Πεθαίνουμε σαν χώρα

 Στην Κύπρο την τελευταία δεκαετία μεγαλώνει μια νέα γενιά χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες από την πατρίδα της. Πρόκειται για μια γενιά ανθρώπων που από το 2011 όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση έως και σήμερα αισθάνονται πολίτες δεύτερης κατηγορίας, ακόμα και παρίες ενός συστήματος, το οποίο, πιστεύουν, λειτουργεί για να εξυπηρετεί κάποιες συγκεκριμένες ομάδες του κυπριακού πληθυσμού. Σίγουρα οι νέοι δεν έχουν πάντα δίκιο, αλλά η κοινωνία που τους αγνοεί, έχει πάντα άδικο.

Το κυπριακό πολιτικό σύστημα τα τελευταία 10 χρόνια έδωσε μια μεγάλη μάχη για να σώσει αυτό που έκρινε ως πιο σημαντικό για την επιβίωση αυτής της χώρας: Έσωσε τις τράπεζες, έσωσε τους μεγαλοεπιχειρηματίες που χρωστούσαν στις τράπεζες εκατοντάδες εκατομμύρια και διασφάλισε τους ίδιους επιχειρηματίες μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Παρασιτικά πλούτισαν και πλουτίζουν επίσης λογιστές, δικηγόροι και άλλα παρεμφερή επαγγέλματα που υπηρετούσαν τη συγκεκριμένη επιλογή ανάπτυξης και εν γένει το industry. Κοντά σε αυτούς και αρκετές χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως κλητήρες ενός κοινωνικά μονομερούς και αδιαφανούς συστήματος με αντίτιμο κάποιους αξιοπρεπείς μισθούς. Την ίδια περίοδο, χιλιάδες συμπολίτες μας μπήκαν στη φυλακή για χρωστούμενα μερικές εκατοντάδες ευρώ, ενώ τα επόμενα χρόνια μια ολόκληρη γενιά καταδικάστηκε να μην ελπίζει σε τίποτα, και κυρίως να φοβάται για το μέλλον της.

Η άλλη Κύπρος

Ποιος θα σώσει τη γενιά που χάνεται στην Κύπρο; Ποιος πολιτικός και ποια κόμματα θα μιλήσουν, επιτέλους, για αυτούς τους νέους ανθρώπους;

Ο Μιχάλης, ετών 33 από τη Λεμεσό, η Έλενα, ετών 26 από την Πάφο, η Κλεοπάτρα ετών 29 από τη Λάρνακα και ο Αντώνης ετών 36 από το Παραλίμνι, ζουν ακόμα με τους γονείς τους. Παρότι εργάζονται δεν έχουν άλλη επιλογή, αφού μόνο για ενοίκιο πρέπει να ξοδεύουν το 50% του μισθού τους. Αν σε αυτά συμπεριλάβει κανείς τη διατροφή, τη συντήρηση αυτοκινήτου και τη διασκέδαση που κάθε νέος επιθυμεί, τότε μπορεί κάποιος να αντιληφθεί και τα παρεπόμενα. Κανένας από τους πιο πάνω δεν μπορεί να ονειρευτεί μια δική του κατοικία, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να σκεφτεί τη δημιουργία οικογένειας.

Δυστυχώς, υπάρχει και συνέχεια: Οι νέοι αυτής της χώρας, όταν αισθάνονται ότι ζουν στο περιθώριο, είναι λογικό να απορρίπτουν το σύστημα. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι σε ποσοστό που ξεπερνά το 90% απαξιώνουν τα κόμματα και την πολιτική. Δεν είναι επίσης τυχαίο που γενικώς σε ολόκληρη την ΕΕ ανεβαίνουν τα ποσοστά ακραίων κομμάτων που εμφανίζονται ως αντισυστηματικά. Στην Κύπρο, το ΕΛΑΜ σε κάθε εκλογική διεργασία ανεβάζει τα ποσοστά του, κερδίζοντας κυρίως τους νέους ψηφοφόρους, με τους περισσότερους ωστόσο να προτιμούν την αποχή από τις εκλογές και εν γένει την πολιτικές διεργασίες σε αυτή τη χώρα. Έχω την εντύπωση ότι αυτή η απολιτίκ γενιά θα δώσει το στίγμα στις ερχόμενες προεδρικές εκλογές. Μέσα από μια νάιφ προσέγγιση αναζητεί έναν ανεξάρτητο υποψήφιο, ο οποίος να είναι καλό παιδί. Ούτε καν μπαίνει στη λογική να βάλει ακόμα ένα φίλτρο, δηλαδή να είναι ικανός να ασκήσει πολιτική με στόχο να λύσει υφιστάμενα προβλήματα.

Το θέμα, εν ολίγοις, ξεκινά ως οικονομικό, στη συνέχεια καθίσταται κοινωνικό και ακολούθως μετατρέπεται σε πολιτικό και ακόμα εθνικό. Μια χώρα με γεννήσεις 1,33% ανά ζευγάρι είναι μια χώρα που πάσχει από υπογεννητικότητα. Αυτή η χώρα γηράσκει αφού δεν αναπληρώνει με νιάτα τον πληθυσμό και εν τέλει συρρικνώνεται πληθυσμιακά, αφού οι γεννήσεις είναι λιγότερες από τους θανάτους. Το θέμα βέβαια δεν αφορά μόνο τους νέους. Αφορά και αυτούς που σήμερα είναι 50 και 60 χρονών. Στ’ αλήθεια, ποιος σε λίγα χρόνια θα πληρώνει για τις συντάξεις τους; Η αποδεκατισμένη και συνάμα κακοπληρωμένη γενιά που δημιουργείται σήμερα;

Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί η υπογεννητικότητα, η οποία στην ουσία οδηγεί σταδιακά τη χώρα σε θάνατο; Τα επιδόματα τέκνων, η στήριξη φοιτητών, που ειρήσθω εν παρόδω έχουν περιορισθεί στο ελάχιστο μετά την κρίση του 2011, είναι μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν λύνουν ωστόσο το πρόβλημα στη ρίζα του. Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί αν αρχικά στηριχθεί η νέα γενιά με πρακτικά μέτρα, για να μπορέσει να ξεκινήσει τη ζωή της με αξιοπρέπεια.

