Οι δικοί μου Έλληνες

Η δήλωση του γ. γραμματέα του ΑΚΕΛ Άντρου Κυπριανού στον 107,6 FM ότι προτιμά Τ/κ αριστερό, αντί Ε/κ δεξιό για την προεδρία της Ομοσπονδιακής Κύπρου σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού, πυροδότησε μια σειρά από αντεγκλήσεις οι οποίες λόγω εκλογών μετεξελίχθηκαν σε κοκορομαχία και διαγωνισμό Ελληνικότητας. «Ένας πραγματικός Έλληνας σήμερα δεν μπορεί να συμμαχήσει με Τούρκο» μας λένε κάποιοι, ενώ από την πλευρά τους στο ΑΚΕΛ που παραδοσιακά ταυτίζουν τον Ελληνισμό με τον εθνικισμό, υπό το φόβο των Ιουδαίων επιστράτευσαν περιστασιακά μέχρι και το Μέγα Αλέξανδρο για να αποσείσουν τις κατηγορίες. Λες και είμαστε σε θέση να ξέρουμε για τι καν συζητούμε όλοι μας! Ας επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα μέσα από κάποιους ορισμούς που εύχομαι να μην καταλήξουν σε αφορισμούς.

Ερώτημα: Ποιος είναι ο Έλληνας του 21^ου αιώνα και ποιοι έχουν δικαίωμα να ταυτίζονται μαζί του;

Ο Ορισμός

Ο Ελληνισμός, αν με αυτό εννοούμε μια ομάδα ανθρώπων που κατοικούν σήμερα σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη σε διάφορα κράτη (κυρίως στην Ελλάδα –Κύπρο –ΗΠΑ και Αυστραλία) έχοντας κοινή γλώσσα, θρησκεία και ήθη και έθιμα, δεν διαφέρει σε τίποτε από οποιαδήποτε άλλη ομάδα ανθρώπων. Ούτε προς το καλύτερο, ούτε προς το χειρότερο.

Η αξία του Ελληνισμού έγκειται στις διαχρονικές οικουμενικές αξίες που δημιούργησε από την αρχαιότητα μέχρι το τέλος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, οι οποίες στη συνέχεια- όχι εξαιτίας των Ελλήνων - έγιναν πανανθρώπινες και κατ΄ επέκταση οικουμενικές. Οι αξίες αυτές, της Δημοκρατίας, της ελευθερίας, της φιλομάθειας, της αναζήτησης της επιστημονικής αλήθειας, της ανοχής, της σύνθεσης απόψεων και της αξιοπρέπειας τις παρέλαβαν οι Βρετανοί και τις ενσωμάτωσαν στην Μαγκνα Κάρτα, τις παρέλαβαν οι αναγεννησιακοί φιλόσοφοι, οι διαφωτιστές της Γαλλίας και της Γερμανίας, τις ενσωμάτωσε στο μανιφέστο της η αμερικανική και αργότερα η Γαλλική Επανάσταση. Το ελληνικό πνεύμα, διά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη μέσα από πολλούς άλλους ενδιάμεσους, εμφύσησε τη σοφία της σκέψης στον Καντ, οι σοφιστές εμβολίασαν τη διαλεκτική σκέψη του Μαρξ και του Ένγκελς, ο Πυθαγόρας και οι αστρονομικές του παρατηρήσεις επηρέασαν τον Χόκινγκ, ο Θουκυδίδης τον Χόμπσμπαουμ, ο Ευκλείδης τον Αϊνστάιν.

Γιατί οι Έλληνες μεγαλούργησαν; Διότι δεν υποτίμησαν τους άλλους. Έμαθαν από τους Σουμέριους, από τους Αιγύπτιους, από τους Βαβυλώνιους από τους Φοίνικες και συνέθεσαν ένα νέο πολιτισμό. Αυτή ήταν και η παρακαταθήκη τους. Η ανοχή και η σύνθεση. Όποιοι το κατάλαβαν στη συνέχεια έγιναν κληρονόμοι αυτού του πολιτισμού.

Οι δήθεν Έλληνες

Αν οι ελληνικές ιδέες σήμερα περιορισθούν στα σύνορα κάποιων μικρών κρατών και κυρίως στα μισγάγκεια του εγκεφάλου κάποιων μικρών ανθρώπων που θέλουν να τις μονοπωλούν κραδαίνοντας ως διαπιστευτήριο μια πολιτική ταυτότητα, τότε οι ιδέες αυτές απαξιώνονται. Αν οι ιδέες αυτές εγκλωβιστούν σε γελοίες ταμπέλες του τύπου Δεξιός-Αριστερός τότε οι ιδέες αυτές είναι νεκρές.

