Η λύση του Κυπριακού και κάποιοι γραφικοί δημοσιογράφοι

Τόσο ο Νίκος Αναστασιάδης όσο και ο Μουσταφά Ακιντζί έχουν ενώπιόν τους σοβαρές δημοσκοπήσεις που καταδεικνύουν ότι ποσοστό πέραν 90% των πολιτών αναμένουν, επιθυμούν ή και επιδιώκουν λύση του Κυπριακού μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο κόσμος γενικώς έχει μπουχτίσει. Ειδικότερα οι Ε/Κ πρόσφυγες είναι αγανακτισμένοι γιατί εδώ και 41 χρόνια δεν γνωρίζουν τι θα γίνει με τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Θα επιστρέψουν, θα αποζημιωθούν, θα τα ανταλλάξουν; Ακόμα χιλιάδες Τουρκοκύπριοι κατοικούν εγκλωβισμένοι σε ε/κ σπίτια στον βορρά και αναρωτιούνται: είναι δικά μου ή όχι; Να τα επιδιορθώσω, να τα ανακαινίσω ή όχι; Οι Τ/Κ της Μόρφου επίσης έχουν ένα ακόμα δίλημμα: Πού να θάψουν τους νεκρούς τους; Στη Μόρφου ή στη Λευκωσία; Μέχρι πρόσφατα τους έφερναν στη Λευκωσία, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των Τ/Κ στη Μόρφου το 2004 ψήφισαν η πόλη να επιστραφεί στους Ε/Κ Μορφίτες.

Ο χρόνος

Με λίγα λόγια όλοι αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις, τις αγκυλώσεις και τις επιπλοκές που επιφέρει ο χρόνος και αν δεν με πιστεύετε, ας ερωτηθούν οι δύο διαπραγματευτές οι οποίοι αυτή τη στιγμή προσπαθούν να βρουν λύση στην επίλυση του περιουσιακού. Μέχρι στιγμής έχουν δημιουργήσει 24 κατηγορίες περιουσιών και κάτω από την κάθε μία καταγράφουν δεκάδες κριτήρια για το πώς η περιουσία αυτή θα τύχει διαχείρισης. Ακόμα και να συμφωνήσουν στις εκκλήσεις κάποιων πολιτών ότι η καλύτερη λύση είναι ο κάθε Κύπριος να επιστρέψει στο σπίτι του όπως ήταν το 1974, σας διαβεβαιώ ότι δεν θα έβρισκαν λογαριασμό για πολλούς λόγους: Λόγους που έχουν να κάνουν με την εξεύρεση εργασίας των πολιτών, σχολείων για τα παιδιά τους, κοινωνικής συναναστροφής, αίσθησης ασφάλειας κ.λπ. Λόγους που παραπέμπουν δηλαδή στη θέση ότι μια κοινωνία δεν λειτουργεί μέσα από σπίτια και χωράφια μόνον, αλλά κυρίως μέσα από την καθημερινή οργανωμένη διαβίωση των ανθρώπων. Οι ρίζες, με λίγα λόγια, δεν διαμορφώνονται από τη μια μέρα στην άλλη αλλά μέσα από τον χρόνο. Δυστυχώς όλα αυτά τα χρόνια ήμασταν ακίνητοι από τον χρόνο, ασυγκίνητοι. Ήμασταν ανίκητοι αλλά χάσαμε κι οι δυο:

• Στον νότο σήμερα υπάρχουν μερικές δεκάδες χιλιάδες Ε/Κ πρόσφυγες που μέσα από προγράμματα αυτοστέγασης έκτισαν τα σπίτια τους πάνω σε τ/κ γη. Αυτοί οι άνθρωποι είναι έτοιμοι σήμερα να παραδώσουν τα σπίτια τους και να μεταβούν στον βορρά στα σπίτια των γονιών τους, αν τους επιτραπεί; Κάποιοι από αυτούς λένε ναι, οι περισσότεροι θέλουν ανταλλαγή ή αποζημιώσεις.
•  Στον βορρά υπάρχουν μερικές χιλιάδες Τ/Κ Λεμεσιανοί (ίδρυσαν μάλιστα και δική τους τράπεζα, καθότι οι Λεμεσιανοί είναι παντού και πάντοτε τοπικιστές). Όταν τους ρωτάς, όμως, αν θέλουν να επιστρέψουν στη Λεμεσό στον γνωστό τουρκομαχαλά, ελάχιστοι κουνούν το κεφάλι τους καταφατικά. Θέλουν ανταλλαγή ή αποζημίωση, επειδή, όπως λένε, φοβούνται να επιστρέψουν.

Αυτό στην πράξη τι σημαίνει; Ότι όταν λέμε επανένωση εννοούμε κατά κύριο λόγο τη δημιουργία ενός κράτους με μια κυβέρνηση, ένα νόμισμα, ένα εθνικό ύμνο και μια σημαία ... και βλέπουμε; Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, επανένωση μετά από 41 χρόνια διαχωρισμού, αυτό ακριβώς σημαίνει σήμερα. Αυτό σημαίνει ακόμα και για περιοχές που θα επιστραφούν υπό ε/κ διοίκηση, αφού ελάχιστοι Ε/Κ θα είναι σε θέση να ξηλώσουν άμεσα τις ζωές τους για να μεταβούν στο κατεστραμμένο Βαρώσι, στη Μόρφου, σε κάποια χωριά της Μεσαορίας ή της Καρπασίας. Αυτό θα γίνει σταδιακά.

Αυτό ίσως που μπορεί να γίνει πιο άμεσα είναι αυτό που δεν αναμένεται: Δηλαδή ένας Ε/Κ να αγοράσει εξοχικό στην Κερύνεια ή ένας Τ/Κ στην Πάφο ασκώντας τα δικαιώματά του ως Ευρωπαίος πολίτης σε μια ευρωπαϊκή επικράτεια στην οποία θα μετατραπεί ολόκληρη η Κύπρος.

Ο ρεαλισμός

Έχοντας υπόψη την πιο πάνω ρεαλιστική αποτίμηση, που καταγράφεται καθημερινά μέσα από συζητήσεις αλλά και από δημοσκοπήσεις, αναρωτιέται κανείς τι περιμένουν οι πολιτικές ηγεσίες των Ε/Κ και των Τ/Κ; Οι συνομιλίες εδώ και 10 μέρες έχουν παγώσει. Έως και τις αρχές Οκτωβρίου οι δύο ηγέτες θα βρίσκονται στη Νέα Υόρκη για να υπονομεύουν ο ένας τον άλλο σε ξένους ηγέτες και κέντρα αποφάσεων, δεν θα συναντηθούν μεταξύ τους, ενώ λόγω τουρκικών εκλογών ο κανονικός ρυθμός των συνομιλιών θα επανέλθει τον Νοέμβριο. Με λίγα λόγια η ε/κ ηγεσία, ως η ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, επιχειρεί να ενδυναμώσει την κρατική μας υπόσταση, ενώ η τ/κ να την αποδυναμώσει αναβαθμίζοντας το ψευδοκράτος. Στο παρελθόν όσο καιρό δεν το έκαναν αυτό οι ηγέτες, συνομιλούσαν μεταξύ τους για να μην τους επιρριφθεί η ευθύνη της αποτυχίας. Αυτή την τακτική είχαμε την ελπίδα ότι οι κύριοι Αναστασιάδης και Ακιντζί, θα την απέφευγαν.

Θα πρέπει βέβαια να ομολογήσουμε ότι προσπαθούν περισσότερο από οποιουσδήποτε άλλους, αλλά η προσπάθειά τους δεν είναι αρκούντως επιτυχής.

• Η τ/κ πλευρά λόγω εκλογών στην Τουρκία πάγωσε τις συνομιλίες για ένα δίμηνο, για να διαπιστώσει τις νέες ισορροπίες και να δει πώς θα πορευθεί. Κάποιοι λένε ότι φοβήθηκε τις αντιδράσεις των γκρίζων λύκων.
• Η ε/κ πλευρά κινδυνεύει με τη νέα χρονιά να παγιδευθεί μέσα στη ρητορική των βουλευτικών εκλογών και στον φανατισμό των μικρών κομμάτων του Κέντρου. Σκεφτείτε τι θα γίνει αν αμοληθούν 500 υποψήφιοι στους καφενέδες.

