Κυπριακό: Είμαστε κοντά σε πάρε -δώσε;

Οι τρεις συναντήσεις του Γενάρη μεταξύ του Προέδρου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί θα κρίνουν πολλά σε ό,τι αφορά την τελική έκβαση του Κυπριακού. Μέχρι στιγμής, από τον περασμένο Απρίλη, όταν ξεκίνησαν οι συνομιλίες, μέχρι και τον Δεκέμβριο, συζητήθηκαν όλα τα κεφάλαια του προβλήματος και διαπιστώθηκε η ύπαρξη –παρά τα πισωγυρίσματα του Σεπτεμβρίου– σημαντικών συγκλίσεων. Αν οι συναντήσεις του Γενάρη οδηγήσουν σε ολοκλήρωση της συζήτησης κάποιων πτυχών που έχουν απομείνει, σύμφωνα με έγκυρη κυβερνητική πηγή, «δεν αποκλείεται καθόλου να μπούμε στο τελικό πάρε-δώσε προς τα τέλη του Γενάρη ή και αρχές Φεβρουαρίου». Εν τοιαύτη περιπτώσει, δεν θα ηχήσει καθόλου παράλογη η ανακοίνωση μιας συμφωνίας η οποία θα οδηγήσει στον καθορισμό ημερομηνιών για δημοψηφίσματα. Με λίγα λόγια, όλα κατατείνουν στο ότι το 2016 θα μπορούσε να είναι η χρονιά λύσης του Κυπριακού. 

Οι εκκρεμότητες

Τρία είναι τα κύρια θέματα που χρειάζονται ακόμα περισσότερη συζήτηση τον Γενάρη και σε αυτά θα επικεντρωθούν οι ηγέτες, αλλά και οι διαπραγματευτές Μαυρογιάννης και Ναμί κατά τη διάρκεια των καθημερινών τους σχεδόν συναντήσεων.

