Στον απόηχο μιας θλιβερής διαμάχης παπικών και ορθοδόξων

Την περασμένη Παρασκευή 3/12/2021  έξω από το ΓΣΠ όπου τελούσε λειτουργία ο Πάπας Φραγκίσκος, μαζεύτηκαν κάποιες ομάδες Ελληνοκυπρίων ορθοδόξων πιστών για να σύρουν τα εξ αμάξης στον Ποντίφικα. Τον αποκαλούσαν αιρετικό, όργανο της Παγκοσμιοποίησης, κραυγάζοντας « Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος Ελέησον ημάς». Δεν γνωρίζω αν τελικά ο Θεός τους Ελέησε, αυτό που σίγουρα μπορούμε να κρατήσουμε είναι τις κραυγές τους, ως έναν θλιβερό ιστορικό απόηχο που έλκει την καταγωγή του πολλούς αιώνες πριν.

Ιστορία 

Το Σάββατο 16 Ιουλίου 1054, λίγο πριν τη Θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, τρεις ξένοι μπήκαν στο Ιερό Βήμα, έριξαν στην Αγία Τράπεζα ένα έγγραφο και απομακρύνθηκαν. Όταν έφτασαν στον νάρθηκα, φώναξαν με δυνατή φωνή: «Videat Deus et judicet» (βλέπει ο Θεός και κρίνει) και έφυγαν.

Οι τρεις ξένοι, με επικεφαλής τον καρδινάλιο Ουμβέρτο, ήταν απεσταλμένοι του Πάπα και το έγγραφο περιείχε βαριές κατηγορίες και έναν αναθεματισμό, για τον ίδιο τον Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο.

Τέσσερις μέρες αργότερα, η Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης αναθεμάτισε κι εκείνη τους συντάκτες του εγγράφου.

Την Κυριακή 24 Ιουλίου, ο αναθεματισμός αναγνώστηκε επίσημα μέσα στην Αγία Σοφία.

Μιλούμε βασικά για τα γεγονότα που οδήγησαν στο γνωστό Σχίσμα των Εκκλησιών διαχωρίζοντας τούς έως τότε χριστιανούς σε καθολικούς στη Δύση και σε ορθοδόξους στην Ανατολή.

Οι λόγοι

Ας μείνουμε στη μεγάλη εικόνα εν αρχή. Κάποιοι από αυτούς που φώναζαν έξω από το ΓΣΠ πιστεύουν ότι το σχίσμα αφορά θέματα θεολογικά και κυρίως πίστεως. Στην πραγματικότητα μιλούμε για θέματα άσκησης πολιτικής και εξουσίας επί των μαζών. Η Εκκλησία αποτελούσε τότε και εν μέρει αποτελεί σήμερα ένα εργαλείο ελέγχου του μέσου ανθρώπου σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Τα Δυτικά Βασίλεια, τα οποία είχαν αρχίσει να ανακάμπτουν μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αμφισβητούσαν την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, δηλαδή το Βυζάντιο, το οποίο φάνταζε τότε ως η πιο ισχυρή πολιτική δύναμη της εποχής. Η αμφισβήτηση αυτή, μεταξύ άλλων, επιχειρήθηκε να εμπεδωθεί με εργαλείο τα θέματα πίστεως.

Οι σχέσεις μεταξύ των Εκκλησιών της Ανατολής και της Δύσης ούτως ή άλλως δεν ήταν πάντοτε αρμονικές στους οκτώ πρώτους αιώνες.

Στην πραγματικότητα προηγήθηκε μια παρατεταμένη περίοδος απομάκρυνσης και αποξένωσης των δύο Εκκλησιών σε σχέση με το ποια Εκκλησία (Κωνταντινούπολη ή Ρώμη) έχει το πρωτείο, η οποία μοιραία οδήγησε στην οριστική ρήξη και τελικά στην απόσχιση των δύο Εκκλησιών.

Ιστορικά υπήρξε και συνέχεια η οποία έχει εντυπωθεί στο ιστορικό υποσυνείδητο των Ελλήνων Ορθοδόξων. Το 1204 στο πλαίσιο της Τέταρτης Σταυροφορίας Οι Φράγκοι υπό τις ευλογίες του Πάπα κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη καταφέροντας ένα τρομακτικό πλήγμα στην Ανατολική Ρωμαική Αυτοκρατορία από το οποίο δεν συνήλθε ποτέ. Το 1453 κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Πόλης από τους Οθωμανούς οι Φράγκοι και το Βατικανό υποσχέθηκαν βοήθεια, η οποία δεν έφτασε ποτέ. Απεναντίας κάποιες πόλεις -κράτη όπως η Βενετία και η Γένουα έπαιξαν διπλό ρόλο προσδοκώντας σε εμπορικά προνόμια σε σχέση με τα μεγάλα λιμάνια των Οθωμανών.

 

Τροφή για τις μάζες 

Πέρα από την πολιτική βέβαια, για να πεισθούν οι αμαθείς μάζες των ανθρώπων ήταν αναγκαίο να υπάρξει και ένα άλλο ισχυρό υπόβαθρο που αφορούσε σειρά δογματικές διαφορές, μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών.

Ο όρος αιρετικός ήταν πολύ διαδεδομένος και στην Ανατολή και στη Δύση. Στο Βυζάντιο, μέσα από σειρά Οικουμενικών Συνόδων είχαν αποπεμφθεί στην κυριολεξία εις  στο πυρ το εξώτερον πολύ δυνατά μυαλά θεολογιζόντων φιλοσόφων, όπως ο Άρειος και ο Ωριγένης, γιατί επέμεναν να σκέφτονται και να προβληματίζονται ακολουθώντας την κλασική σχολή της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης. Ότι όλα, δηλαδή, είναι υπό αίρεση, ότι κάθε φορά μπορεί να προκύπτουν νέα ερωτήματα και κατ’ επέκταση νέες απαντήσεις. Στην Ανατολή, επίσης, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός αποκλήθηκε Παραβάτης, ενώ ο σκοταδιστής Θεοδόσιος αποκλήθηκε Μέγας γιατί έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας. Τα πράγματα στη Δυτική Εκκλησία ήταν πολύ πιο βάρβαρα. Εκεί υπήρχε ένα βιβλίο, η Αγία Γραφή, το οποίο μπορούσαν να διαβάζουν και να ερμηνεύουν μόνο οι εκπρόσωποι του Πάπα. Όποιος έλεγε κάτι διαφορετικό είχε μια θέση εξασφαλισμένη εις την πυράν, τιμωρία με την οποία απειλήθηκε και ο Γαλιλαίος όταν τόλμησε να πει ότι η Γη γυρίζει. Ακόμα και ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος σύρθηκε ενώπιον της Ιεράς Εξέτασης γιατί αγιογραφούσε εκτός της αισθητικής του Βατικανού.

Δογματικές διαφορές

Πέρα από κάποιους αντιδραστικούς διανοούμενους, τα πράγματα για τις απλοϊκές μάζες μπορούσαν να υιοθετηθούν πολύ πιο εύκολα. Μερικές λέξεις, μερικά σύμβολα, στάθηκαν ικανά να διασπάσουν τους χριστιανούς και να δημιουργήσουν μέτωπα φανατικών, έτοιμων να σφαγιάσει ο ένας τον άλλο. Μιλούμε πραγματικά για αστειότητες, σε σημείο που η κύρια διαφωνία εδράζεται στο ποιος στέλνει ένα περιστέρι που συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα:

* Στην Ορθοδοξία, το Σύμβολο της Πίστεως αναφέρει ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο εκ του Πατρός. Και εις το Πνεύμα το άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον… Οι  καθολικοί, στο δικό τους «Πιστεύω», έχουν προσθέσει ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού (Filióque). Et in Spíritum Sanctum, Dóminum et vivificántem: qui ex Patre Filióque procédit…

* Υπάρχει επίσης διαφορά στο πώς γεννήθηκε η Παναγία, που έχει να κάνει με το δόγμα της ασπίλου συλλήψεως της Θεοτόκου: Η Ορθοδοξια πιστεύει ότι η Θεοτόκος γεννήθηκε με το προπατορικό αμάρτημα, δηλαδή ήταν αμαρτωλή γιατί η Εύα έφαγε ένα μήλο στον Παράδεισο και απαλλάχτηκε κατά τον Ευαγγελισμό. Η Καθολική Εκκλησία πιστεύει ότι γεννήθηκε χωρίς την ενοχή του προπατορικού αμαρτήματος.

* Διαφέρουν οι γνώμες και πώς πέθανε η Παναγία, αυτό που ονομάζεται «Η Κοίμηση της Θεοτόκου».  Η Ορθοδοξία πιστεύει ότι η Θεοτόκος πέθανε και μετά μετέστη στον ουρανό. Η Καθολική Εκκλησία πιστεύει ότι μετέστη (δηλαδή διακτινίστηκε ζωντανή) χωρίς να έχει πεθάνει.

* Υπάρχουν και λατρευτικές διαφορές, όπως στη Θεία Ευχαριστία. Οι καθολικοί προσφέρουν άζυμο άρτο, ενώ οι ορθόδοξοι άρτο κανονικό. Στη βάφτιση, επίσης, η Ορθόδοξη Εκκλησία βαφτίζει διά καταδύσεως, ενώ η Καθολική ρίχνει νερό στο κεφάλι του βαφτιζομένου. Σε ό,τι αφορά το Πάσχα, για τους ρωμαιοκαθολικούς ο Ιησούς έσωσε τον άνθρωπο και του επέτρεψε να φτάσει στον Παράδεισμο πληρώνοντας ο ίδιος το τίμημα μέσω του θανάτου και της Σταύρωσής του. Για τους ορθόδοξους, η σωτηρία επιτυγχάνεται από τον θρίαμβο του Χριστού επί του θανάτου με την Ανάσταση.

* Υπάρχουν διαφορές σε ό,τι αφορά την απεικόνιση των αγίων. Οι καθολικοί χρησιμοποιούν αγάλματα για να τιμήσουν τους αγίους, ενώ οι ορθόδοξοι χρησιμοποιούν εικόνες. Επίσης, οι ορθόδοξοι μυρώνουν όλα τα παιδιά όταν βαφτίζονται, ενώ οι καθολικοί μόνο τα παιδιά που προορίζονται να γίνουν ιερείς.

* Σε ό,τι αφορά την υμνολογία, στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει εκκλησιαστικό όργανο και μόνο ο άνθρωπος με τη φωνή του υμνεί τον Θεό. Στη Δυτική Εκκλησία έχει μπει το εκκλησιαστικό όργανο και έχει διαφοροποιηθεί η μουσική σε σχέση με τη βυζαντινή.

* Τέλος, οι καθολικοί επέβαλαν στους κληρικούς τους την υποχρεωτική αγαμία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τονίζει από την πλευρά της ότι σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη και ολόκληρη την Ιερά Εκκλησιαστική Παράδοση, ο απλός κληρικός είναι ελεύθερος να διαλέξει μεταξύ γάμου και αγαμίας.

Οικονομία

Οι σύγχρονες Εκκλησίες και τα δόγματα που εκπροσωπούν δεν έχουν εργαλειοποιηθεί μόνον στην άσκηση επιρροής πάνω στις μάζες σε ό,τι αφορά τη λατρεία. Η εξουσία επί των μαζών πάντα έχει και οικονομικές παραμέτρους. Στη Δύση, κατά τον Μεσαίωνα, η Εκκλησία ήταν κομμάτι του Φεουδαρχισμού, είχε τεράστιες εκτάσεις γης και κυρίως θρησκευτικά στρατιωτικά τάγματα για νέες κατακτήσεις που έφερναν πάντα νέα έσοδα, όπως ήταν η Ναΐτες, οι Ιωαννίτες, οι Ιησουίτες. Σήμερα στο Βατικανό, παρά το ότι ο Πάπας Φραγκίσκος κυκλοφορεί με ένα μικρό FIAT, υπάρχει μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο η οποία κάνει μπίζνες, μέχρι δε πρόσφατα κάποιοι μιλούσαν και για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.

Από τα άτομα έως τις επισκοπές, το Βατικανό συγκεντρώνει τις δωρεές μέσω ειδικού τμήματος. Η Αγία Έδρα κερδίζει επίσης έσοδα από τόκους και επενδύσεις των αποθεματικών της. Ιστορικά, η Αγία Έδρα επενδύει κυρίως σε ιταλικές βιομηχανίες, κατανέμοντας το χαρτοφυλάκιό της μεταξύ μετοχών και ομολόγων και περιορίζοντας το μερίδιό της σε εταιρείες κάτω του 6%. Οι πιο πρόσφατες επενδύσεις ήταν πιο διεθνείς, ωστόσο, ιδιαίτερα στα δυτικά ευρωπαϊκά νομίσματα και ομόλογα, με κάποια δραστηριότητα στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

Και στην Ανατολική Εκκλησία τα φαινόμενα αυτά ανθούν. Κατά την Οθωμανική Περίοδο, η ηγεσία της Εκκλησίας υπήρξε κατά τόπους ο μιλέτ πασιής, δηλαδή ο Εθνάρχης, και κατ’ επέκταση ο φοροεισπράκτορας των Οθωμανών. Αυτό συνέβαινε και στην Κύπρο για 300 περίπου χρόνια. Όταν ήρθαν οι Εγγλέζοι, προέκυψαν προβλήματα. Ο Αρχιεπίσκοπος Σωφρόνιος επισκέφθηκε τον πρώτο κυβερνήτη της Κύπρου σερ Γκάρνετ Γούλσλεϊ και του ζήτησε Βρετανούς στρατιώτες για να μαζέψει τους φόρους. Ο βρετανός του είπε ότι τους φόρους τους μαζεύει η κυβέρνηση και όχι η Εκκλησία. Από τη στιγμή εκείνη και μετά η Εκκλησία της Κύπρου ξεκίνησε αντιαποικιακό αγώνα κατά των Βρετανών. Σήμερα η Εκκλησία της Κύπρου είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης γης, ένας από τους μεγαλύτερους κατόχους ακινήτων, και ίσως ο μεγαλύτερος επενδυτής στην τουριστική βιομηχανία της χώρας.

 

Οι εβραϊκοί μύθοι

Εν κατακλείδι, η Εκκλησία σε κάθε γωνιά του κόσμου λειτουργεί ως ένας φορέας πολιτικής και οικονομικής επιρροής. Αυτό που πραγματικά εκπλήττει είναι ότι ο κύριος μοχλός επιρροής της δεν είναι ούτε η πολιτική, ούτε η οικονομική της ισχύς, αλλά κάποιες πανέμορφες ιστορίες από τη μυθολογία του εβραϊκού λαού. Σε σημείο που -προσβλητικά για μας τους Έλληνες- παραγκωνίζεται η τεράστια συμβολή του ελληνικού πνεύματος σε ό,τι αφορά τον φιλοσοφικό στοχασμό και τον ορθολογισμό που γέννησε την Επιστήμη, έφερε την Αναγέννηση και μας χάρισε τον Διαφωτισμό.