Το μομέντουμ υπήρχε και θα υπάρχει ακόμα για λίγο. Αν οι δύο ηγέτες δεν το εκμεταλλευθούν, τότε πάμε για νέα άτυπα χρονοδιαγράμματα, όπως ακούγεται, για του χρόνου τέτοιο καιρό. Αλλά και πάλιν τα ίδια θα έχουμε. Του χρόνου τέτοιο καιρό ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να μεταβεί στη Νέα Υόρκη να υπερασπισθεί την υπόσταση της αναγνωρισμένης Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο δε Τ/Κ ηγέτης επίσης θα μεταβεί στη Νέα Υόρκη να προασπισθεί τα δίκαια των Τ/Κ. Ανακυκλώνοντας τα ίδια και τα ίδια εδώ και δεκαετίες. Επιτρέποντας να περνά ο χρόνος, να εμπεδώνονται η διαίρεση και τα τετελεσμένα. Επιτρέποντας να υπερισχύουν οι εθνικιστές, οι φοβικοί και αυτοί που δεν μπορούν να φαντασθούν μια όμορφη χώρα τα επόμενα 20 χρόνια. Με αποτέλεσμα κάποιοι γραφικοί  τύποι, σαν του λόγου μου, να αναμένουν ότι σε αυτή τη χώρα θα βρεθούν κάποιοι στιβαροί ηγέτες οι οποίοι επιτέλους θα αναλάβουν τις ευθύνες τους έναντι του κυπριακού λαού.     

Οι ψευδαισθήσεις της λύσης

Πέραν του 70% των Κυπριών πολιτών, με βάση τη δημοσκόπηση της Ομάδας Κύπρος, θεωρούν ότι αυτή τη φορά οδεύουμε ανεπιστρεπτί σε λύση του Κυπριακού. Πρόκειται, εκλογική αδεία, για μια συντριπτική παράσταση λύσης, η οποία βεβαίως δεν προδικάζει την ψήφο των πολιτών. Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, σε ποσοστό πέραν του 40%, θα ψηφίσει αφού πρώτα διαβάσει το νέο σχέδιο και ακούσει επιχειρήματα ένθεν και ένθεν.

Τα στερεότυπα

Βεβαίως στην πράξη αυτό που θα κρίνει την ψήφο Ε/Κ και Τ/Κ, αν κρίνουμε από δεκάδες δημοσκοπήσεις στον νότο αλλά και στον βορρά, είναι και κάποιες ψευδαισθήσεις που έχουν εμπεδωθεί διά του διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων τα τελευταία 51 χρόνια.

• Είναι σαφές ότι οι Τ/Κ δεν θέλουν να επιστρέψουν στις περιοχές που ζούσαν πριν το 1974 διότι, όπως λένε, φοβούνται τους Ε/Κ. Οικοδομώντας έτσι στη λογική της ομοσπονδίας, διεκδικούν στην τ/κ συνιστώσα πολιτεία πλειοψηφία πληθυσμού, αλλά και γης. Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι, αν πάρουν πλειοψηφία γης ποιος θα την αποζημιώσει;
• Μεταξύ των Ε/Κ, παρά τις συναισθηματικές εξάρσεις, η συντριπτική πλειοψηφία δεν επιθυμεί να ζήσει υπό τ/κ διοίκηση. Δείχνουν έτσι κατά πλειοψηφία διάθεση να αποδεχτούν ανταλλαγή περιουσιών και αποζημίωση. Οι Τ/Κ προσφέρουν 500.000 σκάλες στον νότο για ανταλλαγή. Δεν αρκούν βέβαια. Ποιος θα αποζημιώσει τις υπόλοιπες στους Ε/Κ;

Ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε αναχωρώντας από την Κύπρο προχθές μας είπε ότι μεταβαίνει στις ΗΠΑ και την Ευρώπη για να επικεντρωθεί στην οικονομική πτυχή της λύσης. Ο Νίκος Αναστασιάδης επίσης είναι διατεθειμένος να μπει σε ένα αεροπλάνο, όπως λέει, να κάνει τη γύρα του κόσμου και να μαζέψει λεφτά. Βεβαίως, αν κοιτάξει κανείς τι γίνεται στην περιοχή μας, ίσως αντιληφθεί ότι τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Η Κύπρος διεκδικεί αποζημιώσεις για 200.000 πρόσφυγες (150.000 Ε/Κ και 50.000 Τ/Κ) που ξεριζώθηκαν το 1974 αλλά σήμερα έχουν σπίτια και περιουσίες ασχέτως της νομιμότητας της κατοχής τους ή όχι, ενώ η Μέση και η ευρύτερη Μέση Ανατολή (Ιράκ - Συρία - Αφγανιστάν) έχουν πέραν των 10 εκατ. περιπλανώμενων προσφύγων να αναζητούν καταφύγιο σε πρόχειρους προσφυγικούς συνοικισμούς στην Τουρκία, τον Λίβανο και την Ιορδανία και πρόσφατα σε ευρωπαϊκές χώρες. Ποιος θα τους αποζημιώσει αυτούς; Ποιος μπορεί να θέσει ως προτεραιότητα την αποζημίωση των Κυπρίων προσφύγων σε σχέση με τα καραβάνια των νεοπροσφύγων από το Ιράκ και τη Συρία;

Ας ρωτήσει επίσης κανείς τον επίτροπό μας Χρήστο Στυλιανίδη πόσα μάζεψε από την παγκόσμια καμπάνια που έκανε για τον Έμπολα. Πέντε δισ. κι αυτά μετά βίας. Είναι δυνατόν κάποιοι να ονειρεύονται ότι η διεθνής κοινότητα θα βρει και θα διαθέσει 50 δισ. για την Κύπρο;

Από την άλλη η Κυπριακή Δημοκρατία είναι καταχρεωμένη με 22 δισ. στους δανειστές της, ενώ και το ψευδοκράτος χρωστά στην Τουρκία ένα ποσό πέραν των 8 δισ. Τα περισσότερα από αυτά τα χρέη είναι απόρροια της κακοδιαχείρισης ή της διαφθοράς των πολιτικών. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς: Ποιο είναι το ζητούμενο σήμερα; Να επανενώσουμε τα χρέη μας ή τις διαφθορές των πολιτικών μας;

Ο ρεαλισμός

Γιατί καταγράφω αυτούς τους αριθμούς; Μήπως για να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι δεν συμφέρει σε κανέναν η λύση; Απεναντίας. Οι αριθμοί αυτοί αν λειτουργήσουν ρεαλιστικά βοηθούν ώστε να εγκαταλείψουμε τις τρέχουσες ψευδαισθήσεις που έχουν κάποιοι για τη λύση του Κυπριακού. Με λίγα λόγια, το Κυπριακό δεν θα λυθεί κατά τρόπο που θα γεμίσει τις τσέπες των Ε/Κ προσφύγων με gas ούτε θα δώσει στους Τ/Κ δωρεάν γη. Από πού θα προκύψουν τα οφέλη; Ο δρόμος είναι δύσκολος και μπορεί να προκύψει μέσω της συνεργασίας όλων.

• Η λύση θα ανεβάσει τις τιμές στον βορρά εξισορροπώντας τις με αυτές στον νότο. Από τον τριπλασιασμό π.χ. των αξιών της γης θα προκύψουν και κάποιες αποζημιώσεις στους Ε/Κ πρόσφυγες. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν επίσης αρκετά σχέδια για κοινές αναπτύξεις γης, κυρίως εκεί που το περιουσιακό καθίσταται προβληματικό να επιλυθεί μεταξύ ιδιοκτήτη και χρήστη.
• Η ελευθερία εγκατάστασης, διακίνησης και περιουσίας θα επιτρέψει την επιχειρηματική συνεργασία των δύο κοινοτήτων, ανοίγοντας μια τεράστια αγορά στην Κύπρο, όπως η Τουρκία.
• Η λύση θα φέρει την πολυπόθητη ασφάλεια στην Κύπρο και θα επιτρέψει εν μέσω της γεωπολιτικής ανασφάλειας στη γύρω από εμάς περιοχή την προσέλκυση πρόσθετων επενδύσεων στη χώρα μας. Η Κύπρος με λίγα λόγια μπορεί να καταστεί επιχειρηματικό κέντρο της περιοχής για εμπορικές και άλλες συναλλαγές με 500 εκατ. πληθυσμό που κατοικεί στις γύρω χώρες. Αυτό θα φέρει ανάπτυξη.
• Η Κύπρος ως ενωμένη χώρα μέλος της ΕΕ θα μπορέσει να αντλήσει τεράστια φθηνά δάνεια από την ΕΚΤ, προσελκύοντας επίσης νέες επενδύσεις διά της μόχλευσης κεφαλαίων.
• Η οικοδομική δραστηριότητα (π.χ. ανοικοδόμηση Βαρωσίων) θα επαναφέρει σε τροχιά επαναδραστηριοποίησης έναν σημαντικό κλάδο της οικονομίας, ρίχνοντας κατακόρυφα την ανεργία.
• Η επανένωση της χώρας και η προσθήκη νέων κλινών στην τουριστική βιομηχανία θα ανεβάσει κατακόρυφα την προσέλευση τουρισμού στην Κύπρο.
• Η Κύπρος διά της λύσης θα προχωρήσει απρόσκοπτα στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, έχοντας ανοικτά ενδεχόμενα αγορών, όπως η Αίγυπτος, η Τουρκία και η ΕΕ. Σε αυτό μπορεί να συνεργαστεί και με το Ισραήλ.

