Χρειαζόμαστε ένα μνημείο ηλιθιότητας

Το να αναψηλαφεί κανείς το παρελθόν με στόχο την πολιτική εκμετάλλευσή του στο παρόν είναι άσκηση ματαιοπονίας. Νομίζω αυτό κάνουμε στην Κύπρο: Το ότι ματαίως ενθυμούμαστε κάθε χρόνο το πραξικόπημα ή την εισβολή συνάγεται εξάλλου και μέσα από την καθημερινή μας συμπεριφορά. Ανασύρουμε τα πρόσφατα ιστορικά γεγονότα, είτε επετειακά είτε κατά τη διάρκεια εκλογών, για να πολιτικολογούμε στο παρόν. Εν τοιαύτη περιπτώσει  πιστεύω ακράδαντα ότι η Ιστορία δεν έχει τίποτα να μας διδάξει και προφανώς οφείλουμε να αποδεχτούμε αυτό που είπε ο φιλόσοφος Ζαν Πολ Σαρτρ «ότι κανένας λαός δεν μαθαίνει από την ιστορία του». Πέρα από βαρύγδουπους ορισμούς η Ιστορία είναι κατά την ταπεινή μου άποψη μια χρηστική επιστήμη: Είναι η επιστήμη που θέλει  ή πρέπει να βοηθήσει τον άνθρωπο να γίνει καλύτερος. Το έχω ξαναγράψει πολλές φορές: Η Ιστορία μοιάζει με αιχμηρό μαχαίρι. Μ' αυτό μπορείς να ξεκοιλιάσεις τον γείτονά σου. Με το ίδιο μαχαίρι μπορείς να μοιράσεις ψωμί για να φας μαζί του στο ίδιο τραπέζι.
Τι μάθαμε λοιπόν από το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και την εισβολή της 20ής Ιουλίου; Μας δίδαξαν κάτι αυτά τα ιστορικά παθήματα; Για να μάθουμε, βέβαια, οφείλουμε να μελετήσουμε, να αποκτήσουμε πραγματική γνώση και ναι, αυτό είναι αιχμή προς τους ιστορικούς της χώρας μας. Αν έχεις γνώση τότε μπορείς να έχεις και γνώμη έλεγε ο Σωκράτης και είχε απόλυτο δίκαιο. Οι Κύπριοι, πάντως, έχουμε καταργήσει την πρώτη και αναγκαία προϋπόθεση. Έχουμε απλώς γνώμη!
Τα ερωτήματα
Το θέμα είναι ανεξάντλητο. Γι' αυτό θα αρκεστώ κυρίως σε ερωτήματα: Τι ήταν το πραξικόπημα και η εισβολή; Κάποιοι αποκαλούν τις δύο αυτές θλιβερές επετείους ως το «δίδυμο έγκλημα κατά της Κύπρου». Ποιο είναι το περιτύλιγμα αυτής της φράσης; Ότι ξύπνησαν ένα πρωινό κάποιοι «άφρονες» Ελλαδίτες στρατιωτικοί και Κύπριοι Εοκαβητατζήδες υποκινούμενοι από τους Αγγλοαμερικανούς και αποφάσισαν να ρίξουν τον Μακάριο για να επιτρέψουν στην Τουρκία να καταλάβει τη μισή Κύπρο! Αυτή είναι η προσέγγιση μας τις τελευταίες δεκαετίες η οποία απέδειξε ότι δεν οδηγεί πουθενά. Πρόκειται για μια έτοιμη απάντηση η οποία κρύβει κάτω από το χαλί τα προβλήματά μας και κυρίως τις δικές μας ευθύνες. Ίσως λοιπόν πρέπει να αναδιατυπώσουμε το ερώτημα: Πώς φτάσαμε στο πραξικόπημα  και την εισβολή; Μήπως το πραξικόπημα έχει σχέση με την ποιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1960 ώς το 1974; Η Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή, ήταν ένα δημοκρατικό κράτος για τους Ε/Κ και πολύ περισσότερο για τους Τ/Κ; Οι κάτοικοι αυτής της Δημοκρατίας πίστευαν στην Ανεξαρτησία της και είχαν μια έστω μίνιμουμ πολιτική συνοχή σε ό,τι αφορά την πραγμάτωσή της; Ποιες ευθύνες έχουν οι ιστορικοί ηγέτες των Ε/Κ, δηλ. ο Μακάριος και ο Γρίβας, και ποιες ο Ντενκτάς; Η Κυπριακή Δημοκρατία είχε σοβαρή εξωτερική πολιτική ή έπαιζε επιπόλαια παιχνίδια εν μέσω Ψυχρού Πολέμου; Πώς προέκυψε η TMT; Γιατί μας προέκυψαν  το Σχέδιο Ακρίτας, το Εθνικό Μέτωπο και η ΕΟΚΑ Β΄ το 1972 επαναφέροντας το αίτημα της Ένωσης με την Ελλάδα; Μήπως διότι με ευθύνες ΟΛΩΝ ο πόλεμος της ΕΟΚΑ Α΄ δεν τέλειωσε ποτέ; Μήπως το αίτημα της Ένωσης αποτελούσε για ΟΛΟΥΣ την κρυφή ατζέντα των Ελληνοκυπρίων μετά το 1960; Δεν έχει σημασία ποιος ξεκίνησε πρώτος, αλλά το ακόλουθο ερώτημα νομίζω είναι έγκυρο: αν στόχος των Ε/Κ ήταν η Ένωση, δεν ήταν λογικό και οι Τ/Κ να θέσουν ως στόχο τη διχοτόμηση;