Πεθαίνουμε σαν χώρα

 Στην Κύπρο την τελευταία δεκαετία μεγαλώνει μια νέα γενιά χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες από την πατρίδα της. Πρόκειται για μια γενιά ανθρώπων που από το 2011 όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση έως και σήμερα αισθάνονται πολίτες δεύτερης κατηγορίας, ακόμα και παρίες ενός συστήματος, το οποίο, πιστεύουν, λειτουργεί για να εξυπηρετεί κάποιες συγκεκριμένες ομάδες του κυπριακού πληθυσμού. Σίγουρα οι νέοι δεν έχουν πάντα δίκιο, αλλά η κοινωνία που τους αγνοεί, έχει πάντα άδικο.

Το κυπριακό πολιτικό σύστημα τα τελευταία 10 χρόνια έδωσε μια μεγάλη μάχη για να σώσει αυτό που έκρινε ως πιο σημαντικό για την επιβίωση αυτής της χώρας: Έσωσε τις τράπεζες, έσωσε τους μεγαλοεπιχειρηματίες που χρωστούσαν στις τράπεζες εκατοντάδες εκατομμύρια και διασφάλισε τους ίδιους επιχειρηματίες μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Παρασιτικά πλούτισαν και πλουτίζουν επίσης λογιστές, δικηγόροι και άλλα παρεμφερή επαγγέλματα που υπηρετούσαν τη συγκεκριμένη επιλογή ανάπτυξης και εν γένει το industry. Κοντά σε αυτούς και αρκετές χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως κλητήρες ενός κοινωνικά μονομερούς και αδιαφανούς συστήματος με αντίτιμο κάποιους αξιοπρεπείς μισθούς. Την ίδια περίοδο, χιλιάδες συμπολίτες μας μπήκαν στη φυλακή για χρωστούμενα μερικές εκατοντάδες ευρώ, ενώ τα επόμενα χρόνια μια ολόκληρη γενιά καταδικάστηκε να μην ελπίζει σε τίποτα, και κυρίως να φοβάται για το μέλλον της.

Η άλλη Κύπρος

Ποιος θα σώσει τη γενιά που χάνεται στην Κύπρο; Ποιος πολιτικός και ποια κόμματα θα μιλήσουν, επιτέλους, για αυτούς τους νέους ανθρώπους;

Ο Μιχάλης, ετών 33 από τη Λεμεσό, η Έλενα, ετών 26 από την Πάφο, η Κλεοπάτρα ετών 29 από τη Λάρνακα και ο Αντώνης ετών 36 από το Παραλίμνι, ζουν ακόμα με τους γονείς τους. Παρότι εργάζονται δεν έχουν άλλη επιλογή, αφού μόνο για ενοίκιο πρέπει να ξοδεύουν το 50% του μισθού τους. Αν σε αυτά συμπεριλάβει κανείς τη διατροφή, τη συντήρηση αυτοκινήτου και τη διασκέδαση που κάθε νέος επιθυμεί, τότε μπορεί κάποιος να αντιληφθεί και τα παρεπόμενα. Κανένας από τους πιο πάνω δεν μπορεί να ονειρευτεί μια δική του κατοικία, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να σκεφτεί τη δημιουργία οικογένειας.

Δυστυχώς, υπάρχει και συνέχεια: Οι νέοι αυτής της χώρας, όταν αισθάνονται ότι ζουν στο περιθώριο, είναι λογικό να απορρίπτουν το σύστημα. Δεν είναι τυχαίο που οι νέοι σε ποσοστό που ξεπερνά το 90% απαξιώνουν τα κόμματα και την πολιτική. Δεν είναι επίσης τυχαίο που γενικώς σε ολόκληρη την ΕΕ ανεβαίνουν τα ποσοστά ακραίων κομμάτων που εμφανίζονται ως αντισυστηματικά. Στην Κύπρο, το ΕΛΑΜ σε κάθε εκλογική διεργασία ανεβάζει τα ποσοστά του, κερδίζοντας κυρίως τους νέους ψηφοφόρους, με τους περισσότερους ωστόσο να προτιμούν την αποχή από τις εκλογές και εν γένει την πολιτικές διεργασίες σε αυτή τη χώρα. Έχω την εντύπωση ότι αυτή η απολιτίκ γενιά θα δώσει το στίγμα στις ερχόμενες προεδρικές εκλογές. Μέσα από μια νάιφ προσέγγιση αναζητεί έναν ανεξάρτητο υποψήφιο, ο οποίος να είναι καλό παιδί. Ούτε καν μπαίνει στη λογική να βάλει ακόμα ένα φίλτρο, δηλαδή να είναι ικανός να ασκήσει πολιτική με στόχο να λύσει υφιστάμενα προβλήματα.

Το θέμα, εν ολίγοις, ξεκινά ως οικονομικό, στη συνέχεια καθίσταται κοινωνικό και ακολούθως μετατρέπεται σε πολιτικό και ακόμα εθνικό. Μια χώρα με γεννήσεις 1,33% ανά ζευγάρι είναι μια χώρα που πάσχει από υπογεννητικότητα. Αυτή η χώρα γηράσκει αφού δεν αναπληρώνει με νιάτα τον πληθυσμό και εν τέλει συρρικνώνεται πληθυσμιακά, αφού οι γεννήσεις είναι λιγότερες από τους θανάτους. Το θέμα βέβαια δεν αφορά μόνο τους νέους. Αφορά και αυτούς που σήμερα είναι 50 και 60 χρονών. Στ’ αλήθεια, ποιος σε λίγα χρόνια θα πληρώνει για τις συντάξεις τους; Η αποδεκατισμένη και συνάμα κακοπληρωμένη γενιά που δημιουργείται σήμερα;

Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί η υπογεννητικότητα, η οποία στην ουσία οδηγεί σταδιακά τη χώρα σε θάνατο; Τα επιδόματα τέκνων, η στήριξη φοιτητών, που ειρήσθω εν παρόδω έχουν περιορισθεί στο ελάχιστο μετά την κρίση του 2011, είναι μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν λύνουν ωστόσο το πρόβλημα στη ρίζα του. Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί αν αρχικά στηριχθεί η νέα γενιά με πρακτικά μέτρα, για να μπορέσει να ξεκινήσει τη ζωή της με αξιοπρέπεια.

Κοινωνική δικαιοσύνη

Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2020, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2019 και με βάση τον αναθεωρημένο ορισμό, 17,6% του πληθυσμού ή 156.000 άτομα βρίσκονταν σε Κίνδυνο Φτώχειας ή σε Κοινωνικό Αποκλεισμό (AROPE). Πιο συγκεκριμένα, 17,6% του πληθυσμού ζούσε σε νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας ή ζούσε σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση, ή ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας.

Σε ότι αφορά τους νέους, σύμφωνα με την Eurostat η ανεργία ήταν 18,8% και στους τρεις πρώτους μήνες του 2021 (7.000 άτομα), έναντι 19,9% τον Απρίλιο του 2020. Αν σε αυτούς συμπεριλάβει κάποιος και τους νέους με μισθούς κάτω του ορίου φτώχειας, τότε αντιλαμβάνεται ότι σχεδόν ένας στους δύο νέους στην Κύπρο δεν έχει μέλλον.

Συζητώντας με πολιτικούς της λεγόμενης φιλελεύθερης σκέψης μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι μετρούν νούμερα και όχι ανθρώπους. Οι πολιτικοί της Αριστεράς στην Κύπρο έχουν δρόμο να διανύσουν, αφού ακόμα βρίσκονται στη φάση της ποινικοποίησης του κέρδους. Όποιος επιχειρηματίας κερδίζει χρήματα, βασικά είναι απατεώνας και εκμεταλλεύεται την υπεραξία της εργασίας των εργαζομένων. Ξεχνούν ότι ο κομουνισμός κατέρρευσε γιατί υποτίμησε την ανθρώπινη φύση. Θεωρώντας ότι όλοι είναι τέλειοι, αφαίρεσε το κίνητρο από τους ανθρώπους να εργαστούν και να παλέψουν περισσότερο. Ναι, για να κερδίσουν κάτι παραπάνω.

Για τους φιλελεύθερους, η οικονομία πάει καλά εφόσον εξυπηρετούμε το ένα τρίτο. Υπάρχουν καλοί ρυθμοί ανάπτυξης, λένε, η ανεργία πέφτει, ανακάμπτουμε ραγδαία από την τελευταία κρίση της πανδημίας. Πρόκειται για μια συνολική αποτίμηση σε βαθμό νουμερολαγνείας που δεν εξειδικεύει, οπότε δεν είναι και ακριβής: Ποιοι περνούν καλά, ποιοι ευημερούν; Δεν γίνεται να ευημερούν 100.000 και να δυσπραγούν 500.000, αλλά εμείς να κοιτάμε τους μέσους όρους στη λογική τού «Ο Ωνάσης κι εγώ είμαστε εκατομμυριούχοι» ή στη λογική του Προέδρου Αναστασιάδη, «η Λεμεσός πετά», αλλά τα τρία τέταρτα των νέων μένουν με τους γονείς τους ή έχουν εξοριστεί σε χωριά 15 και 20 χλμ. έξω από τη Λεμεσό για να βρουν στέγη, ή ακόμα μένουν στην Πάφο για φθηνότερο ενοίκιο και εργάζονται στη Λεμεσό.

Αν θέλουμε να μείνουμε στη Λεμεσό, η οποία εξακολουθεί να πετά ακόμα και σήμερα, η ανάπτυξη γης εξακολουθεί να είναι στο επίκεντρο και έχει να κάνει με το άναρχο κτίσιμο και άλλων πύργων, αλλά και οικιστικών συγκροτημάτων πολυτελείας γύρω από το καζίνο, αλλά και στην περιοχή της Μονής. Επιχειρηματίες ανάπτυξης γης παίρνουν άδειες για αναπτύξεις, ακόμα και χαλαρώσεις επί υφιστάμενων, π.χ. ξενοδοχείων, χωρίς μια στοιχειώδη ανταπόδοση στο κράτος και εν γένει την κοινωνία. Αυτό δεν συμβαίνει ούτε στη Μέκκα του Καπιταλισμού, δηλ. στις ΗΠΑ, ούτε στο Λονδίνο, ούτε σε άλλες σοβαρές χώρες. Για τέτοιες αναπτύξεις υπάρχει σοβαρή φορολογία ή σημαντικά ανταποδοτικά προς την κοινωνία οφέλη. Αν θα παραδοθεί σε έναν επιχειρηματία μια έκταση γης για ανάπτυξη πολυτελών κατοικιών, η οποία λογικά θα ανεβάσει τις τιμές στην υπόλοιπη περιοχή, οφείλει ο κάθε επιχειρηματίας να αναπτύξει και σε μια άλλη περιοχή συγκροτήματα μεσαίας και προσιτής κατοικίας με χαμηλότερα κέρδη. Δεν γίνεται εν ολίγοις οι πολιτικοί μας να δίνουν αβέρτα κίνητρα σε κάποιους επιχειρηματίες οι οποίοι δημιουργούν υπερκέρδη, με μοναδική ανταπόδοση την ενίσχυσή τους στις προεκλογικές τους εκστρατείες.

Το θέμα της αλόγιστης ανάπτυξης και της κατασπατάλησης πόρων εγείρει ένα ακόμα θέμα που δεν είναι αμιγώς κυπριακό, αλλά παγκόσμιο. Σε ποιον πλανήτη θα ζουν οι επερχόμενες νέες γενιές;

Μετά την έκκληση για δράση, που διατύπωσαν χιλιάδες νέοι στη Γλασκώβη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν χθες στην πόλη που φιλοξένησε τη Διάσκεψη COP26 για το κλίμα και σε όλο τον κόσμο.

Από το Σίδνεϊ μέχρι το Παρίσι, περνώντας από το Λονδίνο, το Ναϊρόμπι ή το Μεξικό, περισσότερες από 200 εκδηλώσεις επρόκειτο να πραγματοποιηθούν χθες, σύμφωνα με τον συνασπισμό οργανώσεων που ηγείται της κινητοποίησης.

Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε υπερθέρμανση, σε απερήμωση, σε άνοδο της στάθμης των θαλασσών, σε πρόκληση μεταναστευτικών ροών. Οι ισορροπίες στον πλανήτη αλλάζουν άρδην λόγω ενός ξεπερασμένου μοντέλου ανάπτυξης, το οποίο διαχειρίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες κοντόφθαλμες και διεφθαρμένες ελίτ. Με όχημα την αλόγιστη ανάπτυξη, με στόχο μόνο το κέρδος, οδηγούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη τις νέες γενιές στην περιθωριοποίηση και την οικονομική εξαθλίωση.

Στη Λεμεσό οι νέοι δεν έχουν πια πού να μείνουν, στη Συρία μπαίνουν σε σαπιοκάραβα με προορισμό καλύτερους προορισμούς.

Το φλερτ Αναστασιάδη με τα δύο κράτη

Και με τη λύση δύο κρατών, και όχι μόνο, με τη χαλαρή ομοσπονδία, όπως ανέφερε στο Εθνικό Συμβούλιο, φλερτάρει και συζητά παρασκηνιακά εδώ και αρκετό καιρό ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με την Τουρκία. Το όλο θέμα, είτε κατονομάζοντας τη λύση ως χαλαρή ομοσπονδία είτε χαλαρή συνομοσπονδία είτε και λύση δύο κρατών, με βάση τη γνωστή τακτική της σφυγμομέτρησης που εφαρμόζει ο ίδιος για να σταθμίζει τις αποφάσεις του, το έχει συζητήσει μέχρι στιγμής με εκατοντάδες άτομα στην ε/κ πλευρά. Το έχει επίσης καταθέσει σε συνεδρίες με υπουργούς και τεχνοκράτες, ενώ δεν παρέλειψε να το θέσει ακόμα και σε συζητήσεις με την τουρκική πλευρά, ακόμα και με τον Μουσταφά Ακιντζί. Έμμεσα πλην σαφώς το υπαινίχθηκε και στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ την περασμένη βδομάδα στη Νέα Υόρκη, αναφέροντάς του, εκτός κειμένου, ότι είναι έτοιμος να συζητήσει νέες και καινοτόμες ιδέες σε ό,τι αφορά τη λύση του Κυπριακού. Η θέση αυτή του κ. Προέδρου προκάλεσε εύλογες απορίες από πλευράς ΟΗΕ, με την ε/κ πλευρά τις τελευταίες μέρες, με απανωτές επαφές με τα Ηνωμένα Έθνη, συμπεριλαμβανομένης και επικοινωνίας του κ. Αναστασιάδη με την κ. Λουτ, να ζητά να μην συμπεριληφθεί κάτι τέτοιο στην έκθεσή της. Όλες οι ενδείξεις βέβαια τους τελευταίους μήνες δείχνουν ότι οδεύουμε σε μια πιθανή αλλαγή της βάσης συζήτησης στο Κυπριακό.