Εν κατακλείδι

Με λίγα λόγια, θα πρέπει να επιλέξουμε. Χωρίς λύση Ε/Κ και Τ/Κ παραμένουμε ως έχουμε. Καταχρεωμένοι και υποχείρια των πολιτικών μας ηγεσιών. Με λύση και με ένα Σύνταγμα που θα επανακαθορίσει τα checks & balances περιορίζοντας την αυθαιρεσία των πολιτικών, αλλά και προσδίδοντας νέο αέρα ανάπτυξης, τότε έχουμε ως χώρα ελπίδες να πάμε μπροστά. Κανένας βέβαια δεν πρόκειται να μας χαρίσει τίποτα. Κανένας δεν θα μας αποζημιώσει για να δεχθούμε λύση. Γραμμένους μας έχουν. Να μας βοηθήσουν βέβαια υπάρχουν πολλοί. Φτάνει να ξέρουμε τι θέλουμε και να είμαστε σοβαροί.

Ποιοι κάνουν αντικατοχικό αγώνα;

Τι είναι τελικά αντικατοχικός αγώνας; Να αφήνεις τις εκκλησιές να γίνονται τζαμιά, να ρημάζονται, να γκρεμίζονται ή να τις επαναφέρεις, να τις λειτουργείς και να τις συντηρείς;

Ο Τάκης Χατζηδημητρίου και ο Μόρφου Νεόφυτος είμαι σίγουρος ότι έχουν να μας πουν πολλά επ’ αυτού.

 

Τι είναι αντικατοχικός αγώνας; Να αφήνεις τα αρχαία θέατρα να χορταριάζουν ή να τα γεμίζεις με 4.000 Ε/Κ και Τ/Κ για να παρακολουθήσουν αρχαία ελληνική τραγωδία ονειρευόμενοι την ώρα της επανένωσης;　

Ο πρόεδρος του ΘΟΚ Γιάννης Τουμαζής, μετά την εμπειρία που αποκόμισε την Παρασκευή το βράδυ ανεβάζοντας τον «Ιππόλυτο» στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, επίσης έχει πολλά να μας πει.

Βέβαια υπάρχουν και πολλοί αξιόλογοι συμπολίτες μας οι οποίοι διαφωνούν με τέτοιου είδους εκδηλώσεις. Διά των εκδηλώσεων αυτών, λένε, αναγνωρίζουμε την κατοχή, επισκεπτόμαστε την πατρίδα ως φιλοξενούμενοι των κατακτητών, προσφέρουμε άλλοθι σε μια εικόνα εξομάλυνσης της εισβολής και του απαράδεκτου status quo.

　

Τώρα κατάλαβαν;

　

　

Τα επιχειρήματα αυτά τα ακούμε εδώ και 41 χρόνια. Μας κατατρύχουν όλους. Την ίδια στιγμή, όμως, όλο και περισσότερο εμπεδώνουμε τη στασιμότητα. Η οποία διά της άγονης παρέλευσης του χρόνου διχοτομεί τη χώρα μας. Οπότε εύλογα κάθε καλόπιστος Κύπριος θέτει κάποια ερωτήματα:

• Διά της καταγγελτικής μας στάσης πόσοι Τούρκοι στρατιώτες έφυγαν από την Κύπρο από το 1974;
• Τι ποσοστό εδάφους της κατεχόμενης χώρας έχει επιστραφεί στους νόμιμους ιδιοκτήτες της; Πόσοι Ε/Κ πρόσφυγες έχουν επιστρέψει στα σπίτια και τις πατρογονικές τους περιουσίες; Ο χρόνος μέσα από την αδυσώπητη πορεία του έχει δημιουργήσει δυστυχώς πολλά τετελεσμένα. Τα οποία πέραν του ότι δεν ξεκινούν από το 1974, πολλά απ’ αυτά τα ξεχνάμε. Επιμένοντας κατά καιρούς στην ανάπλαση επιλεκτικών αναμνήσεων.

• Το κράτος μας πάσχει από το 1963 όταν αποχώρησαν από αυτό οι Τ/Κ με σοβαρές δικές μας ευθύνες
• Το κράτος μας διχοτομήθηκε de facto όταν η Ελλάδα, σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, παραβίασε τις συνθήκες και το Σύνταγμα και επενέβη στην Κύπρο διά του πραξικοπήματος, δίνοντας έτσι ευκαιρία στην Τουρκία να κάνει τη δική της παράνομη εισβολή.
• Το ενιαίο κράτος του 1960 μάς τέλειωσε το 1977 όταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος υπέγραψε με τον Ντενκτάς διπεριφερειακή ομοσπονδία καθορίζοντας στη συνέχεια την πορεία των διαπραγματεύσεων.
• Από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003, με την ανοχή του Τάσσου Παπαδόπουλου, χιλιάδες Κύπριοι επισκέπτονται το βόρειο μέρος της Κύπρου επιδεικνύοντας την ταυτότητά τους, για να παίξουν στα καζίνα.Διά της συμφωνίας της πράσινης γραμμής που υπέγραψε ο Τάσσος Παπαδόπουλος οι Ε/Κ αγοράζουν από τα σούπερ μάρκετ πορτοκάλια από την κατεχόμενη Μόρφου, λεμόνια από τη Λάπηθο και μανιτάρια από την Καρπασία. Σήμερα και χαλλούμι.
• Μετά την απόφαση Δημόπουλος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2009, χιλιάδες Ε/Κ πρόσφυγες έχουν προσφύγει στην τ/κ επιτροπή αποζημιώσεων πωλώντας τις περιουσίες τους στα κατεχόμενα.
• Μέσα από σειρά ΜΟΕ που έχουν τεθεί σε εφαρμογή, χιλιάδες Ε/Κ μεταβαίνουν στα κατεχόμενα και επιδιορθώνουν ή λειτουργούν εκκλησίες.

Η παράνοια

　

Όλα τα πιο πάνω συνθέτουν την παράνοια του Κυπριακού αλλά ταυτοχρόνως καθορίζουν τις δύο μοναδικές επιλογές που έχουμε. Επιλογές τις οποίες έχουν καθορίσει οι πολιτικοί μας διά των αποφάσεών τους και ο λαός διά της καθημερινής του πρακτικής. Ποιες είναι αυτές;

Πρώτον, θα κινηθούμε σε μια διαδικασία ομαλοποίησης μέσω των πιο πάνω ενεργειών οι οποίες σταδιακά θα καταλήξουν σε διχοτόμηση της χώρας μας με βάση το υπάρχον status quo
Δεύτερον, θα προχωρήσουμε θαρραλέα σε μια διευθέτηση του Κυπριακού στη λύση ομοσπονδίας μέσω της οποίας θα αποκατασταθούν σε μεγάλο βαθμό τα ανθρώπινα δικαιώματα, μερικώς τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και θα πάρουμε πίσω σημαντικά ποσοστά εδάφους υπό ε/κ διοίκηση.
　
　

Ο ρεαλισμός

　

　

Οι 4.000 Ε/Κ και Τ/Κ που παρακολούθησαν την παράσταση του «Ιππόλυτου» στη Σαλαμίνα δείχνουν να είναι έτοιμοι να κινηθούν παρόλες τις δυσκολίες στη διευθέτηση του Κυπριακού μέσω μιας συμφωνημένης λύσης η οποία μπορεί ξανά να οδηγήσει τη χώρα μας προς την ευημερία και την πρόοδο.