Με κίνδυνο να θεωρηθώ ως απολογητής της εισβολής οφείλω να θέσω κατ' αντιστροφή και μια σειρά άλλα ερωτήματα, η απάντηση  των οποίων απαιτεί κάποιο βαθμό ιστορικής ενσυναίσθησης: Αν πλειοψηφία στην Κύπρο ήταν οι Τ/Κ και αν το 80% των Τουρκοκυπρίων μετά την υπογραφή της Ανεξαρτησίας συνέχιζε να διεκδικεί Ένωση με την Τουρκία, το 20% των Ε/Κ θα είχε δικαίωμα να το αρνηθεί ναι ή όχι; Αν οι Τ/Κ ήταν το 80% και αν η Τουρκία έκανε πραξικόπημα, το 20% των Ε/Κ θα ζητούσε επέμβαση της Ελλάδας ως εγγυήτριας δύναμης ναι ή όχι; Θα θεωρούσε το πραξικόπημα της Τουρκίας εισβολή ναι ή όχι; Θα μπορούσε κάποιος να αποφύγει να απαντήσει χαρακτηρίζοντας τα ερωτήματα υποθετικά. Ορθόν. Όλοι όμως έχουμε ήδη δώσει τις απαντήσεις μέσα μας. Όλοι γνωρίζουμε ότι στις 15 Ιουλίου 1974 η Ελλάδα διά της χουντικής κυβέρνησης εισέβαλε στην Κύπρο, με τη συνδρομή των υπολειμμάτων της ΕΟΚΑ Β΄ και στις 20 Ιουλίου η Τουρκία εισέβαλε επίσης στην Κύπρο με τη συνδρομή της TMT. Βεβαίως δεν πρέπει να είμαστε ισοπεδωτικοί: Η χούντα δεν είχε πολιτική νομιμοποίηση και ακόμα διά του πραξικοπήματος (όσο τουλάχιστον διήρκεσε) δεν άσκησε βία κατά των Τουρκοκυπρίων, δεν τους ξεσπίτωσε, δεν δολοφόνησε αμάχους. Αυτές τις βρομοδουλειές τις έκαναν οι Ε/Κ το 1963. Αντιθέτως η Τουρκία, η οποία επενέβη ως εγγυήτρια δύναμη, κατά τα λεγόμενά της, επέδειξε πρωτόγνωρη βαρβαρότητα κατά των Ε/Κ, έχοντας πίσω της ως χειροκροτητή το τουρκικό έθνος. Ας μην μιλήσουμε βέβαια για κατάλυση της συνταγματικής τάξης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή κατελύθη το 1964 από τους Ε/Κ και τους Τ/Κ, με την Ελλάδα και την Τουρκία να δίνουν το τελικό κτύπημα το 1974.        
Μετά το 1974

Αν απαντούσαμε με ειλικρίνεια τα πιο πάνω ερωτήματα, ίσως το πραξικόπημα και η εισβολή να μας προσέφεραν ένα διαφορετικό μάθημα από αυτό που πήραμε. Τα αφήσαμε όμως αναπάντητα ή κάποιοι τα απαντούν επιλεκτικά, παραμένοντας στη συνθηματολογία «του δίδυμου εγκλήματος κατά της Κύπρου με ευθύνες ξένων». Αποδώσαμε τις κυρίως ευθύνες στους Αγγλοαμερικανούς και στο ΝΑΤΟ, οι οποίοι συνωμότησαν κατά της χώρας μας, καταγγείλαμε την Τουρκία σε όποια διεθνή fora  είχαμε δυνατότητα, εξήραμε τις θέσεις αρχών των Σοβιετικών, ξεχάσαμε το πραξικόπημα της χούντας και κυρίως ρίξαμε μπόλικη αιθαλομίχλη για να καλύψουμε τις δικές μας ανοησίες μέχρι το 1974.
Η ομίχλη στην Κύπρο, όπως θα έλεγε και ο Βασίλης Ραφαηλίδης, δεν είναι μετεωρολογικό φαινόμενο. Είναι ιστορικό. Σε ένα τοπίο στην ομίχλη μπορείς να γυρίσεις μια ποιητική ταινία όπως αυτήν του Αγγελόπουλου η οποία μπορεί να είναι συνάμα και άκρως πολιτική. Δυστυχώς ούτε ο Μακάριος, ούτε ο Γρίβας, ούτε ο Ντενκτάς, ούτε οι διάδοχοί τους πλην ελαχίστων εξαιρέσεων δεν είχαν αυτή την ενάργεια πνεύματος.
Η έλλειψη ηγεσίας και στις δύο κοινότητες, που οδήγησε στο 1974, εξακολούθησε να είναι ζητούμενο και στη μετά 1974 εποχή. Ο Ραούφ Ντενκτάς κάτω από τη σκιά των όπλων οικοδόμησε ένα «κράτος» που στηρίχθηκε πάνω σε ένα εθνικό ξεκαθάρισμα και μια κλοπή περιουσιών. Έκτοτε οι Τουρκοκύπριοι αναζητούν αναγνώριση χωρίς επιτυχία, απεναντίας άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι ο εκ του ασφαλούς εθνικισμός θα τους μετατρέψει σε μιαν ακόμα υποβαθμισμένη επαρχία της Τουρκίας. Οι Τουρκοκύπριοι έμαθαν εν ολίγοις πολύ λίγα από το πραξικόπημα, την εισβολή και εν γένει την Ιστορία μας. Ζουν υπό καλύτερες συνθήκες αλλά βιώνουν τα ίδια πολιτικά αδιέξοδα της δεκαετίας του 1960.