Κοινωνική δικαιοσύνη

Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2020, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2019 και με βάση τον αναθεωρημένο ορισμό, 17,6% του πληθυσμού ή 156.000 άτομα βρίσκονταν σε Κίνδυνο Φτώχειας ή σε Κοινωνικό Αποκλεισμό (AROPE). Πιο συγκεκριμένα, 17,6% του πληθυσμού ζούσε σε νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας ή ζούσε σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση, ή ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας.

Σε ότι αφορά τους νέους, σύμφωνα με την Eurostat η ανεργία ήταν 18,8% και στους τρεις πρώτους μήνες του 2021 (7.000 άτομα), έναντι 19,9% τον Απρίλιο του 2020. Αν σε αυτούς συμπεριλάβει κάποιος και τους νέους με μισθούς κάτω του ορίου φτώχειας, τότε αντιλαμβάνεται ότι σχεδόν ένας στους δύο νέους στην Κύπρο δεν έχει μέλλον.

Συζητώντας με πολιτικούς της λεγόμενης φιλελεύθερης σκέψης μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι μετρούν νούμερα και όχι ανθρώπους. Οι πολιτικοί της Αριστεράς στην Κύπρο έχουν δρόμο να διανύσουν, αφού ακόμα βρίσκονται στη φάση της ποινικοποίησης του κέρδους. Όποιος επιχειρηματίας κερδίζει χρήματα, βασικά είναι απατεώνας και εκμεταλλεύεται την υπεραξία της εργασίας των εργαζομένων. Ξεχνούν ότι ο κομουνισμός κατέρρευσε γιατί υποτίμησε την ανθρώπινη φύση. Θεωρώντας ότι όλοι είναι τέλειοι, αφαίρεσε το κίνητρο από τους ανθρώπους να εργαστούν και να παλέψουν περισσότερο. Ναι, για να κερδίσουν κάτι παραπάνω.

Για τους φιλελεύθερους, η οικονομία πάει καλά εφόσον εξυπηρετούμε το ένα τρίτο. Υπάρχουν καλοί ρυθμοί ανάπτυξης, λένε, η ανεργία πέφτει, ανακάμπτουμε ραγδαία από την τελευταία κρίση της πανδημίας. Πρόκειται για μια συνολική αποτίμηση σε βαθμό νουμερολαγνείας που δεν εξειδικεύει, οπότε δεν είναι και ακριβής: Ποιοι περνούν καλά, ποιοι ευημερούν; Δεν γίνεται να ευημερούν 100.000 και να δυσπραγούν 500.000, αλλά εμείς να κοιτάμε τους μέσους όρους στη λογική τού «Ο Ωνάσης κι εγώ είμαστε εκατομμυριούχοι» ή στη λογική του Προέδρου Αναστασιάδη, «η Λεμεσός πετά», αλλά τα τρία τέταρτα των νέων μένουν με τους γονείς τους ή έχουν εξοριστεί σε χωριά 15 και 20 χλμ. έξω από τη Λεμεσό για να βρουν στέγη, ή ακόμα μένουν στην Πάφο για φθηνότερο ενοίκιο και εργάζονται στη Λεμεσό.

Αν θέλουμε να μείνουμε στη Λεμεσό, η οποία εξακολουθεί να πετά ακόμα και σήμερα, η ανάπτυξη γης εξακολουθεί να είναι στο επίκεντρο και έχει να κάνει με το άναρχο κτίσιμο και άλλων πύργων, αλλά και οικιστικών συγκροτημάτων πολυτελείας γύρω από το καζίνο, αλλά και στην περιοχή της Μονής. Επιχειρηματίες ανάπτυξης γης παίρνουν άδειες για αναπτύξεις, ακόμα και χαλαρώσεις επί υφιστάμενων, π.χ. ξενοδοχείων, χωρίς μια στοιχειώδη ανταπόδοση στο κράτος και εν γένει την κοινωνία. Αυτό δεν συμβαίνει ούτε στη Μέκκα του Καπιταλισμού, δηλ. στις ΗΠΑ, ούτε στο Λονδίνο, ούτε σε άλλες σοβαρές χώρες. Για τέτοιες αναπτύξεις υπάρχει σοβαρή φορολογία ή σημαντικά ανταποδοτικά προς την κοινωνία οφέλη. Αν θα παραδοθεί σε έναν επιχειρηματία μια έκταση γης για ανάπτυξη πολυτελών κατοικιών, η οποία λογικά θα ανεβάσει τις τιμές στην υπόλοιπη περιοχή, οφείλει ο κάθε επιχειρηματίας να αναπτύξει και σε μια άλλη περιοχή συγκροτήματα μεσαίας και προσιτής κατοικίας με χαμηλότερα κέρδη. Δεν γίνεται εν ολίγοις οι πολιτικοί μας να δίνουν αβέρτα κίνητρα σε κάποιους επιχειρηματίες οι οποίοι δημιουργούν υπερκέρδη, με μοναδική ανταπόδοση την ενίσχυσή τους στις προεκλογικές τους εκστρατείες.