Κρίνοντας μέσα από την ανακοίνωση 71 συμπατριωτών μας για τη Σαλαμίνα, μάλλον επιθυμούν να διαμαρτύρονται για να έχουν ήσυχη τη συνείδησή τους, προετοιμάζοντας με αυτό τον τρόπο τις νέες γενεές να υποδεχτούν το παλαιό γνωστό σύνθημα: «Πάλιν με χρόνια με καιρούς πάλιν δικά μας θα ’ναι».

Εν κατακλείδι όποιοι νομίζουν ότι το Κυπριακό θα λυθεί μέσα από συναισθηματικές ανακοινώσεις και όχι μέσα από έναν καθημερινό αγώνα αυτογνωσίας, συμφιλίωσης και ναι, συμβιβασμών, ας μας πουν πρακτικά πώς θα γίνει αυτό.　
Κατά την ταπεινή μου γνώμη το να επαναλαμβάνει κάποιος εδώ και 41 χρόνια τα ίδια και τα ίδια, χωρίς να κάνει κάτι, δεν συνιστά αντικατοχικό αγώνα, αλλά συμβιβασμό με την κατοχή.

Φυσικό Αέριο: Οι δρόμοι της Ενέργειας και η Κύπρος

Το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου Zohr που ανακαλύφθηκε στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Αιγύπτου στο θαλάσσιο οικόπεδο Shorouk από την εταιρεία ENI αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές γεωπολιτικές προσαρμογές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα. Πώς η εξεύρεση αυτού του κοιτάσματος επηρεάζει την Αίγυπτο, πώς επηρεάζει την Κύπρο και κυρίως το Ισραήλ; Μπορεί πλέον η περιοχή της Λεβαντίνης και δη η περί τον Ερατοσθένη περιοχή να μπει στον χάρτη της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής; Την Παρασκευή ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδιος για θέματα ενέργειας Μάρος Σέφκοβιτς είχε εσπευσμένη συνάντηση στο Μιλάνο με τον εκτελεστικό διευθυντή της ΕΝΙ Κλαούντιο Ντεσκάλτσι. Προκύπτουν βεβαίως και κάποιες καθαρά κυπριακές απορίες που σε πρώτη φάση εξεφράσθησαν μέσω της εσπευσμένης κλήσης προς την ηγεσία της ΕΝΙ την περασμένη Τρίτη από τον υπουργό Ενέργειας της Κύπρου, αλλά και θα οριστούν από το ραντεβού του υπουργού Γιώργου Λακκοτρύπη με την Τotal την 1^η Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του αιγυπτιακού υπουργείου Ενέργειας και της ιταλικής εταιρείας ΕΝΙ, με βάση την πρώτη γεώτρηση στα 4.757 πόδια κάτω από τη θάλασσα υπάρχει ένα κοίτασμα 30 τρισ. κυβ. ποδιών φυσικού αερίου που εκτείνεται σε μια περιοχή 100 τετραγωνικών χλμ. με το βάθος του κοιτάσματος να φθάνει σε ύψος 630 μέτρων καλής ποιότητας φυσικού αερίου. Πρόκειται για το μεγαλύτερο θαλάσσιο κοίτασμα της τελευταίας 20ετίας με μία και μόνη γεώτρηση. Πρόκειται βέβαια για gas in place, γεγονός που αναμένεται να ρίξει πολύ πιθανόν το ύψος του, αφού χωρίς άλλες γεωτρήσεις ουδείς γνωρίζει τι ποσοστό του κοιτάσματος είναι πραγματικά εξορύξιμο.

Κυπριακή απορία

Η γεώτρηση της ΕΝΙ στο αιγυπτιακό οικόπεδο, σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Λακκοτρύπη, πραγματοποιήθηκε μόλις 6 χλμ. από τα σύνορα του οικοπέδου 11. Τα οικόπεδα 10-11 στην κυπριακή ΑΟΖ ως γνωστόν αδειοδοτήθηκαν στη γαλλική εταιρεία Τotal, με τις πληροφορίες από τους υφιστάμενους γεωλογικούς χάρτες και τις σεισμικές τρισδιάστατες απεικονίσεις να κάνουν λόγο για ενθαρρυντικές ενδείξεις. Στις 21 Ιανουαρίου 2015 όμως η γαλλική εταιρεία δήλωσε ότι οι δικές της έρευνες δεν κατέδειξαν την ύπαρξη σοβαρών κοιτασμάτων, δείχνοντας απροθυμία να προχωρήσει σε γεώτρηση. Η κυβέρνηση επεξέτεινε στη συνέχεια το συμβόλαιό της στο οικόπεδο 11 για περαιτέρω έρευνες, χαρίζοντάς της μάλιστα και τη συμφωνημένη αποζημίωση που έπρεπε να καταβάλει σε περίπτωση μη πραγματοποίησης γεώτρησης, ενώ η Τotal έδωσε πίσω το οικόπεδο 10. Αν βέβαια, σύμφωνα με εμπειρογνώμονα στον τομέα του φυσικού αερίου, 6 χιλιόμετρα νοτιότερα υπάρχει κοίτασμα 30 τρισ. κυβ ποδιών το οποίο εκτείνεται σε 100 τετρ. χιλιόμετρα, δεν είναι καθόλου απίθανο μέρος του κοιτάσματος αυτού να βρίσκεται και στο οικόπεδο 11. Δεν αποκλείεται η Τotal «να υποβάθμισε τη σημασία του οικοπέδου 11 είτε λόγω πολιτικής συγκυρίας, είτε κακής εκτίμησης, είτε κυρίως λόγω της απότομης πτώσης των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, κάτι που καθιστά την εξόρυξη φυσικού αερίου από μεγάλα βάθη ασύμφορη». Το σίγουρο πάντως είναι ότι μετάνιωσε γιατί έδωσε πίσω το οικόπεδο 10. Κι αυτό για έναν πολύ σοβαρό λόγο: η ΕΝΙ ρίσκαρε στη διπλανή αιγυπτιακή ΑΟΖ μια γεώτρηση σε περιοχές όπου είχε αποτύχει στο παρελθόν η Shell και πέτυχε πλήρως, προφανώς γιατί ανακάλυψε τη σωστή γεωλογική δομή της περιοχής, αναπτύσσοντας ανάλογα το γεωλογικό της μοντέλο. Αυτό εξάλλου είναι και το μεγάλο κέρδος για την Κύπρο, διότι πλέον, όπως δήλωσε στον «Πολίτη» ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, «τώρα ξέρουμε τι ζητούμε και πώς το ψάχνουμε». Σύμφωνα πάντα με τις δηλώσεις του υπουργού Ενέργειας, «μετά την ανακάλυψη στην ΑΟΖ της Αιγύπτου έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες μέρες μια αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τα κυπριακά οικόπεδα στην πέριξ του Ερατοσθένη περιοχή (οικόπεδα 7, 10, 11, 12).

Η Τotal

Με βάση το συμβόλαιο που υπεγράφη με την κυβέρνηση, η Τotal οφείλει αρχές Οκτωβρίου να προσκομίσει τα επεξεργασμένα αποτελέσματα των νέων γεωλογικών στοιχείων του οικοπέδου 11, με τη ζωή της να έχει γίνει πολύ ευκολότερη αφού ήδη μερικά χλμ. νοτίως έχει ανακαλυφθεί το κοίτασμα Zohr στην ΑΟΖ της Αιγύπτου. Ήδη λοιπόν γνωρίζει τη γεωλογική δομή που αναζητά και δεν αποκλείεται μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016, ημερομηνία κατά την οποία λήγει η πρώτη περίοδος του συμβολαίου της, να προχωρήσει ακόμα και σε γεώτρηση. Από την άλλη, η κυβέρνηση είναι σε θέση σε περίπτωση γεώτρησης στο 11 να ενεργοποιήσει τη συμφωνία συνεκμετάλλευσης με την Αίγυπτο που υπεγράφη τον Δεκέμβρη του 2013 και επικυρώθηκε από την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή βέβαια ο υπουργός Ενέργειας είχε χθες και προχθές συναντήσεις με τους εκπροσώπου της BG αλλά και της Noble με στόχο την κατάθεση των σχεδίων ανάπτυξης των κοιτασμάτων που έχουν εξευρεθεί στο οικόπεδο 12.