Από την άλλη ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εξακολούθησε να κινείται πάνω σε δύο αντιφατικές γραμμές δίκην σιβυλλικού χρησμού: Εξήγγειλε μετά την εισβολή «μακροχρόνιο αγώνα για άρση των τετελεσμένων της εισβολής και της κατοχής». Το 1977, ωστόσο, υπέγραψε τη συμφωνία υψηλού επιπέδου με τον Ντενκτάς στην οποία αποδεχόταν διπεριφερειακή ομοσπονδία. Εν ολίγοις ποια είναι η γραμμή Μακαρίου; Ποιος είναι ο πραγματικός διάδοχός του; Ο Γλαύκος Κληρίδης ή ο Τάσσος Παπαδόπουλος;
Το ότι μηρυκάζουμε εν έτει 2016 την ίδια αδιέξοδη σκέψη της δεκαετίας του 1960 που μας οδήγησε στα αδιέξοδα του 1974, καταδεικνύει ότι η ηγεσία μας εξακολουθεί να είναι ελλειμματική και ότι μεσοπέλαγα αρμενίζει οδηγώντας μας συνεχώς στα βράχια.
Ακόμα και να δεκτούμε την επικρατούσα άποψη ότι τα σενάρια καταστροφής της Κύπρου γράφτηκαν από ξένους, είναι δύσκολο να δικαιολογήσουμε τους εαυτούς μας. Ένας συγγραφέας, είτε αυτός είναι θεατρικός, είτε αναλυτής της CIA ή της  KGB για να υλοποιήσει ένα σενάριο, χρειάζεται πρωταγωνιστές και κομπάρσους. Διαφορετικά το σενάριο καταχωνιάζεται σε ένα συρτάρι και ξεχνιέται. Στην Κύπρο εν ολίγοις όλοι παίξαμε το ρόλο μας οπότε φέρουμε κι εμείς τις ευθύνες που μας αναλογούν.
Θέλουμε μια ασφαλή ένδειξη
Ξέρετε ποια θα ήταν η ασφαλέστερη ένδειξη ότι ωριμάσαμε και μάθαμε κάτι από το 1974; Πρέπει να γράψουμε εμείς το δικό μας σενάριο και να υποδυθούμε τους δικούς μας ρόλους. Μόνο έτσι μπορούμε να φτάσουμε σε λύση του Κυπριακού, Επιπλέον μια ακόμα ένδειξη ωριμότητας θα ήταν αν οι ηγέτες που έχουμε σήμερα μπορούσαν να δώσουν μια κοινή ερμηνεία πώς οι δύο κοινότητες φτάσαμε στο 1974. Κάτι ψέλλισαν βέβαια αλλά δεν είναι αρκετό. Ανεξαρτήτως των σοβαρών ευθυνών άλλων χωρών, είναι σαφές πως και οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι φέρουν πολύ μεγάλο μερίδιο ευθύνης για το 1963 και το 1974. Μπορούν να καταγράψουν αυτή την ευθύνη σε ένα κομμάτι χαρτί;
Η ανάληψη ευθύνης είναι μια ιστορική πράξη που χαρακτηρίζει σοβαρές ηγεσίες. Αν κάποιος περιδιαβάσει την Κύπρο από την Πάφο μέχρι την Καρπασία θα δει ότι καθημερινά υψώνονται μνημεία Ε/Κ και Τ/Κ ηρώων που πολέμησαν μεταξύ τους.  Πρόκειται για τους γενναίους ήρωες μας οι οποίοι εξακολουθούν όμως να μας διχάζουν. Αυτή η στάση μεγαλώνει την απόσταση μεταξύ των γενιών που έζησαν την εισβολή και προάγει ακραίες συμπεριφορές κυρίως στους νέους, οδηγώντας τους πολλές φορές στον εξτρεμισμό. Οπότε χρειαζόμαστε κατεπειγόντως κάτι εξισορροπητικό. Πρώτον τη δημιουργία μιας νέας γενιάς ηρώων. Αυτών που θα μας ενώνουν. Απαραίτητο είναι επίσης και ένα κυπριακό μνημείο ηλιθιότητας. Η αυτομαστίγωση, η οποία καμιά φορά οδηγεί στην αναγνώριση ενός αρνητικού γεγονότος, μπορεί να έχει και ευεργετικά αποτελέσματα. Όπως π.χ. στη δημιουργία μιας θετικής ταυτότητας για όλους τους Κυπρίους.
 

Στη χώρα της παρλαπίπας

Σε αυτόν τον τόπο μας έχουν κουράσει οι παρλαπίπες. Τα πολλά και ανόητα ΘΑ. Οι κενολόγες υποσχέσεις και εν γένει λόγια ψεύτικα πολλά και μεγάλα. Ο κ. Παρλαπίπας τον οποίο έχουμε όλοι μέσα μας και βεβαίως εκλέγουμε σε όλα τα δυνατά αξιώματα σε αυτή τη χώρα είναι εδώ για να μας θυμίζει πόσο αστείο κράτος έχουμε και πόσο γελοία όλοι συμμετέχουμε στις δομές του.
