Ασθενείς ηγέτες

Με αφορμή τις εκλογές στην Ελλάδα και τη διαφαινόμενη νίκη ενός 40ντάρη, το θέμα της ηλικίας των πολιτικών που μας κυβερνούν γίνεται και πάλιν επίκαιρο. Η ηλικιακή και μόνο προσέγγιση βέβαια ως ποιοτικό κριτήριο αξιολόγησης των πολιτικών δεν επαρκεί και δικαίως αρκετοί είναι αυτοί που κάνουν λόγο για ηλικιακό ρατσισμό. Από την άλλη η ηλικία νομοτελειακά συμβαδίζει με τη σωματική και την πνευματική φθορά. Όπως λέχθηκε χαρακτηριστικά από τον Αμερικανό συγγραφέα Τζος Μπίλινγκς «στα νιάτα μας συναντάμε δυσκολίες. Στα γηρατειά, μας συναντάνε αυτές».

Ο Αλέξης Τσίπρας, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ νικήσει και εάν τελικά εκλεγεί πρωθυπουργός, ίσως θα κατέχει και ένα ρεκόρ στον ελληνικό πολιτικό χώρο. Στα 40 του (γεννήθηκε το 1974) θα γίνει ένας από τους νεότερους Έλληνες πολιτικούς που τέθηκε επικεφαλής ελληνικής κυβέρνησης μετά τον Επαμεινώνδα Δεληγεώργη, που εξελέγη πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1865 σε ηλικία 36 ετών.
　
Το τρεντ
Η τάση των ψηφοφόρων κυρίως σε προηγμένες δημοκρατικά πολιτείες ρέπει προς τους σαραντάρηδες και κάτι πολιτικούς. Ίσως γιατί δεν είναι πολύ νέοι για να μην τους εμπιστευτείς και σίγουρα αρκετά νέοι για να μην τους τρέχεις στα νοσοκομεία. Το 1997 οι Αμερικανοί εξέλεξαν ως 42<sup>ο Πρόεδρό τους τον Μπιλ Κλίντον σε ηλικία 46 ετών και το επανέλαβαν το 2009 εκλέγοντας τον Μπαράκ Ομπάμα σε ηλικία 47 ετών. Οι Βρετανοί εξέλεξαν τον Τόνι Μπλερ πρωθυπουργό το 1997 σε ηλικία 44 ετών, οι Δανοί τη Χέλεν Θόρνινγκ Σμιτ το 2011 σε ηλικία 45 ετών και οι Σουηδοί τον Φρέντρικ Ράινφελντ το 2010 σε ηλικία επίσης 45 ετών.

Το βιβλίο
Στο περιώνυμο βιβλίο του</sup> με τίτλο «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» ο Ντέιβιντ Όουεν, πρώην ΥΠΕΞ της Βρετανίας, ασχολείται με ένα σημαντικό ερώτημα το οποίο σε κάποιες κοινωνίες χωρίς δημοκρατική παιδεία δεν μπαίνει σχεδόν καθόλου: «Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια;»

Όπως αναφέρει στην εισαγωγή του, «οι πολίτες πιστεύουν ότι οι πολιτικοί που εκλέγουν για να τους εκπροσωπούν και να τους κυβερνούν είναι καλοί ή κακοί, αριστεροί ή δεξιοί, υστερόβουλοι ή ειλικρινείς. Σίγουρα όμως έχουν ως δεδομένο ότι είναι επαρκώς υγιείς, σωματικά και ψυχικά. Όμως, τα παραδείγματα πολιτικών που ήταν βαριά άρρωστοι κατά τη διάρκεια της θητείας τους στις ανώτατες θέσεις των μεγαλύτερων κρατών του πλανήτη περισσεύουν. Επιτρέπεται κάποιος με σοβαρό πρόβλημα να παραμένει σε μια σημαντική διοικητική θέση;

Θα άλλαζε η ψήφος των πολιτών αν ήξεραν ότι ο τάδε πολιτικός είναι βαριά άρρωστος ή ψυχικά ασθενής; Πόσο έχουν επηρεάσει οι ασθένειες των πολιτικών την εξέλιξη του πολυτάραχου 20ού αιώνα;» ερωτά.

