση.
Οι «καλοί» μαθητές μετατρέπονται στα εκπαιδευμένα πιόνια ενός συστήματος χωρίς ίχνος παιδείας. Αυτοί αποτελούν διαχρονικά την απαίδευτη ελίτ της χώρας, η οποία δήθεν προοδεύει, αλλά στην πραγματικότητα ανακυκλώνεται μέσα από τα αδιέξοδα της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Είναι τα άτομα που ξεσαλώνουν καθήμενα στα θεωρεία του γηπέδου, όπως και στην πραγματική τους ζωή: Είναι οι πολιτικοί μας απατεώνες, είναι οι κλέφτες τραπεζίτες, δικηγόροι και λογιστές, είναι οι αδιάφοροι καθηγητές, οι καλοπερασάκηδες ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι και οι αρπακολλιτζήδες επιχειρηματίες. Οι υπόλοιποι αποτελούν τις φάλαγγες των εριφίων του απέραντου κυπριακού κοπαδιού. Αυτοί βρίσκονται στις θέσεις των εν διατεταγμένη αποστολή ασχημονούντων ορθίων. Είναι οι άνεργοι, οι εργαζόμενοι με μισθούς πείνας, είναι οι συνταξιούχοι των 400 ευρώ, είναι οι τρόφιμοι των κοινωνικών παντοπωλείων που δεν πιστεύουν πλέον σε τίποτα, εκτός από την ομάδα και το κόμμα τους, που περιστασιακά βρίζουν, που ενίοτε κρίνουν, αλλά πιστά ακολουθούν, αφού δεν έχουν από πού αλλού να πιαστούν.
Με το ερώτημα λογικά να αιωρείται: γιατί αναζητούμε τους χούλιγκαν μόνο μέσα στα γήπεδα; Η παροιμιώδης έλλειψη παιδείας σε αυτή τη χώρα επιτρέπει στον χούλιγκαν να παραμονεύει μέσα μας. Είναι ένας εν υπνώσει πράκτορας που μόλις ακουστούν τα ταρατατζούμ των τυμπάνων, γίνεται εν ενεργεία και ξεκινά τις δολιοφθορές.       
     

Κυπριακό: Στις αποχρώσεις ενός γκρι Νοέμβρη

Ποιο ήταν το μήνυμα που έφεραν οι κύριοι Ναμί, Μπουρτζού και Ερχάν για το Κυπριακό την περασμένη Τετάρτη, επιστρέφοντας από την Άγκυρα; Όπως αυτό αποτυπώθηκε προχθές Παρασκευή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως μήνυμα του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Σινιρλίογλου, «η Τουρκία επείγεται για λύση και θέλει δημοψηφίσματα τον ερχόμενο Μάρτιο». Αν βέβαια η Τουρκία επείγεται για λύση, πώς η βιασύνη αυτή συνάδει με τη σκλήρυνση των θέσεων της τουρκοκυπριακής πλευράς στις συνομιλίες;

Η Τουρκία

Τα πράγματα δεν είναι ποτέ άσπρα ή μαύρα, σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές. Μάλλον θα πρέπει να κινηθούμε σε όλες τις αποχρώσεις του γκρι που μας επιφυλάσσει ο Νοέμβριος για να ανακαλύψουμε την αλήθεια. Η Τουρκία σαφώς θέλει λύση στο Κυπριακό, για πολλούς λόγους:

• Η γεωπολιτική ρευστότητα στην περιοχή, όπως διαφάνηκε και στην πρόσφατη σύναξη στη Βιέννη για το Συριακό, πέραν της άμεσης κατάπαυσης του πυρός, επιβάλλει την εξεύρεση πολιτειακών μοντέλων διαχείρισης της συμβίωσης των πληθυσμών στην περιοχή. Η ένοπλη σύγκρουση τα τελευταία χρόνια απέτυχε πλήρως να δώσει λύσεις επί του εδάφους. Απεναντίας, δημιούργησε μια τεράστια ροή προσφύγων η οποία επηρεάζει, εκτός από τις γειτονικές χώρες, και την Ευρώπη. Οδεύουμε, εν ολίγοις, στην υιοθέτηση ομοσπονδιακών μοντέλων για ολόκληρη την περιοχή, και προς αυτή την κατεύθυνση η Κύπρος θα μπορούσε να είναι το κύριο παράδειγμα συνύπαρξης διαφορετικών κοινοτήτων. Η Τουρκία ενδιαφέρεται βέβαια και για τη Συρία, αλλά το θέμα που καίει είναι το Κουρδικό.