Με ποια λόγια να το περιγράψουμε; Είμαστε ένα κράτος διεφθαρμένο. Ένα κράτος διχοτομημένο ντε φάκτο. Ένα κράτος οικονομικά κατεστραμμένο, χωρίς στοιχειώδες σύστημα υγείας και χωρίς σοβαρή παιδεία. Είμαστε ένα κράτος χωρίς σοβαρό σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Είμαστε ένα κράτος το οποίο σε μεγάλο βαθμό διοικείται και ελέγχεται από τον υπόκοσμο, με τον οποίο (υπόκοσμο) συναγελάζεται και συντρώγει η Αστυνομία φανερά και οι πολιτικοί μας ιδιωτικά. Ποια η διαφορά μας με το ψευδοκράτος; Εκεί κυβερνούν ο στρατός και ο υπόκοσμος. Σκεφτήκατε να φύγει ο στρατός; Δεν πίστευα ότι θα έθετα ποτέ μου αυτή την ερώτηση!
Το Κυπριακό
Βρισκόμαστε σε μία ακόμα «σοβαρή» φάση εξελίξεων στο Κυπριακό, όπως μας αραδιάζουν καθημερινά οι παρλαπίπες πολιτικοί μας. Πόσες τέτοιες φάσεις περάσαμε στο παρελθόν; Συνοψίζονται σε μια σειρά τσιτάτα: το 1974 ο εχθρός στη θάλασσα. Το 1975 τα σύνορά μας στην Κερύνεια και ο Μακάριος στη Μόσχα. Το 1977 διαπεριφερειακή ομοσπονδία. Το 1980 κάθε σπίτι και κάστρο και πολιτική της πρόταξης. Το 1990 διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία αλλά με το σωστό περιεχόμενο. Το 1995 ενιαίο αμυντικό δόγμα και πύραυλοι S-300. Το 2004 δεν παραλάβαμε κράτος για να επιστρέψουμε κοινότητα. Το 2008 οι σύντροφοι αλχημιστές ανακάλυψαν τη λυδία λίθο της λύσης. Το 2016 ενισχύουμε την Εθνική Φρουρά με 3.000 προσλήψεις και δίνουμε τη μάχη κατά της απο-αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας σε δείπνα στα οποία καλούνται οι Τουρκοκύπριοι.
Το Κυπριακό, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας, από θέμα εισβολής και κατοχής έχει μετατραπεί με τα χρόνια σε καθαρά θέμα οικονομικό. Το έθεσε βασικά η καμπάνια του ΟΧΙ του Τάσσου Παπαδόπουλου διά του ερωτήματος: ποιος θα ταΐζει τους Τουρκοκύπριους; Σήμερα τα καυτά παρεμφερή ερωτήματα είναι: ποιος θα αποζημιώσει τους πρόσφυγες; Ποιος θα χρηματοδοτήσει το ομοσπονδιακό κράτος; Ποιοι θα είναι οι οικονομικοί πάτρωνες του νέου κράτους μετά τη λύση;
Όταν ο Χέλμουτ Κολ ξεκίνησε τη διαδικασία επανένωσης της Γερμανίας, όλοι οι δήθεν σοβαροί οικονομολόγοι τον συμβούλευαν να το αποφύγει γιατί θα κινδύνευε η οικονομία της Δυτικής Γερμανίας. Αυτός απάντησε ότι μπροστά στην επανένωση μιας χώρας δεν χωρούν οι αριθμοί και τον Μάιο του 1990 η μία Γερμανία ήταν γεγονός. Διαφορετική, θα μου πείτε, η επανένωση της Γερμανίας από αυτήν της Κύπρου. Ορθόν. Όπως άλλο Χέλμουτ Κολ και άλλο παρλαπίπες πολιτικοί.
Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό πάντως τα πράγματα πλησιάζουν σε ένα τέλος. Αν θέλετε πέστε το και δίλημμα: είτε μέχρι το τέλος Αυγούστου, όπως μας προειδοποίησαν τα Ηνωμένα Έθνη, θα ξεκαθαρίσουμε το περιουσιακό, το εδαφικό τις εγγυήσεις και τη διακυβέρνηση, για να μπορέσει να μπει ένα χρονοδιάγραμμα λύσης, είτε θα τα μαζέψουν και θα φύγουν αφήνοντας τους Ε/Κ να προετοιμαστούν για ...τις προεδρικές της καρέκλας του 2018 και τον Ακιντζί να γίνει έπαρχος του Ερντογάν. Αυτό θα μας μεταφέρει κι η κ. Νούλαντ, όπως μαθαίνω: είτε θα μπούμε σε τροχιά λύσης μέχρι το τέλος του χρόνου για να μπει σε πορεία υλοποίησης ο ενεργειακός σχεδιασμός (να έρθουν και οι κολοσσοί των ΗΠΑ) που εκπονείται τα τελευταία χρόνια, είτε το Ισραήλ και η Τουρκία θα τα βρουν μόνοι τους. Όσο για τις γεωτρήσεις της ENI και της TOTAL, αυτές αναβλήθηκαν για το 2017. Αν δεν υπάρξει λύση, στα οικόπεδα τα οποία διεκδικεί για τον εαυτό της η Τουρκία δεν θα γίνουν ποτέ γεωτρήσεις.
