Λύση του Κυπριακού μέσα από το μνημόνιο

Η εξυγίανση της Τράπεζας Κύπρου και η πρώτη θετική αποτίμηση της τρόικας για την εφαρμογή του μνημονίου σαφέστατα και αλλάζουν το βαρύ κλίμα που επικράτησε μετά τις δραματικές αποφάσεις των Γιούρογκρουπ του Μαρτίου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με επιμονή και υπομονή και κυρίως με τη συνδρομή του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Πανίκου Δημητριάδη, του υπουργού Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη και μιας πλειάδας τεχνοκρατών, κατάφερε να επαναφέρει τα πράγματα σε διαχειρίσιμη κατάσταση. Χωρίς να υποστηρίζει κανείς ότι έχουμε περάσει τον κάβο, η κυβέρνηση είναι σε θέση να ασχοληθεί πλέον σοβαρά και με το Κυπριακό, όπως ήδη έχει προαναγγείλει ο κ. Πρόεδρος, θέτοντας τον Σεπτέμβριο ως μήνα προετοιμασίας και τον Οκτώβριο ως τον μήνα επανέναρξης ενός νέου γύρου συνομιλιών. Αν όλες οι πλευρές αποκρυπτογραφήσουν το νέο σκηνικό, τα πράγματα σίγουρα θα κυλήσουν ευκολότερα.

Αλλαγή σκηνικού

Σε τι διαφέρει το σημερινό σκηνικό από το αντίστοιχό του την περίοδο του 2004; Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται υπό καθεστώς μνημονίου, με την τρόικα να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στη διαχείριση της οικονομίας της χώρας. Σε ό,τι αφορά τους Τουρκοκύπριους, τα πράγματα έχουν επίσης αλλάξει. Το 2004 διαβίωναν υπό ένα καθεστώς απλόχερης, σχεδόν προπαγανδιστικής, επιδότησης από την Άγκυρα, σε μια προσπάθεια να πλησιάσουν το βιοτικό επίπεδο των Ε/Κ. Σήμερα η κυβέρνηση Ερντογάν έχει θέσει το βόρειο υποτελές της κρατίδιο υπό καθεστώς ενός ιδιότυπου τουρκικού μνημονίου, με πάγωμα μισθών στο δημόσιο, προκαλώντας εκνευρισμό και δυσφορία, στάση που αντικατοπτρίστηκε και στις πρόσφατες εκλογές.

Με λίγα λόγια, οι δύο κοινότητες είναι σήμερα υποχρεωμένες να αναζητήσουν δημιουργικά τη λύση μέσα από ένα καθεστώς λιτότητας. Με τα δύο μνημόνια ένθεν και ένθεν να δημιουργούν νέα δεδομένα και υποχρεωτικά να λειτουργούν ως καταλύτες και κυρίως ως φορέας εξορθολογισμού στη λύση του Κυπριακού. Αν επικρατήσει αυτή η λογική, αν ο στείρος εθνικισμός και οι φοβίες μας αντικατασταθούν από τον ορθολογισμό που επιτάσσουν τα νέα οικονομικά δεδομένα, αυτή η εξέλιξη δεν είναι κατ’ ανάγκη κακή, ούτε για τους Ε/Κ ούτε για τους Τ/Κ. Για πολλούς λόγους:

* Το ισχυρό μνημόνιο που δεσμεύει τους Ε/Κ θα τους υποχρεώσει να εγκύψουν πιο σοβαρά στο θέμα της λειτουργικότητας της ομοσπονδίας. Με βάση το σχέδιο Ανάν και εν μέσω μιας νεόπλουτης λογικής, κάποιοι έκαναν λόγο για 60.000 καλοπληρωμένους ομοσπονδιακούς δημόσιους υπαλλήλους. Σήμερα αυτοί οι αριθμοί ηχούν γελοίοι, όταν και στις δύο κοινότητες πρέπει να αφυπηρετήσουν χιλιάδες υπάλληλοι για να μην βουλιάξουν τα δημόσια οικονομικά. Το ζητούμενο εν ολίγοις σήμερα είναι μια μικρή και συμπαγής ομοσπονδιακή πολιτεία, η οποία μέσα από τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας θα βοηθήσει τις δύο κοινότητες να αναπτυχθούν όσο το δυνατόν πιο αυτόνομα και δημιουργικά.

* Το 2004 όλοι έκαναν λόγο για εισροή δισεκατομμυρίων υπό μορφή προσφορών από την ΕΕ και άλλους δωρητές για ανακατασκευή πόλεων και συντήρηση περιουσιών. Σήμερα, εν μέσω λιτότητας, χρειαζόμαστε ένα ευέλικτο κράτος το οποίο θα κινηθεί εντός της ΕΕ για άντληση κεφαλαίων -μέσα από διαδικασίες μόχλευσης- από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Αναπτύξεως, ιδιωτικές συμφωνίες BOT και αντιπαροχές. Από τους δωρητές ίσως να αναμένουμε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια που σαφέστατα δεν αρκούν.