 

 

Πατρότητα

Η πατρότητα της λύσης δύο κρατών στην Κύπρο δεν ανήκει σε Ε/Κ πολιτικό αλλά στον Ραούφ Ντενκτάς. Ο οποίος το πάλεψε όσο μπορούσε μέχρι την εκπαραθύρωσή του από την εξουσία την άνοιξη του 2004. Η Τουρκία τότε είχε ευθυγραμμιστεί, ενόψει ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ και παρόμοιων δικών της φιλοδοξιών, με τη λύση της ομοσπονδίας. Η νέα φάση της συζήτησης της λύσης δύο κρατών άνοιξε με τη συγκατάθεση του Προέδρου Αναστασιάδη, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες άρχισε να κάνει τις πρώτες του νύξεις μετά τις πρώτες συγκρούσεις που είχε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Μουσταφά Ακιντζί και λίγο πριν τις πρώτες διασκέψεις στο Μοντ Πελεράν. Ουσιαστικά, όμως, η συζήτηση αυτή τέθηκε στο τραπέζι με συναίνεση του Προέδρου Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά κατά τη διάρκεια της συνάντησης που είχε με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου το προηγούμενο βράδυ του δείπνου με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ στις 6 Ιουλίου 2017. Έκτοτε η συζήτηση αυτή διεξάγεται παρασκηνιακά μεταξύ ενός πολύ στενού κύκλου συνεργατών.

Σύμφωνα με απόλυτα εξακριβωμένες πληροφορίες, στις 5 Ιουλίου 2017, παραμονή του δείπνου με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, ο κ. Αναστασιάδης επεδίωξε και είχε κατ' ιδίαν συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του είπε ότι δεν μπορούσε να συναινέσει σε συμφωνία, διότι δεν θα περνούσε από το δημοψήφισμα στην Κύπρο. Ο κ. Αναστασιάδης ανέφερε στον Τσαβούσογλου ότι ήταν έτοιμος να συζητήσει ένα σχέδιο Β' για λύση, μετά τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο. Ο κ. Αναστασιάδης ζήτησε από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών να μην δημιουργήσει η Τουρκία προβλήματα στην κυπριακή ΑΟΖ για να διαπιστώσει τι και πόσα αποθέματα φυσικού αερίου υπάρχουν. Φέρεται επίσης να κατέθεσε την άποψη ότι μετά από μια λύση με τα δύο κρατίδια (κατά προτίμηση εντός της ΕΕ) η Τουρκία θα ήταν ελκυστική αγορά για τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου. Η πρόταση του κ. Αναστασιάδη στον Τσαβούσογλου δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Από τον Ιανουάριο του 2017 φαίνεται να εντείνονταν οι προβληματισμοί του ενάντια στη διζωνική ομοσπονδία, και ειδικά στο θέμα του διαμοιρασμού της εξουσίας. Ήταν τότε που αξιοποίησε την κρίση που δημιουργήθηκε με αφορμή τον νόμο του ΕΛΑΜ για εορτασμό του δημοψηφίσματος για την Ένωση στα σχολεία και το πάγωμα των συνομιλιών από τον Ακιντζί ώστε να απαξιώσει τη διαδικασία. Εν μέσω αυτής της κρίσης, στις αρχές Απριλίου του 2017, ο κ. Αναστασιάδης ήγειρε σε πρωινή σύσκεψη με τους συνεργάτες του την ιδέα για ένα σχέδιο Β' για λύση δύο κρατών έναντι επιστροφής εδαφών. Υπήρξε έντονη αντίδραση από τον Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος του είπε "να μην πεις ποτέ ξανά έτσι κουβέντα". Διαφωνία εξέφρασε στην ίδια σύσκεψη και ο Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο κ. Αναστασιάδης δεν επέμεινε και η συζήτηση έκλεισε εκεί.

Παρά ταύτα, στο δείπνο που είχε με τον Μουσταφά Ακιντζί στις 16 Απριλίου 2017 για να συζητήσουν πώς θα προχωρούσαν μετά την κρίση που προκάλεσε η ψήφιση του νόμου για το ενωτικό δημοψήφισμα, ο κ. Αναστασιάδης, σύμφωνα με τ/κ πηγή, έθεσε στον Τουρκοκύπριο ηγέτη την ιδέα της λύσης δύο κρατών. Μάλιστα του υποσχέθηκε ότι θα βοηθούσε για να ενταχθεί και το τουρκοκυπριακό κράτος στην ΕΕ. Ο Ακιντζί αρχικά δελεάστηκε με την ιδέα και είδε την εισήγηση θετικά. Μετά όμως από συζητήσεις που είχε με Ευρωπαίους διπλωμάτες, διαπίστωσε ότι δύο κυπριακά κράτη στην ΕΕ ήταν ανέφικτος στόχος και επέμεινε στην ολοκλήρωση των συνομιλιών για διζωνική ομοσπονδία και ένταξη της ενιαίας Κύπρου στην ΕΕ.

 

Στις 21 Απριλίου 2017, ο κ. Αναστασιάδης σε συνάντηση που είχε στο Προεδρικό με αντιπροσωπεία του ΕΒΕ Αμμοχώστου μίλησε ξανά για σχέδιο Β' και δύο κράτη έναντι επιστροφής εδαφών. Η πληροφορία διαδόθηκε γρήγορα από τους παριστάμενους και έφτασε στα δημοσιογραφικά γραφεία που άρχισαν να τη διερευνούν. Ο γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου Θεοδόσης Τσιόλας, ο οποίος ήταν παρών στη συνάντηση, επικοινώνησε τηλεφωνικά με όλους τους παριστάμενους και τους υπέδειξε να μην επιβεβαιώσουν την πληροφορία και ότι επρόκειτο για παρανόηση, όπως και έγινε.

 

Ο κ. Αναστασιάδης πήγε στο Κραν Μοντανά υπό διαμαρτυρία και αποφασισμένος να οδηγήσει τις συνομιλίες σε αδιέξοδο. Κατηγορούσε μάλιστα συνεχώς "αυτόν τον τσιτσιφιόγκο τον Άιντε" γιατί πίεζε προς την κατεύθυνση της διάσκεψης, ενώ δεν υπήρχε έδαφος, ούτε η Τουρκία ήταν έτοιμη, όπως έλεγε, επειδή (ο Άιντε) ήθελε να εκπληρώσει προσωπικές φιλοδοξίες στις επερχόμενες εκλογές στη Νορβηγία. Το ίδιο βεβαίως ίσχυε και για τον ίδιο, αφού είχε μπροστά του τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 2018.

Ενεργώντας κατ' αναλογία με τον Τάσσο Παπαδόπουλο στο Μπούργκενστοκ, όπου συνομιλούσε μυστικά με τον Σερντάρ Ντενκτάς για από κοινού τορπιλισμό της διάσκεψης, προσέγγισε τον Τσαβούσογλου, πριν από την ολοκλήρωση της διάσκεψης, και τον βολιδοσκόπησε για το σχέδιο Β'. Ακόμα και αν ισχύει το επίσημο αφήγημα του Προέδρου Αναστασιάδη ότι ο Τσαβούσογλου ήταν αδιάλλακτος, τότε θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο κ. Τσαβούσογλου τον διευκόλυνε να αποτύχει η διάσκεψη. Και όντως το δεύτερο μέρος του δείπνου της 6ης Ιουλίου στο Κραν Μοντανά ήταν τραγικό. Ακόμα και όταν προέκυψε η τελευταία χαραμάδα ελπίδας διά της καθόδου των πρωθυπουργών των εγγυητριών, ο κ. Αναστασιάδης διαφώνησε, ζητώντας από τον κ. Τσίπρα να μην μεταβεί στην Ελβετία, ενώ μέλος της ε/κ αντιπροσωπείας αντάλλαξε βαριές κουβέντες με τον κ. Καλπαδάκη, διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του Έλληνα πρωθυπουργού, ο οποίος επέμενε (όπως και ο κ. Κοτζιάς) ότι η συνάντηση των πρωθυπουργών έπρεπε να πραγματοποιηθεί.

 

 

Κήρυξαν ναυάγιο

  Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι "έχει αποκαλυφθεί ότι είναι αδύνατη η εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο των παραμέτρων των καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ" και ότι "δεν έχει κανένα νόημα να επιμένουν σε αυτές τις παραμέτρους". Ακριβώς αυτή ήταν και η ανάλυση του Νίκου Αναστασιάδη μετά το Κραν Μοντανά. Ενημερώνοντας το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία της 12ης Ιουλίου 2017 για το ναυάγιο της διάσκεψης, είπε πως το Κυπριακό δεν μπορούσε να λυθεί με ομοσπονδία, και ότι μετά τις εκλογές θα διαπραγματευόταν τα δύο κράτη έναντι εδαφών. Στην ενημέρωση επικαλέστηκε μάλιστα και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που αποφάσισε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή την ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία. Ο κ. Αναστασιάδης μοιράστηκε τις σκέψεις του για τα δύο κράτη με πολλούς συνομιλητές του. Ο "Π" έχει μαρτυρίες από πέραν των δέκα προσωπικοτήτων που άκουσαν από το στόμα του Αναστασιάδη το σχέδιο Β' για διχοτόμηση έναντι εδαφών. Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς και στον Τύπο, χωρίς η κυβέρνηση να καταβάλει ποτέ οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια να τις διασκεδάσει.

 

 

 

Αναφορές στα ΜΜΕ

* "Ξένος συνάδελφος, επικαλούμενος πηγή στην Άγκυρα, με πληροφόρησε ότι για λύση δύο κρατών βολιδοσκοπούσε και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Το κράτησα σε μικρό καλάθι αφού ερχόταν από την Άγκυρα, μέχρι που η πληροφορία επιβεβαιώθηκε και από τη Λευκωσία", έγραψε στην "Καθημερινή" (4/3/2018) ο Ανδρέας Παράσχος. Επίσης, ο Κώστας Βενιζέλος έγραψε στον "Φιλελεύθερο" (7/1/2018) ότι το θέμα των δύο κρατών "συζητήθηκε ήδη και πως έγινε με πρωτοβουλία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Πόσο αυτό ευσταθεί, εναπόκειται στην ελληνοκυπριακή πλευρά να το επιβεβαιώσει ή να το διαψεύσει".

* Σε συνέντευξή του στον "Φιλελεύθερο" (5/11/2017), ο κ. Αναστασιάδης μίλησε περιφραστικά για τα σχέδιά του: "Θα πρέπει με τις πολιτικές δυνάμεις να υπάρξει μια ειλικρινής διαβούλευση για να δούμε τι είναι το σχέδιο Β' που θα δημιουργεί συνθήκες ειρήνης, θα προστατεύει τον Ελληνισμό και θα διαφυλάσσει τη λειτουργικότητα του κράτους". Σε διευκρινιστική ερώτηση, εάν είχε ο ίδιος σκέψεις επί τούτου, απάντησε: "Μετά από την εμπειρία της τελευταίας πενταετίας, του διαλόγου και με τον κ. Έρογλου και με τον κ. Ακιντζί, οφείλω να πω ότι έχω αποκρυσταλλώσει το πόσο εφικτό ή το πόσο ανέφικτο ή ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε μια πραγματική ειρήνη".

* Πιο ξεκάθαρος ήταν σε συνέντευξή του που έδωσε στην ελληνική εφημερίδα "LIFO" (23/6/2018). Στην ερώτηση μήπως, τελικά, ο χρόνος έχει δείξει ότι είναι πιο ωφέλιμο να δημιουργηθούν δύο ανεξάρτητα κράτη αντί για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, απάντησε: "...λαμβάνοντας υπόψη τις αξιώσεις των Τούρκων και τις αρνητικές συνέπειες της παράτασης του αδιεξόδου, θα ήταν καλό να προβληματιστεί η ελληνοκυπριακή ηγεσία, η κυβέρνηση και οι πολιτικές δυνάμεις, ως προς το πώς αντιμετωπίζεται η τουρκική αδιαλλαξία, η αδυναμία επίτευξης λύσης, αλλά και το πώς θα υπάρξει η αναγκαία ειρήνη και σταθερότητα στην Κύπρο."

 

Προτεραιότητες

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές που έχουν γνώση των σκέψεών του, ο Αναστασιάδης έχει θέσει δύο μεγάλες προτεραιότητες: Την ανάπτυξη της Λεμεσού και την αξιοποίηση του φυσικού αερίου. "Αφήστε το Κυπριακό, η Λεμεσός πετά", φέρεται να είπε σε αποχαιρετιστήρια συνάντησή του με υπουργό του, για να τονίσει ότι δεν θα ήταν σοφό να διαταράξει τη δυναμική της ανάπτυξης που στηρίζεται στο πρόγραμμα πώλησης υπηκοοτήτων. Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση λύσης η παραχώρηση υπηκοοτήτων θα είναι ομοσπονδιακή αρμοδιότητα. Για το φυσικό αέριο ο Αναστασιάδης θέλει να το χειριστεί "χωρίς να έχουμε τους Τούρκους μέσα στα πόδια μας" και είναι πρόθυμος για διαμοιρασμό της ΑΟΖ προκειμένου να λυθούν τα χέρια του για αξιοποίηση των κοιτασμάτων. Η προτεραιότητά του αυτή τη στιγμή είναι η Αίγυπτος, όμως γνωρίζει ότι, τόσο η ΕΝΙ όσο και η EXONMOBIL, ενδιαφέρθηκαν για την κυπριακή ΑΟΖ, έχοντας υπόψη την αγορά της Τουρκίας. Η Exxon Mobil μάλιστα το έχει διατυπώσει και δημόσια, τονίζοντας ότι σε περίπτωση εξεύρεσης φυσικού αερίου οι στόχοι της είναι η κατασκευή τερματικού στο Βασιλικό και η κατασκευή αγωγού προς την Τουρκία. Η προσέγγιση του κ. Αναστασιάδη ενέχει πάντως και σοβαρά στοιχεία αφέλειας, υπό την έννοια ότι ο κ. Πρόεδρος θεωρεί τη διχοτομημένη χώρα του ως ομφαλό της Γης όπου οι μεγάλες πολυεθνικές θα κάνουν επενδύσεις δισεκατομμυρίων, τις οποίες θα διαχειριστεί κατά το δοκούν και το συμφέρον ο κ. Αναστασιάδης. Ο Κύπριος Πρόεδρος, αφελώς δείχνει να παραγνωρίζει αυτά που συζήτησε με τους αμερικανούς στην Κύπρο και στο Νταβός, στην παρουσία και του Αμερικανού αντιπροέδρου Μπάιντεν, ότι μέρος της μεγάλης εικόνας είναι και η απεξάρτηση της Τουρκίας από το ρωσικό φυσικό αέριο. Στο πλαίσιο αυτό το φυσικό αέριο κρίθηκε ως ένας νέος καταλύτης για τη λύση του Κυπριακού, με την Κύπρο (μέσω των τριμερών που θα γίνονταν τετραμερείς διά της συμμετοχής της Τουρκίας) να αποκτά για πρώτη φορά και κάποιο γεωπολιτικό ρόλο. Αν, εξάλλου, τα τελευταία χρόνια υπάρχει τουρκικό ενδιαφέρον στο Κυπριακό, αυτό οφείλεται στα ενεργειακά αποθέματα. Δεν υπάρχει περίπτωση στον διάλογο Αναστασιάδη - Τσαβούσογλου να μην περιλαμβάνονται τα ενεργειακά με λύσεις που θα ικανοποιούν τις ανάγκες της Τουρκίας. Αυτό ήταν και το αντικείμενο μεγάλου μέρους της συζήτησης που είχε πρόσφατα στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με τ/κ πηγή. Μια συζήτηση, όπως και στο Κραν Μοντανά, που στρέφεται στο πώς να πειστεί η Τουρκία να μην δημιουργεί προβλήματα στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι να διαπιστωθούν οι ποσότητες που υπάρχουν.