Η δικαιοσύνη
Στη χώρα της παρλαπίπας θέσαμε ως υπέρτατο στόχο την ποινική διερεύνηση της οικονομικής καταστροφής της χώρας όπως αυτή επεσυνέβη από το 2011 έως σήμερα. Ο Χριστόφιας μετά την αιματηρή περιπέτεια στο Μαρί δεν μπορούσε βέβαια να φορτωθεί ένα μνημόνιο 2,5 δισ., όπως του παράγγελναν ο Κίκης Καζαμίας και ο Σιαρλή, διότι δεν το άντεχε η αριστερή του συνείδηση. Ακατάχνωτα! Το άφησε στον νυν, για να μας κάτσει 40 δισ. με κούρεμα. Και στη συνέχεια, κόντρα ξύρισμα βέβαια: μας υποσχέθηκε ο Αναστασιάδης πλήρη διερεύνηση της οικονομικής καταστροφής, την οποία ανέλαβε ο υπεράνω γενικός εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης. Αποσπάστηκαν αστυνομικοί, ήρθαν εμπειρογνώμονες από την Αγγλία, έγιναν ανακρίσεις, αλλά φευ. Η δίκη της Τράπεζας Κύπρου έχει κολλήσει στα διαδικαστικά. Και ίσως μείνει εκεί. Μιλούμε για τους πρώην χρηματοδότες των κομμάτων, μιλούμε για χαριστικά δάνεια σε πολιτικούς, δικαστές και επιχειρηματίες. Από την άλλη, η δίκη της Λαϊκής έκλεισε με απόφαση του Κώστα Κληρίδη και του υπουργού Δικαιοσύνης, οι οποίοι παρέδωσαν τον Βγενόπουλο (με επιστολές τους από τον περασμένο Φεβρουάριο) στις ελληνικές αρχές για διερεύνηση. Αν δηλαδή στην Κύπρο μας προκύψει Βγενόπουλος, δεν θα είναι για τα 9 δισ. των καταθετών της Λαϊκής, αλλά για το 1 ...ψωροεκατομμύριο που τσέπωσε ο πρώην διοικητής της Τράπεζας Κύπρου Χριστόδουλος Χριστοδούλου. Εν ολίγοις ο μόνος που πλήρωσε και ίσως πληρώσει για την οικονομική καταστροφή σε αυτόν τον τόπο είναι ο Χριστόδουλος; Μας το είπε ο άνθρωπος γεμάτος παράπονο: έκανα ό,τι κάνετε κι εσείς! Τι να φταίει βέβαια και ο γενικός εισαγγελέας, μεταξύ μας; Υπάρχει κανένα πολιτικό κόμμα στην Κύπρο που θέλει τον Βγενόπουλο να σταθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου και να μιλήσει εφ’ όλης της ύλης; Ας μην μας παίζει όμως κι αυτός τον «υπεράνω», διότι όπως πάει το πράμα η μόνη του επιτυχία θα αποδειχθεί η καταδίκη του συνεργάτη του Ρίκκου Ερωτοκρίτου, κι αυτή για προσωπικούς λόγους... ασυνεννοησίας.
Οι «Επιχειρηματίες»
Σε καμιά σοβαρή χώρα η Αστυνομία δεν συντρώγει σε δημόσια θέα με ανθρώπους που θεωρούνται ότι λειτουργούν επιχειρηματικά ...υπόγεια. Στη χώρα της παρλαπίπας βεβαίως όλα είναι δυνατά. Πριν από μερικά χρόνια ο αστυνομικός διευθυντής Λάρνακας είχε αποστείλει εγκύκλιο στους αστυνομικούς της επαρχίας του να μην δέχονται διαμεσολαβήσεις από γνωστό επιχειρηματία, και πολύ περισσότερο να μην μεταφέρουν οι ίδιοι ενώπιόν του παραπονούμενους. Σε ολόκληρη την Κύπρο όλοι θεωρούμε ότι υπάρχει ένα κοινό σύστημα δικαιοσύνης, η οποία απονέμεται σε 5-10 χρόνια. Οι Λαρνακείς βέβαια είχαν αντιληφθεί ότι στην πόλη τους υπάρχει άμεση απονομή δικαιοσύνης, η οποία σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα ήταν και ...δίκαιη. Ας μην μιλήσουμε τώρα για τα ποδοσφαιρικά σωματεία, τα οποία σε μεγάλο βαθμό ελέγχονται από τέτοιου είδους επιχειρηματίες, οι οποίοι βασικά ξεπλένουν χρήμα. Ας μην μιλήσουμε για αποκλειστικούς αντιπροσώπους χυμών, αναψυκτικών, σνακ, ας μην μιλήσουμε για πούκκικα, για παράνομα καζίνα που λειτουργούν με αστυνομική κάλυψη. Ας μιλήσουμε για παράνομους τζίρους, οι οποίοι υπερβαίνουν του 30% του κυπριακού ΑΕΠ. Οι οποίοι, αν ήταν νόμιμοι, το κράτος ίσως να είχε περαιτέρω εισπράξεις 4-5 δισ. ευρώ. Είναι τα λεφτά που ψάχνει ο Χάρης Γεωργιάδης για να μειώσει τους φόρους, τα λεφτά που ψάχνει ο Παμπορίδης για να φτιάξει σχέδιο υγείας, είναι τα λεφτά που ψάχνει ο Καδής για να αναμορφώσει την παιδεία του τόπου. Είναι εν γένει τα λεφτά που εισπράττουν όλα τα σοβαρά κράτη για να κάνουν κοινωνική πολιτική. Στην Κύπρο, κάθε φορά που μας τελειώνουν τα λεφτά, τα «σοβαρά κυπριακά κόμματα» επιπέφτουν επί των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, των ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας και γενικά επί κάθε πολίτη του οποίου τα έσοδα και μετρήσιμα είναι και κυρίως προσπελάσιμα. Η εύκολη λύση. Οι υπόγειοι επιχειρηματίες εξάλλου έχουν και αυτοί τον ρόλο τους: χρηματοδοτούν μαύρες προεκλογικές εκστρατείες και συνεισφέρουν στα μαύρα ταμεία των κομμάτων.
