Ύμνος στον Κύπριο απατεώνα

Στη χώρα μας υπάρχει κράτος δικαίου. Για παράδειγμα, άμα είσαι κανένας θρασύς κακομοίρης της σειράς και τολμήσεις να μπεις σε φούρνο Ζορπά αδειάζοντας το ταμείο, η αστυνομία στήνει ειδικές βάρδιες - καραούλια έξω από τα καταστήματα, μεταμφιέζει αστυνομικούς σε ψωμάδες και τοποθετεί επί εικοσιτετραώρου βάσεως κάμερες για να συλληφθεί ο ληστής. Αν είσαι πάλιν κανένας αλαζών κακομάζαλος που δεν έχεις να φας και εισβάλεις σε κανένα περίπτερο, πάντα με στόχο το ταμείο, δεν έχεις σωτηρία. Αργά ή γρήγορα η αστυνομία και η Νομική υπηρεσία θα σε μπαγλαρώσουν -και καλά κάνουν- και θα βρεθείς στις Κεντρικές να κάνεις έν-δυο-κάτω με βάση το πρόγραμμα γυμναστικής του κυρίου Τρυφωνίδη. Εκεί βέβαια μέχρι να βγεις θα έχεις την ευκαιρία για ανώτερες σπουδές στην τέχνη της κλεπτικής, αφού θα ειδικευθείς στα σκληρά, στους εμπρησμούς και στα κτυπήματα κατά παραγγελία. Αλλά και πάλιν δεν πρέπει να ανησυχούμε. Τους τύπους αυτούς, έτσι και επισημανθούν, όσο αναβαθμισμένες σπουδές κι αν έχουν, η αστυνομία κάποια στιγμή θα τους μπαγλαρώσει και πάλιν. Είπαμε, στη χώρα μας υπάρχει Σύνταγμα και κράτος δικαίου.

Βέβαια, εάν είσαι ένας καθώς πρέπει κύριος, φοράς δηλαδή γραβάτα, ακριβό σακάκι σε φίνο ράφτη στο Λονδίνο, κυκλοφορείς με ακριβό αυτοκίνητο με 4 φουγάρα και είσαι πολιτικός, τραπεζίτης, λογιστής, δικηγόρος ή ντιβέλοπερ δεν έχεις κανένα πρόβλημα. Μπορείς να λες όσα ψέματα θέλεις, μπορείς να κλέβεις όσο θέλεις, μπορείς να δηλώνεις ό,τι θέλεις και μπορείς να κτίζεις πάνω σε οικόπεδα που ο συντελεστής δόμησής τους αλλάζει ανάλογα με το τι έχει στον νου του ο αρχιτέκτονάς σου. Εσύ, κύριε μου, δεν έχεις κανένα πρόβλημα. Είσαι ελίτ με βούλα.

Γι’ αυτό μην ανησυχείς αν παρ’ ελπίδα κάποιοι αδαείς και ελαφριοί τολμήσουν να σε κατηγορήσουν. Δεν θυμάσαι, μέγα Κύπριε στυλοβάτη αυτού του τόπου;

·        Το 1999 κατέκλεψες 100.000 Κύπριους στο χρηματιστήριο. Πουλούσες χαρτάκια. Αγόραζες και πωλούσες σε κλειστές περιόδους, στοίβαζες σε τράπεζες εκατομμύρια, αγόραζες χωράφια, έβγαζες μαύρα χρήματα στο εξωτερικό. Θυμάσαι μεγαλεία; Έπαθες τίποτε; Και βέβαια όχι. Οι φάκελοι με τις καταγγελίες εναντίον σου στοιβάχτηκαν στη Νομική υπηρεσία. Ο τότε γενικός εισαγγελέας, επειδή προφανώς εκτίμησε τη συνεισφορά σου στον τόπο, τους πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων και οι δικαστές μας σε δικαίωσαν.

·        Έμεινες τότε με εκατομμύρια αλώβητος και τα ’βαλες στις τράπεζες για να παίρνεις τόκο 6-7% ή αγόρασες γη. Μας πήραν μετά είδηση και οι Ρώσοι και άρχισαν να κουβαλούν κι αυτοί βρόμικα δισεκατομμύρια με τον ίδιο τόκο, με μπροστάντζες κάτι μεγαλοδικηγόρους. Πώς όμως ο καλός σου συνεταίρος τραπεζίτης θα σου πλήρωνε τον τόκο; Άρχισε να δίνει δάνεια σε μας τους έξυπνους με μεγαλύτερο τόκο. Και δώσε κάρτες για διακοπές και αυτοκίνητα και σπίτια με τρελά επιτόκια, φόρτωσε τον Κύπριο με τον υψηλότερο δανεισμό ανά νοικοκυριό στον κόσμο. Άρχισαν να ανεβαίνουν οι τιμές των ακινήτων σε σημείο που για να αγοράσεις ένα δυάρι ήθελες 300.000 ευρώ. Είχες μάλιστα τόση προσφορά χρήματος, που άρχισες να επεκτείνεσαι στην Ελλάδα, τη Ρωσία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία, τη Μολδαβία. Εξάλλου δικά σου ήταν τα λεφτά; Οι μίζες όμως; Ξέρεις εσύ!