Έχουμε συμφωνία;

Το ερώτημα είναι αν έχουμε συμφωνία με την Αίγυπτο μετά από αυτή την τεράστια ανακάλυψη η οποία βρίσκεται πολύ πιο κοντά στις αιγυπτιακές ακτές και εκ των πραγμάτων το αέριό της θα είναι χαμηλότερου κόστους. Τα χρονοδιαγράμματα επίσης σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση του κοιτάσματος έως και την κήρυξή του ως εμπορεύσιμου θα μπορούσαν άνετα να συντρέχουν. Από την άλλη αυτή η ανακάλυψη φέρνει σε φοβερά δύσκολη θέση προς το παρόν το Ισραήλ και τις εταιρείες Noble και Delek, οι οποίες ίσως βρεθούν με τα 22 τρισ. κυβ. πόδια του Λεβιάθαν στα αζήτητα. Σε ό,τι αφορά πάντως την ποσότητα των 5 τρισ. κυβ. ποδιών της Αφροδίτης στο οικόπεδο 12, αυτή ίσως να μην είναι η δυσκολότερη περίπτωση να απορροφηθεί. Κι αυτό γιατί τώρα οι βασικές εγκαταστάσεις είναι λογικό να γίνουν στο αιγυπτιακό Zohr μέσω των οποίων θα μπορούσε σχετικά φθηνά να απορροφηθεί και το κυπριακό αέριο. Στο πλαίσιο εξάλλου των συνομιλιών του αιγυπτιακού και του κυπριακού υπουργείου Ενέργειας, η αιγυπτιακή πλευρά ξεκαθάρισε ότι το Zohr προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση (ηλεκτροπαραγωγή και βιομηχανία), σε αντίθεση με τις ανάγκες των δύο τερματικών στην Νταμιέτα και το Ιρκούκ, που παράγουν LNG που προορίζεται κυρίως για τις αγορές της ΕΕ με επίκεντρο την Ισπανία με την οποία η Αίγυπτος έχει καθυστερημένα συμβόλαια δισεκατομμυρίων ευρώ. Πάντως ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο Κύπρου και σύμβουλος της κυβέρνησης Πάνος Παπαναστασίου αναφέρει στον «Πολίτη» «ότι μάλλον το ενδεχόμενο πώλησης φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, τόσο από την Κύπρο όσο και το Ισραήλ, θα πρέπει να θεωρείται πλέον απομακρυσμένο.

Η μόνη προοπτική για την Κύπρο και το Ισραήλ μετά τη μεγάλη αιγυπτιακή ανακάλυψη είναι η αγορά της Τουρκίας, και αυτή ίσως προσφέρεται μόνο αν λυθεί το Κυπριακό και το Ισραήλ εξομαλύνει τις σχέσεις του με τη χώρα αυτή».

Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι οι πλωτές πλατφόρμες για παραγωγή

LNG ή και CNG. Βεβαίως, είναι πολύ πιθανόν να επανέλθουμε στην αρχική μας πρόταση για κατασκευή τερματικού στο Βασιλικό, με κοινή χρήση του ισραηλινού και του κυπριακού αερίου.

Υπάρχει και ένα τρίτο σενάριο το οποίο θα μπορούσε να σημάνει τον πλήρη αποκλεισμό της Τουρκίας από τον ενεργειακό σχεδιασμό της περιοχής. Διά της κατασκευής ενός τρίτου τερματικού στην Αίγυπτο θα μπορούσαν να απορροφηθούν όλα τα κοιτάσματα της περιοχής της Λεβαντίνης από την Αίγυπτο, μετατρέποντάς την σε σούπερ χαπ για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Ίσως γι’ αυτό παρασκηνιακά η Τουρκία κινείται για την επίλυση του Κυπριακού και επιχειρεί να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ. Η εκλογική ρευστότητα ωστόσο και οι χειρισμοί του Ταγίπ Ερντογάν δεν επιτρέπουν στον κ. Νταβούτογλου να αναπτύξει την πολιτική και τη διπλωματία που έχει άμεση ανάγκη αυτή τη στιγμή η χώρα.

Το πιο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες στην περιοχή είναι βέβαια οι τιμές του φυσικού αερίου, οι οποίες έχουν πέσει στα 4-5 δολάρια ακολουθώντας την κατρακύλα των τιμών του πετρελαίου. Αυτό σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος εξόρυξης του φυσικού αερίου της Λεβαντίνης καθιστά την όλη επιχείρηση πολύ δύσκολη σήμερα. Σε περίπτωση ανάκαμψης των τιμών του πετρελαίου σαφέστατα και οι τιμές του φυσικού αερίου θα ανακάμψουν.

Η μικρή και η μεγάλη εικόνα

Σύμφωνα με τη μικρή εικόνα και με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα η ανακάλυψη του κοιτάσματος Zohr στην ΑΟΖ της Αιγύπτου και οι τιμές πώλησης του φυσικού αερίου δημιουργούν σοβαρά προβλήματα σε Κύπρο και Ισραήλ:

• Η ανακάλυψη υπερκαλύπτει τις ανάγκες της Αιγύπτου, η οποία σήμερα διαθέτει αποδεδειγμένα κοιτάσματα 100 τρισ. κυβ. πόδια τα οποία ελέγχονται κυρίως από την ΕΝΙ και την BP.
• Η ανακάλυψη επομένως οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι δύο αυτές πολυεθνικές θα διεκδικήσουν την αιγυπτιακή αγορά με τα δικά τους κοιτάσματα, επιχειρώντας να αποκλείσουν τυχόν εισαγωγές και αχρείαστο ανταγωνισμό.

Η μεγάλη εικόνα, η οποία άρχισε να σχηματοποιείται από τη συνάντηση στο Μιλάνο του αντιπροέδρου της Κομισιόν και αρμόδιου για θέματα ενέργειας Μάρος Σέφκοβιτς με τον εκτελεστικό διευθυντή της ΕΝΙ Κλαούντιο Ντεσκάλτσι, την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος της Τotal στο οικόπεδο 11, από την κατάθεση σχεδίου δράσης από τη Noble αλλά και από τα δικαιώματα της ΕΝΙ στα οικόπεδα 2-3 και 9 στην κυπριακή ΑΟΖ, δεν έχει σίγουρα τοπικό κάδρο, αλλά ευρωπαϊκό, ιδιαίτερα αν η Κύπρος απαλλαγεί από το κυπριακό πρόβλημα. Σύμφωνα με αυτή την εικόνα στην περιοχή βρίσκονται αυτή τη στιγμή γύρω στα 70 τρισ. κυβ. πόδια φυσικού αερίου (35 το Ισραήλ, 5 η Κύπρος και άλλα 30 η Αίγυπτος). Κοντά σε αυτά, σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας της Κύπρου κ. Γιώργο Λακκοτρύπη, «θα προστεθούν τους επόμενους λίγους μήνες ή και χρόνια αρκετά άλλα κοιτάσματα τόσο φυσικού αερίου όσο και πετρελαίου». Ίσως μάλιστα προκύψει ότι το αιγυπτιακό κοίτασμα στο Zohr φθάνει μέχρι το οικόπεδο 11. Ίσως προκύψει επίσης νέα γεώτρηση στο 12 μετά τα νέα γεωλογικά δεδομένα, ενώ με βάση αυτά τα δεδομένα αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και τα κυπριακά οικόπεδα στην κοιλάδα του Ηροδότου (4, 5, 6) των οποίων οι σεισμικές μελέτες (ιδιαίτερα στο 5) δείχνουν ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Η Νορβηγία, η οποία είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς φυσικού αερίου στην ΕΕ, διαθέτει αυτή τη στιγμή γύρω στα 73 τρισ. κυβ. πόδια και θεωρείται μετά τη Ρωσία ο μεγαλύτερος παίκτης στην ΕΕ. Η Ανατολική Μεσόγειος, εάν μπορέσει η Κύπρος να αναδειχθεί σε έναν ευρωπαϊκό ενεργειακό κόμβο, θα μπορούσε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να αναδειχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς γεωπολιτικούς πυλώνες της ΕΕ.