• Οι εγγυήσεις: Το θέμα έχει συζητηθεί άτυπα στο τραπέζι αρκετές φορές, αλλά όλοι αποδέχονται ότι η συζήτησή του θα κλείσει και μέσα από τις οριστικές τοποθετήσεις των εγγυητριών δυνάμεων της Ζυρίχης, δηλαδή της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Κάποιες συζητήσεις μπορεί να υπάρξουν και στο περιθώριο του φόρουμ του Νταβός (20 Ιανουαρίου), εκεί όπου θα βρίσκονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Επί της αρχής έχει συμφωνηθεί ότι η ομοσπονδιακή ευρωπαϊκή Κύπρος δεν έχει ανάγκη στρατιωτικής επιτήρησης, ωστόσο στο τραπέζι συζητείται το θέμα του αισθήματος ασφάλειας που πρέπει να έχουν και οι Ε/Κ και οι Τ/Κ μετά τη λύση. Έχει επίσης συμφωνηθεί επί της αρχής ότι δεν μπορεί η μία κοινότητα να έχει απόλυτη αίσθηση ασφάλειας ενώ η άλλη να αισθάνεται ανασφαλής. Σύμφωνα με πηγή των Ηνωμένων Εθνών, «μεγάλο μέρος της ανασφάλειας που αισθάνονται οι δύο κοινότητες, η καθεμιά για τους δικούς της κατανοητούς ιστορικούς λόγους, θα μειωθεί από την ίδια την ποιότητα της λύσης. Εάν η λύση είναι καθαρή, αν υπάρχουν δικλίδες εφαρμογής της, αν –τέλος– πρυτανεύσει ένα αίσθημα ότι όλοι οφείλουμε να πληρώσουμε το τίμημα για την επίτευξη μιας μόνιμης ειρήνης, τότε όλα είναι δυνατά. Και οι δύο κοινότητες σε αυτό το σημείο οφείλουν να δείξουν  ενσυναίσθηση, κατανοώντας τους φόβους της άλλης πλευράς». Σύμφωνα με ξένη διπλωματική πηγή, «εάν οι δύο ηγέτες καταλήξουν από μόνοι τους σε μια συμφωνία η οποία να καθορίζει το νέο σύστημα ασφάλειας της χώρας, τότε είναι δύσκολο σε τρίτους να τους επιβάλουν κάτι διαφορετικό». Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ακούστηκαν μέχρις στιγμής πολλά. Η συμμετοχή ολόκληρης της Κύπρου στην ΕΕ δίνει ένα πλέγμα ασφάλειας, υπό την έννοια ότι από το 1950 σε καμία χώρα μέλος της ΕΕ δεν απειλήθηκε η εσωτερική ή η εξωτερική ασφάλεια. Συζητούνται επίσης εγγυήσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας για εφαρμογή της λύσης με ανάπτυξη μεγαλύτερων δυνάμεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η οποία θα δρα κάτω από το κεφάλαιο 7 του καταστατικού χάρτη. Ακούστηκαν επίσης και πολλά επιχειρήματα για τη δημιουργία ενός ευέλικτου κυπριακού στρατιωτικού σώματος.
• 
  Το περιουσιακό: Η συζήτηση έχει καταλήξει στη δημιουργία 23 κατηγοριών γης, η καθεμιά από τις οποίες έχει προικοδοτηθεί με αρκετά κριτήρια. Επί της αρχής αναγνωρίζεται η εγκυρότητα του τίτλου του ιδιοκτήτη (είτε είναι Ε/Κ με περιουσία στον βορρά είτε Τ/Κ με περιουσία στον νότο). Τα κριτήρια λαμβάνουν υπόψη τις κύριες αποφάσεις του ΕΔΑΔ για το περιουσιακό (Τιτίνα Λοϊζίδου και Δημόπουλος), πολλά από τα οποία έχουν συμφωνηθεί μέσα από τις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ το 2009. Αυτό που φαίνεται να απασχολεί κυρίως την τ/κ πλευρά στο περιουσιακό είναι η ταχύτητα με την οποία θα εξετασθούν οι αιτήσεις ενώπιον της επιτροπής περιουσιών. Η τ/κ πλευρά, εφόσον έχουν συμφωνηθεί τα κριτήρια, επιμένει σε αυτοματισμό της εφαρμογής τους. Η διαδικασία αυτή είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή από τους Τ/Κ, υπό την έννοια ότι η συντριπτική τους πλειονότητα έχει παραδώσει τους τίτλους ιδιοκτησίας των περιουσιών που διαθέτει στον νότο, οι οποίοι προσφέρονται άμεσα για ανταλλαγή. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους Ε/Κ, οι οποίοι, παρότι –αν κρίνουμε από συνεχείς δημοσκοπήσεις– δεν ενδιαφέρονται στην πλειονότητά τους για επανεγκατάσταση στον βορρά, προτιμούν να εξετασθεί η κάθε περίπτωση ατομικά. Η μέση λύση ίσως βρεθεί μέσα από διαδικασίες οι οποίες θα παραπέμπουν σε γρήγορο ξεκαθάρισμα του status της περιουσίας, αλλά ταυτόχρονα και σε άμεση παράδοση της νεκρής ζώνης και των Βαρωσίων, όπως ζητά ο Νίκος Αναστασιάδης.
• 
  Το ταμείο αποζημιώσεων: Η διαδικασία ξεκαθαρίσματος στο περιουσιακό έχει να κάνει με την ύπαρξη ενός αξιόπιστου ταμείου αποζημιώσεων. Η ίδρυση και η λειτουργία ενός τέτοιου ταμείου, το οποίο θα προικοδοτηθεί είτε μέσα από διεθνείς δωρεές είτε ένα μακροπρόσθεσμο δάνειο από την ΕΚΤ, αποτελεί ένα θέμα το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει ξεκαθαρίσει. Αυτοί βεβαίως που αναμένουν δισ. ευρώ μέσα από δωρεές ίσως απογοητευθούν. Δεδομένης της ρευστής κατάστασης στην περιοχή, των εκατομμυρίων προσφύγων που έχουν άμεσες ανάγκες σίτισης, λίγοι αναμένεται να είναι οι διεθνείς δωρητές οι οποίοι θα βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Σύμφωνα με ξένους οικονομολόγους που ασχολούνται με την υπόθεση της Κύπρου, το θέμα του περιουσιακού θα πρέπει να ιδωθεί όχι μόνο ως θέμα αποζημιώσεων, αλλά ως κυρίαρχο θέμα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Γι’ αυτό θα χρειαστεί φαντασία και διάθεση συνεργασίας τόσο από ιδιοκτήτες γης όσο και από χρήστες. Σε τέτοια περίπτωση θα υπάρξουν τεράστιες επενδύσεις γης στην Κύπρο, φθάνει όμως ο επενδυτής να γνωρίζει με ποιον έχει να κάνει σε ό,τι αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Τα τρία συν μιας λύσης του Κυπριακού Μέχρι στιγμής στη συζήτηση του Κυπριακού οι δύο πλευρές συζητούν κυρίως τι τους χωρίζει και κατ’ επέκταση πώς θα εξεύρουν λύσεις σε θέματα που προέκυψαν στο παρελθόν. Ίσως είναι ο καιρός να αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε και για το τι είναι αυτό που μας ενώνει και κυρίως μας συμφέρει από τυχόν επανένωση του πληθυσμού της χώρας μας.

Οι τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες, δηλαδή η ελεύθερη διακίνηση προσώπων, η ελεύθερη διακίνηση αγαθών, η ελεύθερη διακίνηση υπηρεσιών και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων την επομένη της λύσης, στην πράξη επανενώνουν οικονομικά και πολιτικά ολόκληρη την επικράτεια της ομοσπονδιακής Κύπρου. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι κάθε Κύπριος πολίτης μπορεί να εργαστεί σε όποια περιοχή της Κύπρου θέλει και να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά ιδρύοντας εταιρείες ή κάνοντας κοινοπραξίες από την Πάφο μέχρι την Καρπασία. Πολύ σημαντικό στοιχείο για σκοπούς ανάπτυξης είναι το ότι αυτές οι ελευθερίες δεν αφορούν μόνο τους Κυπρίους, αλλά και όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες. Με λίγα λόγια, η κυπριακή ομοσπονδία - εάν βεβαίως ξεπερασθούν κάποιες ενστάσεις της Τ/κ πλευράς που στηρίζονται κυρίως σε άγνοια του ευρωπαϊκού κεκτημένου- πέραν του ότι ως οικονομία θα γίνει πιο μεγάλη, εντάσσεται λειτουργικά στην τεράστια αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 500 εκατ. πολιτών, έχοντας στη διάθεσή της μεγαλύτερες προοπτικές επενδύσεων, αλλά και άντλησης κονδυλίων από τα διαρθρωτικά ταμεία.