• Η λύση του Κυπριακού θα επέτρεπε την ανάπτυξη μιας πιο υγιούς σχέσης μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ. Ανεξάρτητα από το εάν είναι εφικτός ο τελικός στόχος της ένταξης, το άνοιγμα και μόνο των 20 και πλέον παγωμένων κεφαλαίων θα έφερνε την Τουρκία πιο κοντά στην Ευρώπη, αναβαθμίζοντας το πολιτικό της κύρος στη Μέση Ανατολή. Αν στην Τουρκία τη Δευτέρα μετά τις εκλογές προκύψει ένα σενάριο διακυβέρνησης τύπου grant coalition, τότε η στόχευση αυτή θα γίνει πολύ πιο ορατή.

• 
  Η λύση του Κυπριακού, τέλος, θα επιτρέψει στην Τουρκία να εμπλακεί στο ενεργειακό παιχνίδι της περιοχής, το οποίο άρχισε να αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον μετά την ανακάλυψη του αιγυπτιακού Ζορ (30 τρις κυβ. πόδια), αλλά και την ύπαρξη άλλων 40 τρις κυβ. ποδιών ως επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή της Λεβαντίνης, που ανήκουν στο Ισραήλ και την Κύπρο. Τα κοιτάσματα αυτά είναι ισόποσα των κοιτασμάτων της Νορβηγίας (72 τρις κυβ. πόδια), η οποία διά των εξαγωγών της στην ΕΕ ελέγχει το 12% της αγοράς.

Τι είδους λύση;

  Το πρόβλημα με την Τουρκία είναι: τι λύση επιδιώκει στην Κύπρο, την οποία μάλιστα θέλει να παρουσιάσει και ως μοντέλο στη Μέση Ανατολή; Αν κρίνουμε από τη στάση της τ/κ διαπραγματευτικής ομάδας, η λύση που επιδιώκεται είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Τουρκίας και όχι του κυπριακού λαού, δηλαδή των Ε/Κ και των Τ/Κ. Αν σε αυτό προσθέσουμε και κάποιους, ιστορικά, λογικούς φόβους των Τουρκοκυπρίων, μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί οι διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό μπήκαν ίσως στη δυσκολότερη καμπή τους.

«Η Τουρκία», σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος του Τουρκικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που έχει απόλυτη γνώση των διαπραγματεύσεων, «ελέγχει πλήρως τις διαπραγματεύσεις, και κυρίως μέσω του κ. Σινιρλίογλου τις καθοδηγεί. Η Τουρκία ξεκινά όπως πάντα μαξιμαλιστικά. Θέλει ομοσπονδιακή λύση, αλλά κατά τρόπο που να ποδηγετεί το τ/κ συνιστών κρατίδιο μετά τη λύση».

Σύμφωνα με το ίδιο στέλεχος, «η περίοδος της τ/κ άνοιξης διά της εκλογής Ακιντζί με την ψήφο του ΤΡΚ κράτησε μόνο μέχρι τον Ιούλιο. Μέχρι τότε, ο κ. Ακιντζί είχε δείξει τις πραγματικές του προθέσεις ως Κύπριος και ως Ευρωπαίος πολιτικός. Η παρέμβαση της Άγκυρας περί τα τέλη Ιουλίου ανέτρεψε την πορεία του Κυπριακού, η δε προπαγάνδα των εθνικιστικών εντύπων στον βορρά προκάλεσε ανησυχίες και στους ίδιους τους Τ/Κ, ότι θα ξεσπιτωθούν πολλοί από αυτούς για τέταρτη και πέμπτη φορά». Σήμερα, το πρόβλημα με τις διαστάσεις που έχει πάρει είναι και τουρκοκυπριακό, αφού αναγνωρίζονται οι φοβίες των Τ/Κ, αλλά είναι και καθαρά τουρκικό, αφού πίσω από τον έλεγχο της γης κρύβεται η μεσοπρόθεσμη πολιτική της Τουρκίας για νομιμοποίηση όλων των εποίκων.