Και βεβαίως απαντά δίνοντας μια σειρά από παραδείγματα. Λέει για παράδειγμα ότι ο Τζον Κένεντι «έπασχε από τη νόσο του Άντισον, έκανε επί χρόνια εντατική χρήση ναρκωτικών (για ίαση και για ψυχαγωγία), είχε ξέφρενη σεξουαλική συμπεριφορά και στην κρίση του Κόλπου των Χοίρων η κατάστασή του είχε σημαντικές επιπτώσεις στους χειρισμούς του». Η ασθένειά του πολύ πιθανόν λοιπόν να επηρέασε την κρίση του. Έπρεπε να γνωρίζει για την κατάσταση της υγείας του ο αμερικανικός λαός όταν τον ψήφιζε; Από την άλλη, ο Αϊζενχάουερ έπασχε από τη νόσο του Κρον. Κατά τη θητεία του έπαθε έμφραγμα και εγκεφαλικό, αλλά συνέχισε να κυβερνάει επί 4 χρόνια.

Ο Ρούζβελτ ήταν ασθματικός, αγχωτικός, με διπολική διαταραχή.　Ο Ουίλσον είχε νευρολογικά προβλήματα, έπαθε πολλά μικρά εγκεφαλικά και έγινε καχύποπτος και αγενής. Ο Κλεμανσό τον χαρακτήρισε φρενοβλαβή και πάσχοντα από «θρησκευτική νεύρωση». Ο Πομπιντού είχε καρκίνο του μυελού των οστών επί 2 χρόνια, ενώ ήταν Πρόεδρος της Γαλλίας. Πονούσε τρομερά, ιδίως όταν περπατούσε.

Ο Λίντον Τζόνσον είχε πάθει έμφραγμα πολύ πριν κυβερνήσει, ήταν βαριά καταθλιπτικός και κυκλοθυμικός, με επεισόδια παρανοειδούς αστάθειας, ο Νίξον παρουσίαζε συμπτώματα ψύχωσης, ήταν αλκοολικός και είχε ένστικτο για βίαιες αντιδράσεις, ο Ρίγκαν είχε πρώιμη γεροντική άνοια, η Θάτσερ από το 1989 και μετά άρχισε να χάνει την αντίληψη της πολιτικής πραγματικότητας και έβριζε τους βουλευτές της, ο Μάο ήταν καταθλιπτικός, ο Στάλιν ήταν παρανοϊκός, Χρουστσόφ ήταν υπομανιακός, ο Μουσολίνι ήταν τρελός και ο Χίτλερ όλα τα πιο πάνω.

Στην Κύπρο
Βεβαίως και η Κύπρος οφείλει κάποια στιγμή να θέσει τα ερωτήματα όχι του πιο πάνω ιστορικού συγγραφέα, αλλά της κοινής γνώμης πλέον, η οποία σε αρκετές χώρες έχει υποχρεώσει τους πολιτικούς να δίνουν πέρα από την κατάσταση του πόθεν έσχες τους και μια ιατρική βεβαίωση για την κατάσταση της υγείας τους όταν αναλαμβάνουν ένα κρίσιμο πολιτικό πόστο. Με τον γιατρό μάλιστα που την εκδίδει να είναι ποινικά υπόλογος σε περίπτωση που δώσει ψευδή στοιχεία. Αυτό στην Κύπρο είναι επιβεβλημένο από τη στιγμή που οι πολιτικοί που εκλέγονται στην προεδρία είναι συνήθως πάνω από 60 χρονών.

Ιστορικά ομιλούντες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην τελευταία του θητεία υπηρέτησε με σοβαρά καρδιακά προβλήματα και πέθανε από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Με τα ίδια προβλήματα σε ολόκληρη τη θητεία του υπηρέτησε και ο Σπύρος Κυπριανού, ο οποίος παρουσίαζε και συμπτώματα σοβαρής μορφής κατάθλιψης που ενίοτε επηρέαζε και τη δυνατότητά του να αποφασίζει. Ο Γλαύκος Κληρίδης από την άλλη εξελέγη στην προεδρία σε ηλικία άνω των 70 και κυβέρνησε εμφανώς καταπονημένος και ταλαιπωρημένος, προσφεύγοντας συνεχώς σε γεροντολόγους. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος εξελέγη στην προεδρία πάσχοντας από καρκίνο του προστάτη και έδωσε τη μάχη της επανεκλογής του το 2008 υποφέροντας. Λίγους μήνες αργότερα απεβίωσε. Ο Δημήτρης Χριστόφιας ανήλθε στην προεδρία έχοντας υποστεί εγχείρηση ανοικτής καρδιάς και μεταμόσχευση νεφρού, ενώ καθ’ όλη τη θητεία του υπέφερε από ρευματοειδή αρθρίτιδα λαμβάνοντας σοβαρή φαρμακευτική αγωγή. Τέλος ο Νίκος Αναστασιάδης υποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του σε εγχείρηση βαλβίδων στην καρδιά.