Η λύση θα επιτρέψει στην Κύπρο να έχει λόγο και ρόλο στην εκπόνηση της ενεργειακής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Χωρίς Κυπριακό η χώρα μας θα είναι η μοναδική χώρα με καλές σχέσεις με όλους τους ιδιοκτήτες αερίου στη Λεβαντίνη, αλλά και τους επίδοξους αγοραστές. Στόχος μας, η χρήση αερίου για τη δική μας μικρή οικονομία καθιστώντας την πιο ανταγωνιστική, αλλά και η πώληση αερίου, μέσω της σύμπηξης μιας κοινοπραξίας στην περιοχή, μέσω της οποίας συνεισφέρουμε ώστε η ΕΕ να αποκτήσει πλουραλισμό στον εφοδιασμό της σε φυσικό αέριο. Όλα αυτά βεβαίως νοουμένου ότι θα υπάρξουν νέες, θετικές γεωτρήσεις, αλλά θα ανέβουν και οι τιμές παγκοσμίως.

Αν κινηθούμε πέραν του ενεργειακού σχεδιασμού, που θα είναι, αν προκύψει, απόρροια των μηδενικών μας προβλημάτων με όλους ανεξαιρέτως τους γείτονές μας, η ενωμένη Κύπρος μπορεί να αποτελέσει τον βασικό ευρωπαϊκό πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αναδεικνύοντας ίσως για πρώτη φορά στην Ιστορία της ως ανεξάρτητου κράτους τη γεωπολιτική της σημασία ως του συνδετικού κρίκου τριών ηπείρων. Η Κύπρος, ως μια ευνομούμενη δυτικοευρωπαϊκή δημοκρατία, θα μπορεί αξιόπιστα σε τοπικό επίπεδο να δημιουργήσει άξονες συνεργασίας μεταξύ Αιγύπτου - Τουρκίας και Ισραήλ, ενώ την ίδια στιγμή θα μπορεί να καταστεί ο Ευρωπαίος ενδιάμεσος και κέντρο υπηρεσιών για τη συνεργασία του αραβικού κόσμου με τις Βρυξέλλες.

Η Κύπρος μπροστά στην Ελευθερία

Πότε θα αναγνωρίσουμε ότι μπορούμε να σταθούμε και στις δικές μας δυνάμεις; Όχι, δεν είμαστε υπερδύναμη, ούτε ο ομφαλός της Γης, ούτε καθορίζουμε τα οποιαδήποτε εμπλεκόμενα συμφέροντα στην περιοχή μας ή αλλού.

Κάποιος στέκεται στα δικά του πόδια και με πολύ λιγότερα. Αν π.χ. αντιλαμβάνεται το μέγεθός του, αν αναγνωρίζει τα λάθη του, αν συγχωρεί κι αν τείνει αποφασιστικά το χέρι του αναζητώντας συνεργασία με τους γύρω του, αρχίζοντας πρώτα από το σπίτι του, ναι τότε μπορεί. Είναι καιρός για ενδοσκόπηση.

　

Δεν χρειάζονται πολλά εφόδια γι’ αυτό. Μια καρφίτσα να τρυπήσουμε τη φούσκα που μας περιβάλλει. Ο κρότος και μόνο από το σπάσιμό της θα μας αφυπνίσει, ανοίγοντας δρόμους ελευθερίας για να δούμε την Κύπρο του κόσμου:

Εν αρχή, φτάνει πια σε καιροσκοπικές αναλύσεις και αναγνώσεις του διεθνούς περιβάλλοντος, αλλά κυρίως στην εμμονή σε αστεία στερεότυπα και στην ευχή περί επιβίωσης του κυπριακού ελληνισμού ή των Τουρκοκυπρίων που δεν είναι Τούρκοι αλλά Κύπριοι και ακούνε μόνο την Τηλλυρκώτισσα. Μια ματιά στη ρευστή περιοχή μας, στις κατεδαφισμένες πόλεις της Συρίας και του Ιράκ, τις υπερχειλίζουσες από πρόσφυγες Ελλάδα, Ιορδανία, Τουρκία και Λίβανο και μια δόση ανθρωπισμού ίσως άλλαζε το μότο μας. Στην περιοχή μας δεν χρειάζεται να σώσουμε ούτε τον τουρκισμό, ούτε τον ισλαμισμό, ούτε τον χριστιανισμό, ούτε τον ελληνισμό. Τον άνθρωπο οφείλουμε να προστατέψουμε, ο οποίος μάλλον κινδυνεύει να εκλείψει ως είδος, όπως και τα αμπελοπούλια.

　

Η ιστορία

Κάθε φορά που χάνομαι, βυθίζομαι για λίγο την Ιστορία προσπαθώντας εκ του ασφαλούς(;) να κατανοήσω τα σημερινά πάθη των ανθρώπων. Η Ιστορία απαριθμεί χιλιάδες αδικίες και καταγράφει ατέλειωτες φιλοδοξίες οι οποίες κατά κανόνα επιπλέουν σε σχεδίες πάνω σε ποταμούς αιμάτων. Όσο το παρόν δεν μαθαίνει από το παρελθόν, οι ποταμοί θα συνεχίζουν να εκβράζουν πτώματα στις ακτές μας, στις αυλές μας.

Οι Ευρωπαίοι και εν γένει οι Δυτικοί κάτι έμαθαν για τους εαυτούς τους και έτσι προχώρησαν. Ίσως γι’ αυτό εδώ και 65 χρόνια σταμάτησαν να θυσιάζονται στα ηπειρωτικά πεδία των μαχών. Μένει τώρα να μάθουν και για τους γύρω τους. Με πρώτο και κύριο να αναλογισθούν τις δικές τους ευθύνες, αν θέλουν βέβαια να αντιληφθούν και να αποκλείσουν νέες ανθρωποθυσίες στο Παρίσι, στη Μαδρίτη, στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη. Θα το κάνουν αν δεν επιθυμούν να επιστρέψουν στη φεουδαρχία των ιπποτών με τους κόκκινους σταυρούς. Αν θέλουν να σώσουν τη δημοκρατία για την οποία περηφανεύονται.