Το θέμα της αλόγιστης ανάπτυξης και της κατασπατάλησης πόρων εγείρει ένα ακόμα θέμα που δεν είναι αμιγώς κυπριακό, αλλά παγκόσμιο. Σε ποιον πλανήτη θα ζουν οι επερχόμενες νέες γενιές;

Μετά την έκκληση για δράση, που διατύπωσαν χιλιάδες νέοι στη Γλασκώβη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν χθες στην πόλη που φιλοξένησε τη Διάσκεψη COP26 για το κλίμα και σε όλο τον κόσμο.

Από το Σίδνεϊ μέχρι το Παρίσι, περνώντας από το Λονδίνο, το Ναϊρόμπι ή το Μεξικό, περισσότερες από 200 εκδηλώσεις επρόκειτο να πραγματοποιηθούν χθες, σύμφωνα με τον συνασπισμό οργανώσεων που ηγείται της κινητοποίησης.

Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε υπερθέρμανση, σε απερήμωση, σε άνοδο της στάθμης των θαλασσών, σε πρόκληση μεταναστευτικών ροών. Οι ισορροπίες στον πλανήτη αλλάζουν άρδην λόγω ενός ξεπερασμένου μοντέλου ανάπτυξης, το οποίο διαχειρίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες κοντόφθαλμες και διεφθαρμένες ελίτ. Με όχημα την αλόγιστη ανάπτυξη, με στόχο μόνο το κέρδος, οδηγούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη τις νέες γενιές στην περιθωριοποίηση και την οικονομική εξαθλίωση.

Στη Λεμεσό οι νέοι δεν έχουν πια πού να μείνουν, στη Συρία μπαίνουν σε σαπιοκάραβα με προορισμό καλύτερους προορισμούς.

Το φλερτ Αναστασιάδη με τα δύο κράτη

Και με τη λύση δύο κρατών, και όχι μόνο, με τη χαλαρή ομοσπονδία, όπως ανέφερε στο Εθνικό Συμβούλιο, φλερτάρει και συζητά παρασκηνιακά εδώ και αρκετό καιρό ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με την Τουρκία. Το όλο θέμα, είτε κατονομάζοντας τη λύση ως χαλαρή ομοσπονδία είτε χαλαρή συνομοσπονδία είτε και λύση δύο κρατών, με βάση τη γνωστή τακτική της σφυγμομέτρησης που εφαρμόζει ο ίδιος για να σταθμίζει τις αποφάσεις του, το έχει συζητήσει μέχρι στιγμής με εκατοντάδες άτομα στην ε/κ πλευρά. Το έχει επίσης καταθέσει σε συνεδρίες με υπουργούς και τεχνοκράτες, ενώ δεν παρέλειψε να το θέσει ακόμα και σε συζητήσεις με την τουρκική πλευρά, ακόμα και με τον Μουσταφά Ακιντζί. Έμμεσα πλην σαφώς το υπαινίχθηκε και στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ την περασμένη βδομάδα στη Νέα Υόρκη, αναφέροντάς του, εκτός κειμένου, ότι είναι έτοιμος να συζητήσει νέες και καινοτόμες ιδέες σε ό,τι αφορά τη λύση του Κυπριακού. Η θέση αυτή του κ. Προέδρου προκάλεσε εύλογες απορίες από πλευράς ΟΗΕ, με την ε/κ πλευρά τις τελευταίες μέρες, με απανωτές επαφές με τα Ηνωμένα Έθνη, συμπεριλαμβανομένης και επικοινωνίας του κ. Αναστασιάδη με την κ. Λουτ, να ζητά να μην συμπεριληφθεί κάτι τέτοιο στην έκθεσή της. Όλες οι ενδείξεις βέβαια τους τελευταίους μήνες δείχνουν ότι οδεύουμε σε μια πιθανή αλλαγή της βάσης συζήτησης στο Κυπριακό.

 

 

Πατρότητα

Η πατρότητα της λύσης δύο κρατών στην Κύπρο δεν ανήκει σε Ε/Κ πολιτικό αλλά στον Ραούφ Ντενκτάς. Ο οποίος το πάλεψε όσο μπορούσε μέχρι την εκπαραθύρωσή του από την εξουσία την άνοιξη του 2004. Η Τουρκία τότε είχε ευθυγραμμιστεί, ενόψει ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ και παρόμοιων δικών της φιλοδοξιών, με τη λύση της ομοσπονδίας. Η νέα φάση της συζήτησης της λύσης δύο κρατών άνοιξε με τη συγκατάθεση του Προέδρου Αναστασιάδη, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες άρχισε να κάνει τις πρώτες του νύξεις μετά τις πρώτες συγκρούσεις που είχε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Μουσταφά Ακιντζί και λίγο πριν τις πρώτες διασκέψεις στο Μοντ Πελεράν. Ουσιαστικά, όμως, η συζήτηση αυτή τέθηκε στο τραπέζι με συναίνεση του Προέδρου Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά κατά τη διάρκεια της συνάντησης που είχε με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου το προηγούμενο βράδυ του δείπνου με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ στις 6 Ιουλίου 2017. Έκτοτε η συζήτηση αυτή διεξάγεται παρασκηνιακά μεταξύ ενός πολύ στενού κύκλου συνεργατών.