·        Το σωτήριο έτος 2008 άρχισες να σκέφτεσαι αρνητικά, αλλά αναθάρρησες ότι το πάρτι δεν τέλειωσε. Βγήκε στην εξουσία ο λαοπρόβλητος αριστερός, ο οποίος φρόντισε να σου συνεχίσει τον σεφτέ. Ένα δισ. τον χρόνο δανειζόταν η κυβέρνηση πλέον για κοινωνικές παροχές. Κατάφερε μέσα σε 4 χρόνια να διπλασιάσει το δημόσιο χρέος, με την έγκριση του προϋπολογισμού από τη λαοπρόβλητη Βουλή μας, πληρώνοντας αβέρτα τόκους σε σένα τον μεγάλο.

·        Βέβαια θα πρέπει να παραδεχτείς ότι από το 2010, όταν άρχισε να πλακώνει η κρίση, άρχισες να ψυχανεμίζεσαι. Αλλά και πάλιν το μεγάλο σου μυαλό βρήκε τη λύση. Πού θα βρούμε λεφτά να λαδώνουμε την τροχαλία; Υπήρχαν και κάποιοι Κύπριοι που δεν θέλησαν να το παίξουν επενδυτές ή σπάταλοι. Έτσι ανακάλυψες τα αξιόγραφα, μεγάλε! Τους έδωσες 7% τόκο και δεν τους πλήρωνες, και στη συνέχεια τους έδωσες 9% για να μην φωνάζουν, αλλά και πάλιν δεν τους πλήρωνες. Είσαι θεόρατος!

 Βέβαια κάποια στιγμή το πολύχρωμο μπαλόνι δεν άντεξε και έσπασε. Κάποια σου τα κούρεψαν, κάποια έβγαλες έξω, κάποια τα έχεις σε χωράφια. Εξακολουθείς όμως να είσαι πολιτικός, τραπεζίτης, δικηγόρος, λογιστής και ντιβέλοπερ. Καιρός για αγρανάπαυση, λοιπόν, πλην των δικηγόρων βέβαια που ετάχθησαν δήθεν για να υπερασπίσουν αυτούς που τα έχασαν όλα, με στόχο να τους πάρουν και τα σώβρακα. Τώρα ξεκουράσου, αλλά ποτέ μην ξεχνάς ότι εξακολουθείς να είσαι ελίτ. Αλί και τρισαλί σε αυτούς που δεν είναι. Τα κλεφτρόνια, τα πρεζόνια, οι κατσικοκλέφτες και όσοι δεν πληρώνουν τις δόσεις τους είναι όλοι φυλακή. Είδες κανέναν από τη φάρα σου από το 1999 μέχρι σήμερα να μπει πίσω από τα σίδερα; Οπότε μην ανησυχείς. Το κράτος σου είναι εδώ. Το κράτος είσαι εσύ!

Κλείνω με ένα ανέκδοτο. Αποφάσισαν δήθεν κάποιοι να διορίσουν ερευνητική επιτροπή για να σε δικάσουν και να σε καταδικάσουν, μιας και η Νομική υπηρεσία, η αστυνομία και τα κυπριακά δικαστήρια κουράστηκαν όλα αυτά τα χρόνια να σε αθωώνουν. Μην φοβάσαι όμως, δικέ μου! Είδες κανέναν να καταδικάζει τον εαυτό του; Το είπε εξάλλου και η ερευνητική προχθές. Δεν μπορείτε να καταδικαστείτε: «Εγείρονται ουσιώδη συνταγματικά και νομικά ζητήματα, τα οποία δεν μπορούσαν να παραγνωριστούν». Οπότε, έρευνα γιοκ. Το κράτος δικαίου σας για μία ακόμα φορά υπερίσχυσε. Μεγάλε Κύπριε απατεώνα! Είσαι άπαικτος!