 

Τι θέλει η Τουρκία

  Στην πραγματικότητα, η Τουρκία θέλει να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των γεωτρήσεων για να ξέρει τι υπάρχει από πλευράς κοιτασμάτων. Ταυτόχρονα, όμως, συντηρεί την ένδειξη αποφασιστικότητας να διεκδικήσει τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων και τα δικά της στους υδρογονάνθρακες. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η παρεμπόδιση της γεώτρησης της ENI και η ανοχή που θα επιδείξει στην EXONMOBIL, με ταυτόχρονη δική της γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ.

Πρόκειται για μια τακτική κίνηση μετά το Κραν Μοντανά και με τη σύμφωνη γνώμη του κ. Αναστασιάδη, που στέλνει το μήνυμα ότι η Τουρκία δημιουργεί διαπραγματευτικά ερείσματα, αλλά δεν θεωρεί κατ' ανάγκη ότι η συνεργασία στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας λύσης ΔΔΟ. Ο κ. Αναστασιάδης δείχνει ότι μπορεί να συζητήσει και άλλες λύσεις.

 

Στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν η ΕΝΙ προγραμμάτιζε τη γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ, το "υπουργείο εξωτερικών" της "ΤΔΒΚ" εξέδωσε μια ανακοίνωση (28/12/2017) με τις γνωστές θέσεις για συνδιαχείριση των φυσικών πόρων και καταγγέλλοντας την ελληνοκυπριακή πλευρά για μονομερείς ενέργειες. Η ανακοίνωση αυτή κατέληγε με την επισήμανση ότι "η διαπραγμάτευση για λύση δυο κρατών μπορεί να έρθει στο προσκήνιο ως μια επιλογή". Δηλαδή, εάν θέλετε να τα διαχειριστείτε μόνοι σας, πάρτε τον Νότο και αφήστε μας τον Βορρά.

 

Μερικές μέρες μετά, ο κ. Αναστασιάδης ανταποκρίθηκε στην πρόκληση. Σχολιάζοντας τις αντιδράσεις της Τουρκίας για τη γεώτρηση της ΕΝΙ, είπε: "Εάν επιλέγουν να προστατεύσουν τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων σε μια ανεξάρτητη οντότητα, τότε θα πρέπει να περιοριστούν εις όσα αναλογούν στην αποκλειστική οικονομική ζώνη τής εν λόγω παρανόμου οντότητας. Και συνεπώς δεν έχουν λόγο να αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας". Με λίγα λόγια, Κυπριακή Δημοκρατία, κατά τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, είναι η Νότια Κύπρος και η ΑΟΖ της, με τους Τ/Κ να δικαιούνται να κάνουν ό,τι θέλουν στον Βορρά. Στη συνέχεια βέβαια, λόγω των αντιδράσεων που υπήρξαν, προσπάθησε να ανασκευάσει τη δήλωσή του, διευκρινίζοντας ότι παρερμηνεύτηκε. Παρ' όλα αυτά η δήλωσή του ταιριάζει πλήρως με τις συζητήσεις που κάνει για δύο κράτη και δύο ΑΟΖ. Με αφορμή την ανακοίνωση του "ΥΠΕΞ" της "ΤΔΒΚ", ο "Φιλελεύθερος" (7/1/2018) αναφέρθηκε περιφραστικά στις συζητήσεις στη συνάντηση του Αναστασιάδη - Τσαβούσογλου για δύο κράτη. "Ποιος πήρε την πρωτοβουλία να θέσει τέτοια ιδέα, πότε έγινε αυτό και μεταξύ ποιων είναι ένα μεγάλο θέμα. Πληροφορίες για το τι συνέβη υπάρχουν, ωστόσο, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, πριν τεκμηριωθούν πλήρως, δεν θα δημοσιοποιηθούν", ανέφερε.

 

 

Πέθανε η διζωνική;

Στην προεκλογική του εκστρατεία ο κ. Αναστασιάδης απέφυγε κάθε αναφορά στη διζωνική ομοσπονδία. Ούτε στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την περασμένη βδομάδα έκανε αναφορά σε λύση ΔΔΟ. Σύμφωνα με πολιτικό ηγέτη, "στη Νέα Υόρκη ο Νίκος Αναστασιάδης σκότωσε τη λύση ομοσπονδίας". Όπως έγραψε η "Καθημερινή" (4/3/2018), "μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής των προεδρικών εκλογών, ο Νίκος Αναστασιάδης, στις χωριστές συναντήσεις του με ηγέτες κομμάτων του ενδιάμεσου χώρου, τους είχε μιλήσει για λύση δύο κρατών, με συναίνεση που θα προσπαθούσε ο ίδιος να εξασφαλίσει από την ΕΕ και με τη σύμφωνη γνώμη του Αρχιεπισκόπου". Αυτός ήταν ίσως και ένας από τους λόγους που ώθησε τον Νικόλα Παπαδόπουλο να μην στηρίξει στον δεύτερο γύρο τον Σταύρο Μαλά ενώ έδειχνε διατεθειμένος να το κάνει.

Τον Απρίλιο του 2018, μετά την επανεκλογή Αναστασιάδη, ο κ. Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τα κατεχόμενα για να συζητήσει τα νέα βήματα στο Κυπριακό με όλα τα πολιτικά κόμματα. Η συνάντηση διήρκεσε πέραν των δύο ωρών και, σύμφωνα με τουρκοκυπριακή ιστοσελίδα που πρόσκειται στον Ακιντζί, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε τα εξής: "Οι Ε/Κ δεν αποδέχονται την ομοσπονδία. Υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν προτιμητέο ένα μοντέλο που να μοιάζει με την ομοσπονδία ή τη λύση δυο κρατών", και ζήτησε την άποψη όλων των πλευρών. Ο Μουσταφά Ακιντζί έδωσε στον Τσαβούσογλου την εξής απάντηση: "Εγώ δεν καταθέτω μια πρόταση τέτοιου είδους στο τραπέζι. Δεν τίθεται τέτοιου είδους ζήτημα".

Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση δεν κατήγγειλε, όπως συνηθίζει, την επίσκεψη Τσαβούσογλου στα κατεχόμενα και δεν αντέδρασε στις τοποθετήσεις του για λύση δύο κρατών, ούτε και υπερασπίστηκε τον Ακιντζί που τοποθετήθηκε εναντίον. Η Τουρκία απάντησε με δυσαρέσκεια στην ανελαστικότητα του Μουσταφά Ακιντζί την περασμένη βδομάδα στη Νέα Υόρκη: Οι κύριοι Ερντογάν και Τσαβούσογλου δεν συναντήθηκαν μαζί του, αλλά με τον κ. Όζερσαϊ. Χαιρέτισαν επίσης την κυπριακή αντιπροσωπεία και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας εντός της Γενικής Συνέλευσης μπροστά στα φλας των δημοσιογράφων. Τον τελευταίο καιρό οι Τούρκοι επίσημοι δεν δείχνουν να αποφεύγουν τους Ε/Κ πολιτικούς, όπως έκαναν στο παρελθόν, ούτε τονίζουν με έμφαση και με κάθε ευκαιρία ότι δεν αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Ενημερώνοντας το Εθνικό Συμβούλιο ο κ. Αναστασιάδης μετά την επιστροφή του από τη Νέα Υόρκη, είπε ότι η θέση του κ. Τσαβούσογλου ήταν τα δύο κράτη και ότι ο ίδιος αντιπρότεινε τη χαλαρή ομοσπονδία. "Αν το θέμα ήταν χαλαρή ομοσπονδία, αυτό θα μπορούσε να το συζητήσει και με τον κ. Ακιντζί", σύμφωνα με τ/κ πηγή. Απλώς ο κ. Αναστασιάδης, επειδή ακόμα δεν αισθάνεται έτοιμος να πει δημόσια ότι συζητά τα δύο κράτη, απέδωσε τη θέση αυτή στον συνομιλητή του, ο οποίος δεν έχει κανένα πρόβλημα να το αποδεχτεί. Αυτό αναφέρει στον "Πολίτη" τ/κ πηγή, καταθέτοντας την ανησυχία του, αφού, όπως αναφέρει, "όλα αυτά περί χαλαρής ομοσπονδίας δεν έχουν κανένα νόημα. Ο κ. Αναστασιάδης, αν το θέμα ήταν ο περιορισμός κάποιων αρμοδιοτήτων της κεντρικής κυβέρνησης, θα μπορούσε να το θέσει στις διαπραγματεύσεις. Οι αρμοδιότητες που δόθηκαν στην κεντρική κυβέρνηση ήταν οι απολύτως αναγκαίες για να λειτουργήσει ως χαλαρή ομοσπονδία. Οπότε, τι είναι αυτά που μας λέει σήμερα;" Ο κ. Αναστασιάδης συζητά με την Τουρκία ερήμην, όχι μόνον των Τ/Κ, αλλά και όλων των πολιτικών κομμάτων, περιλαμβανομένου του ΔΗΣΥ, σε συνεργασία μόνο με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, χωρίς καμιά διπλωματική και πολιτική υποστήριξη, είτε από το εσωτερικό είτε από την ΕΕ.

Ο Μουσταφά Ακιντζί, τον οποίο τα ελληνοκυπριακά ΜΜΕ αποκαλούν κατοχικό ηγέτη, τοποθετήθηκε ενάντια στα δύο κράτη και δυσφορεί για τον διάλογο Τουρκίας - Ελληνοκυπρίων. "Δεν πρέπει να επιτραπεί ή να δοθεί η ευκαιρία ώστε η τ/κ πλευρά να φαίνεται σαν μια ασήμαντη λεπτομέρεια", ανέφερε σε γραπτή δήλωσή του μετά τη δημοσιοποίηση της συνάντησης Αναστασιάδη - Τσαβούσογλου. Ακόμα και χθες σε τουίτ διατύπωσε τη θέση ότι αυτός είναι ο διαπραγματευτής της λύσης του Κυπριακού και κανένας άλλος. Στην ίδια γραμμή και ο Κουντρέτ Όζερσαϊ, ο οποίος είναι ενήμερος για τα πάντα, να δηλώνει πρόσφατα ότι "οι Ε/Κ, ακόμα και δύο κράτη να επιθυμούν, αυτό θα πρέπει να το συζητήσουν μαζί μας".

 

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, ο Τ/Κ ηγέτης θα προσέλθει στη συνάντηση με τον κ. Αναστασιάδη χωρίς ταμπού για να συζητήσει οτιδήποτε. Έχοντας όμως μια τεράστια διαφορά με τον Τσαβούσογλου. "Ο Τούρκος υπουργός", σύμφωνα με διπλωματική πηγή, "συζητά συνομοσπονδία μέσα από την οποία θα προκύψουν σταδιακά δύο κράτη. Ο Μουσταφά Ακιντζί θα μπορούσε να συζητήσει ακόμα και συνομοσπονδία για να φέρει τις δύο συνιστώσες πολιτείες της να λειτουργήσουν σε βάθος χρόνου στη λογική ενός ενιαίου κράτους".

 

 

φλασάκι

 

Ξέρει πού το πάει ο κ. Πρόεδρος; Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προς το παρόν δείχνει να συζητά μόνο με την Τουρκία. Είναι μέρος ενός τακτικισμού για να στείλει ένα μήνυμα στους Τ/Κ ότι ενόσω ζητάτε αυτά που ζητάτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν είναι εφικτή η ομοσπονδία; Εντείνει μια πίεση στους Τουρκοκυπρίους στέλνοντας σαφές και ορατό μήνυμα λόγω της τεράστιας οικονομικής κρίσης στα κατεχόμενα, ότι χωρίς ομοσπονδία θα μείνετε εκτός Ευρώπης, χωρίς φυσικό αέριο και εσαεί μια υποβαθμισμένη επαρχία της Τουρκίας; Η οποία και κράτος να ανακηρυχθεί, θα είναι πάντοτε προτεκτοράτο της Τουρκίας; Αυτό σίγουρα δεν το θέλουν οι Τ/Κ, όσο κι αν δεν μας εμπιστεύονται. Αυτή η τακτική θα μπορούσε να ισχύει αν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης εξακολουθούσε να πιστεύει σε μια λύση ΔΔΟ, είτε ισχυρή είτε χαλαρή. Όλες οι ενδείξεις προς το παρόν καταδεικνύουν ότι απομακρύνεται ταχέως από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Φαίνεται να θέλει μια λύση του τύπου, "εφόσον δεν μπορούμε να σας ελέγξουμε, είναι προτιμότερο εμείς ποδά, εσείς ποτζεί". Αυτό βέβαια σημαίνει πως αν τιναχθεί στον αέρα και η επικείμενη συνάντηση που θα έχει με τον Μουσταφά Ακιντζί στο τέλος Οκτωβρίου, θα πρέπει να βάλει την υπογραφή του για την ίδρυση ανεξάρτητου Τ/κ κράτους. Από τα πολιτικά συμφραζόμενα εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κινείται με αιχμή του δόρατος τοΝ γνωστό τακτικισμό του χωρίς σοβαρή μελέτη και σχεδιασμό.

 * Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πολίτης στις 14 Οκτωβρίου 2018 

Ο Εντιμότατος κ. Νίκος Αναστασιάδης

 «Ψάχνω έναν έντιμο άνθρωπο να μου υποδείξει τον συσχετισμό μου με τα Pandora Papers», αναφώνησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Τι να εννοεί με αυτή την τοποθέτηση ο εντιμότατος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χρυσάνθου Αναστασιάδης; Ότι οι 600 δημοσιογράφοι που ασχολήθηκαν επί μήνες με την επεξεργασία των εγγράφων αυτών και οι εκατοντάδες εφημερίδες που τα αναδημοσίευσαν  δεν έχουν ίχνος

εντιμότητας;

Ο εντιμότατος κύριος Πρόεδρος υποστηρίζει δεν έχει σχέση με τον Πούτιν και τον Μπλερ, που μεταξύ άλλων φιγουράρουν στα έγγραφα ότι επένδυσαν σε διάφορους φορολογικούς παραδείσους, διότι δεν ήταν δικές του οι επενδύσεις αλλά του φίλου του, όπως αποκαλεί τον Αλεξάντερ Λεμπέντεφ. Αυτός ως καλός δικηγόρος τον εξαφάνισε πίσω από κάποιες εταιρείες, των οποίων διαχειριστές εμφανίζονταν κάποιοι δικηγόροι του γραφείου του.

Σχετικά με τις αποκαλύψεις των Pandora Papers, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, μιλώντας στο ΡΙΚ και τον Ανδρέα Κημήτρη, ανέφερε πως «αναφέρονται σε 35 ηγέτες και 330 αξιωματούχους που ανακάλυψαν ότι επένδυσαν πλούτο σε χώρες του εξωτερικού. Δεν υπάρχει οτιδήποτε. Δεν με κατατάσσουν σε εκείνους, αλλά ανακάλυψαν ότι το δικηγορικό γραφείο που φέρει το όνομά μου ενέγραφε Offshore εταιρείες που μέχρι πρότινος απέκρυπταν τους μετόχους». Διερωτήθηκε ο Νίκος Αναστασιάδης συγκεκριμένα: «Τι σχέση έχω εγώ;», σημειώνοντας δε ότι από το 1997 ουδέποτε ασχολήθηκε με το δικηγορικό του γραφείο.

Το δικηγορικό

Ο εντιμότατος Νίκος Αναστασιάδης υποστηρίζει ότι εγκατέλειψε το δικηγορικό του γραφείο από το 1997, όταν έγινε πρόεδρος του ΔΗΣΥ. Δυστυχώς, δεν λέει την αλήθεια. Ως πρόεδρος του ΔΗΣΥ και δικηγόρος από το 2000 και εξής άνοιξε τα φτερά του στη Μόσχα συνεργαζόμενος με Ρώσους ολιγάρχες, οι οποίοι με βάση άπειρα διεθνή δημοσιεύματα, αλλά και έρευνες της ρωσικής Αστυνομίας, στην πλειοψηφία τους κατέκλεπταν το Ρωσικό Λαό βγάζοντας τα λεφτά τους στο εξωτερικό. Ως πρόεδρος του ΔΗΣΥ, έως και το 2013 που εξελέγη στην Προεδρία της Δημοκρατίας, κάθε βδομάδα ήταν στη Ρωσία, έκανε εταιρεία στη Μόσχα και διακινούσε τα δισεκατομμύρια δολάρια των πελατών του μέσω του κυπριακού τραπεζικού συστήματος. Όλα γίνονταν νόμιμα βέβαια, αφού οι νόμοι που ψήφιζε ο ίδιος και οι άλλοι δικηγόροι της Βουλής άφηναν ορθάνοικτα παράθυρα για τέτοιου είδους δράσεις. Μιλούμε για μια χρυσή δεκαετία για όλα τα μεγάλα δικηγορικά και λογιστικά γραφεία της Κύπρου, αλλά και τις τράπεζες. Σε κάποιες στιγμές ειλικρίνειας, ο κ. Πρόεδρος λέει και καμιά αλήθεια, όπως έκανε τον Μάιο του 2020 μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα Financial Times: Απαντώντας στις κατηγορίες για διαφθορά δήλωσε: «I have done so well when I was a lawyer that I have a lot of savings. «I’m not in need to be corrupted.» Moscow on the Med: Cyprus and its Russians FT MAY 15 2020. Σε συνέντευξή του επίσης στο Σίγμα και στον Γιάννη Καρεκλά στις 20 Οκτωβρίου 2020, ανέφερε ότι όταν το 2013 ανέλαβε την προεδρία ήταν ήδη εκατομμυριούχος και, ναι, θεωρεί τον εαυτό του άμωμο και αμόλυντο. Είπε: «Ήρθα πλουσιότερος και θα φύγω φτωχότερος».

Οι αντιφάσεις του εντιμότατου Προέδρου μας δεν έχουν τελειωμό. Πότε τελικά έφυγε από το δικηγορικό του γραφείο; Το 1997 ή το 2013 όπως είπε στο Σίγμα; Πότε κατάφερε να γίνει πολυεκατομμυριούχος; Πριν το 1997 ή μετά; Όταν λέει ότι εγκατέλειψε το γραφείο, εννοεί ότι το πώλησε σε τρίτους ή μήπως το πλειοψηφικό πακέτο ακόμα ανήκει σε μέλη της οικογένειάς του; Η αλήθεια πρέπει μάλλον να αναζητηθεί αλλού: Δεν εγκατέλειψε ποτέ το δικηγορικό του γραφείο. Όπως παραδέχτηκε προχθές στην Guardian, το 2013 (την ίδια περίοδο που κατέρρευσε η οικονομία μας) ως Πρόεδρος έπρεπε να μεταβεί στη Γαλλία για συνάντηση με τον Φρανσουά Ολάντ. Μετέβη είπε εκεί με το τζετ του Αλεξάντερ Λεμπέντεφ. Πήγαινε να συζητήσει, μεταξύ άλλων, την τύχη της Κύπρου που κατηγορείτο ότι είχε μετατραπεί σε άντρο ξεπλύματος των Ρώσων ολιγαρχών με το αεροπλανάκι εντός Ρώσου ολιγάρχη και πελάτη του δικηγορικού του γραφείου: Γιατί; Επειδή ήταν φίλος μου, λέει!

Την ίδια περίοδο ο εντιμότατος κ. Πρόεδρος (20 Ιουνίου 2013) στο Προεδρικό μέγαρο παρέθετε δείπνο προς τιμήν άλλων δύο Ρώσων πελατών του. Στους Alexander Abramov και Alexander Tobak που συνοδεύονταν από τους δύο συνεταίρους του στο δικηγορικό γραφείο Αναστασιάδη, Στάθη Λεμή και Φάνο Φιλίππου. Με λίγα λόγια, όχι μόνο δεν εγκατέλειψε το δικηγορικό του γραφείο το 1997 όπως λέει, αλλά ακόμα και το 2013 δεχόταν ως Πρόεδρος και δικηγόρος τους πελάτες του στο Προεδρικό Μέγαρο.

Για να επιστρέψουμε στα Pandora Papers, στις 8 Ιουνίου 2015, η Alcogal, μια υπεράκτια χρηματιστηριακή εταιρεία, υπέβαλε καταγγελία κατά του δικηγορικού γραφείου «Νίκος Χρ. Αναστασιάδης & Συνεταίροι ΔΕΠΕ» και ισχυρίστηκε πως τέσσερις από τις offshore εταιρείες που διαχειριζόταν ανήκαν σε άτομα του γραφείου. Στην έκθεση που η Alcogal κατέθεσε στις ρυθμιστικές αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων (BVI) είχε αναφέρει ότι παραπλανήθηκε και πως πλέον πιστεύει ότι ο πραγματικός ιδιοκτήτης ήταν ο Ρώσος επιχειρηματίας και πρώην Ρώσος γερουσιαστής Λεονίντ Λεμπέντεφ. Το 2015, ο κ. Λεμπεντέφ κατηγορήθηκε ότι δεν είχε δηλώσει τα περιουσιακά του στοιχεία και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ρωσία. Ο Λεμπέντεφ, που έγινε παραγωγός ταινιών του Χόλιγουντ, αρνείται τις κατηγορίες. Σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, ο Λεονίντ Λεμπέντεφ απέκτησε διαβατήριο μέσω του δικηγορικού γραφείου «Νίκος Χρ. Αναστασιάδης & Συνεταίροι ΔΕΠΕ» στο πλαίσιο του Κυπριακού Προγράμματος Επενδύσεων («χρυσά» διαβατήρια) το 2011.

Στις 3 Αυγούστου του 2015, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πήγε διακοπές στις Σεϋχέλλες» για πρώτη φορά με το μπόιγκ του Σαουδάραβα φίλου του. Το ταξίδι στις Σεϋχέλλες μετ’ επιστροφής διαρκεί περίπου 14 ώρες και το αεροπλάνο καταναλώνει, με βάση στοιχεία που κατατέθηκαν στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής στις 14 Φεβρουαρίου 2021, γύρω στα 1.500 ευρώ καύσιμα την ώρα. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς το ενοίκιο του αεροπλάνου, τα έξοδα αεροδρομίων και τους μισθούς πιλότων και αεροσυνοδών, αντιλαμβάνεται ότι το ποσό σίγουρα υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ. Επέστρεψε στις 13 Αυγούστου. Έξι μέρες μετά, στις 19 Αυγούστου 2015, το Υπουργικό Συμβούλιο του οποίου προΐσταται ο εντιμότατος Πρόεδρος Αναστασιάδης, έλαβε απόφαση πολιτογράφησης της δεύτερης συζύγου του Σαουδάραβα, ενώ είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, με βάση το πόρισμα Καλογήρου, ότι η πολιτογράφηση της δεύτερης συζύγου του Σαουδάραβα ήταν παράνομη με βάση το κυπριακό δίκαιο, το οποίο δεν αναγνωρίζει δεύτερες συζύγους. Ξαναπήγε το 2018 στις Σεϋχέλλες με το ίδιο αεροπλάνο ο κ. Πρόεδρος, αλλά, όπως δήλωσε, πλήρωσε το κόστος από την τσέπη του. Για να τα λέμε όλα, έκανε πολλά ταξίδια με το αεροπλάνο του Σαουδάραβα, υπό καθεστώς αδιαφάνειας, μέχρι που ένα άτυχο πουλί έπεσε και ράγισε τον ανεμοθώρακά του και αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Νέα Υόρκη.

Το επιχείρημα

Το βασικό επιχείρημα του Προέδρου είναι ότι «για όλα όσα έκανε το δικηγορικό μου γραφείο δεν ευθύνομαι, γιατί από τη στιγμή που μπήκα στην πολιτική το εγκατέλειψα». Θα μπορούσε κάποιος εδώ να ισχυριστεί ότι ρίχνει τις ευθύνες στις θυγατέρες του που έχουν το πλειοψηφικό πακέτο του γραφείου. Ας μην το παρατραβάμε. Ο Νίκος Αναστασιάδης είναι καλός πατέρας. Εξάλλου, ακόμα και ο πιο φιλήσυχος πολίτης του Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό βλέπει το προεδρικό αυτοκίνητο έξω από τα πολυτελή γραφεία του δικηγορικού του γραφείου στην οδό Ομήρου κάθε Σάββατο.
Έμμεσα πλην σαφώς κομπάζει επίσης ο εντιμότατος Πρόεδρος ότι μέχρι στιγμής δεν τον έπιασε κανένας να βάζει λεφτά στην τσέπη, όπως ο Μπλερ ή ο Πούτιν, αλλά έγινε εκατομμυριούχος, όπως δήλωσε στη Financial Times, μέσω της εργασίας του ως δικηγόρος. Από την άλλη βέβαια, συνέχεια τον τσακώνουν διάφορα δημοσιεύματα, αλλά και στη Βουλή, παρότι Πρόεδρος, να λειτουργεί και ως δικηγόρος συναντώντας πελάτες ή έστω πρώην πελάτες του γραφείου του.

Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι οι επαφές αυτές δεν είναι οικονομικές, τίθεται ένα τεράστιο  ζήτημα. Ένα ζήτημα πολιτικής δεοντολογίας.
Δεν μπορεί ο εντιμότατος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας να κυκλοφορεί με τζετ φυγοδίκων ή πολιτογραφηθέντων αλλοδαπών που έλαβαν χάρες από το κράτος και την ίδια στιγμή να υποστηρίζει ότι το κάνει γιατί είναι στενοί και σεβαστοί φίλοι του. Δεν θέλουμε να κάνει τέτοιες κινήσεις ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας της χώρας μας. Γιατί δεν το καταλαβαίνει; Μας προσβάλλει ως λαό. Όσοι Κύπριοι ταξιδεύουν και έχουν επιχειρήσεις το κατανοούν. Παντού αντιμετωπίζουν τους Κύπριους επιχειρηματίες με ειρωνικά χαμόγελα «as a typical Cypriot Crook».
Οι Κύπριοι, για να έρθουμε στην πρόκληση που απηύθυνε στη συνέντευξη που έδωσε ο Πρόεδρος στο ΡΙΚ, στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι έντιμοι άνθρωποι και καθημερινά του υποδεικνύουν ότι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται δεν είναι αποδεκτός.
Δυστυχώς, αυτοί οι έντιμοι άνθρωποι δεν ελέγχουν τη Νομική Υπηρεσία, την Ελεγκτική Υπηρεσία, τη Βουλή και το Ανώτατο Δικαστήριο για να τον οδηγήσουν εκεί που του αξίζει.
Σε χώρες σοβαρές, ακόμα και παρωνυχίδα όσων δημόσια παραδέχτηκε ότι έκανε ο κ. Αναστασιάδης, θα οδηγούσε πολιτικούς σε παύση, για να μην πω και πίσω από τα κάγκελα.

Ο Κεμάλ, ο Βενιζέλος και ο Πρόδρομος

Του Διονύση Διονυσίου

Συμφωνούμε ότι οι Κύπριοι μαθητές δεν μπορούν να μάθουν για τον Κεμάλ Ατατούρκ μέσα από ένα βιβλίο αγγλικών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Το οποίο πωλείται σε κάθε γωνιά της Γης και σίγουρα για λόγους εμπορικούς κάνει αναφορά σε "ήρωες" πολλών χωρών χωρίς να υπεισέρχεται επί της ουσίας. Οι μαθητές της Κύπρου οφείλουν να αποκτήσουν πλήρη εικόνα γα τον Κεμάλ Ατατούρκ, όπως κόπτεται ο υπουργός Παιδείας της Κύπρου κ. Προδρόμου, μέσα από τα εγχειρίδια ιστορίας στο πλαίσιο της διδασκαλίας της σύγχρονης ιστορίας της περιοχής μας. Ούτε και αυτό γίνεται βέβαια, με αποτέλεσμα τα περί αντικειμενικότητας του κ. Υπουργού, διά του ελέγχου του επιχειρήματος του, να πηγαίνουν κυριολεκτικά περίπατο.   

