Οι τρεις συναντήσεις του Γενάρη μεταξύ του Προέδρου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί θα κρίνουν πολλά σε ό,τι αφορά την τελική έκβαση του Κυπριακού. Μέχρι στιγμής, από τον περασμένο Απρίλη, όταν ξεκίνησαν οι συνομιλίες, μέχρι και τον Δεκέμβριο, συζητήθηκαν όλα τα κεφάλαια του προβλήματος και διαπιστώθηκε η ύπαρξη –παρά τα πισωγυρίσματα του Σεπτεμβρίου– σημαντικών συγκλίσεων. Αν οι συναντήσεις του Γενάρη οδηγήσουν σε ολοκλήρωση της συζήτησης κάποιων πτυχών που έχουν απομείνει, σύμφωνα με έγκυρη κυβερνητική πηγή, «δεν αποκλείεται καθόλου να μπούμε στο τελικό πάρε-δώσε προς τα τέλη του Γενάρη ή και αρχές Φεβρουαρίου». Εν τοιαύτη περιπτώσει, δεν θα ηχήσει καθόλου παράλογη η ανακοίνωση μιας συμφωνίας η οποία θα οδηγήσει στον καθορισμό ημερομηνιών για δημοψηφίσματα. Με λίγα λόγια, όλα κατατείνουν στο ότι το 2016 θα μπορούσε να είναι η χρονιά λύσης του Κυπριακού.
Οι εκκρεμότητες
Τρία είναι τα κύρια θέματα που χρειάζονται ακόμα περισσότερη συζήτηση τον Γενάρη και σε αυτά θα επικεντρωθούν οι ηγέτες, αλλά και οι διαπραγματευτές Μαυρογιάννης και Ναμί κατά τη διάρκεια των καθημερινών τους σχεδόν συναντήσεων.
- Οι εγγυήσεις: Το θέμα έχει συζητηθεί άτυπα στο τραπέζι αρκετές φορές, αλλά όλοι αποδέχονται ότι η συζήτησή του θα κλείσει και μέσα από τις οριστικές τοποθετήσεις των εγγυητριών δυνάμεων της Ζυρίχης, δηλαδή της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Κάποιες συζητήσεις μπορεί να υπάρξουν και στο περιθώριο του φόρουμ του Νταβός (20 Ιανουαρίου), εκεί όπου θα βρίσκονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Επί της αρχής έχει συμφωνηθεί ότι η ομοσπονδιακή ευρωπαϊκή Κύπρος δεν έχει ανάγκη στρατιωτικής επιτήρησης, ωστόσο στο τραπέζι συζητείται το θέμα του αισθήματος ασφάλειας που πρέπει να έχουν και οι Ε/Κ και οι Τ/Κ μετά τη λύση. Έχει επίσης συμφωνηθεί επί της αρχής ότι δεν μπορεί η μία κοινότητα να έχει απόλυτη αίσθηση ασφάλειας ενώ η άλλη να αισθάνεται ανασφαλής. Σύμφωνα με πηγή των Ηνωμένων Εθνών, «μεγάλο μέρος της ανασφάλειας που αισθάνονται οι δύο κοινότητες, η καθεμιά για τους δικούς της κατανοητούς ιστορικούς λόγους, θα μειωθεί από την ίδια την ποιότητα της λύσης. Εάν η λύση είναι καθαρή, αν υπάρχουν δικλίδες εφαρμογής της, αν –τέλος– πρυτανεύσει ένα αίσθημα ότι όλοι οφείλουμε να πληρώσουμε το τίμημα για την επίτευξη μιας μόνιμης ειρήνης, τότε όλα είναι δυνατά. Και οι δύο κοινότητες σε αυτό το σημείο οφείλουν να δείξουν ενσυναίσθηση, κατανοώντας τους φόβους της άλλης πλευράς». Σύμφωνα με ξένη διπλωματική πηγή, «εάν οι δύο ηγέτες καταλήξουν από μόνοι τους σε μια συμφωνία η οποία να καθορίζει το νέο σύστημα ασφάλειας της χώρας, τότε είναι δύσκολο σε τρίτους να τους επιβάλουν κάτι διαφορετικό». Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ακούστηκαν μέχρις στιγμής πολλά. Η συμμετοχή ολόκληρης της Κύπρου στην ΕΕ δίνει ένα πλέγμα ασφάλειας, υπό την έννοια ότι από το 1950 σε καμία χώρα μέλος της ΕΕ δεν απειλήθηκε η εσωτερική ή η εξωτερική ασφάλεια. Συζητούνται επίσης εγγυήσεις από το Συμβούλιο Ασφαλείας για εφαρμογή της λύσης με ανάπτυξη μεγαλύτερων δυνάμεων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η οποία θα δρα κάτω από το κεφάλαιο 7 του καταστατικού χάρτη. Ακούστηκαν επίσης και πολλά επιχειρήματα για τη δημιουργία ενός ευέλικτου κυπριακού στρατιωτικού σώματος.