Σε ποια σημεία θα κριθεί το Κυπριακό;

Στο Κυπριακό όλα έχουν συζητηθεί, σε σημείο που καμιά πλευρά πλέον δεν μπορεί να εκπλήξει την άλλη. Η συνάντηση ωστόσο του Νίκου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί την ερχόμενη Τρίτη, σε συνδυασμό με τη δεύτερη συνάντηση που θα ακολουθήσει στις 15 Σεπτεμβρίου, κρίνονται ως καθοριστικές σε ό,τι αφορά κάποια κομβικά σημεία και επί της ουσίας και επί της διαδικασίας. Ποιο είναι το ζητούμενο από αυτές τις συναντήσεις;

• Πρώτον, θα διαφανεί κατά πόσον όσα έχουν συζητήσει οι δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα αποτυπωθούν τελικά στο κείμενο της συμφωνίας με μαύρο μελάνι και ανεπιστρεπτί θα θεωρηθούν ως συγκλίσεις.
• Δεύτερον, θα κριθεί εκ των πιο πάνω κατά πόσον το Κυπριακό μπαίνει σε οριστική τροχιά λύσης, δίνοντας έτσι το δικαίωμα στα Ηνωμένα Έθνη να αρχίσουν να μπαίνουν στη λογική του χρόνου των δημοψηφισμάτων.
• Τρίτον, θα δρομολογηθούν νέες ζυμώσεις, κυρίως μεταξύ της ε/κ κοινότητας, η οποία την άνοιξη του 2016 θα πρέπει να προχωρήσει σε βουλευτικές εκλογές. Αναλόγως των εξελίξεων θα κριθεί πότε και υπό ποια μορφή θα διεξαχθούν αυτές οι εκλογές.

Τα τρέχοντα

    Στη συνάντηση της Τρίτης οι δύο ηγέτες θα ασχοληθούν με τρέχοντα θέματα ουσίας και θα δώσουν εντολή στους διαπραγματευτές να αποτυπώσουν ή όχι κάποιες τελικές συγκλίσεις που αφορούν κάποια κρίσιμα κεφάλαια του προβλήματος. Από τα κεφάλαια αυτά θα κριθεί κατά πόσον η συζήτηση του Κυπριακού γυρίζει σελίδα, μπαίνοντας πλέον στην τελική ευθεία, την κατάληξη της οποίας οριοθέτησε ήδη ο Μουσταφά Ακιντζί σε δηλώσεις του τη βδομάδα που πέρασε, κάνοντας λόγο για δημοψηφίσματα περί τα μέσα Μαΐου 2016. Ποιες είναι οι καυτές πατάτες στα χέρια των ηγετών;

• Θέμα πληθυσμού: Οι δύο ηγέτες θα κληθούν να κλειδώσουν τα πληθυσμιακά ποσοστά των δύο κοινοτήτων, με την ε/κ πλευρά να επιμένει στο 82:18 και την τ/κ βασικά να προτάσσει το προϊόν των δύο τελευταίων απογραφών που ανεβάζουν τους «νόμιμους» πολίτες στο Βορρά γύρω στις 280.000. Αν γίνει αποδεκτός αυτός ο πληθυσμός, σε συνδυασμό με τις 734.000 που ζουν στον Νότο, τότε η πληθυσμιακή αναλογία καθορίζεται στο 72:28, κάτι που δεν είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτό από την ε/κ πλευρά. Αντιθέτως, ένας λογικός συμβιβασμός στο 80:20, που αντανακλά και ιστορικά την αναλογία πληθυσμού στην Κύπρο, μάλλον ανάβει πράσινο σε συμφωνία. Αυτό στην πράξη σημαίνει πώς η τ/κ κοινότητα θα δηλώσει επισήμως ως πολίτες της Ομοσπονδιακής Κύπρου έναν πληθυσμό που θα κινείται πέριξ των 180.000-190.000 χιλιάδων. Σε αυτόν τον αριθμό σαφέστατα περιλαμβάνονται και γύρω στις 40.000-50.000 Τούρκοι ή άλλης εθνικότητας άτομα που έχουν παντρευτεί με Τουρκοκύπριο ή Τουρκοκύπρια, ή έχουν γεννηθεί στην Κύπρο. Όλοι οι υπόλοιποι κάτοικοι στον Βορρά θα δηλωθούν ως αδειούχοι ξένοι εργάτες, ενώ όσοι είναι παράνομοι πρέπει να αποχωρήσουν. Όπως γίνεται αντιληπτό, το κλείδωμα των νόμιμων πληθυσμών στον Βορρά και τον Νότο έχει άμεση και καταλυτική σχέση με το περιουσιακό, αφού οι μη νόμιμοι πολίτες που ζουν στην Κύπρο δεν θα έχουν κανένα δικαίωμα σε ό,τι αφορά την κατοχή και χρήση ε/κ και τ/κ υποστατικών. Βεβαίως οι αριθμοί αυτοί ίσως διαφοροποιηθούν προς τα πάνω για τους Τ/Κ, αναλόγως του ποιον πληθυσμό θα δηλώσει και η Κυπριακή Δημοκρατία στο πλαίσιο της τελικής συμφωνίας. Αν ο ε/κ πληθυσμός π.χ., συμπεριλαμβανομένων και των κοινοτικών, κλειδώσει σε αριθμούς πάνω από 800.000, τότε η τ/κ κοινότητα θα μπορούσε να κινηθεί πληθυσμιακά στις 200/220.000 κατοίκους.
• Θέμα ονόματος της ομοσπονδίας: η ε/κ πλευρά σαφέστατα και προτιμά το Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία (Federal Republic of Cyprus) η οποία αποτελεί και τη λογική συνέχεια του κράτους που Ε/Κ και Τ/Κ από κοινού ίδρυσαν το 1960. Δεν είναι εξάλλου καθόλου τυχαία η δήλωση του Νίκου Αναστασιάδη ενώπιον των αποδήμων ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι ε/κ αλλά έχει ως συνιδρυτές και τους Τ/Κ. Η τ/κ πλευρά κατ’ αρχάς δεν έδειξε να διαφωνεί, αλλά αυτό θα διαφανεί από τη συνάντηση της Τρίτης, με δεδομένο ότι υπάρχουν ήδη αντιδράσεις από εθνικιστικούς κύκλους στα κατεχόμενα οι οποίοι επιθυμούν όνομα το οποίο να μην παραπέμπει σε Κυπριακή Δημοκρατία. Η τ/κ πλευρά ίσως επιμείνει στο "Ενωμένη Κύπρος" (United Cyprus).
• Θέμα δημοσίων υπαλλήλων: η αναλογία Ε/Κ και Τ/Κ δημοσίων υπαλλήλων θα κυμανθεί κοντά στο 70:30, όπως ίσχυε στη Ζυρίχη, αν και η τ/κ πλευρά ζητά ποσοστά ελαφρώς μεγαλύτερα. Αυτό θα εξαρτηθεί από υποχωρήσεις της σε άλλα θέματα.
• Θέμα αξιωματούχων: ο διορισμός υπουργών και άλλων ανεξάρτητων αξιωματούχων θα εδράζεται και στην αναλογία πληθυσμού αλλά και στη χρονική διάρκεια των θητειών. Η ομοσπονδιακή δομή, εκτός των δύο συμπροέδρων, θα έχει κοντά στα 5 ομοσπονδιακά υπουργεία αλλά και τους ανεξάρτητους αξιωματούχους (διοικητής Κεντρικής, επίτροπος ΕΕ, γενικός και βοηθός γενικός εισαγγελέας, γενικός ελεγκτής). Οι Ε/Κ αξιωματούχοι θα υπηρετούν 2 θητείες και οι Τ/Κ 1 θητεία. Υπάρχει επίσης σκέψη εκτός από τον υπουργό Εξωτερικών να δημιουργηθεί και θέση υπουργού ή υφυπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, θέσεις οι οποίες δεν θα μπορούν να πληρώνονται από άτομα της ίδιας κοινότητας.

Η ουσία

Βεβαίως υπάρχουν ακόμα πολύ πιο σοβαρά θέματα που ακόμα αναζητούν τις τελικές τους διατυπώσεις, όπως είναι το θέμα της εκτελεστικής εξουσίας, ο καθορισμός των τελικών κριτηρίων στο περιουσιακό, η κατάθεση χαρτών στο εδαφικό, οι εγγυήσεις και βεβαίως η μεταβατική περίοδος εφαρμογής της λύσης.