Σύμφωνα με απόλυτα εξακριβωμένες πληροφορίες, στις 5 Ιουλίου 2017, παραμονή του δείπνου με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, ο κ. Αναστασιάδης επεδίωξε και είχε κατ' ιδίαν συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του είπε ότι δεν μπορούσε να συναινέσει σε συμφωνία, διότι δεν θα περνούσε από το δημοψήφισμα στην Κύπρο. Ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε στον Τσαβούσογλου ότι ήταν έτοιμος να συζητήσει ένα σχέδιο Β' για λύση, μετά τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο. Ο κ. Αναστασιάδης ζήτησε από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών να μην δημιουργήσει η Τουρκία προβλήματα στην κυπριακή ΑΟΖ για να διαπιστώσει τι και πόσα αποθέματα φυσικού αερίου υπάρχουν. Φέρεται επίσης να κατέθεσε την άποψη ότι μετά από μια λύση με τα δύο κρατίδια (κατά προτίμηση εντός της ΕΕ) η Τουρκία θα ήταν ελκυστική αγορά για τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου. Η πρόταση του κ. Αναστασιάδη στον Τσαβούσογλου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Από τον Ιανουάριο του 2017 φαίνεται να εντείνονταν οι προβληματισμοί του ενάντια στη διζωνική ομοσπονδία, και ειδικά στο θέμα του διαμοιρασμού της εξουσίας. Ήταν τότε που αξιοποίησε την κρίση που δημιουργήθηκε με αφορμή τον νόμο του ΕΛΑΜ για εορτασμό του δημοψηφίσματος για την Ένωση στα σχολεία και το πάγωμα των συνομιλιών από τον Ακιντζί ώστε να απαξιώσει τη διαδικασία. Εν μέσω αυτής της κρίσης, στις αρχές Απριλίου του 2017, ο κ. Αναστασιάδης ήγειρε σε πρωινή σύσκεψη με τους συνεργάτες του την ιδέα για ένα σχέδιο Β' για λύση δύο κρατών έναντι επιστροφής εδαφών. Υπήρξε έντονη αντίδραση από τον Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος του είπε "να μην πεις ποτέ ξανά έτσι κουβέντα". Διαφωνία εξέφρασε στην ίδια σύσκεψη και ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο κ. Αναστασιάδης δεν επέμεινε και η συζήτηση έκλεισε εκεί.

Παρά ταύτα, στο δείπνο που είχε με τον Μουσταφά Ακιντζί στις 16 Απριλίου 2017 για να συζητήσουν πώς θα προχωρούσαν μετά την κρίση που προκάλεσε η ψήφιση του νόμου για το ενωτικό δημοψήφισμα, ο κ. Αναστασιάδης, σύμφωνα με τ/κ πηγή, έθεσε στον Τουρκοκύπριο ηγέτη την ιδέα της λύσης δύο κρατών. Μάλιστα του υποσχέθηκε ότι θα βοηθούσε για να ενταχθεί και το τουρκοκυπριακό κράτος στην ΕΕ. Ο Ακιντζί αρχικά δελεάστηκε με την ιδέα και είδε την εισήγηση θετικά. Μετά όμως από συζητήσεις που είχε με Ευρωπαίους διπλωμάτες, διαπίστωσε ότι δύο κυπριακά κράτη στην ΕΕ ήταν ανέφικτος στόχος και επέμεινε στην ολοκλήρωση των συνομιλιών για διζωνική ομοσπονδία και ένταξη της ενιαίας Κύπρου στην ΕΕ.

 

Στις 21 Απριλίου 2017, ο κ. Αναστασιάδης σε συνάντηση που είχε στο Προεδρικό με αντιπροσωπεία του ΕΒΕ Αμμοχώστου μίλησε ξανά για σχέδιο Β' και δύο κράτη έναντι επιστροφής εδαφών. Η πληροφορία διαδόθηκε γρήγορα από τους παριστάμενους και έφτασε στα δημοσιογραφικά γραφεία που άρχισαν να τη διερευνούν. Ο γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου Θεοδόσης Τσιόλας, ο οποίος ήταν παρών στη συνάντηση, επικοινώνησε τηλεφωνικά με όλους τους παριστάμενους και τους υπέδειξε να μην επιβεβαιώσουν την πληροφορία και ότι επρόκειτο για παρανόηση, όπως και έγινε.

 

Ο κ. Αναστασιάδης πήγε στο Κραν Μοντανά υπό διαμαρτυρία και αποφασισμένος να οδηγήσει τις συνομιλίες σε αδιέξοδο. Κατηγορούσε μάλιστα συνεχώς "αυτόν τον τσιτσιφιόγκο τον Άιντε" γιατί πίεζε προς την κατεύθυνση της διάσκεψης, ενώ δεν υπήρχε έδαφος, ούτε η Τουρκία ήταν έτοιμη, όπως έλεγε, επειδή (ο Άιντε) ήθελε να εκπληρώσει προσωπικές φιλοδοξίες στις επερχόμενες εκλογές στη Νορβηγία. Το ίδιο βεβαίως ίσχυε και για τον ίδιο, αφού είχε μπροστά του τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 2018.