Το περιουσιακό

Οι Τ/Κ ζητούν στα χαρτιά, με την υπογραφή δηλαδή της λύσης, πλειοψηφία πληθυσμού και γης στο τ/κ συνιστών κρατίδιο. Ζητούν επίσης σοβαρές οροφές στις 4 βασικές ελευθερίες και κυρίως στο δικαίωμα εγκατάστασης στον βορρά ακόμα και όταν κάποιος Ε/Κ διαμένει εκεί χωρίς εσωτερική ιθαγένεια, δηλαδή χωρίς δικαίωμα ψήφου. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης απορρίπτει τις γενικές ποσοστώσεις στις 4 βασικές ελευθερίες. Αντέτεινε ότι η πλειοψηφία πληθυσμού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αλλά η πλειονότητα σε ό,τι αφορά τη γη θα κριθεί με βάση τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ. Εξάλλου, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι Ε/Κ επιθυμούν θεραπεία για τις περιουσίες τους στον βορρά μέσω της ανταλλαγής και της αποζημίωσης. Κάπου εδώ βέβαια εισέρχεται και το θέμα των αποζημιώσεων με τον Εσπεν Μπαρθ Άιντε, πέρα από τις υποσχέσεις που πήρε διεθνώς για επενδύσεις και δωρεές, να εξετάζει το ενδεχόμενο να φέρει στο τραπέζι και τα έσοδα από το φυσικό αέριο.

Σε αυτό το στάδιο ξεκίνησε και μια συζήτηση επί του παγκύπριου πληθυσμού στη βάση του 80:20. Έχει συμφωνηθεί ότι υπηκοότητα της ομοσπονδίας θα αποκτήσουν 880.000 Ε/Κ και 220.000 Τ/Κ. Οι υπόλοιποι θα παραμείνουν με άδεια εργασίας. Αν δεχθούμε λοιπόν ότι ο επίσημος πληθυσμός του τ/κ συνιστώντος κρατιδίου θα είναι 220.000, ακόμα και 50.000 Ε/Κ να επιστρέψουν (δηλαδή όλοι οι πρόσφυγες που ζούσαν προ του 1974), δεν διαταράσσονται οι ισορροπίες και δεν αμφισβητείται η πολιτική ισότητα των Τ/Κ. Για να αντιμετωπιστούν οι φοβίες των Τ/Κ για μαζική εγκατάσταση των Ε/Κ στον βορρά, η ε/κ πλευρά δέχεται να μπουν ποσοστώσεις, αλλά μόνο στο δικαίωμα άσκησης ψήφου, και, κατ’ επέκταση, στο ποσοστό των Ε/Κ που θα έχουν εσωτερική ιθαγένεια.

Σύμφωνα με τ/κ πηγή, «αυτό που είναι άκρως αντιφατικό δεν είναι οι πραγματικές ανησυχίες των Τ/Κ, ότι θα ξεσπιτωθούν, αλλά η κρυφή ατζέντα της Τουρκίας, η οποία θέλει να ανοίξει τον δρόμο μετά τη λύση για τη νομιμοποίηση άλλων 40.000 Τούρκων εποίκων οι οποίοι αυτήν τη στιγμή βρίσκονται στον βορρά με άδεια εργασίας. Για αυτούς θα επικαλεστεί το κοινοτικό κεκτημένο και τις 4 βασικές ελευθερίες, το οποίο όμως αρνείται να δεχτεί για τους Ε/Κ, απαιτώντας ποσοστώσεις». Σε αυτό το αίτημα οι Τ/Κ είναι σύμμαχοι των Ε/Κ, αφού εδώ και τρία χρόνια αρνούνται να περάσουν από την τ/κ «βουλή» σχετικό νομοσχέδιο που προνοεί να δοθεί ιθαγένεια σε νέους Τούρκους έποικους.

Το εδαφικό

Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, η ε/κ πλευρά φαίνεται να κάνει μια στροφή στη διαπραγμάτευση, για να κατευνάσει εν πρώτοις τις πραγματικές ανησυχίες των Τ/Κ, αλλά κυρίως για να ξεκαθαρίσουν τα θέματα των πληθυσμών. Ανοίγει τη συζήτηση και στο εδαφικό, διεκδικώντας μίνιμουμ χάρτη Ανάν Plus, κυρίως μέσω των περιοχών με ειδικό καθεστώς, για να αποκρυσταλλωθεί πλήρως η εικόνα των υπό επιστροφή εδαφών και κατά κύριο λόγο των Ε/Κ προσφύγων που θα ανακτήσουν πλήρως τις περιουσίες τους. Ο στόχος είναι στα υπό επιστροφή εδάφη να επιστρέψουν γύρω στις 90.000 πρόσφυγες. Εν τοιαύτη περιπτώσει, θα μπορέσει και η ε/κ πλευρά να έχει κάτι σημαντικό να ανακοινώσει, εάν τελεσφορήσουν οι συνομιλίες περί το τέλος του Νοεμβρίου. Κι αυτό με δεδομένο ότι στα υπόλοιπα κεφάλαια θα έχει επέλθει σχεδόν συμφωνία.