Οι Ρώσοι έχουν ακόμα πολλά να μάθουν. Πρώτο και καλύτερο ότι ο Πούτιν δεν είναι άτρωτος, ούτε προϊόν διαχρονικής κλωνοποίησης, αλλά ένας κοινός δικτάτορας, ο οποίος οδηγεί έναν ολόκληρο λαό στην εξαθλίωση. Κάποιοι άκουσαν τις προχθεσινές του δηλώσεις και έσπευσαν να προφητεύσουν το τέλος της Τουρκίας. Προσωπικά είδα έναν άνθρωπο σε αδιέξοδο. Σήμερα η Ρωσία ακόμα ζει το δόγμα της Μεγάλης Αικατερίνης για κάθοδο της Ρωσίας στις θερμές θάλασσες σε ανταγωνισμό με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις. Αν κρίνουμε από τη Σύνοδο για το Κλίμα στο Παρίσι, σε μερικά χρόνια θερμές θάλασσες θα λογίζονται η Βαλτική και ο Αρκτικός ωκεανός. Η Μεσόγειος θα κοχλάζει δοξάζοντας τις αγκυλώσεις τής βιομηχανικής επανάστασης.

Οι Τούρκοι και οι Ισραηλινοί δεν διαφέρουν και πολύ σε ό,τι αφορά τις πολιτικές τους. Και οι δύο χώρες κατατρύχονται από ιστορικές ανασφάλειες, αισθάνονται περικυκλωμένες και είναι επιθετικές. Εξαιτίας αυτής της πολιτικής η Τουρκία βρίσκεται σε αντιπαράθεση με όλους τους γείτονές της, ακόμα και με μειονότητες, ενώ το Ισραήλ έχει πάντα τον φόβο ότι θα δεχθεί ομαδική επίθεση από 200 εκατομμύρια Άραβες για να το κατασπαράξουν. Ποιος είναι ο πραγματικός τους εχθρός; Η αυτοκριτική. Αν το κάνουν, πρέπει να αλλάξουν και αυτό το φοβούνται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο εξωτερικό εχθρό.
　

Μικρογραφία

Όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο, η Κύπρος είναι μια θλιβερή μικρογραφία όλων των πιο πάνω. Είμαστε Ευρωπαίοι, λατρεύουμε τους Ρώσους, θέλουμε συμμαχία με το Ισραήλ γιατί δεν έδειξε διάθεση να μας επιτεθεί, δεν θέλουμε να ακούσουμε για Τουρκία γιατί μας επιτέθηκε, γίναμε στο παρελθόν Συρία και Ιράκ, είχαμε χιλιάδες πρόσφυγες και ξεριζωμένους, έπαιξαν μαζί μας όλες οι ξένες δυνάμεις, αλλά δεν μάθαμε τίποτα.

　

Δεν μπορέσαμε ποτέ να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Ούτε οι Ελληνοκύπριοι ούτε οι Τουρκοκύπριοι. Ότι δηλαδή η λύση του προβλήματός μας, αυτού που αποκαλούμε τόσα χρόνια «το Κυπριακό», θα μας λυτρώσει πρώτα και κύρια σε προσωπικό επίπεδο και αργότερα σε πολιτικό. Ότι θα μας απαλλάξει από τη μονοθεματικότητά μας, από την έμπλεο στερεοτύπων σκέψη μας, από τους φόβους μας, από τη δουλική υποταγή μας προς την εκάστοτε εξουσία. Για να απαλλαγούμε από τα πάθη μας πρέπει βέβαια πρώτα να αλλάξουμε. Αυτός είναι ο μεγάλος μας φόβος, Ο φόβος, όπως έλεγε και ο Έριχ Φρομ, μπροστά στην Ελευθερία.

Η Κύπρος του Βαλεντίνου

Τον παρακολουθούσα να υπογράφει υπομονετικά το βιβλίο που γράφτηκε για τη ζωή και το έργο του στο Πολιτιστικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου.

Βαλεντίνος Χαραλάμπους. Κεραμίστας: Ίσως ένας από τους τελευταίους που κουβαλούν μαζί τους το DNA της ολικής Κύπρου. Πραγματεύεται τη γη, το νερό και τη φωτιά σαν προσωκρατικός φιλόσοφος αναζητώντας την ταυτότητα της αληθινής Κύπρου σε μια πραγματεία περί της καταγωγής των Κυπρίων όντων. Και όχι μόνο. Ζει στη Λεμεσό. Τη μόνη πόλη που του επιτρέπει να ονειρεύεται την Αμμόχωστο, να διακτινίζεται στη Βαγδάτη, να συναντά τον Καβάφη στα στενορύμια της Αλεξάνδρειας και να συνομιλεί με τον Νικολαΐδη στο Κάιρο.

Λίγο αργότερα τον είχα απέναντί μου σε ένα διπλανό ταβερνάκι να ζωγραφίζει με τα γέρικα χέρια του το απέραντο περιβόλι της Κύπρου.