Συστημική βλακεία

Συζητούσα πρόσφατα με ένα φίλο δημοσιογράφο από την Ολλανδία για τη διαφθορά. «Και στην Ολλανδία υπάρχει διαφθορά», παραδέχτηκε, «ωστόσο αυτή δεν είναι συστημική. Δεν καταλύει το κράτος». Προσπάθησα να κατανοήσω τι εννοούσε, μιας και αντιλήφθηκα ότι πέρα από το ολλανδικό μοντέλο που είχε υπόψη του, είχε διαβάσει και την έκθεση της Alvarez & Marsal για την Κύπρο.

Για παράδειγμα, είπε, στην Ολλανδία δεν θα βρεις εύκολα τραπεζίτη ο οποίος θα πάρει τα λεφτά των καταθετών του για να δίνει ανεμοδάνεια (ύστερα από παρεμβάσεις κομμάτων και εν γένει πολιτικών) σε επιχειρηματίες χωρίς εξασφαλίσεις. Δεν είναι επίσης δυνατόν να βρεις επικεφαλής τραπεζικού οργανισμού ο οποίος να περνά αποφάσεις από την τράπεζά του για δανειοδότηση της ίδιας της επιχείρησής του με συνοπτικές διαδικασίες. Δεν θα βρεις υπουργούς να ενοικιάζουν ακίνητα στο κράτος. Δεν θα βρεις Προέδρους να διαθέτουν δικηγορικά γραφεία και να κάνουν πράξεις με επιχειρήσεις και ηγεσίες άλλων τριτοκοσμικών χωρών. Μου είπε και άλλα πολλά:

·        Για παράδειγμα, η συντριπτική πλειοψηφία των Ολλανδών πληρώνουν τους φόρους τους, παρά το ότι αυτοί φθάνουν κοντά στο 50% των απολαβών τους. Γιατί το κάνουν; Διότι δεν θεωρούν ότι το κράτος τούς κλέβει. Αντιθέτως, με τη φορολογία που πληρώνουν μπορούν να απολαμβάνουν πραγματικά δωρεάν παιδεία, υγεία και πολιτισμό.

·        Πληρώνουν γιατί γνωρίζουν ότι θα έχουν καλές συγκοινωνίες, σοβαρά σώματα ασφαλείας και μια αξιόπιστη δημόσια υπηρεσία, η οποία λειτουργεί για να λύνει προβλήματα και όχι για να δημιουργεί πρόσθετα. Στην Κύπρο, κλέβουμε το κράτος μας, επειδή το θεωρούμε μεγαλύτερο κλέφτη από μας.

Παρόμοιες εντυπώσεις έχω από ταξίδια μου στη Δανία, στην Αγγλία και στη Σουηδία. Ο κόσμος σέβεται το κράτος παρότι είναι πολύ πιο αυστηρός με τους πολιτικούς του. Ένας υπουργός π.χ. στην Αγγλία έχασε τη θέση του γιατί χρέωσε  τα ρούχα του καθαριστηρίου του στα δημόσια ταμεία. Άλλος υπουργός διαπομπεύθηκε γιατί παραβίασε το όριο ταχύτητας. Ένας υπουργός παραιτήθηκε γιατί γκρεμίστηκε ένα γεφύρι της δεκαετίας του 1940. Σε μας οι πολιτικοί ανατινάζουν τη χώρα και δεν λένε ούτε συγγνώμη.

Σε σοβαρές χώρες του εξωτερικού οι πολιτικοί εν ολίγοις αναμένεται να προσπαθούν να λειτουργούν ως πρότυπα καλού και αγαθού πολίτη. Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, οι πολιτικοί σε δημοκρατικές χώρες αισθάνονται ότι αναλαμβάνουν ένα αξίωμα για να υπηρετήσουν τον κόσμο. Συνήθως εισέρχονται στον χώρο αυτό ευκατάστατοι και φεύγουν ευκατάστατοι. Δεν χρησιμοποιούν το λειτούργημά τους για να πλουτίσουν. Δεν κυκλοφορούν με λιμουζίνες για να κάνουν show. Δεν περνούν τα Σαββατοκύριακά τους σε γάμους και κυρίως δεν διαμαρτύρονται ότι αμείβονται με πολύ λίγα τα οποία (sic) δεν τους φθάνουν για τα φακελάκια που δίνουν σε νεόνυμφους, τους οποίους τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν.

Σε αυτές τις χώρες επίσης υπάρχουν και σοβαρά ΜΜΕ τα οποία συνήθως δεν χαρίζονται σε τέτοια μασκαραλίκια. Κάνουν αυστηρή κριτική στους πολιτικούς και τα κόμματα, δεν εξευτελίζονται για μια διαφήμιση, απεναντίας θεσμικά στηρίζονται από την Πολιτεία για να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους.