Ποιος είναι ο παρλαπίπας;
Έστιν ουν παρλαπίπας άνθρωπος εκστομίζων κατά συρροήν σαχλαμάρες. Η λέξη είναι ηχοποίητη ή ηχομιμητική και ετυμολογικά προέρχεται από τη γερμανική λέξη “papperlapap”. Η λέξη υιοθετήθηκε μάλλον μέσω των εκατομμυρίων Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία μετά το 1950, για να προστεθεί στη χορεία των συνωνύμων που ήδη υπάρχουν στην ελληνική. Η λέξη περιγράφει τον στωμύλο, τον πολυλογά, τον κενολόγο, τον παπαρδέλα, τον αερολόγο, τον μπούρδα, τον παπάρα. Στην κυπριακή διάλεκτο νομίζω υπάρχει μια εξαιρετική λέξη, η οποία συμπυκνώνει όλες τις πιο πάνω: «Τσιόφτας». Αυτός που λέει τσιόφτες δεν είναι παρά ένας βερμπαλιστής, ένας ματαιολόγος, ένας άνθρωπος που εκφέρει συστηματικά επιπόλαιο και ανόητο λόγο. Στην κυπριακή υπάρχει και η λέξη λαφαζάνης (από την τουρκική lafazan). Ο τσιόφτας είναι πάντως ένα επίπεδο κάτω από τον λαφαζάνη. Ο λαφαζάνης είναι μεν ένας τσιόφτας, αλλά με στυλ, αφού οι λαφαζανιές ενέχουν και κάποια στοιχεία χιούμορ.

Οι 70χρονοι με μυαλό 12χρονου

Η πρόσφατη πυρκαγιά στο Τροόδος κατασβέστηκε. Ανέδειξε όμως μια άλλη πυρκαγιά που δεν σβήνει εδώ και 42 χρόνια. Αυτή είναι εσωτερική και κατακαίει τα σωθικά μας.
Αν το Κυπριακό –όπως μας λένε συνεχώς οι κύριοι Αναστασιάδης και Ακιντζί– μπορεί να λυθεί εντός του 2016, αν ισχύει η δήλωση του Μπαν Κι-μουν ότι θέλει περί το τέλος του 2016 να έρθει στην Κύπρο για να γιορτάσει την επανένωση, αν δηλαδή είμαστε τόσο κοντά σε μια λύση, τότε γιατί δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε να σβήσουμε μια πυρκαγιά που καίει το μεγαλύτερο δάσος μας; Το σπίτι μας!
Δεν θέλω με το κείμενο αυτό να διαγράψω τη μεγάλη καταστροφή στο Τρόοδος, τους δύο ηρωικούς νεκρούς δασοπυροσβέστες, τους δεκάδες τραυματίες και τους χιλιάδες επαγγελματίες και εθελοντές που εργάστηκαν για την κατάσβεσή της. Η πυρκαγιά του Τροόδους έσβησε.
Η πυρκαγιά ωστόσο του 1974 με τους χιλιάδες νεκρούς και αγνοουμένους, με τις εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, με τα εκατομμύρια θλιμμένα βλέμματα μπροστά στην εικόνα της διαμοιρασμένης μας πατρίδας δεν έσβησε ποτέ. Είναι εκεί και κατατρώει νυχθημερόν τις ψυχές μας, παραπλανά τη σκέψη μας αφήνοντας τέφρα και αποκαΐδια στον δρόμο των γενιών που έρχονται.
Γιατί οι ηγέτες μας δεν μπορούν να σβήσουν την πυρκαγιά του Κυπριακού; Υπάρχει μια φράση για αυτούς που «βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος». Προφανώς εφευρέθηκε για να δοξάζει τους στενοκέφαλους που εμμένουν στις λεπτομέρειες μιας κατάστασης χάνοντας με αυτόν τον τρόπο την ουσία, τη μεγάλη εικόνα, την ευρύτερη διάσταση των πραγμάτων. Το δέντρο στη δική μας περίπτωση είναι η πυρκαγιά στο Τρόοδος. Το δάσος είναι η επίλυση του Κυπριακού. Συνεκδοχικά, και παρακολουθώντας τη φορά των πραγμάτων, μετά λύπης μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι ούτε τον τίτλο του στενοκέφαλου δεν μπορούμε να απονείμουμε στους ηγέτες μας.
 Πραγματικοί ηγέτες
Μετά το 1945, Γαλλία και Γερμανία κλήθηκαν εκ των πραγμάτων να συνεργαστούν. Τους χώριζαν χιλιάδες εστίες φωτιάς: οι γαλλοπρωσικοί πόλεμοι του 1870, ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος του 1914, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος του 1939, μερικά εκατομμύρια νεκροί, χαμένες πατρίδες, ένας απύθμενος ρεβανσισμός και μια τεράστια ιστορική προκατάληψη τουλάχιστον 5 γενεών.