Το περιουσιακό: Η συζήτηση έχει καταλήξει στη δημιουργία 23 κατηγοριών γης, η καθεμιά από τις οποίες έχει προικοδοτηθεί με αρκετά κριτήρια. Επί της αρχής αναγνωρίζεται η εγκυρότητα του τίτλου του ιδιοκτήτη (είτε είναι Ε/Κ με περιουσία στον βορρά είτε Τ/Κ με περιουσία στον νότο). Τα κριτήρια λαμβάνουν υπόψη τις κύριες αποφάσεις του ΕΔΑΔ για το περιουσιακό (Τιτίνα Λοϊζίδου και Δημόπουλος), πολλά από τα οποία έχουν συμφωνηθεί μέσα από τις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ το 2009. Αυτό που φαίνεται να απασχολεί κυρίως την τ/κ πλευρά στο περιουσιακό είναι η ταχύτητα με την οποία θα εξετασθούν οι αιτήσεις ενώπιον της επιτροπής περιουσιών. Η τ/κ πλευρά, εφόσον έχουν συμφωνηθεί τα κριτήρια, επιμένει σε αυτοματισμό της εφαρμογής τους. Η διαδικασία αυτή είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή από τους Τ/Κ, υπό την έννοια ότι η συντριπτική τους πλειονότητα έχει παραδώσει τους τίτλους ιδιοκτησίας των περιουσιών που διαθέτει στον νότο, οι οποίοι προσφέρονται άμεσα για ανταλλαγή. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους Ε/Κ, οι οποίοι, παρότι –αν κρίνουμε από συνεχείς δημοσκοπήσεις– δεν ενδιαφέρονται στην πλειονότητά τους για επανεγκατάσταση στον βορρά, προτιμούν να εξετασθεί η κάθε περίπτωση ατομικά. Η μέση λύση ίσως βρεθεί μέσα από διαδικασίες οι οποίες θα παραπέμπουν σε γρήγορο ξεκαθάρισμα του status της περιουσίας, αλλά ταυτόχρονα και σε άμεση παράδοση της νεκρής ζώνης και των Βαρωσίων, όπως ζητά ο Νίκος Αναστασιάδης.
Το ταμείο αποζημιώσεων: Η διαδικασία ξεκαθαρίσματος στο περιουσιακό έχει να κάνει με την ύπαρξη ενός αξιόπιστου ταμείου αποζημιώσεων. Η ίδρυση και η λειτουργία ενός τέτοιου ταμείου, το οποίο θα προικοδοτηθεί είτε μέσα από διεθνείς δωρεές είτε ένα μακροπρόσθεσμο δάνειο από την ΕΚΤ, αποτελεί ένα θέμα το οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει ξεκαθαρίσει. Αυτοί βεβαίως που αναμένουν δισ. ευρώ μέσα από δωρεές ίσως απογοητευθούν. Δεδομένης της ρευστής κατάστασης στην περιοχή, των εκατομμυρίων προσφύγων που έχουν άμεσες ανάγκες σίτισης, λίγοι αναμένεται να είναι οι διεθνείς δωρητές οι οποίοι θα βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Σύμφωνα με ξένους οικονομολόγους που ασχολούνται με την υπόθεση της Κύπρου, το θέμα του περιουσιακού θα πρέπει να ιδωθεί όχι μόνο ως θέμα αποζημιώσεων, αλλά ως κυρίαρχο θέμα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Γι’ αυτό θα χρειαστεί φαντασία και διάθεση συνεργασίας τόσο από ιδιοκτήτες γης όσο και από χρήστες. Σε τέτοια περίπτωση θα υπάρξουν τεράστιες επενδύσεις γης στην Κύπρο, φθάνει όμως ο επενδυτής να γνωρίζει με ποιον έχει να κάνει σε ό,τι αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς.
