Μας τελείωσαν τα λαμόγια

Η κυπριακή κοινωνία είναι εθισμένη στον διχασμό. Αν στην περίοδο 1960-1974 η βασική διαχωριστική γραμμή ήταν Μακαριακοί - Γριβικοί, στη  δεκαετία του 1980 πατριωτικές προοδευτικές δυνάμεις εναντίον πραξικοπηματιών και

Στην Κύπρο δεν υπάρχουν θεσμοί, αλλά μέτριοι υπάλληλοι του εκάστοτε Προέδρου. Οι έξυπνοι και οι ανεξάρτητοι άνθρωποι παραμένουν στον ιδιωτικό τομέα, όσοι δε από αυτούς επιτύχουν ξέρουν ότι θα έχουν μια μέτρια κυβέρνηση στα δικά τους μέτρα

 στην πρώτη δεκαετία του 21ο αιώνα Ναινέκοι εναντίον Οχιάδων, τι μας χωρίζει σήμερα; Στις τρεις προαναφερθείσες περιπτώσεις που διατρέχουν τη σύγχρονη ιστορία μας ο λόγος του διχασμού ήταν το Κυπριακό. Σήμερα έχουμε την εντύπωση ότι για πρώτη φορά από γενέσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας η διαχωριστική γραμμή έχει να κάνει με την οικονομία. Μετά τα μνημόνια, τα κουρέματα, την ανεργία και τα κοινωνικά παντοπωλεία, αυτό που διαχωρίζει κάθετα τους Κυπρίους είναι η ανάλυση των ευθυνών που οδήγησαν στην καταστροφή με πρωταγωνιστές δύο αντίπαλες ομάδες:  Από τη μια βρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού λαού και κάποιοι πολιτικοί και διανοούμενοι που θέλουν κάθαρση και τιμωρία των ενόχων. Από την άλλη βρίσκεται μια μεγάλη ομάδα πολιτικών, μεγαλοεπιχειρηματιών, υψηλόβαθμων δημοσίων υπαλλήλων και τεχνοκρατών που επιδιώκουν κουκούλωμα του σκανδάλου.  

Ο πόλεμος

Πρόκειται για έναν πόλεμο που ξέσπασε από το 2012 και μαίνεται έως τις μέρες μας, όποιος δε θέλει να παρακολουθήσει κάποιο από τα ημίχρονά του δεν έχει παρά να αναγνώσει τα δημοσιεύματα γύρω από τη μάχη η οποία λυσσωδώς εκτυλίσσεται για τον έλεγχο της Τράπεζας Κύπρου. Αυτή η στροφή είναι ίσως η πιο σημαντική αλλαγή σε σχέση με τη στάση και τη συμπεριφορά της κυπριακής κοινωνίας από γενέσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας και πιστεύω ότι κάποιοι κοινωνιολόγοι θα έπρεπε να εμβαθύνουν σε αυτήν, αφού είναι πολύ πιθανό να αποτελεί ένα προάγγελο για σημαντικές αλλαγές σε ολόκληρο το κοινωνικοπολιτικό spectrum. Αλλαγές που έχουν να κάνουν με τη διαφοροποίηση της εκλογικής συμπεριφοράς των Κυπρίων, προανάκρουσμα της οποίας ήταν η αποχή 60% στις ευρωεκλογές, αλλαγές που θα προκύψουν από την ενσωμάτωση στον πολιτικό κυπριακό αλγόριθμο μιας ταξικής αυτοσυνειδησίας λόγω συρρίκνωσης εισοδημάτων και της ανεργίας, αλλαγές τέλος που θα έρθουν να καθορίσουν τη νέα λειτουργία των πολιτικών σχηματισμών μέσα από μια σειρά εναλλακτικά φίλτρα, όπως το νέο περιβάλλον εργασίας, η οικολογία, η στάση απέναντι στα ζώα, οι νέες τεχνολογίες, ακόμα και η σεξουαλική συμπεριφορά του κάθε ψηφοφόρου.
Με λίγα λόγια η μονοθεματική μας προσέγγιση στο Κυπριακό έχει τελειώσει ανεπιστρεπτί και κάπου εδώ οφείλουμε να υποκλιθούμε σε ένα λαμπρό μυαλό που μας είχε προειδοποιήσει πολύ έγκαιρα. Αναφέρομαι στον Ν. Κ. Λανίτη ο οποίος εν έτει 1963 έγραψε ένα καταπληκτικό βιβλίο -σύνοψη άρθρων του-  με τίτλο «Our Destiny», το οποίο όλα τα πληθωρικά μυαλά που μας κυβέρνησαν από τότε φρόντισαν να αφήσουν στα σκονισμένα ράφια κάποιας βιβλιοθήκης. Ο επιχειρηματίας, ιδρυτής της Κόκα-Κόλα στην Κύπρο και απόφοιτος του London School of Economics έγραφε από τη δεκαετία του 1940 ότι προτεραιότητα της κυπριακής κοινωνίας ήταν να εμπεδώσει θεσμούς οι οποίοι θα βοηθούσαν την Κύπρο να θεμελιώσει ένα δημοκρατικό σύστημα πέρα από ανερμάτιστους εθνικισμούς οι οποίοι θα μας έριχναν στα σαγόνια λαϊκιστών πολιτικών. Έγραφε μετά το 1960 ότι η Κύπρος έπρεπε να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ). Κανένας δεν τον άκουσε, επιλέγοντας ένα τριτοκοσμικό μοντέλο διακυβέρνησης. Έτσι κι αυτός πήρε των ομματιών του και εγκαταστάθηκε στην Ανδόρα. 