Η μικρογραφία της Κύπρου, μια περιοχή 5-10 χιλιόμετρα, όπου άκμασε ο πολιτισμός αυτής της χώρας. «Το φαντάζεσαι;», μου λέει, «Αλάσια, Έγκωμη, Σαλαμίνα, Αρσινόη, Κωνσταντία, Αμμόχωστος, Βαρώσι».

Αν η Αλάσια ήταν το όνομα ολόκληρης της Κύπρου (κληροδοτήθηκε από τους Αλασγούς, σύμφωνα με τον Βάσο Καραγιώργη), η Έγκωμη που τη διαδέχτηκε ήταν τη δεύτερη χιλιετηρίδα το κέντρο της Κύπρου. Το κέντρο του χαλκού, της κεραμικής και βέβαια της αγγειογραφίας. Η κάθοδος των Μυκηναίων τον 13ο αιώνα και η ειρηνική συνύπαρξή τους με τους Ετεοκυπρίους έκαναν την Έγκωμη, και από τον 11ο αιώνα τη Σαλαμίνα του βασιλικού οίκου των Τευκριδών, κέντρο στη Μέση Ανατολή.

Ακολούθησαν οι Πτολεμαίοι της Αιγύπτου, οι Βυζαντινοί, οι Φράγκοι, οι Ενετοί, οι Οθωμανοί, οι Βρετανοί, συμπληρώνοντας το υπερεθνικό μωσαϊκό μιας χώρας, που δεν είναι χώρα, όπως λέει ο ποιητής μας Μιχάλης Πασιαρδής, αλλά ήπειρος. Με κυκλώπεια μυκηναϊκά τείχη, με κίονες ιωνικού ρυθμού, με βυζαντινές βασιλικές, με φράγκικα κάστρα και πολεμίστρες, με μιναρέδες, με ταπεινά αποικιακά κτίσματα... μέχρι τα κουζάρικα του Βαρωσιού, που εξακολουθούν ακόμα μέχρι σήμερα να κρύβουν τα μυστικά των Αλασγών.

Τι θέλει να πει ο Βαλεντίνος; Η Κύπρος είναι η ιστορία των ανθρώπων της. Φτιαγμένη μέσα από τον πηλό και τη φωτιά. Όπως οι κούπες του. Διακοσμημένες από ασσυριακά και μυκηναϊκά μοτίβα, ιερογλυφικά και αρχαία ελληνικά, μέχρι και στίχους του Καβάφη. Πώς αλλιώς; Και νά τος ο Αλεξανδρινός:

«Τουλάχιστον στην θάλασσα μας πλέουμε
Νερά της Κύπρου, της Συρίας και της Αιγύπτου
αγαπημένα των πατρίδων μας νερά»

Οι λαοπλάνοι

Κάποιοι δεν μπορούν να το δουν, αλλά είναι ορατό. Τα στενάχωρα κουτάκια των εθνικισμών και των θρησκειών που φιλοτέχνησαν οι νεότεροι ανιστόρητοι λαοπλάνοι δεν έχουν καμιά θέση. Είναι απλώς στίγμα και σύμβολα της κούπας του Βαλεντίνου και βρίσκονται εκεί για να μας θυμίζουν την συνολική μας πορεία.

Μιας πορείας που ελπίζω να σταματήσει την ανόητη διαδρομή των κάθε λογής -ισμών που πήρε τον τελευταίο αιώνα, βρίσκοντας ασφαλές καταφύγιο σε αυτό που μας βοηθούσε να επιβιώνουμε πάντα. Στη μάχη δηλαδή με τη γη, τη φωτιά και το νερό, αναζητώντας την αλήθεια, διώχνοντας τους κλέφτες, τους πλαστογράφους της ψυχής μας, πλάθοντας συνεχώς κάτι καινούργιο. Η Κύπρος οφείλει να αφήσει πίσω της την παρακμή και να μπει ξανά στους δρόμους της δημιουργίας και της σύνθεσης. Χωρίς στερεότυπα και φορμαλισμούς. Κυρίως χωρίς φόβο. Με την ευγενή φιλοδοξία του εύπλαστου πηλού που θέλει να γίνει ένα ανυπέρβλητο έργο τέχνης.
 
 
   

Θέλουμε λύση που ν αντέχει στο χρόνο

Συνομιλώντας με φίλους και γνωστούς για τη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, διαπιστώνω -σε σχέση με το 2004- μια διαφορά και μια ταύτιση:

Διαφορά: Οι Ε/Κ αντιμετωπίζουν σήμερα το ενδεχόμενο λύσης νηφαλιότερα από ό,τι το 2004. Η διαφοροποίηση αυτή είναι σημαντική και συνάμα ποιοτική γιατί πλέον δεν αποτελεί μέρος της γραμμής ή της ρητορικής κάποιων κομμάτων αλλά περισσότερο εκφράζεται ως εσωτερική λογική διεργασία. Η οικονομική κρίση της περιόδου 2011-13 δεν κατακρήμνισε μόνο την οικονομία, αλλά συνέθλιψε στην κυριολεξία και την αξιοπιστία της πολιτικής ηγεσίας αυτής της χώρας.

Ταύτιση: Το κοινό στοιχείο που εξακολουθούν να έχουν οι δύο περίοδοι είναι η ανησυχία για την επομένη της λύσης. Μια ανησυχία η οποία σαφέστατα και θα επηρεάσει την ψήφο του καθενός από εμάς εάν και όταν προκύψουν ξανά δημοψηφίσματα.