* Το 2010 στις διαπραγματεύσεις Χριστόφια - Ταλάτ έκλεισε το κεφάλαιο οικονομία, στο οποίο γινόταν λόγος για μια κεντρική τράπεζα και κάποια προσωρινά υποκαταστήματα στις δύο κοινότητες. Σήμερα το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να ιδωθεί μέσα από τη θέσπιση και λειτουργία του ESM και την υπαγωγή όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών σε απευθείας επιτήρηση από τη Φρανκφούρτη.

* Το μνημόνιο και οι απαραβίαστες δεσμεύσεις που έχει αναλάβει κυρίως η Κυπριακή Δημοκρατία θα υποχρεώσουν τη διαπραγματευτική ομάδα των Ηνωμένων Εθνών να κινηθεί έξω από την παλιομοδίτικη λογική του power game στο Κυπριακό. Η περιφερειακή ισχύς της Τουρκίας σήμερα δεν μπορεί να επιβληθεί επί μιας χώρας της ευρωζώνης διά μέσου παράλογων απαιτήσεων εκτός κοινοτικού κεκτημένου, ούτε και βεβαίως η αναγνωρισμένη διεθνώς θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να στερήσει από τους Τουρκοκύπριους το δικαίωμα για πολιτική ισότητα. Η ΕΕ από την πλευρά της δεν μπορεί να διατυπώνει τη θέση του 2004 ότι "οτιδήποτε αποφασίσουν οι δύο κοινότητες θα ενσωματωθεί στο κοινοτικό κεκτημένο" αφού σήμερα το κοινοτικό κεκτημένο επιβάλλεται στην Κύπρο, έχει όνομα, διατάξεις και υποχρεώσεις, και κυρίως μετριέται σε δισεκατομμύρια. Με λίγα λόγια, η πλήρης και ολοκληρωτική ενσωμάτωση της Κύπρου μέσω ενός σκληρού μνημονίου στην ευρωζώνη θα εξαναγκάσει την ΕΕ να μην παριστάνει τον απλό παρατηρητή στο Κυπριακό, απεναντίας, θα την υποχρεώσει να εμπλακεί ενεργά και αποφασιστικά στην επίλυσή του. Την ίδια στιγμή θα αναγκάσει τα Ηνωμένα Έθνη να μπουν σοβαρά στη λογική μιας ευρωπαϊκής λύσης, συναντώντας ίσως για πρώτη φορά τις πραγματικές ανάγκες των Τουρκοκυπρίων και όχι τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας.

Η ανάπτυξη

Η λέξη κλειδί σήμερα και για τις δύο κοινότητες, πέρα από τον εξορθολογισμό των διαδικασιών της λύσης του Κυπριακού, είναι η ανάπτυξη. Και οι δύο κοινότητες έχουν πιάσει οικονομικά πάτο, οπότε είναι ίσως ευκολότερο να υπάρξει συναίνεση και συνέργειες για έξοδο από την κρίση. Η λύση αποτελεί την ασφαλέστερη οδό για έξοδο από τα μνημόνια. Πώς μπορεί αυτό να επιτευχθεί;

* Η επιστροφή και ανοικοδόμηση του Βαρωσιού και της Μόρφου, καθώς και η ανάγκη κατασκευής νέων συνοικισμών για όλους τους Τουρκοκυπρίους που θα μετακινηθούν βορειότερα, θα επαναφέρει την οικοδομική βιομηχανία ως μια από τις ατμομηχανές της κυπριακής οικονομίας.

* Η ενιαιοποίηση της αγοράς με την προσθήκη σε αυτή 250.000 Τουρκοκυπρίων ανεβάζει τον αριθμό των καταναλωτών στο ένα εκατομμύριο προς όφελος όλων των κυπριακών επιχειρήσεων.

* Η λύση του Κυπριακού ανοίγει την αγορά των 80 εκατ. κατοίκων της Τουρκίας στους Κύπριους επιχειρηματίες, ενώ πολλοί Τούρκοι μεγιστάνες (όπως έγινε στην περίπτωση των Ρώσων) ίσως να προτιμήσουν να έχουν τη βάση τους σε μια ευρωπαϊκή χώρα.

* Η σταθερότητα και η ασφάλεια που θα προκύψουν από μια λύση θα προσελκύσουν σοβαρές επενδύσεις και θα δώσουν νέο σημαντικό έναυσμα στην αύξηση του τουρισμού.

* Τέλος, η λύση θα αναδείξει την Κύπρο ως το μοναδικό κράτος στην περιοχή με μηδενικά προβλήματα με τους γείτονές του στην Ανατολική Μεσόγειο, μετατρέποντάς την ευκολότερα σε ενεργειακό κέντρο για πώληση LNG και ακόμα σε χαπ για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω συστήματος αγωγών με προορισμούς την Ελλάδα και την Τουρκία.

Η Προοπτική

Με λίγα λόγια, οι προοπτικές που δημιουργούνται από την επίλυση του Κυπριακού σήμερα σε σχέση με το 2004 είναι κάτι παραπάνω από ορατές. Τότε εμείς οι Ε/Κ, μέσα από την ψευδαίσθηση ενός ισχυρού μοντέλου ανάπτυξης, γίναμε υποχείριοι των φόβων μας και της προπαγάνδας κάποιων πολιτικών. Σήμερα έχω την εντύπωση ότι είμαστε πολύ πιο υποψιασμένοι και πολύ πιο σοφοί για να ξανακάνουμε το ίδιο λάθος.