Η ανακοίνωση  

Το Υπουργείο Παιδείας, μετά τη διαρροή ότι δόθηκε εντολή να σκιστεί η σελίδα με την αναφορά στον Κεμάλ Ατατούρκ και  μετά από ώρες αμηχανίας έσπευσε να εκδόσει ανακοίνωση, στην οποία ανέφερε ότι εντόπισε αναφορά σε βιβλίο διδασκαλίας της Αγγλικής που χρησιμοποιείται στη B’ Λυκείου, υπογραμμίζοντας ότι  “το όνομα του Ατατούρκ και των Νεοτούρκων ταυτίζεται με εγκλήματα όπως είναι η γενοκτονία των Αρμενίων, η οποία καταδικάζεται απερίφραστα τόσο από τη χώρα μας, όσο και από μεγάλες δημοκρατικές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και πολλές άλλες. Όπως ακόμα και με τη γενοκτονία των Ποντίων και Ασσυρίων, αλλά και την εγκληματική «εκκαθάριση» του Eλληνισμού στη Σμύρνη και αλλού. Επομένως, δεν είναι δυνατόν να γίνονται αποδεκτές μέσα στα σχολικά βιβλία αναφορές που προβάλλουν ή και εκθειάζουν την προσωπικότητα και την «ηγεσία» του. Πολύ περισσότερο ενόψει της επετείου, το 2022, 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τους διωγμούς κατά του Ελληνισμού”.

Γενοκτονίες 

Εν πρώτοις είναι εύκολη η  κατηγορία ότι ο Κεμάλ Ατατούρκ που γεννήθηκε το 1881 στη Θεσσαλονίκη,  βρίσκεται πίσω από όλες αυτές τις γενοκτονίες.  Οι σφαγές των Αρμενίων είχαν ξεκινήσει επί Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, το 1894-96, με τον αριθμό των νεκρών να εκτιμάται μεταξύ 80 και 300 χιλιάδων. Οι εκτεταμένες σφαγές  των Αρμενίων αποδίδονται στο κίνημα των Νεότουρκων (1908-18). Οι απόψεις για την συμμετοχή του Κεμάλ στο κίνημα των Νεότουρκων διίστανται. Θεωρείται ότι δεν έλαβε ενεργά μέρος στο κίνημα των Νεοτούρκων. Υπάρχει η άποψη ότι την εποχή του ξεσπάσματος του κινήματος ο Κεμάλ βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, στην οποία εργάστηκε για την επιτυχία της επαναστατικής αυτής κίνησης αλλά, στη συνέχεια, ήρθε σε ρήξη με την ηγεσία των Νεότουρκων και παράτησε προσωρινά την πολιτική, στρέφοντας την προσοχή του στα στρατιωτικά. Το άστρο του έλαμψε στον Α Παγκόσμιο. Η μεγάλη του διάκριση ήρθε στις πολεμικές επιχειρήσεις της χερσονήσου της Καλλίπολης το 1915, όταν ο Κεμάλ κατάφερε να αποκρούσει τις δυνάμεις της Αντάντ, και συγκεκριμένα τις Αγγλογαλλικές, εισπράττοντας σχόλια του τουρκικού τύπου όπως «υπερασπιστής του Ισλάμ» και «σωτήρας της Κωνσταντινούπολης». 

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αναφέρεται σε σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή της Τραπεζούντας, που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1914-1923. Το 1998 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 14ης Σεπτεμβρίου ως «ημέρα εθνικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης από το Τουρκικό Κράτος». Η θεώρηση των γεγονότων αυτών, που για δεκαετίες αποκαλούνταν από τους Έλληνες «Μικρασιατική Καταστροφή», ως γενοκτονίας αποτελεί σημείο αντιλεγόμενο στην Ελλάδα ανάμεσα σε ιστορικούς, διανοούμενους και προσφυγικές οργανώσεις. Όσοι αμφισβητούν την καταλληλότητα του όρου «γενοκτονία» ανήκουν στο κυρίαρχο ρεύμα της κοινότητας των Ελλήνων ιστορικών. Οι σοβαροί έλληνες ιστορικοί που λόγω αντικειμενικότητας δεν διστάζουν να γίνονται δυσάρεστοι, σε ότι αφορά τη Σμύρνη μιλούν περισσότερο για Μικρασιατικό Πόλεμο ή Εκστρατεία, αποφεύγοντας όρους όπως γενοκτονία των Ελλήνων. Ας μην ξεχνούμε και κάτι απλό. Αυτοί που αποβιβάστηκαν στις Οθωμανικές ακτές στις 2 Μαΐου 1919 ήταν οι Έλληνες ενώ ο Ελληνικός Στρατός το 1921 βρέθηκε να πολιορκεί την 'Αγκυρα. Ο Ελληνικός στρατός πήρε εντολή να ελέγξει τον ελληνοκρατούμενο θύλακα της Σμύρνης. Πρώτη του ενέργεια, ωστόσο, ήταν να προβεί σε σφαγές στην Τουρκική συνοικία της πόλης. Στην πορεία βρέθηκε 300 χλμ μακριά, στην Αλμυρά Έρημο και το Αφιόν Καραχισάρ, στο πλαίσιο μιας πολεμικής επιχείρησης εξόντωσης του Κεμάλ Ατατούρκ.  

Δεν ήταν άγιος

Ο Κεμάλ δεν ήταν άγιος. Ήταν ένας σκληρός Εθνικιστής, ο οποίος καταπίεσε πρώτα και κύρια τους ισλαμιστές στη χώρα του, εγκαθιδρύοντας μια στρατο-γραφειοκρατική ελίτ για να κυβερνήσει με όρους δικτατορίας. Είχε πολιτική αντίληψη, ωστόσο, κατανοώντας ότι η πολυεθνική αυτοκρατορία η οποία για αιώνες (από τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571) επιβίωνε ως ο Μεγάλος Ασθενής, δεν είχε μέλλον. Πίστεψε, όπως και οι Νεότουρκοι,  ότι έπρεπε να δημιουργηθεί ένα εθνικό τουρκικό κράτος, εγκαταλείποντας την αυτοκρατορική ιδεολογία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Την ίδια περίοδο εξάλλου καταλύονταν και οι υπόλοιπες αυτοκρατορίες, όπως η Αυστροουγγαρία, η Γερμανική Αυτοκρατορία αλλά και η Τσαρική πολυεθνική Ρωσία.  Τα κράτη ιδρύθηκαν από εθνικά κινήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη που πίστευαν ότι έπρεπε να λειτουργήσουν με όρους εθνικής καθαρότητας, σε αντίθεση με κάποια φιλελευθερα κινήματα που στην πορεία περιθωριοποιήθηκαν. Κάπως έτσι οι Έλληνες Επαναστάτες όταν κατέλαβαν την Τρίπολη στην Πελοπόννησο το 1821 έσφαξαν 50.000 Τούρκους. Με τον ίδιο τρόπο αντέδρασαν οι Οθωμανοί όταν κατέσφαξαν τους κατοίκους της Χίου λίγο αργότερα. Οι απαράδεκτες εκκαθαρίσεις, εκτοπίσεις και εξορίες εν ολίγοις υπήρξαν σύνηθες φαινόμενο από τις αρχές του 19ου αιώνα και ναι ο Κεμάλ Ατατούρκ σίγουρα τις ανέχθηκε. αν δεν τις υποκίνησε.  Ο όρος γενοκτονία εισήχθη για να είμαστε ακριβείς μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο με αφορμή το ολοκαύτωμα των Εβραίων, των Ερέρων στη Ναμίμπια, των Ουκρανών Χωρικών και αργότερα των Τούτσι στη Ρουάντα.

Θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει και μια πρακτικότητα στην εθνικιστική πολιτική του Κεμάλ. Καταλαμβάνοντας τη Σμύρνη στη συνέχεια υπέγραψε με το Βενιζέλο τη συμφωνία υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών το 1923 στη Λωζάνη, η οποία διεπόταν από διακρατική σύμβαση. Με αυτή τη συμφωνία εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκοι μετανάστευσαν στην Τουρκία, εγκαταλείποντας τη Μακεδονία, σε μερικό έστω αντιστάθμισμα της φυγής πολυπληθέστερων Ελλήνων από τη Μικρά Ασία. Ενωρίτερα παρόμοια συμφωνία υπέγραψε και η Ελλάδα με τη Βουλγαρία για τους Έλληνες της Ανατολικής Ρωμυλίας. Οι συμφωνίες αυτές κατέστησαν την Ελλάδα ως το πιο ομοιογενές κράτος της Ευρώπης.  Λίγο αργότερα ο Κεμάλ, το 1930,  υπέγραψε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο  το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας και συμμαχίας.  

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος

Τί κατάλαβε ο Ελευθέριος Βενιζέλος από την Εθνική περιπέτεια της Ελλάδας από τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912) έως και τη Σμύρνη (1922); Ότι η Μεγάλη Ιδέα τέλειωσε και ότι έφτασε η εποχή της ειρηνικής συνύπαρξης της Ελλάδας  με όλους τους γείτονες, ακόμα και με τη δύσκολη Τουρκία. Η οποία με τον Κεμάλ ξεκίνησε την πορεία της ως Εθνικό Κράτος,  κατατρεχόμενη από σύνδρομα. Σύνδρομα αναβίωσης της χαμένης αυτοκρατορίας, σύνδρομα φοβικά  έναντι τρίτων αποικιακών δυνάμεων, οι οποίες μέσω διαφόρων συμφωνιών (Σάικς -Πικό) και συνθηκών (Σεβρών) επιχείρησαν να την διαλύσουν στο παρελθόν. 

Δεν δίστασε λοιπόν, θέλοντας να ενισχύσει το πρώτο βήμα που έκανε με το Κεμάλ, να προχωρήσει στο επόμενο. Το 1934 ο Ελευθέριος Βενιζέλος απευθύνθηκε με επιστολή του στη Σουηδική Ακαδημία και πρότεινε τον Μουσταφά Κεμάλ για το Νόμπελ Ειρήνης. Η πρόταση έγινε, όπως γράφει, διότι είχε διακρίνει την πιθανότητα συνεννόησης με την αναγεννημένη Τουρκία, η οποία βγήκε από τον πόλεμο ως εθνικό κράτος. «Της τείναμε το χέρι, το οποίο εκείνη δέχθηκε και έσφιξε με ειλικρίνεια» είναι η χαρακτηριστική φράση. Επίσης τονίζει ότι η ελληνοτουρκική προσέγγιση μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα συνεννόησης ανάμεσα σε δύο λαούς τους «οποίους έχουν διαιρέσει οι πλέον σοβαρές διαφορές». Η πρόταση που προκάλεσε αίσθηση σε ολόκληρη την Ευρώπη έχει αναφορά και στο ελληνοτουρκικό σύμφωνο του 1930, «που σημάδεψε μια νέα εποχή στην πορεία της Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη».

  

Κεμάλ και Κύπρος

Ο Κεμάλ Ατατούρκ δεν είχε ιδιαίτερη σχέση με την Κύπρο, ίσως όμως την ευνόησε χωρίς να το θέλει με δύο τρόπους: Πρώτον οι συμφωνίες της Λωζάνης που υπέγραψε με τον Βενιζέλο είχαν άμεση σχέση με την τύχη της Κύπρου, αφού η Τουρκία απεμπόλησε κάθε έννομο συμφέρον προς την Κύπρο επιτρέποντας έτσι στην Αγγλία να την ανακηρύξει αποικία του Στέμματος το 1925. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε από πολύ νωρίς επενδύσει στις σχέσεις Ελλάδας -Αγγλίας για την Κύπρο. Όταν η αντιπροσωπία των Κυπρίων τον συνάντησε στο Παρίσι στο πλαίσιο του Συνεδρίου της Ειρήνης των Βερσαλιών, μετά τη λήξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου, στην κυριολεξία απέπεμψε τον Νικόλαο Λανίτη (Νίκλης)  που ζητούσε φορτικά να ζητήσει στα υπό επιστροφή εδάφη στην Ελλάδα και την Κύπρο. Διαπληκτίστηκε επίσης δημόσια και με τον Αρχιεπίσκοπο Κύριλλο Γ που ήταν επικεφαλής. Ο Βενιζέλος ήρθε σε κόντρα με την  Ελληνοκυπριακή ηγεσία και κατά τα Οκτωβριανά το 1931 όταν διαφώνησε με την πολιτική ρήξης με τη Βρετανία. Πίστευε στη σταδιακή Ένωση της Κύπρου μέσω της παροχής αυτοκυβέρνησης από τους Βρετανούς. Το βρισίδι περί προδότη Βενιζέλου που έπεσε εκείνη την περίοδο στη Λευκωσία, που διακατέχονταν είμαστε σίγουροι, με την ίδια λογική του άσπρου μαύρου που δείχνει σήμερα ο Υπουργός Παιδείας της Κύπρου, ήταν ατέλειωτο. 

Δεύτερον, εμπότισε με τα κοσμικά ιδανικά του την Τ/κ κοινότητα της Κύπρου. Έκλεισε τις ισλαμικές σχολές, σε κάθε περίπτωση ποδοπατούσε το Κοράνι και μιλούσε υποτιμητικά για τον κάθε προφήτη γιδοβοσκό που θα του καθόριζε μέσα από ένα βιβλίο την πορεία μιας χώρας. Οι Τ/κ, ενστερνίστηκαν τον Κεμαλισμό, αν κρίνουμε από τα ενθουσιώδη σχόλια στον Τ/κ Τύπο της εποχής. Στην κυριολεξία λάτρεψαν τον Κεμάλ και εγκολπώθηκαν τη θέληση του για ίδρυση και λειτουργία ενός κοσμικού κράτους.  

Φλασάκι

Μια τελική διευκρίνιση

Ισχυρές προσωπικότητες που κίνησαν την ιστορία, όπως ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Νάσερ, ο Μπεν Κουριόν, ο Μακάριος, ο Γρίβας, ο Καραμανλής, ο Ερτογάν, για να μείνουμε στην περιοχή μας, πρέπει να γίνονται γνωστές  και να παρουσιάζονται όσο το δυνατό πιο αντικειμενικά στους νέους. 

Η ιστορία είναι το πιο πολιτικό και ίσως το πιο επικίνδυνο μάθημα. Αν η ιστορία γράφεται για να εξυπηρετεί τις σκοπιμότητες του κάθε πολιτικάντη στο παρόν, τότε είναι δίκοπο μαχαίρι, με το οποίο η νέα γενιά προετοιμάζεται να σφάξει το γείτονα της. Μια τέτοια προσέγγιση δημιουργεί κοινωνίες φανατικές και πολιτικά ανόητες. Αν λόγω κατοχής της Κύπρου από την Τουρκία το 1974, η ιστορία μας, δίκην ενός ανιστόρητου εξορθολογισμού πρέπει να μηδενίσει την ιστορία των Τούρκων από τον 9ο αιώνα και εξής παρουσιάζοντας τους ως αιμοδιψείς δολοφόνους, τότε δεν υπάρχει διαφυγή από του να τους θεωρούμε εσαεί εχθρούς.   Αν θέλουμε στο παρόν και το μέλλον ειρήνη, τότε η ιστορία πρέπει να είναι αντικειμενική. Κανένας Λαός δεν έχει μόνο αρνητικά. Η αντικειμενικότητα θα μας βοηθήσει να δούμε και τα δικά μας λάθη,  ίσως δημιουργήσει και τους απαραίτητους όρους συναίνεσης.     