Γιατί ανησυχούμε;

Η πηγή της ανησυχίας της επόμενης μέρας είναι διπλή:

Πρώτον θα εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα η Τουρκία; Το ερώτημα αυτό, παρότι ακούγεται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, δεν είναι ιστορικά έγκυρο. Αν κρίνουμε από την πρόσφατη ιστορία της Κύπρου, η Τουρκία, παρά τις όποιες παρασπονδίες της ΤΜΤ, εφάρμοσε τη συνθήκη της Ζυρίχης. Αυτοί που αμφισβήτησαν ανοικτά τα συμφωνηθέντα ήταν η ελληνοκυπριακή πλευρά το 1963 αλλά και η εγγυήτρια Ελλάδα το 1974 διά του πραξικοπήματος. Στη συνέχεια τα παραβίασε και η Τουρκία διά της εισβολής. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο όσοι επιμένουν ότι η Τουρκία είναι αναξιόπιστη και ότι δεν θα εφαρμόσει τη λύση καταφεύγουν στη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 θυμίζοντας την ΄Ιμβρο και την Τένεδο. Βεβαίως ό,τι και να πούμε, η βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Τούρκοι κατά τη διάρκεια της εισβολής δεν πρόκειται να αλλάξει την καχυποψία των Ε/Κ. Αν η Τουρκία θέλει να συμβάλει στην άμβλυνση αυτής της στάσης έχει μόνο ένα τρόπο να το κάνει. Να αποδεχθεί την κατάργηση των εγγυητικών της δικαιωμάτων αποδεχόμενη ένα νέο σύστημα ασφαλείας για την Κύπρο μέσω της ΕΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.   

Δεύτερη πηγή ανησυχίας οι ίδιες μας οι ζωές. Πόσο η λύση θα αλλάξει την καθημερινότητά μας και κυρίως πόσο θα επηρεάσει το βιοτικό μας επίπεδο; Οι ερωτήσεις πέφτουν βροχή: Είμαστε ήδη σε μνημόνιο. Θα πληρώνουμε και για τους Τουρκοκύπριους; Ποιος και από πού θα αποζημιώσει τις αξίες των περιουσιών μας μετά τη λύση εάν δεν μπορούμε να τις ανακτήσουμε; Θα μας πάρουν τα σπίτια μας από τον προσφυγικό  συνοικισμό και θα μας υποχρεώσουν να πάμε να ζήσουμε με τους Τ/Κ σε μεικτά χωριά στον βορρά; Τι θα γίνει αν κάποιοι Τ/Κ αρνούνται να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις περιουσίες μας που θα επιστρέψουν υπό ε/κ διοίκηση; Με τη λύση θα πέσουν οι αξίες της γης στο νότιο τμήμα της Κύπρου; Ποιος θα εγγυάται ότι κάποιοι ανόητοι Ε/Κ ή Τ/Κ αύριο δεν θα αρχίσουν να σκοτώνονται εν μέση οδώ και ποιος θα αναλάβει την ασφάλεια αυτής της χώρας σε ολόκληρη την επικράτειά της; Η ίδια ανησυχία, αν κρίνουμε από δημοσκοπήσεις στον βορρά, ισχύει και για τους Τουρκοκύπριους. Με κυριότερη αυτήν της μαζικής μετακίνησής τους για τρίτη φορά μετά το 1963 και το 1974. Οι απαντήσεις λοιπόν που θα δώσουν σε αυτό το κεφάλαιο οι κύριοι Αναστασιάδης και Ακιντζί θα είναι καθοριστικές ως προς το πού θα κλίνει η ψήφος όλων των Κυπρίων στα δημοψηφίσματα.  

Η σύγχυση των Ε/Κ

Πολλές δημοσκοπήσεις τον τελευταίο καιρό είναι εύγλωττες. Αν ρωτήσεις έναν Ε/Κ τι είδους ομοσπονδία θέλει στην Κύπρο, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 80% θα σου απαντήσει: Ισχυρή ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Αν αυτή η θέση συγκριθεί με την κυρίαρχη τάση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων, ότι δεν θέλουν να αλλάξουν πολλά πράγματα στη ζωή τους μετά τη λύση και κυρίως με την άρνησή τους να επιβαρυνθούν περαιτέρω οικονομικά, μάλλον μπορείς να καταλήξεις σε ασφαλή συμπεράσματα.

Οι Ε/Κ στην πλειοψηφία τους θέλουν λύση ομοσπονδίας. Έχουν αποδεχθεί και τη διζωνικότητα. Θέλουν να έχουν μια κυβέρνηση η οποία επιθυμούν να εμφανίζεται ισχυρή, στην πραγματικότητα όμως αυτό που τους δημιουργεί ασφάλεια είναι  η συνέχιση της σταθερότητας στις ζωές τους. Θέλουν μια λύση η οποία να επιστρέφει υπό ε/κ διοίκηση σημαντικό κομμάτι εδάφους, ενώ σε ποσοστό 80% δεν θέλουν να επιστρέψουν υπό τ/κ διοίκηση, γι’ αυτό και προτιμούν αποζημίωση των περιουσιών τους.

Κύπρος στην ΕΕ

Η θέση αυτή των Ε/Κ είναι κατά βάση λειτουργική και δείχνει να αφομοιώνει τις πρόσφατες ιστορικές περιπέτειες της χώρας μας. Δύο ζώνες με καθαρές πλειοψηφίες, πλήρης υλοποίηση των τεσσάρων βασικών ελευθεριών και μια κεντρική κυβέρνηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργεί πολλές προοπτικές πραγματικής επανένωσης στο εγγύς μέλλον, αλλά ταυτόχρονα διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξουν νέες συγκρούσεις σε περίπτωση αποτυχίας εφαρμογής της λύσης.