Οι χιαστί υποχωρήσεις

Με λίγα λόγια, στο τραπέζι θα μπει από ε/κ πλευράς η αποδοχή της διζωνικής ομοσπονδίας ως απόρροια της συμφωνίας Μακαρίου - Ντενκτάς το 1977, η οποία θα επενδυθεί μέσω των συγκλίσεων στη διακυβέρνηση, κάτι που σημαίνει ένα σύστημα εκ περιτροπής προεδρίας με στάθμιση και διασταύρωση ψήφου, όπως είχε συμφωνηθεί από τους κυρίους Χριστόφια και Ταλάτ. Με αυτή τη ρύθμιση, οι Τ/Κ δεν αποκτούν μόνο πολιτική ισότητα, αλλά και ομόσπονδο κρατίδιο. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία θα πρέπει να αποδεχτεί ότι στην Κύπρο θα εφαρμοστεί ευρωπαϊκή λύση και όχι μια λύση μέσω της οποίας θα εξακολουθεί να ελέγχει στρατιωτικά το βόρειο μέρος της Κύπρου. Αυτό θα διαφανεί μέσω της εμμονής της ή όχι σε σύστημα εγγυήσεων. Το θέμα αυτό το χειρίζονται, σύμφωνα με πληροφορίες μας, οι κύριοι Κοτζιάς και Κασουλίδης, παρουσιάζοντας προχωρημένες ιδέες σε όλους τους διεθνείς συνομιλητές τους, ιδέες που φαίνεται να βρίσκουν ανταπόκριση.

Η Τουρκία είναι ένας καλοδεχούμενος παίκτης στην ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής, νοουμένου βέβαια ότι θα προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεών της με τους Ε/Κ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Τέλος, ο κυρίαρχος πολιτικός αλγόριθμος που θα αναζητηθεί στις εντατικές συνομιλίες του Νοεμβρίου θα είναι η σχέση εδαφικού και περιουσιακού. Αν ο κ. Ακιντζί αφεθεί να δώσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τη μάχη για τους Τ/Κ και όχι για την Τουρκία, όλοι είναι συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι υπάρχουν καλές πιθανότητες για λύση. Αν οι συνομιλίες θα διεξαχθούν για να εξασφαλίσει η Τουρκία ένα ελεγχόμενο και υποτελές μοντέλο ομοσπονδίας, κάτι που της ταιριάζει στις περιπτώσεις της τριτοκοσμικής Συρίας και του φεουδαρχικού μοντέλου διακυβέρνησης των Κούρδων, τότε δεν υπάρχει περίπτωση οι συνομιλίες να καταλήξουν κάπου. Ήδη κάποιοι Τ/Κ πολιτικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου διευκρινίζοντας ότι πολλές φορές «οι Τ/Κ διαπραγματευτές ντρέπονται για αυτά που διεκδικούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, διότι δεν αφορούν τα πραγματικά συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων».

Διεθνής διπλωματία

Σε μια προσπάθεια να δώσουν ώθηση στη λύση του Κυπριακού καταφθάνουν στη χώρα εντός των προσεχών εβδομάδων τέσσερις υπουργοί Εξωτερικών. Πρόκειται για τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Τζον Κέρι, ο οποίος στην ατζέντα του έχει κυρίως το θέμα της χρηματοδότησης της λύσης, αλλά και το ενεργειακό. Από την άλλη, ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ μάλλον θα ενδιαφερθεί να συζητήσει το θέμα των εγγυήσεων, με την πρόταση της Ρωσίας, το θέμα να αχθεί ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας, να βρίσκεται στο τραπέζι. Επίσης, αναμένεται να έρθει ο Βρετανός ΥΠΕΞ Φίλιπ Χάμοντ, ο οποίος ενδιαφέρεται κυρίως για το status των Βάσεων μετά τη λύση. Τέλος, θα καταφθάσει και ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, ο οποίος, πέρα από τη συζήτηση του Κυπριακού ως ευρωπαϊκού θέματος, θα κινηθεί περισσότερο στη λογική της εξεύρεσης μιας νέας γεωπολιτικής ισορροπίας στην περιοχή.