Δεν χρειάστηκαν παρά μερικά χρόνια οι Σαρλ ντε Γκολ και Κόνραντ Αντενάουερ να αντικρίσουν την ομορφιά του δάσους. Να δουν τη μεγάλη εικόνα. Η γαλλογερμανική Συνθήκη Φιλίας, ή αλλιώς Συνθήκη των Ηλυσίων, υπεγράφη στις 22 Ιανουαρίου 1963 και ήρθε να γεφυρώσει διαφορές, μπροστά στις οποίες το Κυπριακό φαντάζει σχεδόν μηδαμινό. Ο Ντε Γκολ δεν πίστευε σοβαρά στην προοπτική της διακυβερνητικής συνεργασίας, απεναντίας κατατρυχόταν από έναν γαλλικό μεγαλοϊδεατισμό, που ήθελε τη χώρα του καταλύτη, αν όχι ρυθμιστή, στις σχέσεις Ανατολής και Δύσης εν μέσω Ψυχρού Πολέμου. Γι' αυτό και δεν ήθελε τους Βρετανούς στα πόδια του. Ο Αντενάουερ έβλεπε την εκκολαπτόμενη τότε ΕΟΚ ως το εφαλτήριο για την ολική επαναφορά της Γερμανίας στο διεθνές γίγνεσθαι, αλλά και ως ανάχωμα κατά της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία ήλεγχε την Ανατολική Γερμανία. Κάπου εδώ προέκυψε η θέαση του δάσους των κοινών τους συμφερόντων. Και οι δύο πολιτικές θα μπορούσαν να υπηρετηθούν μέσω μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο θεμέλιος λίθος αυτής της συμπόρευσης τέθηκε το 1958 μέσω της Συνθήκης της Ρώμης. Έκτοτε οι Γερμανοί και οι Γάλλοι δεν έχουν πολεμήσει ποτέ ξανά. Το αίμα σταμάτησε να ρέει ματώνοντας τα ανήσυχα νερά του Ρήνου. Αν κάτι ρέει άφθονο, είναι το γαλλικό κρασί στα τραπέζια των Γερμανών και η γερμανική μπίρα στα τσιμπούσια των Γάλλων. Ευτύχησαν βέβαια οι άνθρωποι μετά από μια στρατιά ηλιθίων ηγετών-πολιτικών στην πιο κρίσιμη καμπή, μετά τη λήξη του καταστροφικού Β' Παγκόσμιου Πολέμου, να έχουν δύο ηγέτες αποφασιστικούς. Οι οποίοι εφάρμοσαν στην πράξη τη γνωστή ρήση «προορισμός της ηγεσίας είναι η δημιουργία περισσότερων ηγετών και όχι οπαδών».
 Οι ουραγοί
Στην Κύπρο, κρίνοντας εκ των πραγμάτων, βρισκόμαστε ακόμα σε αναζήτηση ηγετών. Στόχος ενός ηγέτη είναι να προβλέπει και κυρίως να κινείται μερικά χρόνια μπροστά από τη μέση προσλαμβάνουσα παράσταση ενός μέσου πολίτη, όπως όλοι εμείς. Όλοι εμείς είναι λογικό να βλέπουμε το σήμερα και το αύριο. Να κοιτάζουμε πώς θα τα βγάλουμε πέρα με την οικονομική κρίση, πώς θα σπουδάσουμε τα παιδιά μας. Είναι επίσης λογικό να φοβόμαστε την κατοχή, την Τουρκία, τους ξένους στρατούς και τον πόλεμο μήπως ξανακτυπήσει την πόρτα μας.
Έχω την εντύπωση ότι στην Κύπρο οι ηγεσίες, ένθεν και ένθεν του οδοφράγματος, δεν κάνουν ούτε καν αυτό: ξυπνούν το πρωί και η πολιτική τους φιλοδοξία εξαντλείται στις 8 το βράδυ με ένα θριαμβικό ρεπορτάζ στα κανάλια για το πόσο μεγάλοι, πόσο ευαίσθητοι και λαμπροί υπήρξαν την ημέρα που πέρασε! Αύριο, έχει ο Θεός!
Ξέσπασε η πυρκαγιά στην Ευρύχου και ο Πρόεδρος ορθώς ανέτρεψε το πρόγραμμα που επιμελώς εκπονήθηκε για τους εορτασμούς του Κατακλυσμού: να φάει δηλαδή λοκουμάδες στις Φοινικούδες και να παίξει καζαντί στην επίχωση στη Λεμεσό. Για τις επόμενες τρεις μέρες κατασκήνωσε στη Γαλάτα για να συντονίζει το Κέντρο Επιχειρήσεων. Μαζί με τους 3 αρμόδιους υπουργούς πραγματοποίησε 20 συσκέψεις με τους αρμοδίους έως την Τετάρτη, οι οποίοι αντί να συντονίζουν την πυρκαγιά ενημέρωναν τον Πρόεδρο και τους υπουργούς ώστε να κάνουν δηλώσεις μετά στα ΜΜΕ. Το βράδυ στα δελτία οι τίτλοι έπεφταν βροχή: «Επί τόπου η κυβέρνηση», «Έρχονται 4 γαλλικά Καναντέρ με έκκληση του Προέδρου». Εν ολίγοις, εφήμερος πολιτικός θρίαμβος. Το ξύλο άρχισε μετά την Τετάρτη.
Από την άλλη, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, με περισσότερη πολιτική τακτική στο σκεπτικό του, έριξε την ιδέα της συμμετοχής των Τ/Κ στην κατάσβεση της πυρκαγιάς. Πολύ ορθή κίνηση, αν δεν εξυπηρετούσε πολιτικές σκοπιμότητες και αν ο ίδιος πριν από μερικούς μήνες επέτρεπε στα ε/κ μέσα πυρόσβεσης να βοηθήσουν στην κατάσβεση της φωτιάς στο Βαρώσι. Ο Ακιντζί θα ήταν ο πολιτικός που θέλουμε αν από μόνος του έλεγε: «Έχουμε 20 πυροσβεστικά οχήματα. Αφαιρέσαμε τα σήματα του ψευδοκράτους και ερχόμαστε να βοηθήσουμε ως Κύπριοι στο σβήσιμο της φωτιάς που καίει το κοινό μας δάσος». Δεν το έκανε και στη συνέχεια μας το έπαιζε και μεσάζων της Τουρκίας.