Ενεργώντας κατ' αναλογία με τον Τάσσο Παπαδόπουλο στο Μπούργκενστοκ, όπου συνομιλούσε μυστικά με τον Σερντάρ Ντενκτάς για από κοινού τορπιλισμό της διάσκεψης, προσέγγισε τον Τσαβούσογλου, πριν από την ολοκλήρωση της διάσκεψης, και τον βολιδοσκόπησε για το σχέδιο Β'. Ακόμα και αν ισχύει το επίσημο αφήγημα του Προέδρου Αναστασιάδη ότι ο Τσαβούσογλου ήταν αδιάλλακτος, τότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο κ. Τσαβούσογλου τον διευκόλυνε να αποτύχει η διάσκεψη. Και όντως το δεύτερο μέρος του δείπνου της 6ης Ιουλίου στο Κραν Μοντανά ήταν τραγικό. Ακόμα και όταν προέκυψε η τελευταία χαραμάδα ελπίδας διά της καθόδου των πρωθυπουργών των εγγυητριών, ο κ. Αναστασιάδης διαφώνησε, ζητώντας από τον κ. Τσίπρα να μην μεταβεί στην Ελβετία, ενώ μέλος της ε/κ αντιπροσωπείας αντάλλαξε βαριές κουβέντες με τον κ. Καλπαδάκη, διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του Έλληνα πρωθυπουργού, ο οποίος επέμενε (όπως και ο κ. Κοτζιάς) ότι η συνάντηση των πρωθυπουργών έπρεπε να πραγματοποιηθεί.

 

 

Κήρυξαν ναυάγιο

  Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι "έχει αποκαλυφθεί ότι είναι αδύνατη η εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο των παραμέτρων των καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ" και ότι "δεν έχει κανένα νόημα να επιμένουν σε αυτές τις παραμέτρους". Ακριβώς αυτή ήταν και η ανάλυση του Νίκου Αναστασιάδη μετά το Κραν Μοντανά. Ενημερώνοντας το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία της 12ης Ιουλίου 2017 για το ναυάγιο της διάσκεψης, είπε πως το Κυπριακό δεν μπορούσε να λυθεί με ομοσπονδία, και ότι μετά τις εκλογές θα διαπραγματευόταν τα δύο κράτη έναντι εδαφών. Στην ενημέρωση επικαλέστηκε μάλιστα και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που αποφάσισε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή την ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία. Ο κ. Αναστασιάδης μοιράστηκε τις σκέψεις του για τα δύο κράτη με πολλούς συνομιλητές του. Ο "Π" έχει μαρτυρίες από πέραν των δέκα προσωπικοτήτων που άκουσαν από το στόμα του Αναστασιάδη το σχέδιο Β' για διχοτόμηση έναντι εδαφών. Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς και στον Τύπο, χωρίς η κυβέρνηση να καταβάλει ποτέ οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια να τις διασκεδάσει.

 

 

 

Αναφορές στα ΜΜΕ

* "Ξένος συνάδελφος, επικαλούμενος πηγή στην Άγκυρα, με πληροφόρησε ότι για λύση δύο κρατών βολιδοσκοπούσε και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Το κράτησα σε μικρό καλάθι αφού ερχόταν από την Άγκυρα, μέχρι που η πληροφορία επιβεβαιώθηκε και από τη Λευκωσία", έγραψε στην "Καθημερινή" (4/3/2018) ο Ανδρέας Παράσχος. Επίσης, ο Κώστας Βενιζέλος έγραψε στον "Φιλελεύθερο" (7/1/2018) ότι το θέμα των δύο κρατών "συζητήθηκε ήδη και πως έγινε με πρωτοβουλία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Πόσο αυτό ευσταθεί, εναπόκειται στην ελληνοκυπριακή πλευρά να το επιβεβαιώσει ή να το διαψεύσει".

* Σε συνέντευξή του στον "Φιλελεύθερο" (5/11/2017), ο κ. Αναστασιάδης μίλησε περιφραστικά για τα σχέδιά του: "Θα πρέπει με τις πολιτικές δυνάμεις να υπάρξει μια ειλικρινής διαβούλευση για να δούμε τι είναι το σχέδιο Β' που θα δημιουργεί συνθήκες ειρήνης, θα προστατεύει τον Ελληνισμό και θα διαφυλάσσει τη λειτουργικότητα του κράτους". Σε διευκρινιστική ερώτηση, εάν είχε ο ίδιος σκέψεις επί τούτου, απάντησε: "Μετά από την εμπειρία της τελευταίας πενταετίας, του διαλόγου και με τον κ. Έρογλου και με τον κ. Ακιντζί, οφείλω να πω ότι έχω αποκρυσταλλώσει το πόσο εφικτό ή το πόσο ανέφικτο ή ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε μια πραγματική ειρήνη".

* Πιο ξεκάθαρος ήταν σε συνέντευξή του που έδωσε στην ελληνική εφημερίδα "LIFO" (23/6/2018). Στην ερώτηση μήπως, τελικά, ο χρόνος έχει δείξει ότι είναι πιο ωφέλιμο να δημιουργηθούν δύο ανεξάρτητα κράτη αντί για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, απάντησε: "...λαμβάνοντας υπόψη τις αξιώσεις των Τούρκων και τις αρνητικές συνέπειες της παράτασης του αδιεξόδου, θα ήταν καλό να προβληματιστεί η ελληνοκυπριακή ηγεσία, η κυβέρνηση και οι πολιτικές δυνάμεις, ως προς το πώς αντιμετωπίζεται η τουρκική αδιαλλαξία, η αδυναμία επίτευξης λύσης, αλλά και το πώς θα υπάρξει η αναγκαία ειρήνη και σταθερότητα στην Κύπρο."

 

Προτεραιότητες

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές που έχουν γνώση των σκέψεών του, ο Αναστασιάδης έχει θέσει δύο μεγάλες προτεραιότητες: Την ανάπτυξη της Λεμεσού και την αξιοποίηση του φυσικού αερίου. "Αφήστε το Κυπριακό, η Λεμεσός πετά", φέρεται να είπε σε αποχαιρετιστήρια συνάντησή του με υπουργό του, για να τονίσει ότι δεν θα ήταν σοφό να διαταράξει τη δυναμική της ανάπτυξης που στηρίζεται στο πρόγραμμα πώλησης υπηκοοτήτων. Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση λύσης η παραχώρηση υπηκοοτήτων θα είναι ομοσπονδιακή αρμοδιότητα. Για το φυσικό αέριο ο Αναστασιάδης θέλει να το χειριστεί "χωρίς να έχουμε τους Τούρκους μέσα στα πόδια μας" και είναι πρόθυμος για διαμοιρασμό της ΑΟΖ προκειμένου να λυθούν τα χέρια του για αξιοποίηση των κοιτασμάτων. Η προτεραιότητά του αυτή τη στιγμή είναι η Αίγυπτος, όμως γνωρίζει ότι, τόσο η ΕΝΙ όσο και η EXONMOBIL, ενδιαφέρθηκαν για την κυπριακή ΑΟΖ, έχοντας υπόψη την αγορά της Τουρκίας. Η Exxon Mobil μάλιστα το έχει διατυπώσει και δημόσια, τονίζοντας ότι σε περίπτωση εξεύρεσης φυσικού αερίου οι στόχοι της είναι η κατασκευή τερματικού στο Βασιλικό και η κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία. Η προσέγγιση του κ. Αναστασιάδη ενέχει πάντως και σοβαρά στοιχεία αφέλειας, υπό την έννοια ότι ο κ. Πρόεδρος θεωρεί τη διχοτομημένη χώρα του ως ομφαλό της Γης όπου οι μεγάλες πολυεθνικές θα κάνουν επενδύσεις δισεκατομμυρίων, τις οποίες θα διαχειριστεί κατά το δοκούν και το συμφέρον ο κ. Αναστασιάδης. Ο Κύπριος Πρόεδρος, αφελώς δείχνει να παραγνωρίζει αυτά που συζήτησε με τους αμερικανούς στην Κύπρο και στο Νταβός, στην παρουσία και του Αμερικανού αντιπροέδρου Μπάιντεν, ότι μέρος της μεγάλης εικόνας είναι και η απεξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό φυσικό αέριο. Στο πλαίσιο αυτό το φυσικό αέριο κρίθηκε ως ένας νέος καταλύτης για τη λύση του Κυπριακού, με την Κύπρο (μέσω των τριμερών που θα γίνονταν τετραμερείς διά της συμμετοχής της Τουρκίας) να αποκτά για πρώτη φορά και κάποιο γεωπολιτικό ρόλο. Αν, εξάλλου, τα τελευταία χρόνια υπάρχει τουρκικό ενδιαφέρον στο Κυπριακό, αυτό οφείλεται στα ενεργειακά αποθέματα. Δεν υπάρχει περίπτωση στον διάλογο Αναστασιάδη - Τσαβούσογλου να μην περιλαμβάνονται τα ενεργειακά με λύσεις που θα ικανοποιούν τις ανάγκες της Τουρκίας. Αυτό ήταν και το αντικείμενο μεγάλου μέρους της συζήτησης που είχε πρόσφατα στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με τ/κ πηγή. Μια συζήτηση, όπως και στο Κραν Μοντανά, που στρέφεται στο πώς να πειστεί η Τουρκία να μην δημιουργεί προβλήματα στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι να διαπιστωθούν οι ποσότητες που υπάρχουν.

 

Τι θέλει η Τουρκία

  Στην πραγματικότητα, η Τουρκία θέλει να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των γεωτρήσεων για να ξέρει τι υπάρχει από πλευράς κοιτασμάτων. Ταυτόχρονα, όμως, συντηρεί την ένδειξη αποφασιστικότητας να διεκδικήσει τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων και τα δικά της στους υδρογονάνθρακες. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η παρεμπόδιση της γεώτρησης της ENI και η ανοχή που θα επιδείξει στην EXONMOBIL, με ταυτόχρονη δική της γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ.

Πρόκειται για μια τακτική κίνηση μετά το Κραν Μοντανά και με τη σύμφωνη γνώμη του κ. Αναστασιάδη, που στέλνει το μήνυμα ότι η Τουρκία δημιουργεί διαπραγματευτικά ερείσματα, αλλά δεν θεωρεί κατ' ανάγκη ότι η συνεργασία στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας λύσης ΔΔΟ. Ο κ. Αναστασιάδης δείχνει ότι μπορεί να συζητήσει και άλλες λύσεις.

 

Στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν η ΕΝΙ προγραμμάτιζε τη γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ, το "υπουργείο εξωτερικών" της "ΤΔΒΚ" εξέδωσε μια ανακοίνωση (28/12/2017) με τις γνωστές θέσεις για συνδιαχείριση των φυσικών πόρων και καταγγέλλοντας την ελληνοκυπριακή πλευρά για μονομερείς ενέργειες. Η ανακοίνωση αυτή κατέληγε με την επισήμανση ότι "η διαπραγμάτευση για λύση δυο κρατών μπορεί να έρθει στο προσκήνιο ως μια επιλογή". Δηλαδή, εάν θέλετε να τα διαχειριστείτε μόνοι σας, πάρτε τον Νότο και αφήστε μας τον Βορρά.

 

Μερικές μέρες μετά, ο κ. Αναστασιάδης ανταποκρίθηκε στην πρόκληση. Σχολιάζοντας τις αντιδράσεις της Τουρκίας για τη γεώτρηση της ΕΝΙ, είπε: "Εάν επιλέγουν να προστατεύσουν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων σε μια ανεξάρτητη οντότητα, τότε θα πρέπει να περιοριστούν εις όσα αναλογούν στην αποκλειστική οικονομική ζώνη τής εν λόγω παρανόμου οντότητας. Και συνεπώς δεν έχουν λόγο να αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας". Με λίγα λόγια, Κυπριακή Δημοκρατία, κατά τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, είναι η Νότια Κύπρος και η ΑΟΖ της, με τους Τ/Κ να δικαιούνται να κάνουν ό,τι θέλουν στον Βορρά. Στη συνέχεια βέβαια, λόγω των αντιδράσεων που υπήρξαν, προσπάθησε να ανασκευάσει τη δήλωσή του, διευκρινίζοντας ότι παρερμηνεύτηκε. Παρ' όλα αυτά η δήλωσή του ταιριάζει πλήρως με τις συζητήσεις που κάνει για δύο κράτη και δύο ΑΟΖ. Με αφορμή την ανακοίνωση του "ΥΠΕΞ" της "ΤΔΒΚ", ο "Φιλελεύθερος" (7/1/2018) αναφέρθηκε περιφραστικά στις συζητήσεις στη συνάντηση του Αναστασιάδη - Τσαβούσογλου για δύο κράτη. "Ποιος πήρε την πρωτοβουλία να θέσει τέτοια ιδέα, πότε έγινε αυτό και μεταξύ ποιων είναι ένα μεγάλο θέμα. Πληροφορίες για το τι συνέβη υπάρχουν, ωστόσο, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, πριν τεκμηριωθούν πλήρως, δεν θα δημοσιοποιηθούν", ανέφερε.

 

 

Πέθανε η διζωνική;

Στην προεκλογική του εκστρατεία ο κ. Αναστασιάδης απέφυγε κάθε αναφορά στη διζωνική ομοσπονδία. Ούτε στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την περασμένη βδομάδα έκανε αναφορά σε λύση ΔΔΟ. Σύμφωνα με πολιτικό ηγέτη, "στη Νέα Υόρκη ο Νίκος Αναστασιάδης σκότωσε τη λύση ομοσπονδίας". Όπως έγραψε η "Καθημερινή" (4/3/2018), "μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής των προεδρικών εκλογών, ο Νίκος Αναστασιάδης, στις χωριστές συναντήσεις του με ηγέτες κομμάτων του ενδιάμεσου χώρου, τους είχε μιλήσει για λύση δύο κρατών, με συναίνεση που θα προσπαθούσε ο ίδιος να εξασφαλίσει από την ΕΕ και με τη σύμφωνη γνώμη του Αρχιεπισκόπου". Αυτός ήταν ίσως και ένας από τους λόγους που ώθησε τον Νικόλα Παπαδόπουλο να μην στηρίξει στον δεύτερο γύρο τον Σταύρο Μαλά ενώ έδειχνε διατεθειμένος να το κάνει.

Τον Απρίλιο του 2018, μετά την επανεκλογή Αναστασιάδη, ο κ. Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τα κατεχόμενα για να συζητήσει τα νέα βήματα στο Κυπριακό με όλα τα πολιτικά κόμματα. Η συνάντηση διήρκεσε πέραν των δύο ωρών και, σύμφωνα με τουρκοκυπριακή ιστοσελίδα που πρόσκειται στον Ακιντζί, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε τα εξής: "Οι Ε/Κ δεν αποδέχονται την ομοσπονδία. Υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν προτιμητέο ένα μοντέλο που να μοιάζει με την ομοσπονδία ή τη λύση δυο κρατών", και ζήτησε την άποψη όλων των πλευρών. Ο Μουσταφά Ακιντζί έδωσε στον Τσαβούσογλου την εξής απάντηση: "Εγώ δεν καταθέτω μια πρόταση τέτοιου είδους στο τραπέζι. Δεν τίθεται τέτοιου είδους ζήτημα".

Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση δεν κατήγγειλε, όπως συνηθίζει, την επίσκεψη Τσαβούσογλου στα κατεχόμενα και δεν αντέδρασε στις τοποθετήσεις του για λύση δύο κρατών, ούτε και υπερασπίστηκε τον Ακιντζί που τοποθετήθηκε εναντίον. Η Τουρκία απάντησε με δυσαρέσκεια στην ανελαστικότητα του Μουσταφά Ακιντζί την περασμένη βδομάδα στη Νέα Υόρκη: Οι κύριοι Ερντογάν και Τσαβούσογλου δεν συναντήθηκαν μαζί του, αλλά με τον κ. Όζερσαϊ. Χαιρέτισαν επίσης την κυπριακή αντιπροσωπεία και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας εντός της Γενικής Συνέλευσης μπροστά στα φλας των δημοσιογράφων. Τον τελευταίο καιρό οι Τούρκοι επίσημοι δεν δείχνουν να αποφεύγουν τους Ε/Κ πολιτικούς, όπως έκαναν στο παρελθόν, ούτε τονίζουν με έμφαση και με κάθε ευκαιρία ότι δεν αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Ενημερώνοντας το Εθνικό Συμβούλιο ο κ. Αναστασιάδης μετά την επιστροφή του από τη Νέα Υόρκη, είπε ότι η θέση του κ. Τσαβούσογλου ήταν τα δύο κράτη και ότι ο ίδιος αντιπρότεινε τη χαλαρή ομοσπονδία. "Αν το θέμα ήταν χαλαρή ομοσπονδία, αυτό θα μπορούσε να το συζητήσει και με τον κ. Ακιντζί", σύμφωνα με τ/κ πηγή. Απλώς ο κ. Αναστασιάδης, επειδή ακόμα δεν αισθάνεται έτοιμος να πει δημόσια ότι συζητά τα δύο κράτη, απέδωσε τη θέση αυτή στον συνομιλητή του, ο οποίος δεν έχει κανένα πρόβλημα να το αποδεχτεί. Αυτό αναφέρει στον "Πολίτη" τ/κ πηγή, καταθέτοντας την ανησυχία του, αφού, όπως αναφέρει, "όλα αυτά περί χαλαρής ομοσπονδίας δεν έχουν κανένα νόημα. Ο κ. Αναστασιάδης, αν το θέμα ήταν ο περιορισμός κάποιων αρμοδιοτήτων της κεντρικής κυβέρνησης, θα μπορούσε να το θέσει στις διαπραγματεύσεις. Οι αρμοδιότητες που δόθηκαν στην κεντρική κυβέρνηση ήταν οι απολύτως αναγκαίες για να λειτουργήσει ως χαλαρή ομοσπονδία. Οπότε, τι είναι αυτά που μας λέει σήμερα;" Ο κ. Αναστασιάδης συζητά με την Τουρκία ερήμην, όχι μόνον των Τ/Κ, αλλά και όλων των πολιτικών κομμάτων, περιλαμβανομένου του ΔΗΣΥ, σε συνεργασία μόνο με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, χωρίς καμιά διπλωματική και πολιτική υποστήριξη, είτε από το εσωτερικό είτε από την ΕΕ.

Ο Μουσταφά Ακιντζί, τον οποίο τα ελληνοκυπριακά ΜΜΕ αποκαλούν κατοχικό ηγέτη, τοποθετήθηκε ενάντια στα δύο κράτη και δυσφορεί για τον διάλογο Τουρκίας - Ελληνοκυπρίων. "Δεν πρέπει να επιτραπεί ή να δοθεί η ευκαιρία ώστε η τ/κ πλευρά να φαίνεται σαν μια ασήμαντη λεπτομέρεια", ανέφερε σε γραπτή δήλωσή του μετά τη δημοσιοποίηση της συνάντησης Αναστασιάδη - Τσαβούσογλου. Ακόμα και χθες σε τουίτ διατύπωσε τη θέση ότι αυτός είναι ο διαπραγματευτής της λύσης του Κυπριακού και κανένας άλλος. Στην ίδια γραμμή και ο Κουντρέτ Όζερσαϊ, ο οποίος είναι ενήμερος για τα πάντα, να δηλώνει πρόσφατα ότι "οι Ε/Κ, ακόμα και δύο κράτη να επιθυμούν, αυτό θα πρέπει να το συζητήσουν μαζί μας".

 

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, ο Τ/Κ ηγέτης θα προσέλθει στη συνάντηση με τον κ. Αναστασιάδη χωρίς ταμπού για να συζητήσει οτιδήποτε. Έχοντας όμως μια τεράστια διαφορά με τον Τσαβούσογλου. "Ο Τούρκος υπουργός", σύμφωνα με διπλωματική πηγή, "συζητά συνομοσπονδία μέσα από την οποία θα προκύψουν σταδιακά δύο κράτη. Ο Μουσταφά Ακιντζί θα μπορούσε να συζητήσει ακόμα και συνομοσπονδία για να φέρει τις δύο συνιστώσες πολιτείες της να λειτουργήσουν σε βάθος χρόνου στη λογική ενός ενιαίου κράτους".

 

 

φλασάκι

 

Ξέρει πού το πάει ο κ. Πρόεδρος; Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προς το παρόν δείχνει να συζητά μόνο με την Τουρκία. Είναι μέρος ενός τακτικισμού για να στείλει ένα μήνυμα στους Τ/Κ ότι ενόσω ζητάτε αυτά που ζητάτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν είναι εφικτή η ομοσπονδία; Εντείνει μια πίεση στους Τουρκοκυπρίους στέλνοντας σαφές και ορατό μήνυμα λόγω της τεράστιας οικονομικής κρίσης στα κατεχόμενα, ότι χωρίς ομοσπονδία θα μείνετε εκτός Ευρώπης, χωρίς φυσικό αέριο και εσαεί μια υποβαθμισμένη επαρχία της Τουρκίας; Η οποία και κράτος να ανακηρυχθεί, θα είναι πάντοτε προτεκτοράτο της Τουρκίας; Αυτό σίγουρα δεν το θέλουν οι Τ/Κ, όσο κι αν δεν μας εμπιστεύονται. Αυτή η τακτική θα μπορούσε να ισχύει αν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εξακολουθούσε να πιστεύει σε μια λύση ΔΔΟ, είτε ισχυρή είτε χαλαρή. Όλες οι ενδείξεις προς το παρόν καταδεικνύουν ότι απομακρύνεται ταχέως από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Φαίνεται να θέλει μια λύση του τύπου, "εφόσον δεν μπορούμε να σας ελέγξουμε, είναι προτιμότερο εμείς ποδά, εσείς ποτζεί". Αυτό βέβαια σημαίνει πως αν τιναχθεί στον αέρα και η επικείμενη συνάντηση που θα έχει με τον Μουσταφά Ακιντζί στο τέλος Οκτωβρίου, θα πρέπει να βάλει την υπογραφή του για την ίδρυση ανεξάρτητου Τ/κ κράτους. Από τα πολιτικά συμφραζόμενα εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κινείται με αιχμή του δόρατος τοΝ γνωστό τακτικισμό του χωρίς σοβαρή μελέτη και σχεδιασμό.

 * Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πολίτης στις 14 Οκτωβρίου 2018