Στην εντατική το Κυπριακό

Έξι συναντήσεις θα έχουν οι Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί τον Νοέμβριο. Την ίδια στιγμή, οι κύριοι Μαυρογιάννης και Ναμί θα συνεδριάζουν καθημερινά με τον Έσπεν Μπαρθ Άιντε να έχει ζητήσει και από τις δύο πλευρές να είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή τον μήνα αυτό. Οι συναντήσεις, όπως έχουν καθοριστεί, θα ξεκινήσουν τη Δευτέρα 2/11 και ακολούθως θα λάβουν χώρα την Πέμπτη 5/11, την Τετάρτη 18/11, την Παρασκευή 20/11, τη Δευτέρα 23/11 και την Τετάρτη 25/11. Και οι δύο ηγέτες δηλώνουν αισιόδοξοι για την έκβαση των συνομιλιών.

Η τακτική Ακιντζί και η απάντηση Αναστασιάδη

Ο Νοέμβριος θα κρίνει κατά πόσο θα υπάρξει λύση στο Κυπριακό ή αν η συζήτηση του προβλήματος θα πάρει μια ακόμα αναβολή για το καλοκαίρι του 2016. Όλα θα κριθούν, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, από τη συζήτηση κυρίως στο περιουσιακό, πάντα βέβαια σε συνάρτηση με το εδαφικό. Τα υπόλοιπα θέματα, όπως τα κεφάλαια της διακυβέρνησης, της νομοθετικής εξουσίας, της οικονομίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι μεν σε βάθος επεξεργασμένα αλλά δεν κλείνουν αφού, όπως έχει καταγραφεί και στο κοινό ανακοινωθέν, τίποτε δεν έχει συμφωνηθεί εάν όλα δεν έχουν συμφωνηθεί. Στο πλαίσιο της ίδιας λογικής θα συζητηθούν και οι εγγυήσεις.

Το περιουσιακό
Το θέμα των περιουσιών, όπως αυτό αναδύεται μέσα από τις δύσκολες διαπραγματεύσεις Μαυρογιάννη - Ναμί, έχει δύο βασικές πτυχές. Η πρώτη αφορά την ουσία του και η δεύτερη είναι περισσότερο επικοινωνιακή. * Επί της ουσίας το περιουσιακό είναι ένα καθαρά εσωτερικό πρόβλημα που δημιούργησε ο χρόνος και πλέον αφορά τον ορισμό των όρων "ιδιοκτήτης" και "χρήστης". Το θέμα είναι περίπλοκο παρά την προσπάθεια κάποιων -κυρίως στην ε/κ πλευρά- να το απλουστεύσουν. Η τ/κ πλευρά επί του θέματος αυτού για σκοπούς διαπραγμάτευσης έχει υπαναχωρήσει στις πάγιες θέσεις Ντενκτάς. Θέλει το τ/κ συνιστών κρατίδιο να λειτουργεί ως καθαρή ζώνη με τους Τ/Κ να αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, αλλά και να κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό του εδάφους. Στο θέμα του πληθυσμού τα πράγματα είναι απλά. Οι Τ/Κ θέλουν να ζήσουν ως κοινότητα και σ' αυτό εξάλλου έχουν καταλήξει και οι συμφωνίες Μακαρίου - Ντενκτάς το 1977 για δύο αυτοδιοικούμενες περιφέρειες. Το πρόβλημα έγκειται στις περιουσίες, με δεδομένο ότι στο τ/κ ομόσπονδο κρατίδιο το συντριπτικό ποσοστό γης ανήκει στους Ε/Κ. Αυτό το πρόβλημα ο κ. Ακιντζί επιχείρησε τις τελευταίες βδομάδες στο τραπέζι των συνομιλιών να το λύσει όχι μέσα από συμφωνημένα κριτήρια αλλά μέσα από μια συνολική συμφωνία για έλεγχο του 70% της γης από τους Τ/Κ. Ήταν φυσικό να υπάρξουν αντιδράσεις, γιατί κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τους Ε/Κ στο πλαίσιο των δημοψηφισμάτων.

Σε αυτή τη λύση σταδιακά άρχισαν να αντιδρούν και οι ίδιοι οι Τ/Κ αφού στην πράξη δεν θα μπορούν να πωλούν περιουσίες τους αν το επιθυμούν. * Κάπου εδώ ξεκινά και το επικοινωνιακό κομμάτι του περιουσιακού. Η ε/κ πλευρά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υποστήριξε ότι θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα κριτήρια του περιουσιακού με γνώμονα τις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων, διατηρώντας τα δικαιώματα της επανεγκατάστασης, της ανταλλαγής και της αποζημίωσης στην ευχέρεια των ιδιοκτητών. Σε τέτοια περίπτωση οι περιουσίες οι οποίες μπορεί να περιέλθουν υπό τον έλεγχο Τ/Κ μπορεί να ξεπεράσουν και το 70% που ο Μουσταφά Ακιντζί ζήτησε να κατοχυρωθεί για την τ/κ πλευρά. Ο λόγος είναι απλός και έχει να κάνει με την απροθυμία των Ε/Κ να ζήσουν υπό τ/κ διοίκηση, οπότε θα προτιμήσουν την ανταλλαγή και την αποζημίωση. Με λίγα λόγια ο Αναστασιάδης πρότεινε τη λύση να τη δώσει ρεαλιστικά η ίδια η ζωή και η οικονομία, όχι a priori οι νομοθέτες.

Η τακτική

Στην προσπάθειά του πάντως να πετύχει τον κύριό του στόχο ο κ. Ακιντζί, που δεν είναι άλλος από την τοποθέτηση οροφής στις περιουσίες στο τ/κ συνιστών κρατίδιο, έκανε ακόμα ένα βήμα διεκδικώντας οροφή για τους Ε/Κ ακόμα και σε ό,τι αφορά τις τέσσερις βασικές ελευθερίες, όπως αυτές προνοούνται από το κοινοτικό κεκτημένο. Αυτό παραλίγο να προκαλέσει σύρραξη στην τελευταία συνάντηση των δύο ηγετών, με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη να αναζητεί... τασάκια. Ο κ. Ακιντζί υποστήριξε ότι με την πάροδο του χρόνου οι Ε/Κ που θα εργάζονται ή θα ενοικιάζουν σπίτια στον βορρά μπορεί να διεκδικήσουν και να κερδίσουν την εσωτερική ιθαγένεια του τ/κ συνιστώντος κρατιδίου, με αποτέλεσμα να αλλοιωθεί η πληθυσμιακή αναλογία και να διαβρωθεί η πολιτική ισότητα των Τ/Κ.

Το επιχείρημα αυτό όχι μόνον δεν ευσταθεί, απεναντίας δημιουργεί και τεράστιες αγκυλώσεις στην ανάπτυξη του ίδιου του τ/κ συνιστώντος κρατιδίου:

* Σε ό,τι αφορά την αλλοίωση της πληθυσμιακής αναλογίας το επιχείρημα δεν ευσταθεί γιατί η συμφωνία για πολιτική ισότητα εξυπακούει ότι οι Τ/Κ ποτέ δεν θα γίνουν μειοψηφία στον βορρά. Με λίγα λόγια υπάρχει συμφωνημένη οροφή στην απόδοση εσωτερικής ιθαγένειας και στα δύο συνιστώντα κρατίδια.

 * Αν επιβληθούν οροφές στις τέσσερις βασικές ελευθερίες, αυτές δεν θα αφορούν μόνον τους Ε/Κ (που ούτως ή άλλως, όπως εξήγησε και ο κ. Βαν Νούφελ, απαγορεύεται σε πολίτες της ίδιας χώρας) αλλά τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και πολίτες τρίτων χωρών. Οπότε πώς μπορεί το τ/κ συνιστών κράτος να προσελκύσει επενδυτές;

Ο Νοέμβριος
Με τις θέσεις Μουσταφά Ακιντζί, οι οποίες διατυπώθηκαν περισσότερο για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης λόγω των αρνητικών αποτελεσμάτων κάποιων δημοσκοπήσεων αλλά και των σφοδρών επικρίσεων των εθνικιστών ότι "τα έδωσε όλα στους Ελληνοκύπριους", διαφωνεί διακριτικά και ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ ο οποίος παραπέμπει στις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν το 2008 με τον Δημήτρη Χριστόφια. Η τακτική Ακιντζί, πάντως, θα ξεδιπλωθεί μετά τις τουρκικές εκλογές και θα ξεκαθαρίσει όλο τον μήνα Νοέμβριο όταν εντατικοποιηθούν οι συνομιλίες.

Εκτίμηση πολλών αναλυτών είναι ότι ο Τ/Κ ηγέτης επιμορφώνεται σταδιακά γύρω από το κοινοτικό κεκτημένο και ότι αυτό που θα επιδιώξει μέχρι τέλους είναι η διαμόρφωση τέτοιων κριτηρίων στο περιουσιακό τα οποία στην ουσία θα ευνοούν τον Τ/Κ χρήστη στον βορρά σπρώχνοντας τον Ε/Κ ιδιοκτήτη να προτιμήσει την ανταλλαγή και την αποζημίωση. Η τ/κ αυτή πρακτική είναι κατανοητή αν την εξηγήσει κανείς ιστορικά αντιλαμβανόμενος τις πάγιες ανασφάλειες των Τ/Κ αλλά και το μεγάλο κόμπλεξ τους έναντι των Ε/Κ. Αν η τακτική Ακιντζί τελεσφορήσει, σαφέστατα από αυτήν θα ευνοηθούν και οι 40.000 Ε/Κ χρήστες τ/κ περιουσιών στον νότο οι οποίοι ήδη άρχισαν να

αγωνιούν για το καθεστώς κυριότητας της γης που κατέχουν από το 1974.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, αυτή η τακτική Ακιντζί επιτρέπει στον Νίκο Αναστασιάδη να σκληρύνει τη στάση του σε ό,τι αφορά τα εδάφη τα οποία θα επιστραφούν υπό ε/κ διοίκηση. Το εδαφικό και η επιστροφή όσο το δυνατόν περισσότερων προσφύγων θα καταστήσει το περιουσιακό λιγότερο επώδυνο. Αυτό πρέπει να το έχει σοβαρά υπ' όψιν του ο κ. Ακιντζί, σε διαφορετική περίπτωση η λύση δεν θα μπορεί να περάσει σε δημοψήφισμα από τους Ε/Κ.

Το νερό και ο Ε/κ Εθνικισμός

Χθες 17 Οκτωβρίου είχαμε δύο επετείους. Μια επίκαιρη και μια ιστορική. Ο μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς το 1931 κήρυξε την Ένωση μετά της μητρός Ελλάδος, χθες ο Ερντογάν ένωσε τα κατεχόμενα με τον Μέλανα Ποταμό, όπως τον ονόμαζε ο Ηρόδοτος, φέρνοντας μερικά εκατομμύρια κυβικά  ύδατος στην Κύπρο για σκοπούς ύδρευσης και άρδευσης.

Πώς αλλάζουν οι καιροί ρε παιδιά! Αν το ψάξει κανείς ιστορικά, ίσως καταλήξει και βρει ποια είναι η κακοδαιμονία των Ελληνοκυπρίων: Φωνές, προκηρύξεις, διακηρύξεις, απελευθερωτικοί αγώνες, ορκωμοσίες στη Φανερωμένη, οικονομικά θαύματα, ηρωικά ΟΧΙ και γενικά πολιτικές πλάνες. Προσπαθούμε, αγωνιζόμαστε αλλά στο τέλος κλοτσάμε την καρδάρα με το γάλα, προφανώς γιατί δεν έχουμε ηγεσία. Αν το ψάξει κανείς, την ηγεσία μας πάντα απαρτίζουν ένα τσούρμο εθνικο-φανφαρόνοι που μόνο φωνάζουν, σκούζουν, παλεύουν, κυρίως διαμαρτύρονται, αλλά στο τέλος λόγω πολιτικής στυτικής δυσλειτουργίας δεν μπορούν να ολοκληρώσουν.

• Τι ήταν ο Νικόδημος Μυλωνάς; Ένας ωραίος εθνικός λογάς που δεν είχε επαφή ούτε με την πολιτική συγκυρία της εποχής του ούτε άκουγε από λόγια και προειδοποιήσεις, ακόμα κι αν αυτές προέρχονταν από έναν Ελευθέριο Βενιζέλο. Κατέληξε εξόριστος και μέθυσος στα Ιεροσόλυμα όπου πέθανε. Τόσο οι προκάτοχοι όσο και οι διάδοχοί του, διά της στενότητας αντίληψης όπως απέδειξε στο βιβλίο του ο δρ Φαίδωνας Παπαδόπουλος («Οι Κρυπτοχριστιανοί της Κύπρου»), υποχρέωσαν τη συντριπτική πλειονότητα των εξισλαμισθέντων Ε/Κ να παραμείνουν Τ/Κ, παρότι ήθελαν να επιστρέψουν στην «πατρώα πίστη». Ο λόγος; Για να μην «ξιμαρίσουν το Έθνος».  

• Ποιοι ήταν ο Μακάριος και ο Γρίβας στη δεκαετία του 1950; Και οι δύο αντικομουνιστές και Χίτες, παιδιά του ηλίθιου εμφυλίου και της προάσπισης της μισής Ελλάδας. Ο ένας μεγάλωσε μέσα στους βυζαντινισμούς των μοναστηριών και ο άλλος εκτελώντας μονότονα ασκήσεις ακριβείας στη σχολή Ευελπίδων. Ανέλαβαν την ηγεσία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και φρόντισαν a priori να αποκλείσουν το 50% του πληθυσμού (δηλ. της μισής Κύπρου) οδηγώντας στη συνέχεια τη χώρα μας σε μια λύση/συμφωνία στην οποία δεν πίστευαν. Η αντιπαλότητα των δύο αυτών ηγετών μας οδήγησε κυρίως μετά το 1964 σε έναν ψυχρό ε/κ εμφύλιο που έγινε θερμός την περίοδο 1972-74 διά της δράσης της ΕΟΚΑ Β΄.

• Ακόμα και όταν ο Μακάριος αντιλήφθηκε τα λάθη του το 1977, υπογράφοντας τον συμβιβασμό της διζωνικής ομοσπονδίας, προσμετρώντας την εθνική καταστροφή του 1974, δεν κατάφερε να χρίσει διάδοχό του τον Γλαύκο Κληρίδη, τον μόνο ο οποίος τότε είχε και ηλικία και κρίση ώστε να βάλει τέλος στους ανόητους ε/κ μαξιμαλισμούς. Τον διαδέχθηκαν οι Σπύρος Κυπριανού, Βάσος Λυσσαρίδης και Τάσσος Παπαδόπουλος οι οποίοι εξέθρεψαν μια νέα γενεά φλύαρων και υπερφίαλων πολιτικών οι οποίοι πάντα καταφέρνουν να κεντρίζουν το ενδιαφέρον της φοβισμένης πλειοψηφίας της χώρας μας. Ευτυχώς οι Νικόλες, οι Λιλλήκες και οι Σιζόπουλοι δεν έχουν το εκτόπισμα των προκατόχων τους.

Ο Ερντογάν κι εμείς

Από την άλλη ο Ερντογάν και νοητά η στρατιά των εθνικιστών προκατόχων του βρέθηκαν χθες στην κατεχόμενη Κύπρο για να θέσουν τον θεμέλιο λίθο του δικού τους μαξιμαλισμού. Χθες μπήκε ακόμα ένα τσιμεντομπλόκ στη διχοτόμηση. Γιατί το λέω αυτό; Διότι η τ/κ πλευρά στη συνέχεια των διαπραγματεύσεων θα επιχειρήσει να μην επιστρέψει εδάφη τα οποία επιστρέφονταν με το σχέδιο Ανάν το 2004. Πού στα αλήθεια θα μπορούσε να πάει αυτό το νερό αν δεν υπάρχουν κάποιες πεδιάδες στη Μόρφου και τη Μεσαορία να αρδεύονται;

Η άφιξη του νερού από την Τουρκία είναι ένα υπερεαλιστικό έργο που επέτρεψε να πραγματωθεί η αλά Αντρέ Μπρετόν απελευθέρωση της φαντασίας του Ταγίπ Ερντογάν. Στήθηκε δε γιατί στη δική μας πλευρά δεν υπήρξαν ποτέ ηγέτες με ρεαλιστική προσέγγιση και γι’ αυτό δεν μπορούν να απαντήσουν στην κίνηση αυτή. 

Το έθεσε προχθές σωστά ο Αβέρωφ Νεοφύτου: Αν αυτό το έργο γινόταν επί ενωμένης Κύπρου, δεν θα ήμασταν όλοι εκεί να χειροκροτάμε κοντράροντας την κατάρα της ανομβρίας που χρωματίζει το DNA αυτής τη χώρας από αρχαιοτάτων χρόνων; Ο Ερντογάν δεν θα αισθανόταν και λίγο ανόητος αναλαμβάνοντας την εκπόνηση ενός αντιοικονομικού, πολυέξοδου και κατ’ επέκταση επιχορηγούμενου από την Τουρκία έργου για να ποτίζουν τα χωράφια τους κυρίως οι Ε/Κ;

Δεν ήμασταν εκεί γιατί είμαστε ανιστόρητοι, φοβικοί και πάσχουμε από ανίατη έλλειψη ρεαλισμού. Να εξηγούμαστε: Δεν φταίμε εμείς για όλα. Η μπότα της Τουρκίας είναι σίγουρα πολύ βαριά και για μας αλλά και για τους Τ/Κ που μαζεύτηκαν χθες στα κατεχόμενα για να διαμαρτυρηθούν για την επίσκεψη του αφέντη Ερντογάν. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι μπορούσαμε να κάνουμε και δεν κάναμε; Τι μπορούν σήμερα να κάνουν ο Αναστασιάδης, ο Ακιντζί, ο Ταλάτ, ο Άντρος και ο Αβέρωφ και δεν το κάνουν; Μέχρι να αποφασίσουν, τα αυτιά μας θα υποφέρουν από τις άναρθρες κραυγές των σούπερ πατριωτών αυτής της χώρας.