Εν κατακλείδι αν ο Υπουργός Παιδείας κ. Προδρόμου θέλει πραγματικά τα παιδιά μας να διδάσκονται αντικειμενικά την ιστορία μας ας ξεκινήσει από τα του οίκου μας. Να δώσει εντολή να σκίσουν από όλα τα βιβλία ιστορίας τις "αγιογραφίες" (όπως έκανε με το βιβλίο της Οξφόρδης για τον Κεμάλ) για το Μακάριο και το Γρίβα.  Ας ξεκινήσουμε να λέμε τη δική μας ιστορία αντικειμενικά. Με τα καλά της και τα κακά της.

Σημ: Ο κ. Προδρόμου τη βδομάδα που πέρασε μετέβη στην Αθήνα ως εκπρόσωπος της Κυπριακής Κυβέρνησης στην κηδεία του Μίκη Θεοδωράκη. Ενός ανθρώπου που πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του (όπως και ο Βενιζέλος) για να κτίσει την Ελληνοτουρκική φιλία. Αν κρίνουμε από την ανακοίνωση που εξέδωσε για σκίσιμο του βιβλίου, πήγε, είδε και απήλθε...  αλλού ξημερωμένος. Δικαιολόγησε την αντίδραση του επικαλούμενους τις εκδηλώσεις μνήμης "ενόψει της επετείου, το 2022, 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τους διωγμούς κατά του Ελληνισμού”. Και εμείς και οι Τούρκοι είμαστε δυστυχώς καταδικασμένοι να ζούμε και να μηρυκάζουμε το παρελθόν μας.  

Περί επιστροφής στο Ενιαίο Κράτος του 1960

 Πώς μας προέκυψε η δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας για επιστροφή στο Ενιαίο Κράτος που προνοούσαν οι Συνθήκες  Ζυρίχης -Λονδίνου του 1959; Ο κ. Πρόεδρος απαντούσε σε δήλωση του Ερσίν Τατάρ ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί κοινή Δημοκρατία των δύο λαών και ότι τα διαβατήρια εξασφαλίζονται ως φυσικό δικαίωμα που απορρέει από τις Συμφωνίες Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και πως αυτό το δικαίωμα θα πρέπει να τυγχάνει σεβασμού».   

Τι είπε ακριβώς ο Πρόεδρος στις 25 Αυγούστου 2021 σε απάντηση της δήλωσης του Ερσίν Τατάρ, ο οποίος διαμαρτυρήθηκε για την αφαίρεση διαβατηρίων από μέλη της τ/κ ηγεσίας: «Η ελληνοκυπριακή κοινότητα είναι απόλυτα έτοιμη να αποδεχτεί την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης με την επάνοδο των Τουρκοκυπρίων, τόσο στην εκτελεστική, τη νομοθετική, τη δικαστική εξουσία, όσο και στις υπόλοιπες των υπηρεσιών, με βάση τις διατάξεις του Συντάγματος του 1960, με ταυτόχρονη έναρξη συνομιλιών για καθορισμό των περιοχών που η κάθε μια των κοινοτήτων θα έχει την ευθύνη διοίκησης, σύμφωνα και με βάση τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών».

Πόσο εφικτή, και κυρίως ρεαλιστική, είναι αυτή η πρόταση, η οποία, όπως λέχθηκε από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, θα κατατεθεί επίσης και στην κ. Λουτ αν έλθει, και όταν έλθει, στην Κύπρο;  

Τα θετικά

Εκ πρώτης όψεως και με θετικό πρόσημο θα μπορούσε να επισημανθεί ότι μέσα από τις δηλώσεις του, ο κ. Τατάρ, για μια ακόμα φορά αναγνωρίζει ότι το πολιτικό μόρφωμα του οποίου ηγείται στη Βόρεια Κύπρο έλκει τη νομιμότητά του από τις Συνθήκες του 1959 που εγκαθίδρυσαν την Κυπριακή Δημοκρατία. Μάλλον, χωρίς να το θέλει, τις νομιμοποιεί απονομιμοποιώντας την «Τδβκ». 

Στήριξη στην Κυπριακή Δημοκρατία προσφέρει και ο Νίκος Αναστασιάδης, αν αναλογιστούμε ότι πριν μερικούς μήνες ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος αποκάλυπτε, σε συνέντευξή του στον «Πολίτη», ότι ο κ. Πρόεδρος μιλούσε περί λύσης δύο κρατών στην Κύπρο. Μας προβληματίζει βέβαια η τοποθέτηση του κ. Αναστασιάδη περί «αποκατάστασης της συνταγματικής τάξης», αφού με αυτή τη θέση παραδέχεται έμμεσα ότι σήμερα ο ίδιος δεν είναι συνταγματικά ο νόμιμος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας που ιδρύθηκε το 1960.  

Τακτική

Πρέπει να σημειώσουμε βέβαια ότι σήμερα κινούμαστε για μια ακόμα στον αστερισμό των τακτικισμών Αναστασιάδη: 

Επικοινωνιακά κινούμενος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και το επιτελείο του, προχώρησαν αρχικά στην απόφαση για αφαίρεση διαβατηρίων και στη  συνέχεια στην πιο πάνω δήλωση περί επιστροφής στο καθεστώς του 1960, πιθανόν για δύο λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, η οποία ως συνήθως γράφτηκε στο πόδι:

* Πρώτον, για να απαντήσει ουσιαστικά στην πρόσφατη πρόταση του Ερσίν Τατάρ για λύση υπό την προϋπόθεση ότι αυτήν θα την υπογράψουν δύο κυρίαρχα κράτη

*  Δεύτερον, για να στείλει το μήνυμα ότι ένα είναι το αναγνωρισμένο κράτος στην Κύπρο, ότι διαθέτει ένα διαβατήριο το οποίο χρησιμοποιούν και οι Τ/Κ και ότι αυτό το κράτος είναι σε θέση να επιβάλλει κυρώσεις στους αποσχιστές. Για να αρθούν οι κυρώσεις, οι αποσχιστές πρέπει να επιστρέψουν στο νόμιμο κράτος.     

Η θέση αυτή (περί επιστροφής στο Ενιαίο Κράτος) άρχισε να συζητείται ακόμα και επί προεδρίας Κληρίδη. Πάντοτε είχε την έννοια μιας πρότασης που θα ίσχυε προσωρινά, έως ότου Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θα συζητούσαν από κοινού μετεξελίσσοντας τη Ζυρίχη σε μια λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Κανένας βέβαια δεν την έθεσε ποτέ στο τραπέζι, γιατί όντως η πολυπλοκότητα του νομικού αυτού εγχειρήματος είναι τεράστια, κατανοώντας ταυτόχρονα ότι η λύση πλέον του Κυπριακού είναι πολιτική και όχι νομική.  

Το κράτος

Η θέση ότι ένα κράτος αναγνωρισμένο υπάρχει στην Κύπρο είναι ορθή, αν και αυτό υπονομεύεται συστηματικά από τον Νίκο Αναστασιάδη μετά το Κραν Μοντανά το 2017 και από τον Ερσίν Τατάρ τους τελευταίους μήνες. Από την άλλη, βέβαια, κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει ότι το Σύνταγμα αυτού του κράτους, όπως έχει μετεξελιχθεί, δεν καλύπτει τους Τουρκοκύπριους από το 1964 και μετά. 

Με βάση τον «περί Απoνoμής της Δικαιoσύνης (Πoικίλες Διατάξεις) Νόμo τoυ 1964 (Ν. 33/1964) Ε.Ε., Παρ.Ι(Ι), Αρ.331» που κατατέθηκε και εγκρίθηκε από την Κυπριακή Βουλή στις 9 Ιουλίου 1964 από τον τότε γενικό εισαγγελέα Κρίτωνα Τορναρίτη, οι Τ/Κ βρέθηκαν εκτός πολιτικού νυμφώνος. Ο νόμος ψηφίστηκε ως «αίρων ορισμένας δυσχέρειας αίτινες προέκυψαν συνεπεία προσφάτων γεγονότων (σημ: αναφερόταν στα γεγονότα του 1963 και στην αποχώρηση των Τ/Κ από όλα τα σώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας) και παρεμποδίζουν την απονομή της δικαιοσύνης και προνοών περί έτερων συναφών ζητημάτων». Με βάση αυτή καταργήθηκαν τα προβλεπόμενα από το Σύνταγμα, Ανώτατο και Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, και ιδρύθηκε το Ανώτατο Δικαστήριο όπως υπάρχει μέχρι σήμερα, με τη συμμετοχή αρχικά των πέντε δικαστών οι οποίοι το απάρτιζαν. Με την πάροδο των χρόνων, αυτός ο αριθμός αυξήθηκε διά νόμου σε 7, αργότερα σε 10 και 13, αριθμός ο οποίος ισχύει σήμερα. Σε αυτό (το νέο) Ανώτατο Δικαστήριο ανατέθηκαν οι δικαιοδοσίες, αρμοδιότητες και εξουσίες των δύο προϋπαρχόντων δικαστηρίων. Η ίδρυση και λειτουργία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μόνο με Ε/Κ δικαστές, κρίθηκε συνταγματική με την επίκληση του δικαίου της ανάγκης. Εδώ θα πρέπει να κατατεθεί και κάτι το οποίο αναδεκνύει και την περιπλοκότητα του όλου εγχειρήματος. Επικεφαλής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μετά την κρίση του 1963 και  παρά την αποχώρηση των Τ/κ από τα υπόλοιπα σώματα ήταν (ως ο αρχαιότερος) ο Τ/κ Ζεκιά Μεχμέτ ο οποίος αφυπηρέτησε στις 22 Σεπτεμβρίου 1966. Επίσης και ο δικαστής Νετζμεντίν Μουνίρ ο οποίος αφυπηρέτησε στις 3 Ιουνίου 1966. Με λίγα λόγια το δίκαιο της ανάγκης επικυρώθηκε και από Τ/κ δικαστές. Οι οποίοι θα μπορούσαν και να παραμείνουν ως ο ένας συνδετικός κρίκος με τη Ζυρίχη. Αναγκάστηκαν βέβαια να αποχωρήσουν μετά από απόφαση του τότε υπουργού εσωτερικών Πολύκαρπου Γιωρκάτζη να υφίστανται σωματικό έλεγχο κάθε φορά που περνούσαν την πράσινη γραμμή.  

Πιλότος 

Ως «πιλότος» -αυθεντία κατά τη νομική ορολογία- για τη συνταγματικότητα του «νέου» Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι η γνωστή απόφαση την οποία το ίδιο δικαστήριο εξέδωσε στην υπόθεση Ιμπραχήμ (Attorney general of Republic v. Mustafa Ibrahim and Other 1964).

Με βάση αυτή την απόφαση, οι Ε/Κ προχώρησαν και ενσωμάτωσαν  όλες τις εξουσίες του Προέδρου και του αντιπροέδρου στον Ε/Κ Πρόεδρο της Δημοκρατίας (τότε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος), μπόρεσαν να διορίσουν 3 ακόμα Ε/Κ υπουργούς στο Υπουργικό Συμβούλιο στη θέση των Τ/Κ και να καταργήσουν τις 15 θέσεις Τ/Κ βουλευτών στο κυπριακό Κοινοβούλιο. Η λογική ήταν απλή: Η Κυπριακή Δημοκρατία έπρεπε να λειτουργήσει παρά τη φυγή των Τ/Κ. 

Οι Τουρκοκύπριοι

Βεβαίως οι Τουρκοκύπριοι δεν αποφάσισαν να φύγουν εν μία νυκτί, διότι έτσι τους κατέβηκε. Αφορμή στάθηκε η καταγγελία των 13 σημείων του Συντάγματος από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο το φθινόπωρο του1963 για να διορθωθούν κάποιες αγκυλώσεις οι οποίες λόγω υπερπρονομίων των Τ/Κ, όπως έλεγε, δεν επέτρεπαν στο νέο κράτος να λειτουργήσει. Προς αυτή την κατεύθυνση, από την αρχή της ίδρυσής του, λάδι στη φωτιά έριχναν και οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι δεν έδειχναν καμιά εμπιστοσύνη στο νέο κράτος, με αποκορύφωμα τις διεκδικήσεις τους για φρούρηση των Τ/κ χωριών από Τ/Κ, μέλη του Κυπριακού Στρατού, ενώ και η υπόθεση μεταφοράς όπλων από το πλοιάριο «Ντενίζ» στην Κύπρο για εξοπλισμό της ΤΜΤ έδειχνε εξυπαρχής τη διάθεση υπονόμευσής του. Το «Ντενίζ», με καπετάνιο τον Ρεσάτ Γιαβούζ, μηχανικό τον Ογούζ Κόντογλου και ασυρματιστή τον μόνιμο αρχιλοχία διαβιβάσεων του τουρκικού στρατού Αλί Λεβέντ, ανακόπηκε από βρετανική ακταιωρό, φορτωμένο 6.000 βόμβες, 500 τυφέκια και ένα εκατομμύριο φυσίγγια, στις 18 Οκτωβρίου 1959, δηλαδή οκτώ μήνες μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου κι ενώ η Κύπρος τελούσε ακόμα υπό αγγλική διοίκηση, αναμένοντας την επίσημη ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας της, που έγινε στις 16 Αυγούστου 1960.

Ούτε οι προτάσεις Μακαρίου προέκυψαν ως κεραυνός εν αιθρία, ως δε ηγέτης της πλειοψηφίας φέρει και τη μεγαλύτερη ευθύνη. Ο Αρχιεπίσκοπος ήθελε να περάσει ο έλεγχος στους Ελληνοκυπρίους. Ο  Μακάριος, από την πρώτη στιγμή ξεκίνησε μια τακτική υπονόμευσης της τ/κ συμμετοχής στη νομή της εξουσίας (π.χ. δεν επέτρεψε τη δημιουργία τ/κ δήμων, ούτε επέτρεπε τη συμπλήρωση της πρόσληψης Τ/Κ δημοσίων υπαλλήλων με βάση την ποσόστωση 70:30, διότι οι Τ/Κ ήταν... αγράμματοι), με το να τους εξωθεί στην παρακώλυση της διοικητικής λειτουργίας ως μόνο μέσο αυτοάμυνας, πράγμα, που στη συνέχεια παρουσίαζε ως συνταγματική δυσλειτουργία. Για παράδειγμα, οι Τ/Κ αρνήθηκαν να πληρώνουν φόρους,  δημοτικά τέλη ή το ηλεκτρικό μετά την άρνηση του Μακαρίου να τους δώσει χωριστούς δήμους, όπως προνοούσε το Σύνταγμα. Ως συνέχεια τούτου, το κράτος αρνείτο να τους κάνει δρόμους ή ακόμα τους έκοβε το ρεύμα. 