Το δέντρο, η καρέκλα και το χειροκρότημα
Κολλήσαμε βέβαια κι εδώ:
Το μέγα ερώτημα που τέθηκε και απασχόλησε τεράστια σύσκεψη στο υπουργείο Εξωτερικών είναι από πού θα εφορμούν τα τουρκικά ελικόπτερα. Βεβαίως, είπαν, από το αεροδρόμιο Λάρνακας, όπως έκαναν οι Γάλλοι, οι Ιταλοί και οι Ισραηλινοί. Έτσι οι Τούρκοι και θα κατασβέσουν τη φωτιά και θα αναγνωρίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία που σταμάτησαν να αναγνωρίζουν από το 1964. Οι φωστήρες του ΥΠΕΞ πίστευαν ότι η Τουρκία θα εγκατέλειπε την πολιτική της στο Κυπριακό για να μας σβήσει την πυρκαγιά. Είμαστε τυχεροί που η φωτιά δεν έγειρε κατά τα Πλατάνια, γιατί σήμερα θα βρισκόταν στη Χιονίστρα.
Η Τουρκία ήθελε να επιχειρεί από την Τύμπου. Να βοηθήσουμε τους Ελληνοκυπρίους, να κερδίσουμε ανθρωπιστικούς πόντους διεθνώς, αλλά και να αναγνωριστεί εμμέσως πλην σαφώς το παράνομο κράτος του βορρά. Αν πραγματικά ήθελαν να βοηθήσουν και να κτίσουν ουσιαστικές γέφυρες, θα μπορούσαν να επιχειρούν από τις Βρετανικές Βάσεις. Ή, ακόμα, κατευθείαν από τη Μερσίνα σε συντονισμό με τις κυπριακές αρχές, αφού είναι λογικό κάποιος να τους δίνει τις συντεταγμένες ρίψης του νερού. Έτσι, θα μπορούσε και μία φορά ο φοβικός Ε/Κ να σκεφτεί: «Ρε, μήπως και έχουν αλλάξει οι Τούρκοι;»
Τελικά η φωτιά έσβησε, η ευκαιρία για μια ελπιδοφόρα συνεργασία χάθηκε και την Πέμπτη οι δύο ηγέτες ξεκίνησαν ξανά τις συνομιλίες για το Κυπριακό. Με την ίδια προκατάληψη, με την ίδια αμφιβολία, με πανομοιότυπες δεύτερες σκέψεις ότι δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλον.
Αν ασχολούνταν με κάτι τέτοια ο Ντε Γκολ και ο Αντενάουερ, δεν θα είχαμε ποτέ την ΕΕ. Η οποία κτίστηκε πάνω στα ματωμένα πεδία των μαχών του Β' Παγκοσμίου, αφού παραμερίστηκαν τα διπλωματικά πρωτόκολλα του παρελθόντος και απομακρύνθηκαν οι γελοίοι διπλωμάτες με τα παπιγιόν. Οι δύο χώρες πολέμησαν για 100 χρόνια για τον έλεγχο της Αλσατίας και της Λωραίνης και θα μπορούσαν να πολεμούν ακόμα 100. Αντί τούτου, έκτισαν μια πλατιά γέφυρα πάνω από τον Ρήνο: το πρωί οι Γάλλοι ψωνίζουν από το Κελ τρόφιμα και το βράδυ μαγειρεύουν και διασκεδάζουν με τους Γερμανούς.
Βέβαια, ας μην κατηγορούμε μόνο τους δικούς μας ηγέτες: με κάτι τέτοια ασχολήθηκε και ο λίγος Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος έθεσε ως προτεραιότητα την αναστροφή της κατακόρυφης πτώσης της τιμής της σαρδέλας στη δυτική Ουαλία και τώρα τρέχει να σώσει τη βρετανική λίρα που καταποντίζεται και τη Βρετανία που απειλείται με τριχοτόμηση. Αντί να παλέψει για τη βελτίωση της όντως προβληματικής ΕΕ τα τελευταία χρόνια, κατέφυγε σε ένα δημοψήφισμα, νομίζοντας ότι θα το κερδίσει, για να περισώσει έτσι τη θεσούλα τού πρωθυπουργού.
Με τον ίδιο τρόπο συνεχίζουμε κι εμείς εδώ στην Κύπρο, όπως τα τελευταία 42 χρόνια, αναζητώντας το δέντρο, αγωνιζόμενοι για μια καρεκλίτσα και ένα εφήμερο χειροκρότημα. Για το δάσος ούτε λόγος να γίνεται. Και δεν θα το βρούμε ποτέ ενόσω δεν μπορούμε να συνεργαστούμε για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς που κατά λάθος ξεκίνησε από τα χέρια ενός 12χρονου. Ο 12χρονος βέβαια κάποια στιγμή θα μεγαλώσει και ίσως γίνει ένας λαμπρός περιβαλλοντιστής. Το μεγάλο μας πρόβλημα στην Κύπρο δεν είναι 12χρονοι. Είναι οι 70χρονοι που συμπεριφέρονται σαν 12χρονοι. Αυτοί δεν έχουν καμιά προοπτική!