1. Εκτελεστική εξουσία. Το θέμα αυτό, παρότι θα μπορούσε να κλείσει, θα παραμείνει ανοικτό μέχρι την τελευταία στιγμή για να διασταυρωθεί στο πλαίσιο του πάρε-δώσε με το εδαφικό και τις εγγυήσεις. Μέσω της εκτελεστικής εξουσίας οι Τ/Κ επιδιώκουν να διασφαλίσουν την πολιτική τους ισότητα και στο τραπέζι υπάρχουν πολλές προτάσεις, χωρίς όμως να υπάρξει ακόμα τελική συμφωνία. Η ε/κ πλευρά κατέθεσε προτάσεις που ξεκινούν από μόνιμο Ε/Κ πρόεδρο και μόνιμο Τ/Κ αντιπρόεδρο με διακοσμητικούς ρόλους, σε συνδυασμό με κοινοβουλευτική δημοκρατία και πρωθυπουργό. Από τ/κ πλευράς έχει κατατεθεί η σύγκλιση Χριστόφια - Ταλάτ για εκ περιτροπής προεδρία, στάθμιση και διασταύρωση ψήφου, που μέχρι στιγμής φαίνεται να είναι και η επικρατέστερη. Μια τρίτη πρόταση κάνει λόγο για κοινό ψηφοδέλτιο Ε/Κ και Τ/Κ υποψηφίων για την προεδρία (common ticket) μέσα από κοινή ψηφοφορία, αλλά χωρίς στάθμιση, με όρο βέβαια ότι κανένας υποψήφιος δεν μπορεί να εκλέγεται αν δεν λαμβάνει τουλάχιστον ένα ποσοστό 25% από την κοινότητα από όπου προέρχεται. Τέλος έχει τεθεί στο τραπέζι και πρόταση για κοινή παγκύπρια ψηφοφορία για πρόεδρο και αντιπρόεδρο, χωρίς στάθμιση, ο οποίος θα εκλέγεται κατά πλειοψηφία από το σύνολο των κατοίκων της Κύπρου.

2. Περιουσιακό: όπως έχει ανακοινώσει την Πέμπτη ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, τα κριτήρια για το περιουσιακό έχουν ξεπεράσει τον διψήφιο αριθμό (24) και ίσως προκύψουν ακόμα περισσότερα στη συνέχεια. Κάποια από τα κριτήρια αυτά (π.χ. ότι δεν επιστρέφονται περιουσίες επί των οποίων έχουν περάσει δρόμοι, κτίστηκαν σχολεία, προσφυγικοί οικισμοί ή νοσοκομεία, αλλά αποζημιώνονται) τέθηκαν επί σχεδίου Ανάν το 2004. Κάποια προστέθηκαν στις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ το 2008 (π.χ. αν επί της περιουσίας κάποιου κτίσθηκε ένα ξενοδοχείο θα μπορούσε έναντι της γης του να αποκτήσει ποσοστά και μετοχές) και κάποια επιβλήθηκαν εκ των πραγμάτων από την απόφαση Δημόπουλος το 2009, μέσω της οποίας αναγνωρίστηκαν δικαιώματα στον χρήστη των περιουσιών και θεσπίστηκε η επιτροπή περιουσιών στα κατεχόμενα, η οποία εξέτασε περιπτώσεις επιστροφής, ανταλλαγής και κυρίως αποζημιώσεων. Αυτό που προκύπτει μέσα από τις νέες συγκλίσεις Αναστασιάδη - Ακιντζί είναι ο καθολικός σεβασμός στο δικαίωμα ιδιοκτησίας Ε/Κ και Τ/Κ σε ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και κάποια καυτά νέα κριτήρια τα οποία ίσως δοκιμάσουν τις "πατριωτικές" αντοχές κάποιων πολιτικών και πολιτών ενώπιον της επιτροπής περιουσιών που θα συσταθεί. Για παράδειγμα, κάθε εκτοπισθείς Ε/Κ είτε μετακινηθείς Τ/Κ από τις περιοχές που ζούσε πριν από το 1974 θα έχει δικαίωμα να ζητήσει να επιστρέψει στο σπίτι του (to claim home) αλλά υπό έναν όρο: ότι θα εγκατασταθεί σε αυτό σε εύλογο χρονικό διάστημα. Μόνο υπ' αυτή την προϋπόθεση θα μπορούσε να συζητηθεί σοβαρά το αίτημά του. Σε διαφορετική περίπτωση θα μπορεί να ζητήσει την περιουσία του (claim property) διεκδικώντας ανταλλαγή ή αποζημίωση. Αν κρίνουμε από δημοσκοπήσεις που έγιναν στο παρελθόν, οι Ε/Κ επιδεικνύουν μικρό ενδιαφέρον για επιστροφή στα σπίτια τους υπό τ/κ διοίκηση και σαφώς μεγαλύτερο στα εδάφη που θα επιστραφούν υπό ε/κ διοίκηση. Πάντως από ε/κ πλευράς -κι αυτό απασχόλησε τις δύο τελευταίες συζητήσεις των διαπραγματευτών- το ζητούμενο είναι το ξεκαθάρισμα "ποιος είναι ο ορισμός του χρήστη περιουσίας και τι έννομο συμφέρον μπορεί να έχει". Κάπου εδώ το περιουσιακό διασυνδέεται άμεσα με το θέμα της υπηκοότητας και των εποίκων και εν γένει του τελικού αριθμού των κατοίκων που θα έχει η Ομοσπονδιακή Κύπρος. Όσο περισσότεροι έποικοι αποκλειστούν από τον τελικό κατάλογο των πολιτών της Ομοσπονδιακής Κύπρου, τόσο λιγότερα προβλήματα θα υπάρχουν στο περιουσιακό και τανάπαλιν.

3. Εδαφικό: στο κεφάλαιο αυτό έχουν κατατεθεί μέχρι στιγμής κριτήρια, αλλά ο χάρτης του σχεδίου Ανάν δίνει έναν γενικό μπούσουλα για το πού θα μπορούσαν να οδηγηθούν τα πράγματα, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Κύρια έμφαση στο εδαφικό δεν είναι τόσο τα ποσοστά όσο η επιστροφή περιοχών όπου θα μπορέσουν να επιστρέψουν όσο το δυνατόν περισσότεροι Ε/Κ πρόσφυγες. Στο τραπέζι των συνομιλιών έχει χυθεί μέχρι στιγμής πολλή φαιά ουσία για τις λεγόμενες περιοχές ειδικού καθεστώτος που αφορούν συμπαγείς γεωγραφικές περιοχές (Καρπασία, Κόκκινα, Λουρουτζίνα, Λεύκα) αλλά και αρχαιολογικά μνημεία και θρησκευτικούς τόπους λατρείας και περιουσίες που ανήκουν στην Εκκλησία και το Εβκάφ. Πάντως και ομιλούντες πάντοτε με βάση το νέο πνεύμα των συνομιλιών, οι χάρτες δεν θα οριοθετούν καθαρές φυλετικά περιοχές αλλά ο κάθε Κύπριος υπό κάποιες συνθήκες (οικονομικές, συναισθηματικές κλπ.) θα έχει δικαίωμα να επιλέξει τον τόπο διαβίωσής του.

4. Εγγυήσεις: το θέμα αυτό συμφωνήθηκε ότι θα συζητηθεί στο τέλος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν γίνεται καμιά προεργασία, κυρίως από πλευράς Έσπεν Μπαρθ Άιντε, Κομισιόν και Ηνωμένων Εθνών. Ο κ. Άιντε συζήτησε το θέμα με όλες τις εγγυήτριες δυνάμεις του 1960, είχε επαφές με τους Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τη Φεντερίκα Μογκερίνι και τους Αμερικανούς. Μέχρι στιγμής είναι σαφές ότι Ελλάδα και Βρετανία δεν επιθυμούν συνέχιση των εγγυήσεων, με την Τουρκία να επιμένει περί του αντιθέτου, επικαλούμενη την ανασφάλεια που αισθάνονται οι Τ/Κ. Οι Τ/Κ επισήμως διά του εκπροσώπου του κ. Ακιντζί Μπουρτζού Μπαρίς δήλωσαν ότι οι εγγυήσεις δεν είναι ταμπού, ενώ και η Τουρκία διά του κ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι το θέμα των εγγυήσεων θα εξαρτηθεί από τη θέληση των Τ/Κ. Για την ε/κ πλευρά, όπως καταδεικνύει σειρά δημοσκοπήσεων, η επικρατέστερη προτίμηση είναι να υπάρξουν εγγυήσεις -αν κριθεί ότι χρειάζονται- από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνδυασμό με τα Ηνωμένα Έθνη. Το κεφάλαιο ΝΑΤΟ προ των αντιδράσεων του ΑΚΕΛ μάλλον έκλεισε επισήμως μετά και τη συνέντευξη Κασουλίδη την περασμένη Κυριακή στον "Φ", παραμένει ωστόσο το ερώτημα αν η Ομοσπονδιακή Κύπρος θα έχει σώματα ασφαλείας και ποια θα είναι αυτά. Άτυπα στο πλαίσιο του διαλόγου από ε/κ πλευράς διατυπώνεται η θέση περί της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφαλείας στη Νοτιανατολική Μεσόγειο για την αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών, με τη συμμετοχή Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας, Βρετανίας και ίσως και Ιταλίας, το οποίο σε συνεργασία με τον ΟΗΕ και την ΕΕ θα εγγυηθεί την τάξη και την ασφάλεια στην ταραγμένη αυτή περιοχή. Σε αυτό το υποσύστημα σοβαρές συνέργειες, λόγω του ενεργειακού σχεδιασμού στην περιοχή, μπορεί να έχει το Ισραήλ, η Αίγυπτος αλλά και ο Λίβανος. Από πλευράς Τ/Κ πάντως, αν κρίνουμε από την πρόσφατη συνέντευξη του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στην «Κ», θα δοθεί μέχρι τέλους η μάχη για εγγυήσεις της Τουρκίας, τουλάχιστον στην τ/κ συνιστώσα πολιτεία, έστω και με κάποια χρονοδιαγράμματα.