Οι εγγυητές

Σε σοβαρές και δημοκρατικές χώρες, όμως, υπάρχει εγγυητής του πολιτεύματος και του κράτους δικαίου. Με βάση το Σύνταγμα τον ρόλο αυτό πρέπει να έχει η Τρίτη εξουσία. Τα δικαστήρια και η Νομική υπηρεσία οφείλουν να προσάγουν υπόπτους και να αποδίδουν δικαιοσύνη. Στις υπό αναφορά χώρες αυτή η διαδικασία θεωρείται αυτονόητη. Στην Κύπρο τα δικαστήρια χρειάζονται χρόνια να αποδώσουν δικαιοσύνη, επιτρέποντας την ανομία. Η Νομική υπηρεσία, παρά το ότι η χώρα μας έχει χρεοκοπήσει λόγω διαφθοράς, δεν έχει καταφέρει να προσαγάγει κανένα ενώπιον του δικαστηρίου. Όπως είπε ο Τζον Μόρτιμερ «δεν χρειάζεται εξυπνάδα ο νομικός. Απλώς κοινή λογική και καθαρά νύχια». Ή αν θέλουμε να δούμε τι έγινε στη γειτονιά μας «καθαρά χέρια». Πρόκειται για τη γνωστή επιχείρηση που οδήγησε στη διάλυση της Πρώτης Ιταλικής Δημοκρατίας το 1992, όταν μια ομάδα δικαστικών υπό τον Αντόνιο ντι Πιέτρο άρχισε να ερευνά υποθέσεις σκανδάλων. Βρήκαν τότε τον μπελά τους ο πρωθυπουργός Μπετίνο Κράξι που αυτοεξορίστηκε, και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι που υποφέρει μέχρι σήμερα.

Γιατί απευθύνομαι κυρίως στους δικαστικούς; Διότι είναι οι μόνοι που μπορούν να κάνουν ανεξάρτητα τη δουλειά τους με αξιοπρέπεια. Μπορεί να διορίστηκαν από τους πολιτικούς, αλλά δεν μπορούν να τους παύσουν. Μπορούν, αν υπάρχει έστω μια μικρή ομάδα στη Νομική υπηρεσία και τα δικαστήρια που πιστεύουν σε αυτή τη χώρα, να αναλάβουν τις ευθύνες τους; Οι περισσότεροι πολιτικοί μας είναι χωμένοι στον βούρκο. Αυτοί οι λίγοι που απέμειναν δίνουν άνισο αγώνα. Τα ΜΜΕ ελέγχονται στην πλειονότητά τους από διαπλεκόμενους εκδότες και έχουν ως λειτουργούς τους άτομα  που φοβούνται ότι θα απολυθούν ανά πάσα στιγμή. Οι ελάχιστοι που φωνάζουν μάλλον ηχούν γραφικοί. Η αστυνομία είναι κομματοκρατούμενη και στελεχωμένη από αγράμματους οι οποίοι δεν μπορούν να χωρίσουν δυο γαϊδάρων άχυρο. Οι τίμιοι αστυνομικοί είναι παραπεταμένοι. Η δημόσια υπηρεσία έχει καταφέρει να εγκλωβίσει την πνευματική ελίτ της χώρας σε μια διελκυστίνδα προαγωγών, καριέρας και αδιαφορίας για τα κοινά. Λίγοι τολμούν να οχυρωθούν πίσω από τον νόμο και να κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Επανέρχομαι στην Ολλανδία. Ξέρεις, μου λέει ο συνομιλητής μου, γιατί στη χώρα μου υπάρχει μικρότερη συστημική (δηλαδή κρατική) διαφθορά; Είναι θέμα πιθανοτήτων. Αυτός που θα διαπράξει αδίκημα ξέρει ότι υπάρχει ένα ποσοστό ποσοστό  50% να συλληφθεί και να δικασθεί. Στην Κύπρο, αν κρίνουμε από την κατάσταση που επικρατεί, το ποσοστό αυτό είναι μηδενικό. Έχει καταστραφεί μια ολόκληρη χώρα, έχει καταλυθεί το κράτος, έχει εξαθλιωθεί ένας λαός και δεν προσήχθη ούτε ένας ενώπιον του δικαστηρίου. Και όχι μόνο αυτό. Οι υφιστάμενοι θεσμοί αυτού του κράτους προσπαθούν να σώσουν όλους αυτούς που μας κατέστρεψαν. Εν ολίγοις αυτή η χώρα, πέρα από συστημική διαφθορά, παράγει απλόχερα και συστημική βλακεία.

Τα μαθηματικά του Εθνικού Συμβουλίου

Τελικά ποιος θα αποφασίζει στο Κυπριακό; Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που τον Φεβρουάριο του 2013 εξελέγη από το 58% του κυπριακού λαού, το Εθνικό Συμβούλιο με ομόφωνες αποφάσεις, ή το 75% των κομμάτων που συναποτελούν το Εθνικό, με βάση τα ποσοστά που πήραν στις βουλευτικές του 2011, θα μπορούν να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους στον Πρόεδρο; Βεβαίως στην Κύπρο ως γνωστόν νομίζουμε ότι ελέγχουμε τα πάντα και μπορούμε να αποφασίζουμε για τα πάντα. Παραγνωρίζοντας ότι η λύση ή μη λύση του προβλήματός μας ίσως επηρεάζει εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και ακόμα στην ΕΕ, της οποίας η Κύπρος είναι πλήρες μέλος. Αγνοώντας προφανώς ότι ίσως επηρεάζει τις σχέσεις και τις ισορροπίες στο ΝΑΤΟ. Αγνοώντας ότι είμαστε μέλος της ευρωζώνης, η οποία το 2014 μπαίνει σε διαδικασία ομοσπονδοποίησης, αγνοώντας ακόμα ότι για τα επόμενα 3 χρόνια τις σοβαρές αποφάσεις στην Κύπρο δεν παίρνουμε εμείς αλλά η τρόικα. Αυτά βέβαια είναι advanced μαθηματικά για το Εθνικό Συμβούλιο.

 Η δική μας εικόνα

Ας κινηθούμε λοιπόν στη λογική της απλής αριθμητικής. Ο ίδιος ο Νίκος Αναστασιάδης, για να είναι απόλυτα πειστικός ότι έχει απεμπολήσει το σχέδιο Ανάν το οποίο στήριξε μόνος κι έρημος το 2004, δεσμεύτηκε να διορίσει διαπραγματευτή και επιπλέον να δημιουργήσει μια νέα διαδικασία συναίνεσης σε ό,τι αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Εθνικό. Οι σχετικές αποφάσεις λήφθηκαν την περασμένη Τρίτη.

·        Διορίστηκε ως διαπραγματευτής ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο οποίος θα πλαισιώνεται από ομάδα συμβούλων τους οποίους θα προτείνουν τα κόμματα, ενώ θα παραμείνουν και οι επιτροπές κατά τομέα Κυπριακού που λειτούργησαν επί διακυβέρνησης Χριστόφια.

·        Ο Πρόεδρος θα προεδρεύει του Εθνικού Συμβουλίου, αλλά θα δεσμεύεται από αποφάσεις της πλειοψηφίας του 75%. Εάν διαφωνεί, μπορεί να καταφεύγει σε δημοψήφισμα για να αποφασίζει κατευθείαν ο λαός.

Σε μια χώρα όπου υπάρχουν πολιτικοί με σύνεση και υπευθυνότητα, σε μια χώρα που η επιστημονική ανάλυση έχει κυρίαρχο ρόλο στη λήψη αποφάσεων, σε μια χώρα τέλος που λαός και πολιτεία κινούνται με βάση τις αρχές του ρεαλισμού, η πιο πάνω λύση ίσως θα ήταν τέλεια. Επειδή όμως όλοι ζούμε στην Κύπρο που όλοι γνωρίζουμε, οφείλουμε να συνεχίσουμε τις πράξεις αριθμητικής.

Το 75% του Εθνικού

Σύμφωνα με τις αποφάσεις της περασμένης Τρίτης, ο κ. Πρόεδρος θα είναι υποχρεωμένος να υλοποιεί τις ντιρεκτίβες του Εθνικού Συμβουλίου που θα λαμβάνονται με πλειοψηφία 75%. Η δύναμη των κομμάτων καθορίζεται ως γνωστόν με βάση τα ποσοστά που πήραν στις βουλευτικές εκλογές του 2011. Ας θυμηθούμε τα ποσοστά αυτά: 1. ΔΗΣΥ 34,28% 2. ΑΚΕΛ 32,67% 3. ΔΗΚΟ 15,76% 4. ΕΔΕΚ 8,93% 5. ΕΥΡΩΚΟ 3,88% 6. ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ 2,21%. Με βάση τα πιο πάνω νούμερα συνάγεται ότι για να επιβληθεί κάποια απόφαση στο Κυπριακό στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας χρειάζεται συνεργασία ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ με ένα εκ των ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ. Σε διαφορετική περίπτωση την τελική ευθύνη των αποφάσεων θα την έχει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Με δεδομένο ότι το πιο πάνω σενάριο φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο, καθίσταται κατανοητό ότι η απόφαση για δεσμευτικές αποφάσεις του 75% για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας λήφθηκε μάλλον για επικοινωνιακούς λόγους παρά ουσιαστικούς. Τα μαθηματικά του Εθνικού δεν ευνοούν κανέναν παρά μόνο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εν ολίγοις, τι είχες Γιάννη μου; Ό,τι είχα πάντα. Συζήτηση όμως να γίνεται!