| Τα τρία συν μιας λύσης του Κυπριακού Μέχρι στιγμής στη συζήτηση του Κυπριακού οι δύο πλευρές συζητούν κυρίως τι τους χωρίζει και κατ’ επέκταση πώς θα εξεύρουν λύσεις σε θέματα που προέκυψαν στο παρελθόν. Ίσως είναι ο καιρός να αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε και για το τι είναι αυτό που μας ενώνει και κυρίως μας συμφέρει από τυχόν επανένωση του πληθυσμού της χώρας μας. |
Οι τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες, δηλαδή η ελεύθερη διακίνηση προσώπων, η ελεύθερη διακίνηση αγαθών, η ελεύθερη διακίνηση υπηρεσιών και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων την επομένη της λύσης, στην πράξη επανενώνουν οικονομικά και πολιτικά ολόκληρη την επικράτεια της ομοσπονδιακής Κύπρου. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι κάθε Κύπριος πολίτης μπορεί να εργαστεί σε όποια περιοχή της Κύπρου θέλει και να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά ιδρύοντας εταιρείες ή κάνοντας κοινοπραξίες από την Πάφο μέχρι την Καρπασία. Πολύ σημαντικό στοιχείο για σκοπούς ανάπτυξης είναι το ότι αυτές οι ελευθερίες δεν αφορούν μόνο τους Κυπρίους, αλλά και όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πολίτες. Με λίγα λόγια, η κυπριακή ομοσπονδία - εάν βεβαίως ξεπερασθούν κάποιες ενστάσεις της Τ/κ πλευράς που στηρίζονται κυρίως σε άγνοια του ευρωπαϊκού κεκτημένου- πέραν του ότι ως οικονομία θα γίνει πιο μεγάλη, εντάσσεται λειτουργικά στην τεράστια αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 500 εκατ. πολιτών, έχοντας στη διάθεσή της μεγαλύτερες προοπτικές επενδύσεων, αλλά και άντλησης κονδυλίων από τα διαρθρωτικά ταμεία.
Η λύση θα επιτρέψει στην Κύπρο να έχει λόγο και ρόλο στην εκπόνηση της ενεργειακής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Χωρίς Κυπριακό η χώρα μας θα είναι η μοναδική χώρα με καλές σχέσεις με όλους τους ιδιοκτήτες αερίου στη Λεβαντίνη, αλλά και τους επίδοξους αγοραστές. Στόχος μας, η χρήση αερίου για τη δική μας μικρή οικονομία καθιστώντας την πιο ανταγωνιστική, αλλά και η πώληση αερίου, μέσω της σύμπηξης μιας κοινοπραξίας στην περιοχή, μέσω της οποίας συνεισφέρουμε ώστε η ΕΕ να αποκτήσει πλουραλισμό στον εφοδιασμό της σε φυσικό αέριο. Όλα αυτά βεβαίως νοουμένου ότι θα υπάρξουν νέες, θετικές γεωτρήσεις, αλλά θα ανέβουν και οι τιμές παγκοσμίως.
Αν κινηθούμε πέραν του ενεργειακού σχεδιασμού, που θα είναι, αν προκύψει, απόρροια των μηδενικών μας προβλημάτων με όλους ανεξαιρέτως τους γείτονές μας, η ενωμένη Κύπρος μπορεί να αποτελέσει τον βασικό ευρωπαϊκό πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αναδεικνύοντας ίσως για πρώτη φορά στην Ιστορία της ως ανεξάρτητου κράτους τη γεωπολιτική της σημασία ως του συνδετικού κρίκου τριών ηπείρων. Η Κύπρος, ως μια ευνομούμενη δυτικοευρωπαϊκή δημοκρατία, θα μπορεί αξιόπιστα σε τοπικό επίπεδο να δημιουργήσει άξονες συνεργασίας μεταξύ Αιγύπτου - Τουρκίας και Ισραήλ, ενώ την ίδια στιγμή θα μπορεί να καταστεί ο Ευρωπαίος ενδιάμεσος και κέντρο υπηρεσιών για τη συνεργασία του αραβικού κόσμου με τις Βρυξέλλες.