Εάν η λύση λειτουργήσει -αν δηλαδή επικρατήσουν οι νουνεχείς σε αυτόν τον τόπο- η Κύπρος μπορεί να γίνει η Σιγκαπούρη ή η Ελβετία της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, έχοντας κατοίκους με το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο διεθνώς. Την ίδια στιγμή θα μπορούσε να καταστεί ένα πολιτειακό πολυπολιτισμικό μοντέλο ικανό να προσελκύσει μιμητές στην πολυτάραχη Μέση Ανατολή.
Εάν η λύση εμφανίζει προβλήματα στην υλοποίησή της, η Κύπρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε Βέλγιο. Με κάποιες δηλ. περιόδους χωρίς κυβέρνηση και κατεύθυνση. Η λειτουργία της, ωστόσο, εντός της ΕΕ και με δεδομένο ότι δεν θα υπάρχουν μεταξύ των δύο κοινοτήτων εδαφικές διαφορές, θα μπορούσε να δώσει χρόνο στους πολιτικούς της να συνεννοηθούν.

Σε περίπτωση που αυτό δεν μπορεί να γίνει κατορθωτό, υπάρχει πάντα και η λύση της Τσεχοσλοβακίας και το βελούδινο διαζύγιο Τσεχίας και Σλοβακίας. Και οι δύο χώρες είναι μέλη της ΕΕ, συνεννοούνται μεταξύ τους, εφαρμόζουν τις τέσσερις βασικές ελευθερίες και όλα αυτά, χωρίς να σπάσει μύτη.

Με λίγα λόγια το μήνυμα των πολιτών προς τους διαπραγματευτές του Κυπριακού είναι σαφές. Αφήστε τους νομικισμούς και τις πατριωτικές κορόνες και βρέστε μια λύση που μπορεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να αντέξει στον χρόνο.  

     

Οι Γκέι και ποιοι χρήζουν επιστημονικής έρευνας;

Κάποιος να μας πει τι είναι φυσιολογικό και τι δεν είναι. Ακόμα και οι εντιμότατοι βουλευτές που καταψήφισαν το σύμφωνο συμβίωσης τη βδομάδα που πέρασε δικαιούνται να απαντήσουν. Ίσως επιβάλλεται να απαντήσουν, για να μας εξηγήσουν πώς απειλείται η κοινωνία και αποσυντίθεται ο κοινωνικός της ιστός από τους γκέι και όχι, π.χ., από τα ακόλουθα: 

* Καθημερινά παππούδες, πατεράδες και άλλες αιμομικτικές περιπτώσεις βιάζουν και κακοποιούν τα εγγόνια και τα παιδιά τους. Οι περισσότεροι τη γλυτώνουν με μερικούς μήνες φυλάκιση μέχρι να το ξανακάνουν.

* Εκατοντάδες παιδεραστές βρίσκονται γύρω μας αξιοποιώντας πλέον τις νέες τεχνολογίες για να παγιδεύουν νέα παιδιά στα πλοκάμια της ανωμαλίας τους. Οι παιδεραστές δεν είναι τυχαίοι συμπολίτες μας, αλλά συνήθως "καθωσπρέπει". Με πτυχία, καλές δουλειές και πολλές φορές εργαζόμενοι στην εκπαίδευση.

 * Αρρωστημένοι άντρες σκοτώνουν -και μάλιστα τρεις-τρεις- νεαρούς γιατί λοξοκοίταξαν την γκόμενά τους. Οι γυναίκες για την πλειονότητα των "φυσιολογικών" ανδρών της Κύπρου είναι κτήμα, έπαθλο ή, όπως το έθεσε ο μισογύνης ο απόστολος Παύλος προς Εφεσίους, επιβάλλεται "να φοβούνται τον άνδρα" ή, επί το σεξουαλικότερο, υπάρχουν "ίνα καταστέλλουν την του ανδρός πυράν". Προφανώς, "επειδή δεν εκτίσθη ο ανήρ για την γυναίκα, αλλ' η γυνή δια τον άνδρα", (Α΄ προς Κορινθίους 11:8-9).

* Χιλιάδες, πολλές φορές αδικαιολόγητα, διαζύγια ανώριμων γονιών διαλύουν, συνθλίβουν και περιθωριοποιούν τις ζωές των παιδιών τους, που βλέπουν τον κόσμο να χάνεται κάτω από τα πόδια τους, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν τη δική τους επιτυχή ταυτότητα.

* Χιλιάδες ανήλικα παιδιά εισέρχονται παραβιάζοντας τη νομοθεσία στο πούκκικο της γειτονιάς, παίζουν στον ιππόδρομο, κάνουν μπούλινγκ στους συμμαθητές τους και καπνίζουν δημόσια ναρκωτικά.

Αν προσθέσει κανείς στα πιο πάνω τις χιλιάδες των άνεργων νέων αλλά και των μεγαλυτέρων, τα κοινοτικά παντοπωλεία και εν γένει την οικονομική κρίση που εξαφανίζει από τον χάρτη τη μεσαία τάξη της χώρας μας, τότε αναρωτιέται κανείς, με βάση ποια αξιολόγηση το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί το κυρίαρχο θέμα για κάποιους βουλευτές, ανεβάζοντας τον υδράργυρο στις εφημερίδες και τα μέσα μαζικής δικτύωσης;

Οι καταψηφίσαντες βουλευτές, Θεμιστοκλέους, Μισός, Κυπριανού, Δίπλαρος, Τάσου, Χαμπουλάς, Προκοπίου, Αντωνίου, Φυττής, Σταυριανός, και Κουλίας, πότε ασχολήθηκαν συστηματικά και παθιασμένα για την επίλυση των πραγματικών θεμάτων που αφορούν τους χιλιάδες νέους της Κύπρου, θεμάτων που απειλούν τη συνοχή μιας χώρας, κατακερματίζοντας τον κοινωνικό της ιστό;

Οι απέχοντες βουλευτές, Καρογιάν, Βότσης και Κωνσταντίνου, πώς πραγματώνουν την πολιτική αποστολή που τους έδωσε ο λαός παριστάνοντας τους Πόντιους Πιλάτους;

Οι ομοφυλόφιλοι
Προσπαθώ επιπρόσθετα να αντιληφθώ τη λογική κάποιων πολιτικών οι οποίοι διαπρυσίως υποστηρίζουν ότι πιστεύουν στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ερώτηση που θέτω είναι απλή: Το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να ζει τη ζωή που θέλει υπέχει περιορισμών και κανόνων σε ό,τι αφορά την κρεβατοκάμαρά του; Από πού αρύεται το δικαίωμα κάποιος πολιτικός να νομοθετήσει ενάντια στη φύση μιας άλλης ομάδας ανθρώπων, εξαφανίζοντάς την ή περιθωριοποιώντας την; Ο Χίτλερ το έκανε εναντίον των Εβραίων, των Τσιγγάνων, των ομοφυλόφιλων και των ψυχικά διαταραγμένων, αλλά είχαμε την εντύπωση ότι κάτι μάθαμε από την Ιστορία μας.

 Οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν μια άλλη ομάδα πληθυσμού, η οποία δεν λειτουργεί παρά φύσιν όπως πολλοί ισχυρίζονται. Η φύση δεν ξέρει από "καλό και κακό", εξ ου και οι βιολόγοι έχουν παρατηρήσει ομοφυλοφιλική συμπεριφορά σε 450 διαφορετικά είδη, τα οποία στο βασίλειο των ζώων δεν υφίστανται διακρίσεις. Όλες οι επιστημονικές ενδείξεις κατατείνουν στο ότι η σεξουαλική τους συμπεριφορά καθορίζεται με όρους κληρονομικότητας. Με άλλα λόγια, κανένας δεν γίνεται γκέι αν δεν προϋπάρχει μια γενετική ή βιολογική βάση. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Northwestern στο Ιλινόις, με επικεφαλής τον δρα Μάικλ Μπέιλι, παρουσίασαν στοιχεία κατά τη διάρκεια του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Εταιρείας, με βάση τα οποία συγκεκριμένα γονίδια στο DNA του άνδρα καθορίζουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό του. Επιπλέον ο δρ Μπέιλι επισημαίνει πως, πέρα από τα γονίδια, άλλοι παράγοντες παίζουν ακόμα μεγαλύτερο ρόλο, όπως το επίπεδο των ορμονών στις οποίες εκτίθεται το έμβρυο κατά την ενδομήτρια ζωή. Ούτως ή άλλως, όπως τονίζει, "η ομοφυλοφιλία δεν είναι θέμα επιλογής". Όπως δεν είναι θέμα επιλογής ότι κάποιοι άλλοι είναι ετεροφυλόφιλοι. Αν θέλει λοιπόν κάποιος να κρίνει αυτή την ομάδα, οφείλει να είναι συνεπής προς τους υφιστάμενους για όλους μας νόμους: παρουσιάζουν ιδιαίτερη παραβατική ή εγκληματική συμπεριφορά; Είναι μια κλειστή σέκτα ανθρώπων που υπονομεύει το Σύνταγμα και το κράτος μας; Αισθάνθηκε, εν τέλει, κάποιος "φυσιολογικός" άνθρωπος να απειλείται από τους ομοφυλόφιλους;

Η ομάδα των βουλευτών

Με λίγα λόγια, αν κάποια ομάδα χρήζει παρακολούθησης και επιστημονικής έρευνας, αυτή δεν είναι η ομάδα των ομοφυλόφιλων, αλλά η ομάδα των βουλευτών που καταψήφισε το εν λόγω νομοσχέδιο. Οι εντιμότατοι βουλευτές, παρότι προέρχονται από διαφορετικά κόμματα, παρουσιάζουν μια συνεπή στάση σε διάφορα παρεμφερή θέματα, δίκην μιας οπισθοδρομικής γενικευμένης μισαλλοδοξίας. Την ίδια στιγμή δείχνουν αδιαφορία ή περιορισμένο ενδιαφέρον για τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας όπως τα περιγράψαμε πιο πάνω. Το πρόβλημά τους κατά βάση δεν είναι οι ομοφυλόφιλοι, αλλά η διαφορετικότητα. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο έχουν πρόβλημα συμβίωσης και με τους Τουρκοκύπριους, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να τάσσονται εναντίον της λύσης. Έχουν πρόβλημα με τους μετανάστες, γι' αυτό και δεν θέλουν να τους βλέπουν μπροστά τους. Έχουν πρόβλημα, ως χριστιανοί, με τους μουσουλμάνους γενικά, γιατί είναι αλλόθρησκοι. Οδηγός τους είναι ο φόβος προς το αλλιώτικο, όπως το περιέγραψε και ο Ελύτης στο "Μονόγραμμα": "Γιατί το άγνωστο και το από αλλού φερμένο το φοβούνται οι άνθρωποι".