Όπως σημειώνει σε μια συνέντευξή του ο καθηγητής Βασίλης Λαμπρόπουλος, «η «ελληνικότητα» ήταν ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα διανοουμένων του Μεσοπολέμου το οποίο δημιουργήθηκε μετά τον ανεπανόρθωτο τραυματισμό του οικουμενικού Ελληνισμού το 1922. Αντικατέστησε τον κοσμοπολιτισμό ενός Καβάφη με την τοπογραφία ενός Ελύτη, προσφέροντας αίσθημα για συνείδηση. Έτσι, η αισθητική της «ελληνικότητας» έγινε η ηθική του Ελλαδισμού και άνθησε για μισό αιώνα περίπου. Στη δεκαετία του 1990 έχασε και το πολιτιστικό και το πνευματικό της κύρος και σήμερα επιβιώνει μόνο στους χώρους του υψηλού ή δημώδους λαϊκισμού. Αποτελεί πλέον αντικείμενο ιστορικής μελέτης μαζί με παλαιότερα κινήματα, όπως ο Ρομαντισμός και ο Συμβολισμός. Εδώ και είκοσι χρόνια, η διερεύνηση της μείξης και της υβριδικότητας έχει θέσει τις αντιλήψεις περί Ελληνισμού σε μια νέα, πλουσιότατη προβληματική, στην οποία συμβάλλουν τόσο οι τέχνες όσο και οι επιστήμες».
 

 Με λίγα λόγια η ελληνικότητα σήμερα (το είπε εξάλλου από αρχαιοτάτων χρόνων και ο Σωκράτης) δεν πρέπει να ταυτίζεται με την καταγωγή ενός ανθρώπου, αλλά κυρίως με την αγωγή του.

Συμπερασματικά η ελληνικότητα είναι ιδιότητα την οποία πρέπει σήμερα όλοι να διεκδικούμε. Δεν είναι ταυτότητα που μας κατοχυρώνει. Ο Ελληνισμός είναι διεθνισμός και ανταμείβει με πρόοδο όσους ανθρώπους τον βλέπουν έτσι, καθιστώντας τους μέλη μιας παγκόσμιας κοινότητας φιλέρευνης και ανοικτόμυαλης η οποία συμμετέχει ενεργά και ισότιμα σε έναν οικουμενικό διάλογο όπου η αδράνεια ή άγνοια και η αυταρέσκεια απέχουν.

Οι σύγχρονοι εντός συνόρων Έλληνες έχουν ξεπουλήσει εδώ και πολλά χρόνια τις ιδέες του Ελληνισμού και τις έχουν αντικαταστήσει με πλαστικές σημαιούλες με μια ακατάσχετη προγονοπληξία, με αναζήτηση χαμένων πατρίδων, με πολεμικούς παιάνες με ποδοσφαιρικές νίκες, διαγωνισμούς γιουροβίζιον και κυρίως ένα τεράστιο φαγοπότι χωρίς αύριο.

Οι άλλοι Έλληνες

Οι δικοί μου Έλληνες είναι αλλού. Είναι πλάνητες πολίτες της οικουμένης, μαθητές ενός κοσμοπολίτη Διογένη, ενός ανατρεπτικού Καστοριάδη, ενός Παγκόσμιου Παπανικολάου, ενός φιλέρευνου Πισσαρίδη. Ο δικός μου Ελληνισμός είναι ένας στίχος του Ομήρου, μια ωδή του Ρωμανού του Μελωδού, μια συμφωνία του Μπετόβεν, μια κραυγή απόγνωσης του T.S. Elliot. Ο δικός μου Ελληνισμός είναι ένα πήλινο αγγείο του Εξηκία, το τεντωμένο δάκτυλο του Μιχαηλάγγελου που θέλει να αγγίξει την τελειότητα, ένα θλιμμένο γλυπτό του Ροντέν και η Γκουέρνικα του Πικάσο.

Ο δικός μου Ελληνισμός χωρά όλες τις εκδοχές του κόσμου και τις συνθέτει γιατί είναι πολιτισμός της αγάπης και της αλληλεγγύης. Είναι ταυτόχρονα ρηξικέλευθος και εικονοκλάστης και καθόλου φοβικός.

Ο δικός μου Ελληνισμός δεν έχει πατρίδα, αλλά συνεχώς την αναζητεί, όπως ο Οδυσσέας την Ιθάκη. Ο δικός μου Ελληνισμός είναι το άλας του κόσμου. Κάποιοι δήθεν Έλληνες έμειναν να φρουρούν την κατάξερη αλυκή αυτοϊκανοποιούμενοι με την ανακάλυψη κάποιων απολιθωμάτων στον πρώην βυθό της. Κι επειδή δεν γνωρίζουν τι να τα κάνουν τα ρίχνουν ο ένας στον άλλο συνθλίβοντας τις ξερές τους κεφαλές.