Οι θεσμοί

Κι όμως, το βασικό πρόβλημα της Κύπρου από το 1960 είναι ότι δεν κατάφερε να οικοδομήσει ανεξάρτητους θεσμούς. Το πρόβλημα αυτό επιδεινώθηκε μετά το 1964 όταν αποχώρησαν από την κυβέρνηση οι Τ/Κ και χάθηκε η μόνη δύναμη ελέγχου των ισορροπιών του Συντάγματος. Ο εκάστοτε Ελληνοκύπριος Πρόεδρος έκτοτε έχει τόσες εξουσίες σε σημείο που λειτουργεί ως εκλεγμένος δικτάτορας. Χαρακτηριστικά, μπορούσε έως και το 1976 να ελέγχει ακόμα και το εκλογικό σύστημα και τον αριθμό των βουλευτών κάθε πολιτικού σχηματισμού. Από τη δεκαετία του 1980 και εξής ο Κύπριος Πρόεδρος έχει χάσει αυτό το προνόμιο, αλλά μπορεί ανά πάσα στιγμή να ασελγεί επί όλων των θεσμών στηριζόμενος πάνω σε ένα Σύνταγμα το οποίο λειτουργεί με βάση το δίκαιο της ανάγκης.
Με λίγα λόγια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ελέγχει την ανώτατη δικαστική εξουσία, αφού τη διορίζει, ελέγχει τη Νομική υπηρεσία, ελέγχει τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, ελέγχει τον αρχηγό της αστυνομίας, όλους τους υπόλοιπους ανεξάρτητους αξιωματούχους που διορίζει χωρίς έλεγχο, και βέβαια το Υπουργικό Συμβούλιο. Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει ότι εφόσον είναι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι θα μπορούσαν μετά τον διορισμό τους να ενεργούν ως ανεξάρτητοι. Ορθόν και ναι αυτό ισχύει σε σοβαρές χώρες. Στην Κύπρο βέβαια όλοι γνωριζόμαστε μεταξύ μας και κυρίως γνωρίζουμε ότι ουδείς θα διορισθεί ποτέ ως ανεξάρτητος αξιωματούχος εάν δεν είναι σίγουρο από χίλιες πάντες ότι θα είναι απολύτως ελεγχόμενος κατά τη διάρκεια της θητείας του. Εξ ου και η μετριοκρατία στην κυπριακή πολιτική σκηνή.
Συμπερασματικά στην Κύπρο δεν υπάρχουν θεσμοί, αλλά μέτριοι υπάλληλοι του εκάστοτε Προέδρου. Στην Κύπρο οι έξυπνοι και οι ανεξάρτητοι άνθρωποι παραμένουν στον ιδιωτικό τομέα, όσοι δε από αυτούς επιτύχουν ξέρουν ότι θα έχουν μια μέτρια κυβέρνηση στα δικά τους μέτρα.

Τι κάνουμε;

Αν ευσταθεί αυτή η ανάλυση, οι πολίτες αυτής της χώρας οφείλουν να σταματήσουν να παραμένουν άπραγοι. Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας με όλα τα κακά της, είχε και ένα καλό. Κατάφερε να χωρίσει τη συντριπτική πλειοψηφία των προβάτων από τα ερίφια. Πλέον η πολιτική κτυπά την εξώπορτα, μπαίνει στην κουζίνα σου, ζεσταίνει την κατσαρόλα και αποφασίζει τι θα φάνε τα παιδιά σου για μεσημεριανό ή βραδινό.  
Το ελάχιστο λοιπόν που απαιτούμε είναι ένα κράτος δικαίου, το οποίο θα λειτουργεί στη λογική τού ένας για όλους και όλοι για τον ένα. Οι πολιτικάντηδες που για τόσα χρόνια μας τάιζαν απορριπτικό ή ενδοτικό ψητό μάς τέλειωσαν. Οι πολιτικάντηδες που σήμερα δίνουν τη μάχη για να διατηρήσουν τα κεκτημένα ενός σαθρού κατεστημένου συγκαλύπτοντας τα σκάνδαλα μέσω ευτελισμένων θεσμών, από το ΧΑΚ του 1999 μέχρι το κούρεμα του 2013, μας τέλειωσαν. Η περίοδος των λιμουζίνων και των λαμόγιων που καπαρτίζουν με 4 αυτοκίνητα συνοδείας και 10 μοτοσυκλετιστές μπρος και πίσω, μας τέλειωσε. Χρειαζόμαστε νέα κόμματα, νέες ιδέες, νέα μυαλά. Προπάντων όμως ας είμαστε ρεαλιστές. Στόχος μας δεν είναι να δημιουργήσουμε ένα παράδεισο, αλλά προς το παρόν να μειώσουμε την κόλαση που μας περιτριγυρίζει.