5 Οικονομία: στο κεφάλαιο αυτό σχεδόν ξεκαθάρισαν τα πάντα. Για να ξεκινήσουμε από τα δύσκολα, έχει αποφασισθεί ότι τα χρέη των δύο συνιστωσών πολιτειών δεν θα μεταφερθούν στον κοινό ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Με λίγα λόγια η ε/κ πλευρά θα αναλάβει τα χρέη των 18 περίπου δισ. που έχει συνάψει μέσω του μνημονίου, ενώ τα χρέη των Τουρκοκυπρίων (γύρω στα 8 δισ.) θα επωμισθούν οι ίδιοι, ευελπιστώντας, σύμφωνα με τ/κ πηγή, ότι αυτά θα χαριστούν από την Τουρκία. Η κεντρική κυβέρνηση θα εισπράττει όλα τα έσοδα από τους άμεσους και έμμεσους φόρους και θα τα κατανέμει, αναλόγως της εισφοράς της κάθε πολιτείας, στα τοπικά της όργανα. Οι Τ/Κ λόγω χαμηλότερων εισοδημάτων θα επωφεληθούν από τον προϋπολογισμό αναπτύξεως, ο οποίος θα κυμανθεί στο 6% του συνόλου. Μέχρι να ανέβει το βιοτικό τους επίπεδο στο 80% των Ε/Κ, θα λαμβάνουν τα 5/6 από αυτόν τον προϋπολογισμό. Η Ομοσπονδιακή Κύπρος θα ξεκινήσει από την πρώτη μέρα λειτουργίας με μία Κεντρική Τράπεζα και το ευρώ ως κοινό της νόμισμα.

6. Ανάπτυξη: έχει συμφωνηθεί και σύντομα θα ανακοινωθεί η δημιουργία μιας τεχνικής επιτροπής για την ανάπτυξη της Ομοσπονδιακής Κύπρου. Το όλο θέμα χειρίζεται ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Ήδη έχει ζητηθεί από το IMF συνδρομή για την εκπόνηση μιας μελέτης για το μοντέλο ανάπτυξης της Κύπρου, με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της οποίας θα επιχειρηθεί η δημιουργία της νέας οικονομίας της χώρας. Το ζητούμενο βασικά είναι η προσέλκυση κεφαλαίων και επενδύσεων στην Κύπρο μέσω της διαδικασίας της μόχλευσης. Η χώρα μετά τη λύση θα μπορεί να παρουσιάζεται ως ένας ασφαλής επενδυτικός προορισμός με κυρίαρχη υποδομή ένα πολιτικό μοντέλο που θα προσιδιάζει σε αυτά της Σιγκαπούρης και της Ελβετίας, αλλά ταυτόχρονα θα λειτουργεί εντός της ΕΕ. Ήδη ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε ως γραμματέας του World Economic Forum του Νταβός έχει πραγματοποιήσει δεκάδες συναντήσεις στις ΗΠΑ και στην ΕΕ με διάφορα επενδυτικά ταμεία τα οποία δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον να επενδύσουν στην Κύπρο, έχοντας ταυτόχρονα πρόσβαση στην τεράστια αγορά της Μέσης Ανατολής. Η προσέλκυση κεφαλαίων βέβαια θα μπορούσε να γίνει και μέσω της παραδοσιακής οδού των διμερών σχέσεων, αλλά δεν αποκλείεται και μια επιχείρηση συλλογής δωρεών για να προικοδοτηθεί η Ομοσπονδιακή Κύπρος, όπως επιχειρήθηκε το 2004.

7. Μεταβατική περίοδος: στο τραπέζι των συνομιλιών έχει συμφωνηθεί ότι θα υπάρξει μια δίμηνη ή τρίμηνη μεταβατική περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας θα αρχίσει να λειτουργεί το ομοσπονδιακό κράτος και οι θεσμοί του. Την ευθύνη στο διάστημα αυτό θα έχει μια μεταβατική επιτροπή την οποία θα διορίσουν οι δύο ηγέτες και η οποία θα αναλάβει τη διενέργεια εκλογών (προεδρικές, βουλευτικές), τον διορισμό των ανεξάρτητων αξιωματούχων της Ομοσπονδίας (διοικητής Κεντρικής Τράπεζας, γενικός και βοηθός γενικός εισαγγελέας, γενικός ελεγκτής, επικεφαλής αστυνομίας κλπ.) και εν γένει θα επιβλέψει την εφαρμογή της λύσης με βάση το ομοσπονδιακό Σύνταγμα. Την ίδια στιγμή βέβαια θα συντρέχουν και μια σειρά άλλα χρονοδιαγράμματα, όπως η επιστροφή εδαφών (π.χ. Βαρώσι) και η αποχώρηση του μεγαλύτερου μέρους των τουρκικών και ελληνικών στρατευμάτων που βρίσκονται στην Κύπρο.

Επικοινωνία της λύσης Από πλευράς Ηνωμένων θεωρείται ότι έχει διανυθεί αρκετός δρόμος και έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στο τραπέζι των συνομιλιών, για αυτό και την περασμένη Παρασκευή έθεσαν σχεδόν επιτακτικά το θέμα να υπάρξει την Τρίτη μια εκτενής ανακοίνωση των δύο ηγετών σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί έως τώρα. Τόσο η ε/κ όσο και η τ/κ πλευρά πάντως έδειξαν να είναι ακόμα επιφυλακτικές. Από την άλλη βέβαια η μη ανακοίνωση της όποιας προόδου επιτρέπει την παρερμηνεία και πολλές φορές οδηγεί σε παραπληροφόρηση γύρω από τις εξελίξεις. Λόγω της αποσπασματικής ενημέρωσης οι δύο ηγέτες δέχονται έντονες επιθέσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, επιθέσεις οι οποίες δημιουργούν σύγχυση σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, που αναμένουν απτά αποτελέσματα ώστε να τοποθετηθούν. Βεβαίως εκ μέρους των δύο ηγετών εκφράζεται η λογική θέση ότι δεν είναι δυνατόν να ανακοινώνεται επιλεκτική πρόοδος από τη στιγμή που δεν έχουν κλείσει οριστικά κάποια μεγάλα κεφάλαια. Υπάρχει ωστόσο πλήρης αντίληψη του τάιμινγκ κυρίως από ε/κ πλευράς, αφού σε μερικές βδομάδες ουσιαστικά ξεκινά η προεκλογική περίοδος για τις βουλευτικές του 2016. Το θέμα μιας κοινής εκτεταμένης ανακοίνωσης των δύο ηγετών πάντως παραμένει ένα ισχυρό ενδεχόμενο και ίσως προκύψει κατά τη διάρκεια της συνάντησης των δύο ανδρών στις 15 Σεπτεμβρίου, νοουμένου ότι η επερχόμενη συνάντηση της Τρίτης θα αποδώσει καρπούς και θα επιβεβαιώσει την κρισιμότητά της. Η πολιτική σκέψη που καθοδηγεί τη διάθεση για διαφάνεια εδράζεται στο ότι αν οι κύριοι Αναστασιάδης και Ακιντζί δεν θέσουν επί τάπητος το πλαίσιο και δεν είναι σε θέση να δώσουν στην κοινή γνώμη την προοπτική της λύσης, η δυναμική του φόβου θα καθορίσει από μόνη της την ατζέντα, οδηγώντας για μία ακόμα φορά το Κυπριακό στις ατραπούς του λαϊκισμού και της κινδυνολογίας.