Οι επιτροπές

Στο Εθνικό συμφωνήθηκε επίσης να παραμείνουν οι επιτροπές οι οποίες συστάθηκαν επί προηγούμενων προέδρων για διαπραγμάτευση και επεξεργασία των διαφόρων κεφαλαίων του Κυπριακού. Συγκεκριμένα, επί προεδρίας Χριστόφια λειτουργούσαν 6 επιτροπές. Διακυβέρνησης και Διαμοιρασμού της Εξουσίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης, Οικονομικών, Εδαφικού, Περιουσιακού, και της επιτροπής για θέματα Ασφάλειας. Το έργο αυτών των επιτροπών εμφανίστηκε ενώπιον των ηγετών των δύο πλευρών, συζητήθηκε και καταγράφηκε στο έγγραφο των συγκλίσεων Ντάουνερ. Ένα 77σέλιδο έγγραφο, το οποίο όμως δεν αγγίζει τα καυτά θέματα της ασφάλειας, δεν δίνει οριστική λύση στο περιουσιακό, το εδαφικό και τις εγγυήσεις. Εξαντλεί όμως από την άλλη τη σχολαστικότητά του για να εξηγήσει πώς πρέπει να λειτουργεί η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και πώς μέσα από υποκαταστήματα στον Βορρά και τον Νότο θα ελέγχεται το τραπεζικό σύστημα. Θέσεις βέβαια ξεπερασμένες, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι επί Κυπριακής Προεδρίας της ΕΕ λήφθηκε απόφαση για άσκηση κεντρικής εποπτείας από την ΕΚΤ σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης.

Σχέδιο εξ υπαρχής;

Βέβαια υπάρχει και το ενδεχόμενο ο κ. Πρόεδρος να υλοποιήσει την προεκλογική του δέσμευση για συγγραφή ενός νέου σχεδίου το οποίο θα κατατεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εν τοιαύτη περιπτώσει θα πρέπει να αναμένεται η κατάθεση παρόμοιου σχεδίου και από την άλλη πλευρά, οπότε η κάθε πλευρά μπορεί εξ υπαρχής να θέσει νέα θέματα στο τραπέζι, εγκαταλείποντας τις τυχόν οδυνηρές παραχωρήσεις που έγιναν τα τελευταία δέκα χρόνια συνομιλιών. Στην πράξη μια τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να υπάρξει. Οι συγκλίσεις Ντάουνερ, ακόμα και το σχέδιο Ανάν 5, όπως δήλωσε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, δεν θα κατεβούν από το τραπέζι, αφού σε κάποια θέματα έχουν τη χρησιμότητά τους. Αυτό που θα επιχειρηθεί αυτήν τη φορά είναι να εμβολιασθεί ο διάλογος με περισσότερο ευρωπαϊκό πνεύμα και να εμποτισθεί η λειτουργία του νέου κράτος με τα νέα δεδομένα που δημιούργησε στην Κύπρο η είσοδος της Κύπρου στην ευρωζώνη το 2008. Κυρίως για τους Τ/Κ αυτή η διαδικασία αναμένεται να προκαλέσει σοκ, γιατί θα υποχρεωθούν να κάνουν τεράστια άλματα σε ελάχιστο χρόνο.

Τουρκία

Θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις;

Κάποιοι αναμένουν ότι τον ερχόμενο Οκτώβριο θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις, οι οποίες μάλιστα θα είναι ταχύρρυθμες. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται ο ΟΗΕ, οι Αμερικανοί, αλλά και σημαντικά στελέχη της Κομισιόν στην ΕΕ. Το ζητούμενο βέβαια, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, δεν είναι κατά πόσον θα ανταποκριθεί η ε/κ πλευρά ή η τ/κ. Αυτό που προκαλεί κάποιες σκέψεις είναι κατά πόσον θα είναι έτοιμος ο Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει σε αποφάσεις και να δώσει το πράσινο φως για ουσιαστικές συζητήσεις. Ο προβληματισμός απορρέει από το τρωθέν προφίλ του Τούρκου πρωθυπουργού από τα γεγονότα στην πλατεία Ταξίμ, τα οποία έχουν φέρει ένα πολύ σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης της Τουρκίας εναντίον του. Ο φόβος έγκειται στο ότι ίσως κάποιες δυνάμεις και κόμματα στην Τουρκία αναγάγουν ανάμεσα στα άλλα και το Κυπριακό σε όπλο εναντίον του Ταγίπ Ερντογάν, προκαλώντας προβλήματα στην υλοποίηση των υποσχέσεων που μέχρι στιγμής έχει δώσει ότι η Τουρκία είναι έτοιμη για σοβαρό διάλογο. Τεράστιας σημασίας είναι επίσης οι εξελίξεις στη Συρία, αλλά κυρίως στην Αίγυπτο. Η εκπαραθύρωση του Μόρσι και η επανεμπλοκή του στρατού στα της Αιγύπτου ξύπνησε μνήμες και στην Τουρκία, με τους μετριοπαθείς του ΑΚΠ να κακίζουν τον Ερντογάν για την εμμονή του να περάσει την ισλαμική του ατζέντα. Βεβαίως μέχρι στιγμής τα μηνύματα από την Άγκυρα σε όλους τους εμπλεκόμενους εξακολουθούν να είναι θετικά για το Κυπριακό, διότι η χώρα προσβλέπει στην υψηλή ατζέντα για την περιοχή, παρότι δεν κρύβει τις ανησυχίες της στο εσωτερικό.

Διεθνές περιβάλλον

Κλειδί οι ΗΠΑ

Ρόλο στον καθορισμό των νέων ισορροπιών του Κυπριακού μετά από 10 χρόνια απραξίας διαδραματίζουν αυτήν την περίοδο οι Ηνωμένες Πολιτείες με βάση τόσο τις παλαιότερες δημόσιες δηλώσεις του ΥΠΕΞ Τζον Κέρι, όσο και της υποψήφιας υφυπουργού Εξωτερικών Βικτώριας Νούλαντ. Απαντώντας ενώπιον του Κογκρέσου σε ερώτηση της γερουσιαστού Τζιν Σιαχίν για την Κύπρο, η κ. Νούλαντ επανέλαβε: «Πιστεύω ότι τώρα υπάρχει ευκαιρία. Οι καταστάσεις», είπε, «κι οι συμπεριφορές αλλάζουν, όχι απλώς εντός της Κύπρου, αλλά επίσης και στην Ελλάδα και την Τουρκία, και πρέπει να κεφαλαιοποιήσουμε πάνω σ’ αυτό».
Η κυρία Νούλαντ αναφέρθηκε και στο φυσικό αέριο ανοιχτά των ακτών της Κύπρου, το οποίο αποκάλεσε «ισχυρότατο κίνητρο για να αποκτήσουμε τη λύση που επιθυμούμε, η οποία είναι μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, εντός της οποίας μπορούν να μοιραστούν τα οφέλη». Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε και μια δήλωση της κ. Νούλαντ ενόσω υπηρετούσε ως εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Δήλωσε πρόσφατα ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν (supports) το δικαίωμα της Κύπρου να εκμεταλλευθεί τα ενεργειακά της κοιτάσματα. Η λέξη «στηρίζουν» αντί π.χ. αναγνωρίζουν έχει τη σημασία της και προστίθεται σε κινήσεις επί επιχειρηματικού πεδίου. Όπως π.χ. η πρόσφατη υπογραφή στην παρουσία του Αμερικανού και του Ισραηλινού πρέσβη του Μνημονίου Συναντίληψης για την κατασκευή τερματικού στο Βασιλικό. Πρόκειται για μια εναρμόνιση λόγων και έργων που εγγυούνται την οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο την επόμενη πεντηκονταετία, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές.

Βεβαίως αυτές οι δηλώσεις ποσώς υπονοούν ότι οι Αμερικανοί βάζουν όλα τα αβγά σε ένα καλάθι. Από τη μια οι συνεχείς δημόσιες δηλώσεις εκ μέρους του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν βγάζουν τους Τ/Κ έξω από τα οφέλη της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων με τη λύση του Κυπριακού, ενώ την ίδια στιγμή παρασκηνιακά προτείνουν τόσο στην Κύπρο όσο και στο Ισραήλ να μελετήσουν το ενδεχόμενο μέρος του φυσικού αερίου της Λεβαντίνης να διοχετευθεί μέσω αγωγού προς την Τουρκία και την ΕΕ. Αυτήν τη λογική φαίνεται να έχει αποδεχθεί το Ισραήλ μέσω της απόφασης της Κνεσέτ να επιτρέψει εξαγωγές φυσικού αερίου από τη χώρα. Σε τέτοιο ενδεχόμενο το αέριο θα διοχετευθεί στην Ευρώπη μέσω του αγωγού TAP, ο οποίος από το 2019 θα λειτουργεί με αζέρικο φυσικό αέριο που θα περνά από την Τουρκία και την Ελλάδα. Αυτό, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες μας, ήταν και το κυρίαρχο θέμα στις συζητήσεις των ΥΠΕΞ Βενιζέλου και Νταβούτογλου στη συνάντηση που είχαν την Παρασκευή στην Άγκυρα και μέσω αυτού παρεισέφρησε δυναμικά στη συζήτησή τους το Κυπριακό και η επιδιωκόμενη λύση του.

Τόσο για τους Αμερικανούς όσο και τους Ευρωπαίους αυτή η λύση φαίνεται λογική και ρεαλιστική. Λύνει το Κυπριακό και ίσως και το Παλαιστινιακό. Διασφαλίζει τεράστια οικονομικά οφέλη στον λαό της Κύπρου μέσω του τερματικού και βγάζει τη χώρα από την οικονομική κρίση. Διασφαλίζει την τ/κ κοινότητα και τέλος ωφελεί σημαντικά και την Τουρκία και την Ελλάδα, οι οποίες θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τις ενεργειακές τους ανάγκες βασιζόμενες σε φθηνότερο προϊόν όπως είναι το φυσικό αέριο, σε αντίθεση με το πετρέλαιο. Βεβαίως τα κόμματα στην Κύπρο έχουν έναν δικό τους τρόπο να αναλύουν τα δεδομένα και σίγουρα είναι σε θέση να ανατρέψουν αυτό το σκηνικό. Την ίδια στιγμή όμως θα πρέπει να συνυπολογίσουν ότι ίσως ανατραπεί και το ενεργειακό σκηνικό που στήνεται αυτήν τη στιγμή προς όφελος και της Κύπρου. Ένα σκηνικό που δεν εξαντλείται στο τερματικό και σε έναν αγωγό. Σε περίπτωση επίλυσης του Κυπριακού, η χώρα μας θα είναι η μόνη χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο η οποία δεν θα έχει πρόβλημα με κανέναν από τους γείτονές της. Στα επόμενα χρόνια, εν ολίγοις, μέσω Κύπρου θα μπορούσε να λειτουργεί ένα σύστημα αγωγών για μεταφορά του ισραηλινού, του λιβανικού και αιγυπτιακού φυσικού αερίου, μετατρέποντας τη χώρα μας σε ένα τεράστιο ενεργειακό ΧΑΠ. Εκτός κι αν, για ακόμα μία φορά, δεν πάρουμε χαμπάρι.

Το 2004, για όσους δεν εθελοτυφλούν, είχε στηθεί ένα παρόμοιο σκηνικό. Ένα σκηνικό λύσης του Κυπριακού με ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και εκκίνηση ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Τουρκία. Η ε/κ πλευρά τότε, με βάση τη διεθνή κοινότητα, είχε παραβιάσει τους κανόνες του παιχνιδιού, και αν σήμερα είναι υπερβολικά σκληρή μαζί της αυτό έχει να κάνει και με το 2004. Με λίγα λόγια, αν κρίνουμε από τις κινήσεις των Αμερικανών, σήμερα επιδιώκουν μιαν επανάληψη του 2004, και μάλιστα υπό καλύτερα γεωπολιτικά δεδομένα, λόγω φυσικού αερίου. Θέλουν εξομάλυνση στην περιοχή προς όφελος όλων. Αν ήθελαν να βοηθήσουν μόνο την Τουρκία, όπως όλοι νομίζουν, δεν θα επέτρεπαν στη Noble να ξεκινήσει εξορύξεις στην ΑΟΖ της Κύπρου. Δεν θα απέτρεπαν την Τουρκία να προβεί σε θερμό επεισόδιο, δεν θα στήριζαν στην κυρίαρχη επιλογή μας για τερματικό στην Κύπρο. Την ίδια στιγμή όμως θέλουν να δώσουν και στην Τουρκία, κι αυτό δεν είναι παράλογο, εφόσον συναινέσει σε μια σωστή λύση του Κυπριακού. Αυτό δεν σημαίνει ότι κατ’ ανάγκην θα επιχειρήσουν να μας γονατίσουν, όπως κάποιοι Κύπριοι ηγέτες δηλώνουν νυχθημερόν, επειδή βρισκόμαστε σε κρίση. Αν ήθελαν να το κάνουν, εδώ και 39 χρόνια υπήρχαν ευκολότεροι τρόποι. Μετά από τριάντα εννιά χρόνια αδιέξοδης σκέψης στο Κυπριακό, έφτασε η στιγμή να σκεφτούμε εναλλακτικά.