 Ήδη τον Ιανουάριο του 1962 ο Μακάριος δηλώνει: «Είμαι υποχρεωμένος να παραγνωρίσω ή να ζητήσω αναθεώρησιν των συνταγματικών εκείνων διατάξεων, αι οποίαι παρακωλύουν την λειτουργίαν του κρατικού μηχανισμού και την πρόοδον της Πολιτείας» (Κρανιδιώτης 1985: 33). Την ίδια στιγμή θέτει σε κίνηση την επιθετική ε/κ στρατηγική: «Εφόσον η τουρκική πλευρά απορρίπτει την ιδέαν περί ενιαίων δήμων (!), από της 1ης Ιανουαρίου δεν θα υφίσταται πλέον ο θεσμός των δήμων» (Μακάριος 30/12/1962).

Η Ελλάδα

Η πολιτική της ε/κ ηγεσίας, που σαφέστατα στοχεύει στην ελληνοποίηση της πολιτείας με την περιθωριοποίηση του τ/κ στοιχείου και την τελική του εκδίωξη από τη διοίκηση, συναντά το καλοκαίρι του 1962 την άρνηση των ΗΠΑ διά στόματος Τζον Κένεντι, όταν ο Μακάριος άρχισε να μιλά για τα προβλήματα της Ζυρίχης και ότι ίσως θα ήταν προτιμότερο να μην την είχε υπογράψει. Σύμφωνα με μαρτυρία του Νίκου Κρανιδιώτη 9επιστολή στον Αβέρωφ το 1979) ο Κένεντι ήταν πολύ σαφής “Όχι Μακαριότατε, πολύ καλά κάνατε και τις υπογράψατε. Κάτω από τις συνθήκες που δημιουργήθηκαν, ήταν το καλύτερο που μπορούσατε να επιτύχετε"...

Επιμονη στην εφαρμογή των Συνθηκών εξέφραζε διά του πρωθυπουργού Ινονού και η Τουρκία (Νοέμβρης 1962), ενώ εξίσου σθεναρή είναι βέβαια και η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στις συναντήσεις του Οκτώβρη 1962. Ο  Ε. Αβέρωφ θα δηλώσει στον Κύπριο πρεσβευτή Ν. Κρανιδιώτη: «Εν ανάγκη, η ελληνική κυβέρνηση θα κατέλθει σε εκλογές και θα ζητήσει την ψήφο του λαού με σύνθημα τον σεβασμό των περί Κύπρου συμφωνιών».

Το Απρίλιο 1963, η ελληνική κυβέρνηση καθιστά απολύτως σαφή τη στάση της: «Ειδικώτερον ως προς ό,τι αφορά τα κυπριακά θέματα, είμεθα αποφασισμένοι να εξακολουθήσωμεν να σας βοηθώμεν καθ’ όν τρόπον επράξαμεν μέχρι τούδε, αλλά θα διαχωρίσωμεν και δημοσία την γραμμήν μας, αν επιδιωχθεί μονομερής κατάργησις των Συμφωνιών ή μέρους αυτών» (επιστολή Αβέρωφ προς Μακάριο, 19/4/1963).  Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, επίσης παρατηρεί: «Φοβούμαι ότι η ενέργεια αυτή του Μακαριώτατου ενέχει πολιτικού χαρακτήρα και είναι εκδήλωσις συνηρτημένη κατά κάποιον τρόπον, με τας εν Ελλάδι πολιτικάς εξελίξεις. Λυπούμαι να παρατηρήσω ότι ο Μακαριώτατος επέλεξε τον χειρότερον χρόνον, διότι αυτήν την στιγμήν υπάρχει κυβερνητική κρίσις και εις την Τουρκίαν και εις την Ελλάδαν» (Γ. Παπανδρέου προς τον Κύπριο πρέσβη, 25.12.63). 

Καταγγελία

Ο Μακάριος ήδη από την Πενταμερή του Λονδίνου στις 15 Ιανουαρίου 1964 δεν είχε, σύμφωνα με τον Γλαύκο Κληρίδη (βλέπε η Κατάθεσή μου, τόμος 1, σελ, 300-302) καμιά διάθεση να επανέλθει στις Συνθήκες του 1960. Τον Απρίλιο του 1964, μετά τις διακοινοτικές ταραχές, προχώρησε σε μονομερή καταγγελία των συνθηκών και δη των συνθηκών εγγυήσεως. Έναν μήνα αργότερα, συμφώνησε με τον Έλληνα πρωθυπουργό την αποστολή της Ελληνικής Μεραρχίας στην Κύπρο, η οποία παραβίαζε τις συνθήκες. Δεν υπήρξε ιδιαίτερη αντίδραση από την Τουρκία ωστόσο, αφού η μεραρχία ήλθε με έγκριση του ΝΑΤΟ και μεταξύ άλλων στόχευε στον έλεγχο των φιλοσοβιετικών ανοιγμάτων του Μακαρίου.  

Δυστυχώς ο Αρχιεπίσκοπος δεν αντελήφθη τα διεθνή εμπλεκόμενα συμφέροντα και την προσπάθεια της Δύσης να αποτρέψει ελληνοτουρκικό πόλεμο, ο οποίος θα ήταν καταστροφικός εν μέσω Ψυχρού Πολέμου και του δόγματος της περιχαράκωσης της Σοβιετικής Ένωσης. 

 Όταν λίγους μήνες μετά την κρίση του Δεκεμβρίου του 1963, και συγκεκριμένα στις 3 Ιουνίου 1964, ο τότε αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Φαζίλ Κουτσούκ ζήτησε από τον Μακάριο την επιστροφή των Τουρκοκυπρίων στην κυβέρνηση, ο Πρόεδρος Μακάριος του απάντησε: «Δεν είσθε πλέον αντιπρόεδρος. Η ζωή και η ύπαρξη της κυβέρνησης δεν εξαρτάται από τη θέλησή σας».  (Εφημερίδα Χαραυγή. 4 Ιουνίου 1964).

Βεβαίως, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η πρόταση Κουτσούκ δεν ήταν ειλικρινής, αφού ζήτησε σύγκληση του Υπουργικού Συμβουλίου στην Πράσινη Γραμμή και επιπλέον όλους τους προηγούμενους μήνες δικαιολογούσε την απόσυρση των Τουρκοκυπρίων μιλώντας ανοικτά για λύση δύο κρατών (βλέπε συνέντευξη Le Mont 10 Ιανουαρίου 1964). Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι με τις θέσεις Κουτσούκ διαφώνησε κάθετα ο Τούρκος πρωθυπουργός Ινονού, ο οποίος σε επιστολή του στον Τ/Κ ηγέτη στις 9 Μαρτίου 1964, επεσήμανε «ότι η φυγή των Τουρκοκυπρίων από τις εργασίες και τα χωριά τους, έδωσε την ευκαιρία στους Ε/Κ «να επωφεληθούν από την απουσία των Τούρκων από τις διάφορες βαθμίδες της κρατικής οργάνωσης και να λαμβάνουν μονομερώς αποφάσεις, που προκαλούσαν μεγάλη ζημιά στα τουρκικά συμφέροντα». Ο Κουτσούκ απάντησε στην επιστολή σε έντονο ύφος: «Θέλουμε να σημειώσουμε ότι δεν υπάρχει πλέον στην Κύπρο κανένας που θα πει στους συμπολίτες μας, που βρίσκονται σ’ αυτή την ψυχική κατάσταση και για χάρη της υπόθεσής τους έχασαν το παιδί, τον πατέρα, τον σύζυγο ή τον αδελφό τους και στερήθηκαν τα σπίτια και τις οικογένειές τους, ότι πρέπει να συνεργαστούμε με την κυβέρνηση Μακαρίου, έστω και προσωρινά δήθεν». 

Παρ' όλα αυτά, ο Κουτσούκ δεν μπορούσε να αντισταθεί στις υποδείξεις της Άγκυρας, ούτε και να μην αντιληφθεί τις ελληνοκυπριακές κινήσεις την ίδια περίοδο, όταν άρχισε δηλαδή να καταφθάνει στην Κύπρο η Ελληνική Μεραρχία και επίσης να ξεδιπλώνεται το σχέδιο Άτσεσον. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο ζήτησε από τον Αρχιεπίσκοπο να επιστρέψουν οι Τουρκοκύπριοι στην κυβέρνηση στις 3 Ιουνίου1964. Δεν ήταν εξάλλου αποσπασματική η κίνησή του. Όσο περνούσε ο καιρός και οι Τ/Κ έβλεπαν ότι οι Ε/Κ εμπεδώνονταν ως κυρίαρχοι του νησιού, όσο αντιλαμβάνονταν ότι οι δυνατότητες της Τουρκίας για εισβολή στην Κύπρο απομακρύνονταν (δήλωση Χρουτσόφ και επιστολή Τζόνσον), τόσο περισσότερο αναγνώριζαν την επιπολαιότητά τους να αποχωρήσουν από την κυβέρνηση και την πολιτεία εν γένει. Συνεπακόλουθα, στις  22 Ιουλίου 1965, 19 μήνες μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από το Κοινοβούλιο, οι Τ/Κ βουλευτές αποφάσισαν κι αυτοί να επιχειρήσουν να επιστρέψουν. Μετέβησαν στο μέγαρο της Βουλής με στρατιωτική προστασία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και είχαν συνάντηση με τον πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη. Αναφερόμενος στα γεγονότα αυτά στην έκθεση της 29ης Ιουλίου 1965, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναφέρει: «Ο κ. Κληρίδης ανέφερε στους Τ/Κ βουλευτές ότι αν δεν επέλθει συμφωνία στις προτάσεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για αλλαγή του Συντάγματος, τότε δεν μπορούν να επιστρέψουν στο Κοινοβούλιο. Όπως είπε, με βάση τις τροποποιήσεις που επήλθαν στο Σύνταγμα από τους Ε/Κ, δεν υπήρχε η σχετική νομοθεσία να καλύψει την επιστροφή τους, οπότε το νέο νομικό καθεστώς δεν επέτρεπε την επιστροφή των Τ/Κ».

Η πρόταση Αναστασιάδη

Με λίγα λόγια, το Σύνταγμα του 1960, το οποίο ρύθμιζε τα των δύο κοινοτήτων κατέρρευσε την περίοδο 1964/65 μέσα από μονομερείς κινήσεις και των δύο πλευρών. Αυτοί που έβαλαν βέβαια ταφόπλακα στην επιστροφή στις συνθήκες του 1960 ήταν οι Ε/Κ διά του «περί Απoνoμής της Δικαιoσύνης (Πoικίλες Διατάξεις) Νόμoυ τoυ 1964 (Ν. 33/1964) ΕΕ, Παρ.Ι(Ι), Αρ.331» που κατατέθηκε και εγκρίθηκε από την Κυπριακή Βουλή στις 9 Ιουλίου 1964.

Γι' αυτό και η πρόσφατη πρόταση Αναστασιάδη για επιστροφή στο Ενιαίο Κράτος του 1960, δεν έχει νόημα. Απεναντίας, διεθνώς εκτινάσσει στα ύψη την αναξιοπιστία μας σε ό,τι αφορά τη διαπραγματευτική διαδικασία στο Κυπριακό. Εξομοιώνει ταυτόχρονα την ε/κ πλευρά στο ίδιο επίπεδο πολιτικής σοβαρότητας με την τ/κ πλευρά και την πρόταση Τατάρ περί δύο κρατών, την οποία απέρριψε σύμπασα η διεθνής κοινότητα. Η πρόταση θα είχε κάποιο πρακτικό νόημα αν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης τη συνόδευε με έναν αντίστοιχο νόμο πλαίσιο για επαναφορά στην προ του 1964 κατάσταση. Αλλά και πάλιν, πώς θα μπορούσαν να παρακαμφθούν οι συμφωνίες υψηλού επιπέδου 1977 και 1979 και τόσα ψηφίσματα του ΟΗΕ που μιλούν για λύση Ομοσπονδίας; Θα επιστρέψουμε στο 1960 για να λύσουμε στη βάση της Διζωνικής το εδαφικό, αφήνοντας σε ισχύ τις εγγυήσεις και τα βέτο των Τ/κ στην προεδρία, στο Υπουργικό και στο Κοινοβούλιο; Μα δεν είναι αυτά που μέχρι προχθές ήθελε να αποφύγει ο Πρόεδρος με την πρόταση περί αποκεντρωμένης ομοσπονδίας; Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει ότι πολιτική βούληση χρειάζεται και όχι νομικισμοί. Δεν υπάρχει όμως πολιτική βούληση, ούτε από τους Ελληνοκυπρίους, ούτε από τους Τουρκοκυπρίους. Αυτό που διέπει σήμερα τις δύο πλευρές είναι ο αμοραλισμός και η υποκρισία που θα οδηγήσει ντε γιούρε στη λύση δύο κρατών, την οποία επιδιώκουν και ο Αναστασιάδης και ο Τατάρ. 

Από το 1964 έως και την 20ή Ιουλίου 1974, οι Ελληνοκύπριοι, ελέγχοντας το 95% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχοντας στα χέρια τους τη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία, δεν έδωσαν ούτε ανάσα στους Τουρκοκύπριους να αισθανθούν ότι ανήκουν σε αυτή τη χώρα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες τού τότε διαπραγματευτή μας Γλαύκου Κληρίδη στο πλαίσιο των διακοινοτικών συνομιλιών. Τότε οι Τουρκοκύπριοι, αναγνωρίζοντας την ήττα τους, αποφάσισαν να επιστρέψουν, αλλά αντιμετώπισαν τον μαξιμαλισμό των Ελληνοκυπρίων, κυνικά δε ομιλούντες, ίσως αυτή η εν πολλοίς άδικη πολιτική έναντι των Τουρκοκυπρίων να ήταν και επιτυχημένη, αν οι Ε/Κ δεν διέλυαν τη συνοχή του κράτους μέσα από εμφύλιες διαμάχες και πράξεις βίας και αντιβίας που οδήγησαν στο προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας στις 15 Ιουλίου 1974. 

Αυτό που ως Ελληνοκύπριοι πράξαμε εναντίον των Τουρκοκυπρίων από το 1964 έως το 1974, πράττουν η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι σήμερα εναντίον μας. Επιδεικνύουν τον ίδιο καιροσκοπισμό, ακολουθούν τις τακτικές που υιοθετεί με στυγνότητα αυτός που έχει το πάνω χέρι. Η περίοδος των έντιμων συνομιλητών, όπως ήταν ο Ταλάτ και ο Ακιντζί, χάθηκε ανεπιστρεπτί. 

Κάπως έτσι χάθηκε και η ευκαιρία, διά της αρλουμπολογίας Αναστασιάδη -Τατάρ, για δημιουργία ενός πραγματικά ανεξάρτητου ομοσπονδιακού ευρωπαϊκού κράτους, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής.